Daso Ela
Ilawa Goliato Dawido—Hadia Sindruhu-ndruhu No Alua?
So ösa niha sanofu-nofu hadia atulö mazui ha hikaya waö-waö sanandrösa khö Dawido hegöi Goliato. Hadia aombö göi dödöu ba zi no öbaso ba duho moroi furi? Na yaʼia, tola öʼangeraigö wanofu si tölu andre.
1 | Hadia so niha faʼalawania 2,9 meter?
Imane Sura Niʼamoniʼö wa Goliato ”önö hela a lito waʼalawania”. (I Zamueli 17:4) Sahela fagölö ia 44,5 sentimeter, salito fagölö ia 22,2 sentimeter. Tobali, faʼalawa Goliato yaʼia daʼö 2,9 meter. So ösa si lö fao dödöra wa faʼalawa Goliato irugi simane daʼö. Angeraigö daʼa: Moloʼö survei, ba ginötö andre ira matua sabölö alawa 2,7 meter. Ba faʼalawa Goliato te töra 20 sentimeter moroi ba ndra matua andrö, hadia tenga sinangea alua daʼö? Moroi ba mado Refaʼi Goliato ba tehöngö waʼagalawa ndra matuania. Moloʼö naskah Miserai, niha niʼataʼufi ba wanuwö me abad si-13 SM moroi ba Ganaʼana so mato 2,4 meter waʼalawania. Hewaʼae alawa sibai Goliato, tenga sahöli-höli dödö daʼö.
2 | Hadia sindruhu-ndruhu no irai so Dawido?
No irai laforege ira sagatua-tua enaʼö faduhu dödö niha wa lö irai so Razo Dawido, hizaʼi abua wamalua daʼö. No lasöndra naskah si föföna ira arkeolog, tefotöi ia ”nomo Dawido”. Me fahuhuo Yesu sanandrösa khö Dawido, daʼö zangoromaʼö wa no irai so Dawido. (Mataiʼo 12:3; 22:43-45) So dombua wangosisiʼö ngaʼötö zangoromaʼö wa Yesu andrö Mesia moroi ba ngaʼötö Razo Dawido. (Mataiʼo 1:6-16; Luka 3:23-31) Daʼa zangoromaʼö wa sindruhu-ndruhu no irai so Dawido.
3 | Hadia sindruhu-ndruhu so nahia nidunö-dunö andrö?
Itutunö Sura Niʼamoniʼö me alua wasuwöta andre ba ndraso Ela. Hizaʼi, itutunö nasa hezoso gamaudu waʼalua daʼö, lafazökhi nosera ba hili ndrawa Wilisiti ba gotalua mbanua Zokho hegöi Naseka. Lafazökhi nosera yefo ndraso iraono Gizaraʼeli ba no lafatambai gahe hili. Hadia sindruhu-ndruhu so nahia andrö?
Angeraigö atö: imane niha sawena möi ba nahia andrö, ”Niha solohe yaʼaga, tenga niha samati sibai ba agama, iʼohe ndraʼaga ba Ndraso Ela. Masösö hili salawa. Me mafaigi ndraso, iʼandrö khöma enaʼö mabaso I Zamueli 17:1-3, Terjemahan Dunia Baru (NW). Ba ituturu khöma yefo ndraso, ba imane, ’Tanö si sa ba gaberami, so gakhö-khöla mbanua Zokho.’ Ba ifuta ia ba imane nasa, ’Tanö si sa, ba gambölömi, so gakhö-khöla mbanua Naseka. Lafazökhi nosera ba gotalua mbanua andrö ndrawa Wilisiti, si tefasui hili si so fönami.’ Ukhalaigö musindro Zaulo hegöi Dawido ba nahia wesindrogu. Lö ara aefa daʼö, mowaö-waö ndraʼaga mitou ba me marugi narö ndraso, matörö lala nidanö si no oköli ba soya gara. Itörö tödögu me ihalö lima nono gara salösö Dawido, ba mate Goliato me göna khönia sambua nono gara andrö.” Ahöli-höli dödö niha si möi ba nahia andre börö me no ihaogö wanutunö Sura Niʼamoniʼö.
Lö hadöi si tobali dani enaʼö lö mufaduhusi tödö waö-waö daʼa. Sindruhu-ndruhu no irai so nahia hegöi nihania. Ba moguna tatörö tödöda wa zi no irai alua daʼa teʼodane-dane ia ba Daromali Lowalangi, daʼö moroi khö Lowalangi sindruhu ”si lö mofaya”.—Tito 1:2; II Timoteo 3:16.