Kua Moui e Kupu ha Iehova
Tau Fakamaamaaga Mai he Tohi Fakakiteaga—I
HANE puipui he motu ko Patamo, ne moua he aposetolo motua ko Ioane 16 e fufuta he tau fakakiteaga. Ne kitia e ia e tau fakakiteaga ke he tau mena ka taute e Iehova ko e Atua mo Iesu Keriso ke he aho he Iki—ko e magahala ne kamata mai he fakatū e Kautu he Atua he 1914 ke he fakaotiaga he Pule Meleniamu he Keriso. Ko e tohi he Fakakiteaga, ne tohi e Ioane he kavi ke he tau 96 V.N., ko e tala atihake he tau fakakiteaga nei.
Onoono la tautolu mogonei ke he tau fakamaamaaga he Fakakiteaga 1:1–12:17, ke he fitu e fakakiteaga fakamua ne moua e Ioane. Kua fiafia a tautolu ke he tau fakakiteaga nei kakano kua lauia ai e tau mena tutupu he lalolagi mogonei mo e fakakite e puhala ka fakahoko e Iehova haana tau gahua he vahā tata i mua. Ko lautolu kua totou e tala ke he tau fakakiteaga nei mo e tua kua fakamafana mo e atihake mooli.—Hepe. 4:12.
“KO E PUNUA MAMOE” NE VEVETE E ONO HE TAU FAKAMAU FAKAMAILOGA NE FITU
Fakamua, ne kitia e Ioane e lilifu ha Iesu Keriso mo e moua e tau fufuta fekau ne ‘tohi ke he tohi mo e uta ke he tau fakapotopotoaga ne fitu.’ (Fakakite. 1:10, 11) Ne mui mai e fakakiteaga ke he nofoaiki kua tu mai ke he lagi. He lima matau Haana ne nofo he nofoaiki ko e tohi kua fakamau ke he fakamau fakamailoga ne fitu. Ko ia ne tonuhia ke “lata ke fofola e tohi” ko e “Leona he magafaoa a Iuta,” po ke “Punua mamoe . . . ne fitu la e tau hoe hana ti fitu foki hana tau mata.”—Fakakite. 4:2; 5:1, 2, 5, 6.
Ne fakakite mai e fakakiteaga ke toluaki ke he mena ka tupu he magaaho ka vevete he “Punua mamoe” e tau fakamau fakamailoga ono fakamua, he mole taha ti holo ke he taha. He vevete e fakamau fakamailoga ke onoaki, ne to e mafuike lahi ti hoko mai e aho he haana ita lahi. (Fakakite. 6:1, 12, 17) Ka kua fakakite he fakakiteaga ne mui mai e ‘tau agelu ne tokofā kua taofi e tau matagi ne fa he lalolagi’ ato katoatoa e fakamau fakamailoga he 144,000. “Ko e moto tagata tokologa” ia lautolu ne nakai fakamau fakamailoga ne kitia “kua tutu mai a lautolu ki mua he nofoaiki, ki mua foki he Punua mamoe.”—Fakakite. 7:1, 9.
Tali he Tau Hūhū Faka-Tohiaga Tapu:
1:4; 3:1; 4:5; 5:6—Ko e heigoa ne fakakite he talahauaga ‘tau agaga ne tokofitu’? Ko e kakano he numera fitu ko e katoatoa ke he tuaga he Atua. Ti, ko e fekau ke he “tau [fakapotopotoaga] ne fitu” kua hagaao pauaki ke he tau tagata oti he Atua ne fakapotopoto fakalataha ke molea e 100,000 fakapotopotoaga he lalolagi katoa. (Fakakite. 1:11, 20) Ha kua foaki age e agaaga tapu ke lata mo e matafekau ka taute, ko e kakano he talahauaga ‘tau agaga ne tokofitu’ kua hagaao ke he katoatoa he gahuahuaaga ia he foaki e maamaaga mo e tau monuina ki a lautolu ne omaoma ke he perofetaaga. Kua tuga na holo fakahaga ki mua e tohi Fakakiteaga he fakavē ke he takifitu e fufuta. Ko e numera fitu he mena nei kua hukui e katoatoa, ti kua hagaaki mooli e tohi ke he “fakahiku,” po ke fakakatoatoaaga, he “mena galo he Atua.”—Fakakite. 10:7.
1:8, 17—Hagaao ki a hai e tau mataulu “ko e Alefa mo e Omeka” mo e ‘Fakamua mo e Fakamui’? Ko e mataulu “ko e Alefa mo e Omeka” kua hagaao ki a Iehova, he peehi kua nakai fai Atua malolō ue atu i mua haana ti nakai fai foki i tua haana. Ko ia e “kamataaga mo e fakahikuaga.” (Fakakite. 21:6; 22:13) Pete kua hagaao ki a Iehova ko e “kamataaga mo e fakahikuaga” ia Fakakiteaga 22:13, ne kakano kua nakai fai i mua po ke i tua haana, ko e manatu he veveheaga fakamua he Fakakiteaga ne fakakite ko e mataulu ko e ‘Fakamua mo e Fakamui’ kua hagaao ki a Iesu Keriso. Ko ia e tagata fakamua ke fakaliu tu mai ko e mena moui fakaagaaga mo e ko ia ne fakamui ne fakaliu tu mai ni e Iehova.—Kolo. 1:18.
2:7—Ko e heigoa e “Parataiso he Atua”? Ha kua hagaao e tau kupu nei ke he tau Kerisiano fakauku, kua liga hagaao e parataiso he kupu nei ke he parataiso he fakatokaaga he lagi—ko e haeleaga ni he Atua hokoia. To moua e lautolu ne fakauku ne tua fakamooli e palepale ke kai “ke he akau he moui.” To nakai tuai mamate a lautolu.—1 Kori. 15:53.
3:7—Magaaho fe ne moua e Iesu e “kei a Tavita,” ti fakaaoga fēfē e ia e kei? He papatiso haana he 29 V.N., ne eke a Iesu mo Patuiki Kotofa he laini a Tavita. Ka e nakai moua e Iesu e kei a Tavita ato hoko ke he 33 V.N. he magaaho ne fakatokoluga a ia ke he faahi matau he Atua i luga he lagi. Ne moua e ia i ai e tonuhia katoatoa he Kautu faka-Tavita. Tali mai he magaaho ia, ne fakaaoga e Iesu e kei ke hafagi atu ke he tau gahua mo e tau kotofaaga ne putoia ke he Kautu. He 1919, ne tuku age e Iesu “e kei he magafaoa a Tavita” ki luga he tau ua he “fekafekau fakamoli mo e loto matala” he kotofa e vahega fekafekau ia “ke pule ke he hana tau mena oti.”—Isaia 22:22; Mata. 24:45, 47.
3:12—Ko hai e “higoa fou” ha Iesu? Ko e higoa nei kua hagaao ke he gahua po ke kotofaaga fou ha Iesu. (Filipi 2:9-11) Ha kua nakai fai foki ne maeke ke iloa e higoa ia ke tuga he iloa e Iesu, ne tohi e Iesu he tau matakainaga tua fakamooli haana he takatakaiaga he lagi, he tamai a lautolu ke he fakafetuiaga tata mo ia. (Fakakite. 19:12) Ne moua foki e lautolu nei e kotofaaga lilifu ne moua e Iesu.
Tau Fakaakoaga ma Tautolu:
1:3. Ha kua “tata mai e vaha” ke fakahoko he Atua e tau fakafiliaga ke he lalolagi ha Satani, kua lata ke fakamafiti ke maama e fekau he tohi a Fakakiteaga ti fakagahua ai.
3:17, 18. Ke maukoloa fakaagaaga, kua lata ia tautolu ke fakatau mai ia Iesu e “auro kua fakamea ke he afi.” Ko e kakano, kua lata ia tautolu ke eketaha ke maukoloa ke he tau gahua mitaki. (1 Timo. 6:17-19) Kua lata ia tautolu ke tui ke he “tau tapulu hina,” ne kua fakapuloa e matahigoa ha tautolu ko e tau tutaki he Keriso, ti fakaaoga e “vaimata,” tuga e fakatonuaga ne lolomi i loto he mekasini Kolo Toko, ke moua e maamaaga fakaagaaga.—Fakakite. 19:8.
7:13, 14. Kua hukui he tau patu toko 24 e 144,000 he lilifu ha lautolu he lagi, ne nakai eke ni a lautolu mo tau patuiki ka ko e tau ekepoa foki. Ne fakatino a lautolu he tau ekepoa i Isaraela i tuai, ne fakatokatoka he Patuiki ko Tavita ke he 24 e veveheaga. Ko e taha he tau patu ne tala age ki a Ioane e kitiaaga he moto tagata tokologa. Ko e mena ia, ne pehē ai kua liga kamata e liu tu mai he tau Kerisiano ne fakauku ato hoko e 1935. Ko e ha? Ha ko e tau ia ne moua e kitiaaga hako he moto tagata tokologa ne fakailoa ke he tau fekafekau fakauku he Atua ke he lalolagi.—Luka 22:28-30; Fakakite. 4:4; 7:9.
KO E VEVETE HE FAKAMAU FAKAMAILOGA NE FITU KUA TAKITAKI KE HE FITU E PU NE ULO
Kua vevete he Punua Mamoe e fakamau fakamailoga ne fituaki. Kua ha ha he tau agelu ne tokofitu e tau pu ne fitu. Ne ulo he tau agelu tokoono e tau pu ha lautolu, he fakapuloa e tau fekau fakafili ke he veveheaga ne “tolu aki” he tau tagata—ko Kerisitenitome. (Fakakite. 8:1, 2, 7-12; 9:15, 18) Ko e mena hanei ne kitia e Ioane he fakakiteaga ke limaaki. He fakalataha ke he fakakiteaga ne mui mai, ne kai e Ioane e tohi tote mo e fafati e faituga. He mole e fakatagi e pu ke fituaki, ne pehē e tau leo lalahi: “Ko e tau kautu he lalolagi kua eke ma e Iki ha tautolu mo e hana Keriso.”—Fakakite. 10:10; 11:1, 15.
Ne fakalaulahi he fakakiteaga ke fituaki e mena ne talahau he Fakakiteaga 11:15, 17. Kua kitia e fakamailoga lahi ke he lagi. Kua fanau he fifine he lagi e tama taane. Ne liti hifo e Tiapolo mai he lagi. He ita ai ke he fifine he lagi, ne fina atu a ia “ke tau ke he tau fanau hana kua toe.”—Fakakite. 12:1, 5, 9, 17.
Tali he Tau Hūhū Faka-Tohiaga Tapu:
8:1-5—Ko e ha ne hoko e fakafenono he lagi, ti ko e heigoa ne liti hifo ke he lalolagi he mole e mena ia? Ne hoko e fakafenono fakatai he lagi ke maeke ke logona e “tau liogi he tau tagata tapu,” he lalolagi. Ne tupu e mena nei he oti e felakutaki fakamua he lalolagi. Ne nakai o hake e tau Kerisiano ne fakauku ke he lagi he fakaotiaga he Vahā he Tau Motu Kehe, tuga he amanaki e tokologa ki ai. Ne lauia a lautolu he tau mena matematekelea he magahala ia ne felakutaki. Ti ko e mogonei ne liogi nakai noa a lautolu ma e takitakiaga. He tali ke he tau liogi ha lautolu, ne liti hifo he agelu e afi fakatai ke he lalolagi ne fakapuho fakaagaaga e tau Kerisiano ne fakauku. Pete kua tokogahoa, ne kamata a lautolu ke he gahua fakamatala ke he lalolagi katoa ati eke ai e Kautu he Atua mo matakupu velagia, ati puho e afi i Kerisitenitome. Ne fakataogo atu e tau hatakiaga pakulagi mai he Tohi Tapu, tau uhila he kupu mooli he Tohiaga Tapu ne fakapuloa atu, ti lulululu ai e fakavēaga he lotu fakavai, tuga e tau fale ka lulululu he mafuike.
8:6-12; 9:1, 13; 11:15—Magaaho fe ne tauteute e tau agelu tokofitu ke ulo e tau pu ha lautolu, ti ko e magaaho fe mo e puhala fe ne fakatagi ai e tau pu? He tauteute ke ulo e tau pu ne fitu kua putoia e tala age he takitakiaga ke he tau tagata he vahega faka-Ioane ne liu gahuahua he lalolagi he 1919 ke he 1922. Ko lautolu ia ne fakauku kua lavelave mogoia he liu fakatokatoka e gahua fakamatala ke he tau tagata mo e talaga e tau fale ke taute ai e tau tohi. (Fakakite. 12:13, 14) Ko e fakatagi he tau pu kua hukui e fakapuloaaga nakai matakutaku he tau fakafiliaga ha Iehova ke he lalolagi ha Satani ne taute he tau tagata he Atua he kaufakalataha mo e tau agelu. Mailoga ai, ne kamata e mena nei he fonoaga i Cedar Point, Ohio, he 1922 ti taogo ke hoko atu ke he matematekelea lahi.
8:13; 9:12; 11:14—Puhala fe ne eke mo ‘tau oi’ e tau fakatagi he tau pu fakahiku ne tolu? Ko e fakatagi he tau pu fakamua ne fā ko e tau fakapuloaaga ne fakatapakupaku e tuaga mate fakaagaaga he Kerisitenitome, ko e tau fakatagi tolu fakahiku ko e tau oi kakano ne hagaao ke he tau mena tutupu pauaki. Ko e fakatagi ke limaaki kua hagaao ke he fakatoka mai he tau tagata he Atua “he pahua” ne mate fakaagaaga he 1919 ke he ha lautolu a nakai okioki ke he gahua fakamatala, ne kua eke mo malaia fakamamahi ki a Kerisitenitome. (Fakakite. 9:1) Kua hagaao e fakatagi ke onoaki ke he kau heke solofanua ne malolō lahi mahaki he fakamauaga tuai mo e matagahua fakamatala ke he lalolagi katoa ne kamata he 1922. Ko e fakatagi ke fakahikuaki kua hagaao ke he fanauaga he Kautu faka-Mesia.
Tau Fakaakoaga ma Tautolu:
9:10, 19. Ko e malolō he tau talahauaga ne fakavē ke he Tohi Tapu mai he tau tohi he “fekafekau fakamoli mo e loto matala” kua toka ai e fekau fakamania, po ke huki. (Mata. 24:45) Kua tatai e fekau nei mo e tau hiku he tau hē akerisi ne ‘huki tuga ne tau akarava’ mo e tau kau heke solofanua, ko e “tau hiku ha lautolu tuga ne tau gata.” Ko e ha? Kakano kua hataki he tau tohi nei ke he “aho ke lalago ai [e Iehova].” (Isaia 61:2) Kia fakamalolō mo e fakamakutu a tautolu he tufatufa ai.
9:20, 21. Tokologa e tau tagata mahani molu ne nonofo he tau motu ne fakahigoa ko e tau motu nakai Kerisiano ne talia fiafia e fekau ne fakapuloa e tautolu. Ka kua nakai amanaki a tautolu ke liliuina e tokologa ha lautolu i fafo he Kerisitenitome, ne hagaao ke he ‘tau tagata kua toe.’ Pete ia, kua fakatumau a tautolu ke he fekafekauaga.
12:15, 16. Ko e “fonua, [po ke lalolagi]”—tau vala he fakatokaaga ni ha Satani, po ko lautolu ne pule he tau motu kehekehe—ne lalago e atāina he tapuakiaga. Kamata he atu tau 1940, ko e tau pule ia ne “inu e vailele [he favaleaga] ne fakalua mai e tarako mai he gutu hana.” Mooli, ka fifili e Iehova ke taute pihia, kua maeke ia ia ke fakaohooho e tau pule he fakatufono ke fakahoko haana finagalo. Felauaki tonu ai, ne pehē he Tau Fakatai 21:1: “Ko e loto he patuiki, ko e tau hala vai ia ke he lima a Iehova; ne liliu ai e ia ke he tau mena oti kua finagalo ki ai a ia.” Kua lata e mena nei ke fakamalolō e tua ha tautolu ke he Atua.