Fakatumau e “Loto Meā” he Tau Magaaho Uka Nei
“NAKAI fai tagata ke fakatikai kua lekua e tuaga meā he Lotu he vahā nei.” Ne fakakite he tagata tohi tala Katolika ko Vittorio Messorie e manatu ia ke he tau fakalialia he mahani fakataane mo e fifine ne nakaila leva e tupu ke he Tapu i Italia. “Ti nakai maeke ai ke fakahako he utakehe e poakiaga fakalotu ke nakai mau ha kua 80 e pasene ne putoia ai e tau taane ne nonofo ni mo e tau taane—tau lekua he fakahehē he mahani feuaki he tau akoako ne fakakelea e tau tagata taane mo e tau tama taane.”—La Stampa.
Ko e tupu lahi mahaki he mahani kelea kua nakai taumaleku ko e fakamailoga he “tau aho fakamui” nei he fakatokaaga nei. (2 Timo. 3:1-5) Kua fakakite he tau tala tutupu, ko e mahani kelea muitui ne lagā mai ai ne fakaohooho kelea ke he tau tagata tokologa ti pihia foki ki a lautolu ne totoku a lautolu ko e tau tagata he Atua. Ko e tau loto kolokolovao mo e nakai meā ha lautolu ne omoi a lautolu ke taute e tau mahani fakalialia. (Efeso 2:2) Ma e kakano mitaki, ne hataki e Iesu “kua hake mai he loto e tau manatu kelea, ko e keli tagata, ko e faivao, ko e feuaki, ko e kaihā, ko e talahau pikopiko, mo e kupu kelea.” (Mata. 15:19) Ka kua manako a Iehova ko e Atua ke he tau fekafekau haana ke fiafia ke he “loto meā.” (Fakatai 22:11) Ti maeke fēfē e Kerisiano ke fakatumau e loto meā he tau aho uka nei?
Ko e Heigoa e Kakano ke “Loto Meā”?
Hagaao ke he kupu Tohi Tapu ma e loto, ne fakakite he taha tohi ko e “vala he fatuakiloto he tagata” ti “ko e vala ne mua ue atu he tagata nukua hagaaki e Atua ki ai, ne fakavē ai e moui fakalotu kua tupu mai e mahani.” Kua fakakite he loto e tau mena mooli ne ha ha ia tautolu. Tuga ne fakamaama he tohi ne fatiaki i luga, ko e loto ne kumikumi a Iehova ki ai ti fakaaue a ia he kitia ai ke he tau fekafekau haana.—1 Pete. 3:4.
I loto he Tohi Tapu, ko e “meā” kua maeke ke fakakite e meā fakatino. Kua hagaao foki e kupu ke he mena ne nakai kiva—nakai ilaila, pilo, po ke fakakelea—ke he mahani mo e puhala fakalotu. He Lauga he Mouga, ne fakailoa e Iesu: “Uhoaki [po ke, fiafia] a lautolu ne loto mea.” Ne hagaao a ia ki a lautolu kua meā e tau loto. (Mata. 5:8) Kua meā e tau logonaaga fakaalofa, tau manako, mo e tau fatuakiloto ha lautolu. He omoomoi he fakaalofa mo e fakaaue kua fakaalofa a lautolu ki a Iehova mo e tau loto katoa, moolioli, mo e nakai fakatupua. (Luka 10:27) Kua manako a koe ke meā he puhala ia, pihia nakai?
Ko e Paleko ke Fakatumau e “Loto Meā”
Ko e fekafekau ha Iehova kua lata ke “lima meā” mo e “loto meā” foki. (Sala. 24:3, 4) Ka ko e mogonei, kua paleko lahi ma e tau fekafekau he Atua ke fakatumau e “loto meā.” Ko Satani mo e lalolagi ne ha ha he pule haana, fakalataha mo e tau tino nakai mitaki katoatoa ha tautolu, kua peehi malolō ke vevehe kehe a tautolu mai ia Iehova. Ke totoko e tau peehiaga nei, kua aoga lahi mahaki ke fiafia a tautolu ke he “loto meā” mo e totō mau ki ai. To puipui he mena nei a tautolu mo e lagomatai a tautolu ke fakatumau ke eke mo tau kapitiga he Atua. Maeke fēfē a tautolu ke fakatumau e loto meā?
Ia Heperu 3:12, kua moua e tautolu e hatakiaga: “Ko e tau matakainaga na e, [kia mataala] a mutolu, neke toka ia taha e loto kelea mo e nakai talia fakatonu, ke o kehe ai a mutolu mai he Atua moui.” Kua nakai fakatumau e “loto mea” ha tautolu ka feaki e tautolu e loto ne “nakai talia [po ke, tua].” Ko e heigoa e tau manatu kua fakaholofa e Satani ko e Tiapolo ke fakalolelole e tua ke he Atua? Kua putoia he tau mena nei e fakaakoaga he evolusene, nakai fai tuaga mooli ma e mahani mo e lotu, mo e tuahā ke he omoomoiaga faka-Atua he tau Tohiaga Tapu. Kia nakai fakaatā e tautolu a tautolu ke hufia he tau taofiaga hagahaga kelea. (Kolo. 2:8) Ko e totou mo e manamanatu fakahokulo ke he Tohi Tapu he tau aho takitaha ko e tau matapatu puhala ke totoko aki e tau peehiaga nei. Ko e iloilo tonu he Kupu he Atua ka fakaohooho aki e fakaalofa ha tautolu ma Iehova mo e loto fakaaue ha tautolu ma e tau puhala haana. Kua aoga lahi e fakaalofa mo e loto fakaaue pihia ka manako a tautolu ke tiaki e tau taofiaga pikopiko mo e tumau e tua malolō ha tautolu ki a Iehova ke maeke ia tautolu ke fakatumau e loto meā.—1 Timo. 1:3-5.
Ka Fehagai mo e Tau Manako he Tino
Taha totokoaga foki ka fehagai mo tautolu he lali ke fakatumau e “loto meā” kua putoia e tau manako lahi he tino mo e velevelekoloa. (1 Ioa. 2:15, 16) Ko e loto lahi ke he tau tupe po ke manako ke muhukoloa mo e tanaki he tau koloa ka fakahehē e loto, ti takitaki e Kerisiano ke taute e tau mena ka nakai felauaki mo e finagalo he Atua. Fai ne nakai mahani fakamooli he gahuaaga, fakavai ke he falu, po ke kaihā tupe po ke tau koloa ne nakai ko e ha lautolu.—1 Timo. 6:9, 10.
He taha faahi, he feaki e matakutaku mitaki ke fakafiafia a Iehova, fiafia ke he fakafili tonu, mo e eketaha ke taofi mau e loto manamanatu mitaki, kua fakakite e tautolu kua fiafia a tautolu ke he “loto meā.” Ko e fakaalofa ia kua omoomoi a tautolu ke fakatumau ke “mahani mitaki ke he tau mena oti kana.” (Hepe. 13:18) Ka mahani hakohako a tautolu, kua maeke e mahani fakamooli ke fua mai e fakamatala mitaki. Ko Emilio, ko e Fakamoli Italia ne gahua he kamupanī fakaholo peleōafi lau tagata, ne moua e pesi ne toka ai $680, U.S. ($929.30 N.Z.) Ofo e kau gahua haana he age e ia e pesi ke he leveki gahua haana, ti age he leveki gahua e pesi he magaaho fakamui ke he tagata ne galo e pesi. Ne nava lahi e falu kau gahua ha Emilio ke he mahani haana ti fiafia a lautolu ke he Tohi Tapu mo e kamata ke fakaako ai. Ti ko e fua, tokofitu e tagata mai he ua e magafaoa ne talia e kupu mooli. E, ko e mahani fakamooli mai he loto meā ka omoomoi mooli e falu ke fakaheke e Atua.—Tito 2:10.
Fai mena foki ka fakaohooho kelea ke he loto meā he Kerisiano ko e onoonoaga hehē mo e fakalialia ke he mahani fakataane mo e fifine. Ha ko e tau fakafetuiaga nakaila mau, mahani feuaki he tau tagata kua mau, mo e fakasotoma kua manamanatu ki ai e tokologa ko e aga mo e mahani kua maeke ke fakahehē e loto he Kerisiano. Ko e tagata ne mahala ke he mahani feuaki kua liga fakavaia he ua e puhala moui, he fufū e agahala. Nakai fakaata mooli he mena ia e “loto meā.”
Ne papatiso e tama taane ko Gabriele he magaaho ne 15 e tau he moui haana ti kamata agataha a ia ke paionia. Ka ko e magaaho fakamui, ne kamata a ia ke fakalataha ke he tau lafiaga kelea he tau kalapu koli pō. (Sala. 26:4) Ko e kamataaga anei he puhala moui kelea mo e fakavai haana, ti tuku a ia ki tua mai he fakapotopotoaga Kerisiano. Kua taute he akonakiaga pihia mai ia Iehova a ia ke manamanatu fakahokulo. Manatu e Gabriele: “Ne kamata au ke taute e tau mena oti ne nakaila taute fakahokulo ia e au he magaaho fakamua. Totou e au e Tohi Tapu he tau aho oti, ti lali ke logona e mena ne talahau mooli e Iehova, ti fakaako fakamatafeiga e au e tau tohi fakateokarasi. Ne kitia e au e palepale mitaki mo e fiafia he fakaako fakatagata mo e lahi he malolō kua maeke ke moua mai he totou e Tohi Tapu mo e liogi fakamakamaka.” Ne lagomatai he mena nei a Gabriele ke tiaki e mahani feuaki haana mo e liu feaki e fakafetuiaga haana mo Iehova.
Ko Gabriele mogonei kua liu foki a ia eke mo paionia, fakalataha mo e hoana haana. Ko e mena ne tupu ki a ia kua fakamooli e aoga he fakaako e Tohi Tapu mo e tau tohi mai he “fekafekau fakamoli mo e loto matala” ka lagomatai e tagata ke moua e loto meā mo e tiaki e tau mahani feuaki.—Mata. 24:45; Sala. 143:10.
“Loto Meā” Ka Kamatamata
Ko e peehiaga mai he tau tagata totoko, vihi fakatupe, mo e gagao lahi mahaki kua fakalolelole e falu he tau fekafekau he Atua. He falu magaaho, ne lauia kelea foki e tau loto ha lautolu. Ne pihia foki e mena ne tupu ke he Patuiki ko Tavita: “Kua lolelole ai haku a loto ia au; kua fakahakuhaku haku a loto ki loto ia au.” (Sala. 143:4) Ko e heigoa ati maeke a ia ke kautū he tau magaaho pihia? Ne manatu e Tavita e tau fakafehagai he Atua mo e Haana tau fekafekau mo e puhala ne moua e ia e fakahaoaga haana. Ne manamanatu fakahokulo a ia ke he tau mena ne taute e Iehova ke lata mo e higoa lahi Haana. Ne manamanatu a Tavita ke he tau gahua he Atua. (Sala. 143:5) He puhala pihia, ko e manamanatu fakahokulo ke he Tufuga ha tautolu mo e tau mena oti kana ne taute e ia mo e matutaki foki ke taute ma tautolu to lagomatai a tautolu ka kamatamata.
Ka fitā, po ke logona hifo e tautolu kua ekefakakelea mai ki a tautolu, to liga hukia lahi a tautolu. Ko e manamanatu tumau ke he mena ne tupu to fua mai e tau logonaaga tuhituhi ke he tau matakainaga ha tautolu. To liga fakagata e lafiaga ha tautolu, vevehe kehe mai ai mo e tote e fiafia ke he falu. Ka kua tatai nakai e mahani ia mo e manako ha tautolu ke moua e “loto meā”? Maaliali ai, ko e foliaga he moua e tuaga pihia he loto kua putoia e tau fakafehagai ha tautolu mo e tali atu ke he tau matakainaga Kerisiano ha tautolu.
He lalolagi kua holo ki mua e fakahehē mo e fakalialia e tau mahani, kua kitia e kehe lahi mahaki ha tautolu ko e tau Kerisiano mooli ha kua fiafia a tautolu ke he “loto meā.” Kua fakaohooho mitaki e tau momoui ha tautolu he moua e tautolu e mafola he loto kua fua mai he taute e finagalo he Atua. Ke he tau mena oti ia, kua olioli e tautolu e tuaga kapitiga tata lahi mo e ha tautolu a Tufuga, ko Iehova ko e Atua, ne ofania a lautolu kua “loto meā.” (Sala. 73:1) E, maeke ia tautolu ke putoia mo lautolu kua fiafia ha kua mavehe mai e Iesu, “mena kitia atu e lautolu e Atua,” he taute e Ia e tau mena kua lata mo lautolu kua manako ke he “loto mea.”—Mata. 5:8.