Taute e Tau Hikiaga kua Palepale
Ne talahau e James A. Thompson
He mogo ne fanau au he faahi toga he Tau Faahi Kaufakalataha he 1928, ko e matafakatufono ke vevehe kehe e tau tagata tea mo e tau tagata uli. Ka moumou ai to takitaki ke he fale puipui po ke kelea lahi atu foki.
HE MAGAAHO ia he falu matakavi he Tau Faahi Kaufakalataha, ko e tau tagata tea mo e tau tagata uli he Tau Fakamoli a Iehova ne vevehe ke he tau fakapotopotoaga, tau takaiaga, mo e tau faahimotu. He 1937 ne eke e matua taane haaku mo fekafekau kamupanī (kua ui mogonei ko e leveki he kau he tau motua) he fakapotopotoaga he tau tagata uli i Chattanooga i Tennessee. Ko Henry Nichols e fekafekau kamupanī he fakapotopotoaga he tau tagata tea.
Ne ha ha ia au e tau manatu fiafia he vahā fuata haaku he nofo he kaupā i tua ha mautolu he pō mo e fanogonogo ke he Matua Taane mo e Matakainaga ko Nichols hane tutala. Pete ai maama oti e au e tutala ha laua, ne fiafia au he nofo he tapa he Matua Taane he tutala a laua ke he puhala mitaki ke taute aki e gahua fakamatala he tau tūaga mogonei.
He kamataaga he 1930, ne lauia e magafaoa ha mautolu he matematekelea. Ko e Matua Fifine ne mate he 20 ni e tau he moui. Ti ko e Matua Taane ne leveki haaku a mahakitaga ko Doris ne fā e tau he moui, mo au, ne ua ni e tau he moui. Pete he nakai la leva he papatiso e Matua Taane, ne mitaki e holo ki mua fakaagaaga haana.
Tau Fifitakiaga ne Fakahakohako e Moui Haaku
He 1933, ne feleveia e Matua Taane mo e matakainaga fifine Kerisiano ne higoa ko Lillie Mae Gwendolyn Thomas, ti nakai leva ne mau a laua. Ne fakatoka tokoua he Matua Taane mo e Matua Fifine e fifitakiaga mitaki ma Doris mo au he fekafekau fakamooli ki a Iehova.
Ne ole ke he tau fakapotopotoaga he Tau Fakamoli a Iehova he 1938 ke lalago e fifiliaga ko e tau motua he tau fakapotopotoaga to kotofa mai he tau matapatu ha tautolu i Brooklyn, New York, ka e nakai fifili he fakapotopotoaga. He mogo ne tehatehaua falu i Chattanooga ke talia e hikiaga, ne fakakite he Matua Taane kua lalago katoatoa e ia e hikiaga he fakatokatokaaga. Ko e fifitakiaga haana he mahani fakamooli mo e kaufakalataha katoatoa he Matua Fifine, ne lagomatai au ke hoko mai ke he aho nei.
Papatisoaga mo e Fekafekauaga Mau
He 1940 ne tokologa he fakapotopotoaga ha mautolu ne nō e pasi ti fenoga atu ke he fonoaga ne fakahoko i Detroit, Michigan. Tokogahoa he pasi ha mautolu ne papatiso i ai. Ne tuahā falu ko e ha au ne nakai taute pihia, ha kua fakamatala au tali mai he lima e tau he moui ti hakahakau lahi ke he gahua he fonua.
Ne hūhū mai a lautolu ki a au ke he mena ia, ne tali au: “Nakai maama oti e au e tau mena ne putoia he papatisoaga.” Ne logona he Matua Taane au ti ofo ai. Tali mai he mogoia, ne lali fakalahi a ia ke lagomatai au ke maama e kakano he papatisoaga mo e aoga ai. He aho makalili lahi he fā e mahina he mole, ia Oketopa 1, 1940, ne papatiso au he vai namo i fafo ha Chattanooga.
He 14 e tau he moui, ne kamata au ke paionia he tau tukuaoga he vahā mafana. Ne fakamatala au he tau taone ikiiki i Tennessee mo e faahimotu ne tata mai ko Georgia. Ne uhumatike au, tauteute e kai laā, ti heke he tuleni po ke pasi he matahola ono he pogipogi ke he fonua. Ne liu mai au kavi ke he matahola ono he afiafi. Ko e mena kai ne tauteute e au kua fa oti tuai ato hoko e kai laā. Pete he fai tupe au, nakai maeke au ke hū atu ke he fale koloa ke fakatau ha mena kai foki ha kua uli au. Taha mogo, ne hū atu au ke he fale koloa ke fakatau e asekulimi-tigogo, ne kua fekau au ke fano kehe. Ne totonu e fifine tea [palagi] ti tamai taha ki a au i fafo.
He hoko au ke he aoga tokoluga, ne holo ki mua e malolō he tau tonuhia fakatagata he Faahi Toga. Ko e tau fakatokatokaaga tuga e NAACP (National Association for the Advancement of Colored People) ne fakamalolō e tau tama aoga ke lalago. Ne fakaohooho ki a mautolu ke fakalataha ki ai. Loga e aoga he tau fanau uli, putoia foki haaku, ne taute e foliaga ke 100 e pasene ha lautolu ke fakalataha ki ai. Ne peehi ki a au ke “lalago e lanu ha mautolu,” he talahau mai pihia. Ka e nakai talia e au, ti fakamaama age kua nakai fakamailoga tagata e Atua mo e nakai fiafia ke he taha ni e lanu. Ti ono atu au ke he Atua ke fakatotoka e tau nakai fakafili tonu pihia.—Ioane 17:14; Gahua 10:34, 35.
Nakai leva he oti mai he aoga tokoluga, ne fifili au ke hiki atu ki New York City. Ka e he fina atu ki ai, ne tū au i Philadelphia, Pennsylvania, ke ahiahi e tau kapitiga ne feleveia fakamua e au he fonoaga. Ko e fakapotopotoaga i ai ko e fakapotopotoaga fakamua ne fano au ki ai ne fiofio e tau lanu. He ahiahi haana, ne uta he leveki faifano au ke he mafoa ti tala mai kua kotofa ki a au e vala he feleveiaaga he tapu hake. Fakamukamuka he mena ia au ke fifili ke nofo i ai.
Taha he tau kapitiga ne moua e au i Philadelphia ko e matakainaga fifine fuata ne higoa ko Geraldine White—ko Gerri ne ui aki e au. Ne iloa mitaki e ia e Tohi Tapu ti makaka he fakatutala mo e tau tagata he fale he gahua ke he fonua he taha gutuhala ke he taha gutuhala. Mua atu e aoga ki a au ha kua tatai e foliaga haana mo e haaku ke eke mo paionia. Kua mau a maua ia Aperila 23, 1949.
Uiina ki Kiliata
Ko e foliaga ha maua mai he kamataaga ke ō he Aoga Kiliata mo e fekafekau ko e tau misionare he motu kehe. Ne fiafia a maua ke hiki e tau tuaga ha maua ke maeke ke ō ki Kiliata. Nakai leva, ne ole ki a maua ke hiki ki Lawnside, New Jersey; ti ki Chester, Pennsylvania; ti fakahiku ki Atlantic City, New Jersey. He haia i Atlantic City, ne maeke a maua ke tohi ole ke ō ki Kiliata, ha kua mau mogonei ke ua e tau. Ka kua taofi e uiina ha maua. Ko e heigoa e kakano?
He mataulu he atu tau 1950, tokologa e fuata taane ne poaki ke fekafekau he kautau ke latau he felakutaki hane tupu i Korea. Ko e matakau fakamau higoa i Philadelphia kua tuga e fili tagata ke he Tau Fakamoli a Iehova ha ko e tuuho ha tautolu. Fakahiku, ne talamai e ikifakafili ki a au kua fakamooli he tau kumikumi he FBI ki a au ke he tuaga tuuho haaku. Ia Ianuari 11, 1952, ne foaki he Presidential Appeal Board ki a au e fakaveaga 4-D ke lata mo e akoako.
Ia Aokuso he tau ia, ne moua e Gerri mo au e uiina ke ō ke he vahega ke 20 aki ha Kiliata, ne kamata ia Sepetema. He magahala he fakaakoaga ha maua, ne amanaki a maua ke moua e kotofaaga ke he motu kehe. Ko e mahakitaga haaku ko Doris, ne kautū mai he vahega ke 13 aki ha Kiliata ti kua fekafekau i Parasili. Ko e ofo ha ia ha Gerri mo au ke moua e kotofaaga ke gahua he takaiaga—ke ahiahi e tau fakapotopotoaga uli he faahi toga he faahimotu ko Alabama! Ne fakamomoko e mena ia ki a maua, ha kua fakavē e tau loto ha maua ke fekafekau he motu kehe.
Ko e fakapotopotoaga fakamua ne ahiahi e maua kua haia i Huntsville. He hohoko atu, ne ō a maua ke he kaina he matakainaga fifine Kerisiano ka nonofo ai a maua. He lau mai e maua e tau koloa ha maua, ne logona e maua a ia ne pehē he telefoni, “Kua hohoko mai tuai e fanau.” Ko e 24 laia e tau tau ha maua ti mata tama ikiiki foki. Kua hū e higoa kaina Ko e Fanau he fekafekau a maua he takaiaga ia.
Ko e Faahi Toga ne fa hagaao ki ai ko e Bible Belt ha kua fakalilifu lahi he laulahi he tau tagata i ai e Tohi Tapu. Ti kamata tumau e maua e tau fakatutalaaga aki e tau fakafeleveiaaga nei ne tolu e manatu:
(1) Ko e talahauaga kū ke he tau tuaga he lalolagi.
(2) Ko e tali ne foaki he Tohi Tapu.
(3) Ko e mena ne talahau he Tohi Tapu kua lata ia tautolu ke taute.
Ti foaki e maua e tohi fakaako kua lata he Tohi Tapu. Ha kua kautū e puhala nei, ne kotofa ki a au e vala he New World Society Assembly i New York he 1953. I ai ne fakatātā e au e fakafeleveiaaga ne tolu e manatu.
Nakai leva, he vahā mafana he 1953, ne kotofa au ke fekafekau ko e leveki faahimotu ke he tau takaiaga he tau tagata uli he Faahi Toga. Ko e fonua ha mautolu ko e matakavi katoa mai i Virginia ki Florida ti hoko atu ke he faahi lalo mamao ki Alabama mo Tennessee. E, kua lata e tau leveki faifano ke hikihiki. Ma e fakatai, ne fa nonofo a maua he tau kaina ne nakai fai paipa vai i loto he fale ti koukou he tiniapa i tua he umu he peito. Fiafia ai, ko e matakavi a ia he fale ne mua atu e mafana!
Paleko he Veveheaga he Tau Lanu Tagata
He fekafekau he Faahi Toga kua lata ke manamanatu tuai mo e fakailoilo ke maeke ai e tau mena ke taute. Nakai fakaatā e tau tagata uli ke fakaaoga e tau Fale Unu. Ti fa finatu a Gerri ki ai mo e fakamaama ko e tau mena tui ha “Mrs. Thompson.” Tokologa ne liga manatu ko e tavini a ia ti ko Mrs. Thompson e iki fifine he kaina. He fakakite he tau leveki faahimotu e ata kifaga The New World Society in Action, ne hea telefoni atu au ke he fale koloa ti fakamau e screen lahi ma “Mr. Thompson.” Fakamui, ne fano au ke he fale koloa ke tamai. Ne fakakite tumau e maua e mahani totonu ti fa taute e maua e gahua he fonua mo e nakai fai lekua.
Ha ha i ai foki e taha vahega fili tagata ne tupu he matakavi ki a lautolu ne omai he Faahi Tokelau. Ne lagataha e hokotaki he nusipepa he matakavi to lauga ke he toloaga a James A. Thompson Jr., he Watchtower Bible and Tract Society of New York. Ne totou he falu e mena nei ti manatu na hau au i New York, ti utakehe e maveheaga ha mautolu ke fakaaoga e poko fono he aoga. Ti fano au ke he matakau fakatonutonu he aoga mo e fakamaama age na fano au he aoga i Chattanooga. Ti foaki ki a mautolu mogoia e fakaatāaga ma e toloaga takaiaga ha mautolu.
Ne velagia e taufetoko he tau lanu tagata he lotouho he atu tau 1950, ti falu mogo ne tupu e favale. He 1954, ne ita falu he Tau Fakamoli he nakai fai tagata uli ne lauga he fakaholoaga he loga he tau takaiaga faahimotu. Ne fakamafana e mautolu e tau matakainaga uli ha mautolu ke fakauka. He vahā mafana he tau hake, ne kotofa au ke lauga. Mole ia, ne tokologa foki e tau matakainaga taane uli he Faahi Toga ne fai vala he tau fakaholoaga.
Fai magaaho, ne galo fakahaga e favale he tau lanu tagata he Faahi Toga, ti kamata fakahaga e tau fakapotopotoaga ke kaufakalataha. Lata mogonei ke liu kotofa e tau tagata fakailoa ke he tau fakapotopotoaga kehekehe ti pihia mo e hikihiki e tau matakavi fonua he fakapotopotoaga mo e tau matagahua he tau matakainaga taane leveki. Falu he tau matakainaga uli mo e tea ne nakai fiafia ke he fakatokaaga foou. Ka ko e laulahi kua nakai fakamailoga tagata ke tuga ni ha tautolu a Matua he lagi. Mooli, kua tokologa ne kapitiga tata pete ne lanu. Kua tupu e mena ia ke he magafaoa ha mautolu he atu tau 1930 mo e atu tau 1940 he mogo ne lahi hake au.
Kotofaaga Foou
Ia Ianuari 1969, ne moua e Gerri mo au e uiina ke o ki Guyana i Amerika Toga, ti talia fiafia ai e maua. Fakamua ne ō a maua ki Brooklyn, New York, ne moua e au e fakamahaniaga ke leveki e gahua fakamatala i Guyana. Ne hohoko atu a maua ki ai ia Iulai 1969. He mole e 16 e tau he gahua faifano, ko e hikiaga lahi ke nonofo he taha ni e matakavi. Ne fakaaoga e Gerri e laulahi he tau aho haana ke he gahua he fonua ko e misionare, mo e gahua au he la ofisa.
Ne putoia e gahua haaku he tau mena oti mai he kini pupu mo e fakatokatoka e tau tohi ke lata mo e tau fakapotopotoaga 28 ke matutaki mo e tau matapatu i Brooklyn. Gahua au ke 14 ke he 15 e tulā he tau aho takitaha. Ko e gahua uka ma maua tokoua, ka e fiafia a maua ke he kotofaaga ha maua. He hohoko mai a maua, ko e 950 e tagata fakailoa i Guyana; vahā nei kua molea e 2,500.
Pete he fiafia a maua ke he mafana mitaki mo e tau fua lakau mo e tau laukou fulufuluola, ko e fiafia mooli ha maua ko e tau tagata loto fakatokolalo ne manako lahi ke he kupu mooli he Tohi Tapu ne fakaako hagaao ke he Kautu he Atua. Ko Gerri ne fa taute 20 e fakaakoaga Tohi Tapu he tau faahi tapu takitaha, ti tokologa ne fakaako mo maua ne hohoko ke he papatisoaga. Fai magaaho ti eke falu mo tau paionia, tau motua he fakapotopotoaga, ti ō atu ki Kiliata ke eke foki mo tau misionare.
Tau Paleko ka e Mua Atu ke he Malolō Tino
He 1983 ne manako lagomatai e tau matua haaku he Tau Faahi Kaufakalataha. Ne taute e Doris, Gerri, mo au e fono magafaoa. Ko Doris, ne fekafekau ke 35 e tau ko e misionare i Parasili ne fifili ke liu ke leveki a laua. Ko e tamai kehe he ha ua e misionare he fonua he talahau e ia, ka e tokotaha kua maeke ke taute e gahua? Tali mai e mamate he tau mamatua ha maua, ne nofo a Doris i Chattanooga ti fekafekau ko e paionia pauaki.
Ne moua au he kenesā prostate he 1995 ti lata ke liu ke he Tau Faahi Kaufakalataha. Nonofo a maua i Goldsboro, North Carolina, ha kua haia he vahāloto e magafaoa haaku i Tennessee mo e ha Gerri i Pennsylvania. Ne matutū hifo e kenesā haaku mogonei, ti fekafekau a maua he fakapotopotoaga Goldsboro ko e tau paionia pauaki ne fai matafatia.
He liu au onoono ki tua ke molea e 65 e tau he fekafekau mau, kua loto fakaaue mooli au he fakamonuina e Iehova a Gerri mo au he taute e tau hikiaga ke fekafekau ki a ia. Ko e mooli ha ia he tau kupu ha Tavita, kua mahani fakamooli a Iehova ki a ia kua mahani fakamooli!—2 Samu. 22:26.
[Tau Fakatino he lau 3]
Fakatoka he matua taane haaku mo Matakainaga Nichols e fifitakiaga mitaki ma haaku
[Tau Fakatino he lau 4]
Mo Gerri, mautali ke ō ki Kiliata he 1952
[Tau Fakatino he lau 5]
Mole a Kiliata, ne kotofa a maua ke he gahua faifano he Faahi Toga
[Fakatino he lau 6]
Tau leveki faifano mo e tau hoana ha lautolu ne tauteute ma e fonoaga faahimotu kaufakalataha he 1966
[Fakatino he lau 7]
Ne fiafia e fekafekauaga misionare i Guyana