Tau Monuina ha Iehova kua Mua Atu ke he Tau Mena Oti ne Amanaki Au ki Ai

Ko e magaaho ne kautū au mai he tau fakauaua haaku ti kamata ke paionia, ne hiki e moui haaku ke he puhala kua nakai amanaki au ki ai. (Efeso 3:20) Ka e liga manatu a koe na tupu fēfē e mena ia. Toka la ke tala atu e au mai he kamataaga.

Ne fanau au i Berlin, i Sihamani, fai mahina he mole e kamata e Felakutaki II he Lalolagi he 1939. He matahiku he Felakutaki II he Lalolagi he 1945, ko e tau vakalele kautau kua fa lele ki luga he taone ko Berlin ti fakatoka hifo e tau pomu. Ko e taha magaaho ne tupu e mena nei, ne lauia e matakavi ne nonofo ai a mautolu ka e fehola au mo e magafaoa haaku ke he taha fakamaluaga mai he tau pomu. Ma e haohao mitaki ha mautolu, ne ō a mautolu ki Erfurt, ko e matakavi ne fanau ai e matua fifine haaku.

Ne kumi fakamakutu e matua fifine haaku ma e kupu mooli. Totou e ia e tau tohi he tau pulotu ti kumikumi ke he tau lotu kehekehe ka e nakai fiafia. Kavi ke he 1948, tokoua he Tau Fakamoli a Iehova ne ahiahi mai ke he kaina ha mautolu. Ne uiina he matua fifine haaku a laua ki fale ti hūhū e tau hūhū loga ki a laua. Nakai katoa e tulā, tala mai e ia ki a au mo e mahakitaga tote haaku, “Kua moua tuai e au e kupu mooli!” Nakai leva, ne o atu e matua fifine haaku, mahakitaga haaku, mo au ke he tau feleveiaaga i Erfurt.

He 1950 ne liliu a mautolu ki Berlin, ti fakalataha mo e Fakapotopotoaga Berlin-Kreuzberg. He mole e taha hiki foki he matakavi ia, ne o atu a mautolu ke he Fakapotopotoaga Berlin-Tempelhof. Fai magaaho he mole, ti papatiso e matua fifine haaku ka e fakauaua au. Ko e ha?

KAUTŪ MAI HE MĀ MO E FAKAUAUA HAAKU

Ne uka ia au ke lahi e mena ka taute ke fekafekau ki a Iehova ha kua mā lahi au. Pete ne fano au ke he gahua he fonua, ne ua e tau he nakai fakamatala au ke he tau tagata. Hiki e mena nei he mogo ne fai magaaho au mo e tau matakainaga ne fakakite mooli e loto malolō mo e tukulele ha lautolu ki a Iehova. Falu ne fakauka ke he tau kemuaga pagotā Nazi po ke tau fale puipui he Faahi Uta ha Sihamani. Falu ne fakahagahaga kelea ha lautolu a atāina he ta atu fufū e tau tohi ke he Faahi Uta ha Sihamani. Kua nava lahi au ke he fakafifitakiaga ha lautolu. Manatu au kaeke fakahagahaga kelea e lautolu e tau momoui mo e atāina ha lautolu ma Iehova mo e tau matakainaga, ti kua latatonu au ke lali ke ua mā.

Kamata au ke kautū mai he mā haaku he mogo ne fakalataha au ke he matagahua fakamatala pauaki he 1955. He tohi ne lomi i loto he Informant,a ne fakailoa he Matakainaga ko Nathan Knorr ko e matagahua nei kua mua atu e lahi ne kua taute he fakatokatokaaga. Pehē a ia ka fai vala e tau tagata fakailoa oti, “to eke mo mahina kua mua atu e mitaki he gahua fakamatala he lalolagi nei.” Ko e mooli ha ia he mena ia! Nakai leva he mole, ne tukulele e moui haaku ki a Iehova, ti he 1956 ne papatiso au fakalataha mo e matua taane mo e mahakitaga haaku. Ka e nakai leva ti fehagai au mo e taha fifiliaga uho.

Ke he loga e tau, iloa e au kua lata ke kamata e paionia ka e tumau ni au ke fakatolomaki ai. Fakamua, ne fifili au ke fakaako e puhala ke sela mo e fakafua e tau koloa ke he tau pisinisi he falu motu. Mole ia, manako au ke fai magaaho he gahua ia ke moua e lotomatala ato kamata e paionia. Ko e mena ia, he 1961 ne talia e au e gahua i Hamburg, ko e taone i Sihamani ne mua atu e lahi he uaafo. Ne fiafia lahi au ke he gahua nei ti tumau ni au ke fakatolomaki e paionia. Ko e heigoa haaku ka taute?

Loto fakaaue au he fakaaoga e Iehova e tau matakainaga fakahele ke lagomatai au ke tuku fakamua e tau mena fakaagaaga. Falu he tau kapitiga haaku ne kua kamata ke paionia ti fakatoka e fakafifitakiaga mitaki ma haaku. Lafi ki ai, ko e Matakainaga ko Erich Mundt, ne hao mai he kemuaga pagotā ne fakamafana au ke falanaki ki a Iehova. Talahau e ia he kemuaga pagotā, ko e tau matakainaga ne falanaki ki a lautolu ni ne lolelole he mogo fakamui. Ka ko lautolu ne falanaki katoatoa ki a Iehova kua fakatumau e fakamooli ti eke mo tau pou i loto he fakapotopotoaga.

Ko e Matakainaga ko Martin Poetzinger ne fekafekau he mogo fakamui he Kau Fakatufono, ne fakatumau ke fakamafana foki e tau matakainaga he pehē, “Ko e loto malolō e mena kua mua atu e uho ne ha ha ia koe!” He manamanatu fakahokulo ke he tau kupu nei, ne tiaki e au e gahua tupe haaku ti kamata e paionia ia Iuni 1963. Ko e fifiliaga ia ne mua e mitaki ne taute e au! He mole ua e mahina, ato kamata foki au ke kumi e gahua foou, ne uiina au ke fekafekau ko e paionia pauaki. Fai tau he mole, kua mua atu a Iehova ke he tau mena oti kua amanaki au ki ai. Ne uiina au ke he vahega ke 44 aki he Aoga Kiliata.

ILOA E FAKAAKOAGA UHO LAHI I KILIATA

“Ua mafiti ke toka e kotofaaga haau” ko e taha he tau fakaakoaga uho lahi ne moua e au, mua atu mai he tau Matakainaga ko Nathan Knorr mo Lyman Swingle. Fakamalolō e laua a mautolu ke fakatumau ke he kotofaaga ha mautolu. Pehē e Matakainaga ko Knorr: “Ko e heigoa haau ka hagaaki ki ai? Ke he kiva, ke he tau moko, ke he mativa? Po ke to mailoga nakai e koe e tau akau, tau fiti, mo e tau mata fiafia? Fakaako ke fakaalofa ke he tau tagata!” He taha aho he mogo ne fakamaama he Matakainaga ko Swingle e kakano kua mafiti e falu matakainaga ke toka e kotofaaga, taufetului a ia mo e tau logonaaga haana he puke e tau mata he tau hihina mata. Lata ia ia ke fakamaoki e lauga ke liu fakatotoka hifo. Ne aamotia lahi au ti eketaha ke nakai fakamamahi a Keriso po ke tau matakainaga fakamooli haana.​—Mata. 25:40.

Ko e magaaho ne moua e mautolu e tau kotofaaga, falu he Peteli ne hūhū ke he falu ia mautolu ke he matakavi ka ō ki ai a mautolu. Tali mitaki a lautolu hagaao ke he tau kotofaaga takitaha ato pehē au: “Ki Congo (Kinshasa).” Fakamanou a lautolu ti ui ni: “Oi, ki Congo! Kia fakalataha a Iehova mo koe!” He vahā ia, ne lahi mahaki e tala ki Congo (Kinshasa) ha ko e felakutaki, mo e fetamateaki. Ka e tokaloto e au e tau fakaakoaga haaku. Nakai leva he kautū mai a mautolu ia Sepetema 1967, ko Heinrich Dehnbostel, Claude Lindsay, mo au ne fenoga atu ke he taone ko Kinshasa, i Congo.

FAKAMAHANIAGA MITAKI LAHI MA E TAU MISIONARE

He hohoko atu a mautolu ki Kinshasa, tolu e mahina ne fakaako e mautolu e vagahau Falani. Ti lele atu a mautolu ki Lubumbashi, ne iloa fakamua ko Elisabethville, tata ke he katofia ha Zambia ne mamao hifo ke he faahi toga ha Congo. Nonofo a mautolu he kaina misionare he lotouho he taone.

Ha kua nakaila fakamatala ke he laulahi he matakavi ko Lubumbashi, ne fiafia lahi a mautolu he eke mo tau tagata fakamua ke tala age e kupu mooli ke he tokologa i ai. Nakai leva, ne loga lahi e tau fakaako Tohi Tapu ha mautolu ti nakai lahi e magaaho ke fakaako mo lautolu oti. Fakamatala foki a mautolu ke he tau takitaki ne gahua ma e fakatufono po ke ma e tau leoleo. Tokologa ne fakakite e fakalilifu lahi ma e Kupu he Atua mo e gahua fakamatala ha mautolu. Ne fakaaoga lahi he tau tagata e vagahau Swahili, ti fakaako e Claude Lindsay mo au e vagahau ia. Nakai leva, kotofa a maua ke he fakapotopotoaga vagahau Swahili.

Pete ne loga e tau mena tutupu fiafia ne moua e maua, fehagai foki a maua mo e tau paleko. Fa fehagai mo e tau kautau konahia ne fai fana po ke tau leoleo mahani vale ne tukumale fakavai ki a mautolu. He taha magaaho, tokologa e leoleo ne fai fana kua tafeoho mai ke he feleveiaaga ha mautolu he kaina misionare ti uta a mautolu ko e tau matakainaga taane ke he fale leoleo, toka a mautolu i ai he nonofo he kelekele ato kavi hola hogofulu he pō ti fakatoka e lautolu a mautolu.

He 1969, ne kotofa au ke he gahua faifano. He takaiaga ia, putoia e tau ulu vao i Aferika mo e fano hui he vahāloto he tau motie loloa ne pelapela e hala. He taha maaga, ko e moa fifine mo e tau punua ne momohe he lalo mohega haaku he pō. To nakai nimo e au e moa ia ne fakaofo au he pouli agaia he lahi e fakahohā. Tokiofa e au e tau magaaho fiafia he tutala mo e tau matakainaga hagaao ke he tau kupu mooli he Tohi Tapu he nonofo viko he afi he tau mogo afiafi.

Taha he tau paleko lahi mahaki ko e fehagai mo e tau matakainaga fakavai, ne lalago e matakau Kitawala.b Falu ia lautolu ne huhū mai ke he tau fakapotopotoaga ti moua e tau kotofaaga. Tokologa he “tau ie he tahi,” po ke tau maka fakagalogalo nei ne nakai maeke ke fakahehē e tau matakainaga mooli. (Iuta 12) Fakamui, ne fakameā e Iehova e tau fakapotopotoaga ti fakatoka e fakavēaga ma e tupu lahi mahaki.

He 1971, ne kotofa au ke he la ofisa i Kinshasa, ti leveki e tau kotofaaga kehekehe tuga e tali e tau meli, ota he tau tohi, mo e tau gahua he fekafekauaga. He Peteli, ne fakaako au ke fakatokatoka e gahua he motu lahi ne nakai holo mitaki e tau puhala lagomatai. Fa mahani, ko e tau meli ha mautolu ne uta he vakalele ne fai mahina to hoko ke he tau fakapotopotoaga. Ne aau e tau meli mai he vakalele ke he tau toga ti fai faahi tapu he toka i ai he nakai holo e tau toga ha kua matolu e tau akau hyacinth ne tupu he vai. Ka e fakahoko agaia ni e gahua pete ne tau lekua pihia mo e falu mena foki.

Kua ofoofogia au ke he puhala ne fakatoka he tau matakainaga e tau fonoaga lalahi ka e nakai loga e tupe. Talaga e lautolu e tau fata i mua he fonoaga mai he tau fata lō (termite), fakaaoga e tau motie elefane loloa mo tau kaupā ti ikoiko foki ke molū mo nonofo. Fakaaoga e lautolu e tau kaho mo tau pou ti lalaga falu kā ke taute aki e tau tuafale mo e falu mo laulau. Ti helehele e lautolu e tau kili akau ke hukui aki e tau fao. Nava lahi au ke he tau matakainaga malolō mo e iloilo nei. Ofania lahi e au a lautolu. Ti misi lahi ai he mogo ne fano au ke he kotofaaga foou!

FEKAFEKAU I KENYA

He 1974, ne hiki au ke he la ofisa i Nairobi, i Kenya. Lahi e gahua kua lata ke taute ha kua leveki he la ha Kenya e gahua fakamatala ke he hogofulu e motu ne tata mai, falu kua pā malu e gahua ha tautolu. Lagaloga e kotofa au ke ahiahi ke he tau motu nei, mua atu ki Ethiopia ne kua favale mo e fehagai ke he tau kamatamata uka lahi e tau matakainaga ha tautolu. Tokologa ia lautolu ne keli fakamamahi po ke tuku he tau fale puipui; falu ne tamate foki. Ka e fakauka fakamooli a lautolu ha kua mitaki e fakafetuiaga ha lautolu mo Iehova mo e ke he taha mo e taha.

He 1980, ne fiafia lahi e moui haaku he mau au mo Gail Matheson, ne hau i Kanatā. Taha ni e vahega i Kiliata ne ō a maua mo Gail. Ne fa tohitohi a maua. Hane fekafekau a Gail he kotofaaga misionare haana i Bolivia. Mole e 12 e tau, ne liu a maua feleveia i New York. Nakai leva ti mau a maua i Kenya. Loto fakaaue lahi au ki a Gail ha ko e onoonoaga fakaagaaga mo e fakafifitakiaga loto fiafia haana. Matutaki a ia ke eke mo haaku a lalagoaga uho mo e hoa fakahele.

He 1986, ne kotofa a Gail mo au ke he gahua faifano ti fekafekau foki au he magaaho taha he La Komiti. Ko e gahua faifano kua putoia e fekafekau ke he loga e tau motu i lalo hifo he la ha Kenya.

Fiafia au he manatu e tauteuteaga ma e fonoaga i Asmara (i Eritrea) he 1992, he mogo ne nakai pā malu e gahua ha tautolu he motu ia. Ka kua moua ni e mautolu e fale manu ne kelea a fafo ka e mua atu e kelea i loto. He aho he fonoaga, ofo lahi au ke he puhala kua hiki he tau matakainaga a loto ke lata ma e tapuakiaga ki a Iehova. Loga e magafaoa ne tamai e tau ie manaia ti uufi ha mena ne nakai fuluola. Olioli a mautolu mo e fiafia he fonoaga ne 1,279 kua fakalataha mai.

Ko e gahua faifano kua kehe lahi ma maua ha kua kehekehe e tau nonofoaga. He taha magaaho ne nonofo a maua he kaina lahi he tapa tahi; he taha magaaho nonofo a maua he fale apa he kemuaga he tau tagata gahua, ti ko e tau fale vao ne 100 e mita he mamao. Ka e pete ne matakavi ne fekafekau a maua, ko e tau magaaho ne uho lahi ki a maua ko e tau aho lavelave he gahua fakamatala mo e tau paionia mo e tau tagata fakailoa fakamakutu. Mogo ne moua e kotofaaga foou ha maua, toka hifo e maua e tau kapitiga uho loga ne misi lahi e maua.

HELEHELE E TAU MONUINA I ETHIOPIA

He matahiku he tau atu tau 1980 mo e kamataaga he tau tau 1990, ne fakatū matafakatufono e gahua ha tautolu he falu motu i lalo hifo he la ha Kenya. Ko e fua, ne fakatū e tau la mo e tau ofisa he falu motu. He 1993, ne kotofa a maua ke fekafekau he ofisa i Addis Ababa, i Ethiopia, ne kua molea e tau hogofulu tau he taute fakagalogalo e gahua ha tautolu, kua fakaatā matafakatufono mogonei.

Kua fakamonuina e Iehova e gahua i Ethiopia. Tokologa e tau matakainaga ne fekafekau ko e tau paionia. Molea 20 e pasene he tau tagata fakailoa oti kua fekafekau ko e tau paionia tumau he tau tau takitaha tali mai he 2012. Lafi ki ai, ko e tau aoga fakateokarasi kua foaki e fakamahaniaga kua lata, ti molea 120 e Fale he Kautu ne talaga. He 2004 ne hiki e magafaoa Peteli ke he fale foou, ti ko e Fale he Toloaga ne haia he fonua ia kua eke foki mo fakamonuinaaga.

He tau tau loga, kua tokiofa e maua mo Gail e tau pipiaga tata mo e tau matakainaga i Ethiopia. Ko e mafanatia mo e mahani totonu ha lautolu kua atihake mooli. Kua taufetului a maua mogonei mo e tau lekua malolō tino, ti kua liu kotofa mai ke he la ha Central Europe. Leveki fakahelehele a maua i ai, ka e misi lahi e tau kapitiga uho ha maua i Ethiopia.

FAKATUPU AI E IEHOVA

Kua iloa e maua e puhala ne fakatupu e Iehova e gahua haana. (1 Kori. 3:6, 9) Ma e fakatai, magaaho ne kamata au ke fakamatala ke he tau tagata Rwanda ne o mai ki Congo ke kumi apakula, ne nakaila fai tagata fakailoa i Rwanda. Mogonei kua molea 30,000 e tau matakainaga he motu ia. He 1967, ne kavi ke he 6,000 he tau tagata fakailoa i Congo (Kinshasa). Mogonei kua kavi 230,000, ti molea e miliona tagata ne fakalataha ke he Fakamanatuaga he 2018. He tau motu oti ne leveki fakamua he la ha Kenya, ko e numera he tau tagata fakailoa kua holo hake ke molea e 100,000.

Molea 50 e tau kua mole, ne fakaaoga e Iehova e tau matakainaga kehekehe ke lagomatai au ke kamata e fekafekauaga mau. Pete ne mā agaia au, kua fakaako au ke falanaki katoatoa ki a Iehova. Ko e mena haaku ne iloa mai i Aferika kua lagomatai au ke feaki e fakauka mo e makona. Ne nava a maua mo Gail ke he tau matakainaga fakahele kua fakakite e lahi he fakamokoi, fakauka, mo e falanaki ki a Iehova. Loto fakaaue lahi mahaki au ke he fakaalofa noa haana. Ko e tau monuina ha Iehova kua mua atu ke he ha mena ne amanaki au ki ai.​—Sala. 37:4.