Pete ke e Taute mai he Efuefu, Ukufeke ki Mua!

“Ha kua fioia e ia e mena ne eke aki a tautolu; kua manatu e ia ko e kelekele ni a tautolu nai.”​—SALAMO 103:14.

1. Ke he tau mena fakasaienetisi kua hako kia e Tohi Tapu he talahau ko e taute mai e tau tagata he efuefu? Fakamaama.

KE HE tau mena he tino, ko e efuefu a tautolu. “Ti eke ai e Iehova ko e Atua e tagata ke he efuefu he kelekele, ti fafagu ke he hana tau poko ihu e fafagu he moui; ti kua eke tuai a ia mo tagata moui.” (Kenese 2:7) Ko e fakamaamaaga mukamuka nei, ke he tufugatiaaga he tagata kua felauaki mo e tau mena fakasaienetisi moli. Ko e tau vala mena oti ne kua molea e 90 ne talaga aki e tino he tagata kua ha ha ai he “efuefu he kelekele.” Ne pehe e tagata feua kemiti he taha magaaho ko e 65 e pasene he okesitene, 18 e pasene he kapono, 10 e pasene he haitorosini, 3 e pasene he nitorotene, 1.5 e pasene he kalatiamu, mo e 1 e pasene he fosoforusi he tino he tagata lahi, mo e taute ai e tau mena ne toe mai he falu vala mena foki. Ko e hako po ke nakai e tau fuafuaaga ia, nakai ko e mena kua mua atu a ia. Kua ha ha agaia ni e mena moli: “Ko e kelekele ni a tautolu”!

2. Ko e heigoa e talahauaga ka tupu mai ia koe ha ko e puhala ne tufugatia aki he Atua e tau tagata, mo e ko e ha?

² Ko hai foki, mai ia Iehova, kua maeke ke tufugatia e tau mena momoui ne kua vihu lahi pihia mai he mena teao ko e efuefu? Ko e tau gahua he Atua kua mitaki katoatoa mo e nakai ilaila, ti ko e hana fifiliaga ke tufugatia e tagata ke he puhala nei nakai ko e mena foki ke gugu ki ai. Kua moli, ha ko e mena kua maeke e Tufuga Homo Ue Atu ke tufugatia e tagata mai he efuefu he kelekele ke he puhala kua matakutakuina lahi mo e ofoofogia kua fakatolomaki atu ha tautolu a fakaueaga ma e Hana a malolo mana, makaka, mo e pulotu kua aoga lahi.​—Teutaronome 32:4, matahui tala; Salamo 139:14.

Hiki e Tau Tutuaga

3, 4. (a) He tufugatia mai e tagata he efuefu, ko e heigoa ne nakai fioia e Atua ki ai? (e) Ko e heigoa e kakano a Tavita ia Salamo 103:14, mo e lagomatai fefe he tala a tautolu ke hokotia ke he manatu nei?

³ Kua fai kaupaaga e tau mena momoui he efuefu. Ne nakai fioia e Atua ke eke e tau mena nei ke fakakavega mamafa po ke fakapukilu e puipuiaga. Nakai taute e tau mena ke tupu mai e fakalolelole po ke fua mai ai e nakai fiafia. Ka e agaia ni, tuga kua fakakite mai he tala he tau kupu a Tavita ia Salamo 103:14, ko e tau kaupaaga ne kua ha ha i ai e tau tagata i lalo, kua maeke ke fakatupu mai e fakalolelole mo e fua mai ai e nakai fiafia. Ko e ha? He magaaho ne nakai omaoma a Atamu mo Eva ke he Atua, ne hiki ai e laua e tutuaga he magafaoa ha laua he vaha i mua. Ha ko e mena taute mai he efuefu kua eke tuai mogoia ke fai kakano fou.a

⁴ Kua vagahau ai a Tavita, nakai hagaao ke he tau fakakaupaaga tuai ne kua ha ha foki he tau tagata mitaki katoatoa ne taute mai he efuefu, ka e hagaao ni ke he tau lolelole he tagata ka tutupu mai ha ko e mena fanau mai mo e nakai mitaki katoatoa. Ane mai kua nakai pihia to nakai tuai pehe a ia hagaao ki a Iehova: “Ko ia kua fakamagalo hāu a tau mahani hepehepe oti, ko ia kua fakamaulu hāu a tau gagao oti kana; Ko ia kua laveaki hāu a moui mai he tukuaga; Nakai eke e ia kia tautolu ke lata mo e ha tautolu a tau hala; nakai taui foki e ia a tautolu ke lata mo e ha tautolu a tau mahani hepehepe.” (Salamo 103:2-4, 10) Pete ni ko e taute mai he efuefu, na pehe kua tumau e fakamoli he tau tagata mitaki katoatoa, kua nakai eke a lautolu ke taute mena hepe, ke hala, ti kua lata ai ke moua e fakamagaloaga; po kua ha ha ia lautolu e tau tatalu ne kua lata ke fakamaulu. Ka e mua atu foki he tau mena oti, to nakai maeke ai a lautolu ke o hifo ke he luo mate ko e mena kua maeke ai ni ke liuaki mai a lautolu i ai ka fakaliu tu mai.

5. Kua nakai uka he ha a tautolu ke maama e tau kupu a Tavita?

⁵ Ha kua nakai mitaki katoatoa, kua fa mahani lahi a tautolu mo e tau mena ne kua talahau mai e Tavita. Kua fa kitia tumau e tautolu ha tautolu a tau kaupaaga ha kua nakai mitaki katoatoa. Kua momoko ai a tautolu he tau magaaho ka eke a lautolu ke fakalavelave e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova po ke ha tautolu a tau matakainaga Kerisiano. Kua fa tokihala ai a tautolu ha kua eke e tau aga nakai mitaki katoatoa ha tautolu mo e tau fakapehiaaga he lalolagi a Satani he falu magaaho, ke omoi a tautolu ke loto lolelole lahi. Ha kua tata lahi e pule a Satani ke oti, kua fakapehia lahi he lalolagi hana e tau tagata loga ka e mua atu ke he tau Kerisiano.​—Fakakiteaga 12:12.

6. Liga kua loto lolelole he ha e falu Kerisiano, mo e liga fakaaoga fefe e Satani e faga logonatiaaga nei?

⁶ Kua logona hifo nakai e koe e moui Kerisiano kua eke ke uka lahi? Kua logona ai e falu Kerisiano he talahau he leva lahi he nonofo a lautolu he kupu moli kua tuga kua eke a lautolu ke mua atu e nakai mitaki katoatoa. Liga lahi ko e pihia, ha kua eke a lautolu ni ke kitia lahi ha lautolu a tau aga nakai mitaki katoatoa mo e tau mena ha lautolu kua nakai maeke ke hiki ke tatai mo e tau mahani mitaki katoatoa a Iehova ke he puhala kua loto a lautolu ki ai. Ko e hanai moli, liga pihia ni ha ko e fua ne moua mai he tupu tumau e iloilo mo e fakaaue ke he tau mena tututonu ne loto a Iehova ki ai. Kua mua atu e aoga, ke nakai toka e tautolu e ha iloa mena pihia ke fakalolelole aki a tautolu ati taute ai e tau mena ne loto e Tiapolo ki ai. Mai he tau senetenari i tuai ne fa lali lagaloga a ia ke fakaaoga e fakaloleloleaga ke maeke ai ke omoi e tau fekafekau a Iehova ke tiaki e tapuaki moli. Ka e pete ni ia, ko e fakaalofa moli ke he Atua, mo e “vihiatia fakalahi ni” foki ke he Tiapolo, kua puipui aki ai a lautolu ne tokologa ti nakai taute pihia.​—Salamo 139:21, 22; Fakatai 27:11.

7. Ko e heigoa e tau mena ne kua liga eke a tautolu he falu magaaho ke tuga a Iopu?

⁷ Ka e liga eke agaia ne tau fekafekau a Iehova he falu magaaho ke logona e fakaloleloleaga. Liga kakano he nakai fiafia foki ke he tau mena ne moua ni e tautolu. Ko e tau mena moli he tino po ke tau fakafetuiaga kelea mo e tau faoa he magafaoa, tau kapitiga, po ke tau kaugahua ne kua liga putoia ai. Kua eke e tagata mahani fakamoli ko Iopu ke lolelole lahi ti kua olelalo a ia ke he Atua: “Ane fufu e koe au i Seoli, mo e fakagalo ai e koe au ato mole atu hau a ita po kua mitaki; kia kotofa mai e koe e tau aho maku, mo e manatu mai e koe au.” He magaago nai, kaeke kua poka he tau tutuaga uka a Iopu, “ko e tagata mahani hakohako mo e mahani tonu, kua matakutaku a ia ke he Atua mo e kalo kehe mo e tau mena kelea,” ka e kua tupu e loto lolelole, ati nakai tuai ko e mena fakaofo ka tupu e mena taha ia ki a tautolu.​—Iopu 1:8, 13-19; 2:7-9, 11-13; 14:13.

8. Ko e ha e tau fakaloleloleaga he falu magaaho ko e fakamailoga mitaki?

⁸ Kua mafanatia ha he iloa ko e onoono a Iehova ke he tau loto mo e nakai galo e ia e tau manamanatu mitaki! To nakai tiaki e ia a lautolu ne eketaha fakalahi mai he loto fakamoli ke fakafiafia a ia. Ka loto lolelole he taha magaaho ke he taha magaaho, kua moli, liga ko e fakamailoga mitaki, kua fakakite mai ko e nakai eke fakatote e tautolu e fekafekauaga a Iehova. He onoono ki ai mai he tuaga nei, ko ia ne nakai fa taufetului mo e loto lolelole kua liga nakai fa iloa fakaagaga e hana tau lolelole tuga ne iloa he falu ha lautolu ni. Kia manatu la: “Ko ia kua manatu kua tu a ia, kia fakaeneene a ia neke veli.”​—1 Korinito 10:12; 1 Samuela 16:7; 1 Tau Patuiki 8:39; 1 Nofoaga he Tau Patuiki 28:9.

Taute Mai Foki a Lautolu he Efuefu

9, 10. (a) Ko e tua ha hai kua lata e tau Kerisiano ke fifitaki ki ai? (e) Fefe e tali a Mose ke he hana kotofaaga?

⁹ Kua tohi ia Heperu veveheaga 11 e falu tagata fakamoli a Iehova he vaha fakamua atu ato vaha Kerisiano ne fakagahuahua e tua malolo. Ko e tau Kerisiano he senetenari fakamua mo lautolu he vaha fou nei ne kua taute pihia. Kua uho lahi e tau fakaakoaga ka ako mai ia lautolu. (Fakatatai Heperu 13:7.) Ke fakatai ki ai, ko e tua ha hai kua mua atu ke fifitaki e tau Kerisiano ki ai mai he ha Mose? Ne ui ki a ia ke tukuogo e fekau he fakafiliaga ke he pule he lalolagi ne kua mua atu e malolo he hana vaha, ko Farao a Aikupito. He vaha nei, kua lata e Tau Fakamoli a Iehova ke tukuogo e fekau he fakafiliaga pihia kua totoko ke he lotu fakavai mo e falu fakatokatokaaga ne kua totoko ke he Kautu a Keriso kua fakatu hake.​—Fakakiteaga 16:1-15.

¹⁰ Ke taute fakamoli e matafekau nei nakai ko e kotofaaga mukamuka, tuga he fakakite e Mose. “Ko hai kia au nai, kia fano ai au kia Farao, kia uta ai foki e au e fanau Isaraela mai Aikupito?” he huhu e ia. Kua maeke ia tautolu ke maama hana logonatiaaga temotemoai. Ne tupetupe lahi foki a ia ko e mena to fefe e tau tali he faoa Isaraela: ‘Aikua ka nakai talia e lautolu au ti nakai fanogonogo a lautolu ke he haku tau kupu?’ Ti kua fakamaama mogoia e Iehova ki a ia ko e maeke fefe ia ia ke fakakite moli hana pule malolo, ka e kua fai lekua foki a Mose. Ne pehe a ia: “Ma Iki na e, ko au ko e tagata nakai iloa ke fakamatala, tali mai i tuai, mo e vaha nai foki kua vagahau mai ai a koe ke he hau a fekafekau; ha kua nakai gutu mahifi au.”​—Esoto 3:11; 4:1, 10.

11. Ke tuga a Mose, liga to aga fefe a tautolu ke he tau matafekau teokaratiki, ka e he fakagahuahua e tua, ko e heigoa kua maeke a tautolu ke falanaki ki ai?

¹¹ He falu a magaaho, kua liga logona e tautolu e tau mena tuga ne logona e Mose. Pete ni he mailoga e tau matafekau teokaratiki ia tautolu, kua liga to fakaogotau a tautolu ko e maeke fefe a tautolu ke fakamoli e tau mena ia. ‘Ko hai au ke fano ke he tau tagata, ko e falu ko e tau tagata tokoluga he kaufakalatahaaga, he tau fakafuaaga fakamotu, po ke fai fakaakoaga lahi, mo e kamata ke fakaako ki a lautolu e tau puhala he Atua? To fefe e tau mena ka taute he tau matakainaga fakaagaga haku ka tali au he tau feleveiaaga Kerisiano po ke ka taute foki e tau fakatataaga he Aoga Fekafekau Teokaratiki mai he fatalaupapa i mua? To nakai kia kitia e lautolu haku a temotemoai?’ Ka e ki a manatu la, ne fakalataha a Iehova mo Mose mo e fakakanavaakau a ia ma e hana kotofaaga kakano he fakagahuahua e Mose e tua. (Esoto 3:12; 4:2-5, 11, 12) Kaeke ke fifitaki a tautolu ke he tua ha Mose, to fakalataha mai a Iehova ki a tautolu mo e fakakanavaakau foki a tautolu ma e gahua ia tautolu.

12. Maeke fefe e tua a Tavita ke fakamalolo aki a tautolu ka fehagaaki mo e fakaloleoleaga ha ko e tau hala po ke tau mena hehe ne taute?

¹² Kua maeke moli e ha tagata ne hauhaua e loto po ke loto lolelole kakano ha ko e tau hala po ke tau mahani hehe ke maama ai a Tavita he magaaho ne pehe a ia: “Ha kua iloa ni e au haku a tau holifono; ha i mua foki ia au haku tau hala nakai noa.” He olelalo fakalahi ki a Iehova, ne pehe foki a Tavita: “Kia haga kehe hāu a fofoga mo e haku a tau hala, mo e holoholo kehe e koe haku a tau mahani hepehepe oti kana.” Ne nakai fakaata foki e ia e fakaloleloleaga ke uta kehe hana manako ke fekafekau ki a Iehova. “Aua neke tiaki e koe au i mua hāu; aua foki neke uta kehe hāu a Agaga Tapu ia au.” Kua maaliali ai ko e “efuefu” a Tavita, ka e nakai fuluhi kehe a Iehova mai ia ia, he fakagahuahua e Tavita e tua ke he maveheaga a Iehova ke nakai vihiatia “e loto malipilipi mo e pehia.”​—Salamo 38:1-9; 51:3, 9, 11, 17.

13, 14. (a) Ko e ha kua nakai lata a tautolu ke eke mo tau tutaki he tau tagata? (e) Kua fakakite mai fefe he tau fakafifitakiaga a Paulo mo Peteru ko e mena taute mai foki he efuefu a laua?

¹³ Kia mailoga la, pete ni kua lata a tautolu ke onoono ke he “aolu lahi mahaki he tau fakamoli” mo fakamaloloaga ke “tafepoi fakauka a tautolu ke he poitufi kua toka ki mua ha tautolu,” kua nakai tala mai ki a tautolu ke eke mo tau tutaki ha lautolu. Ne tala mai ki a tautolu ke muitua ke he tau tuagahui a “Iesu, ko e kamataaga mo e katoatoaaga he tua,” nakai ke he tau tagata nakai mitaki katoatoa​—nakai foki ke he tau aposetolo fakamoli he senetenari fakamua.​—Heperu 12:1, 2, fakatatai NW; 1 Peteru 2:21.

¹⁴ Kua eke e tau aposetolo ko Paulo mo Peteru, ko e tau pou he fakapotopotoaga Kerisiano, ke tupetupe he falu magaaho. “Ha kua nakai eke e au e mena mitaki kua loto au ki ai, ka ko e mena kelea kua nakai loto au ki ai, ko e mena haia kua eke e au,” he tohi e Paulo. “Oi te, ko e tagata malaia au!” (Roma 7:19, 24) Mo e he magaaho ne tua teao lahi a Peteru ki a ia ni: “Pete ni he tupetupe e tau tagata oti kia koe, ka e nakai tupetupe ai au tukulagi.” He magaaho ne hataki atu a Iesu ki a Peteru ko e to fakatikai lagatolu e ia a Ia, ne ohooho lahi a Peteru ke fekehekeheaki mo e hana Iki, he palau: “Pete ni he mamate fakalataha a taua mo koe, ka e nakai ni fakatikai e au a koe.” Ka e kua fakatikai ni e ia a Iesu, ko e mahani hehe ne taute ai a ia ke tagi fekapai. E, kua taute mai ni a Paulo mo Peteru he efuefu.​—Mataio 26:33-35.

15. Pete ni ko e moli kua taute mai he efuefu a tautolu, ko e heigoa e fakaohoohoaga ke ukufeke ni ki mua a tautolu?

¹⁵ Pete ne tau mena lolelole ha lautolu, kua eke ni mogoia, a Mose, Tavita, Paulo, Peteru, mo e falu ne kua tuga a lautolu ke kautu lahi mai. Ko e ha? Kakano he malolo e tua ne fakagahuahua e lautolu ki a Iehova, kua falanaki lahi ki a ia, mo e fakatata lahi ki a ia pete ne tau mena liu tua. Ne falanaki a lautolu ki a ia ke foaki mai “e lahi ue atu he malolo.” Mo e taute pihia e ia, kua nakai toka a lautolu ke veveli ti tomatua ati kua nakai maeke ke liuaki mai. Kaeke ke fakatumau a tautolu ke fakagahuahua e tua, kua maeke ia tautolu ke iloa moli ka hoko mai e fakafiliaga ke he tau mena ne taute e tautolu, to felauaki ni mo e tau kupu: “Ha ko e mena nakai hepehepe e Atua ke fakanimonimo ai e ia ha mutolu a tau gahua, mo e gahua fakamalolo he fakaalofa kua fakakite mai ai e mutolu ke he hana higoa.” Ko e fakaohoohoaga lahi a nai ki a tautolu ke ukufeke ni ki mua pete ni kua moli ko e taute mai he efuefu a tautolu!​—2 Korinito 4:7; Heperu 6:10.

Ki a Tautolu Takitokotaha Heigoa e Kakano he Taute Mai he Efuefu?

16, 17. Ka hoko ke he tau mena fakafili, ne fakagahua fefe e Iehova e matapatu fakaakoaga ne fakamaama mai ia Kalatia 6:4?

¹⁶ Kua tokologa e tau mamatua mo e tau faiaoga ne iloa he fa mahani mo e mena tutupu kua pulotu ni ke onoono ke he tau fanau po ke tau tama aoga ke he ha lautolu ni a iloilo takitokotaha, nakai he fakatatai e taha tama ke he taha tama po ke kau he vahega taha. Kua felauaki e tau mena nei mo e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ne kua fita he tala age ke he tau Kerisiano ke muitua ki ai: “Ka kia igatia mo e fakamoli hana ni a gahua, ti ha ha ia ia e mena ke hula ki ai a ia ni, ka e nakai ha he taha.”​—Kalatia 6:4.

¹⁷ Ke felauaki mo e matapatu fakaakoaga nei, pete ni ko e taute mena a Iehova ke he hana tau tagata tuga ko e matakau fakatokatoka, ka e fakafili takitokotaha e ia a lautolu. Kua pehe mai ia Roma 14:12: “To takitokotaha a tautolu mo e talatala atu hana mahani ke he Atua.” Kua iloa lahi e Iehova e talagaaga tuai he tau fekafekau takitokotaha hana. Ne iloa e ia ha lautolu a talagaaga he tino mo e manamanatuaga, ha lautolu a iloilo, ha lautolu a tau malolo mo e tau lolelole tuai ka fanau mai mo lautolu, tau mena ka maeke a lautolu ke taute, mo e to kaputia lahi fefe foki e tau mena ka fakaaoga fakamitaki e lautolu mai he tau mena ia ke tupu mai ai e mahani Kerisiano. Ko e tau kupu a Iesu hagaao ke he fifine takape ne tuku e tau tupe mao ikiiki ne ua i loto he mena tuku tupe he faituga mo e kua eke hana fakataiaga ke he tega ne to he kelekele talumelie mo tau fakafifitakiaga kua fakamalolo e tau Kerisiano ne kua liga fakaatukehe lahi kakano he nakai pulotu he fakatatai ne lautolu ni a lautolu ke he falu.​—Mareko 4:20; 12:42-44.

18. (a) Kua lata he ha a tautolu ke iloa tuai ko e heigoa e kakano ma tautolu takitokotaha ha ko e efuefu? (e) Ko e ha e kumukumi hifo fakamoli a koe ki a koe ni kua nakai lata ke fakatupu mai e fakaatukehe lahi ia tautolu?

¹⁸ Kua mua atu e aoga ke iloa tonu e tautolu ko e heigoa e kakano ki a tautolu ni takitokotaha ha ko e efuefu, ke maeke ai a tautolu ke fekafekau ti taute katoatoa e tau mena ne maeke ai a tautolu. (Fakatai 10:4; 12:24; 18:9; Roma 12:1) Koenaia ka iloa lahi tuai e tau hagahaga mukamuka ke agahala mo e tau lolelole fakatagata ha tautolu to maeke ai a tautolu ke mataala tumau ke he tau mena kua lata mo e kua maeke ke fakamahomo atu. He kumikumi hifo ne tagata ki a ia ni, kia nakai tiaki e tautolu e malolo he agaga tapu ke lagomatai aki a tautolu ke fakamahomo atu. Kakano ha ko e mena, ia ne kua tufugatia ai e lagi mo e lalolagi katoatoa, tohia ai e Tohi Tapu, mo e, he vahaloto he lalolagi mamate nei, kua fakatu hake mai e kaufakalatahaaga mafola lahi he lalolagi fou. Ti kua malolo lahi moli e agaga tapu he Atua ke foaki age ki a lautolu ne ole e pulotu mo e malolo ne kua lata ke fakatumau aki e mahani fakamoli.​—Mika 3:8; Roma 15:13; Efeso 3:16.

19. Ne nakai fakamolemole e heigoa ha ko e mena taute mai he efuefu a tautolu?

¹⁹ Kua mafanatia ha he iloa ko e manatu e Iehova ko e tau efuefu a tautolu! Kua nakai lata a tautolu ke manamanatu, mogoia, ko e kakano moli a nei ke piu ki ai ke nakai fakamakutu po ke liga eke foki ke taute e mena hepe. Nakai pihia! Kua manatu e Iehova ko e tau efuefu a tautolu he fakakite hana mahani totonu noa. Ka e kua nakai manako a tautolu ke eke “ko e tau tagata matahavala kua liu e lautolu e fakaalofa noa he Atua ha tautolu ke he mata kakana, mo e fakatikai e lautolu e Iki tokotaha, ko e Atua, mo e ha tautolu a Iki ko Iesu Keriso.” (Iuta 4) Ha ko e mena taute mai he efuefu kua nakai ko e mena ke piu ki ai ke mahani matahavala. Kua lali e Kerisiano ke totoko ke he tau hagahaga hepe, he tatuki hana tino mo e takitaki ai tuga e tupa, ke maeke ai ke kalo kehe mai ke ai “fakahukia e Agaga Tapu he Atua.”​—Efeso 4:30; 1 Korinito 9:27.

20. (a) Ko e heigoa e tau mena ne ua ne kua ‘nakai noa mo e fakafita ke he gahua he Iki’ a tautolu? (e) Kua fai kakano he ha a tautolu ke tua lahi moli?

²⁰ Ko e magaaho a nei, ko e vaha he tau tau fakahikuhiku he fakatokaaga he lalolagi a Satani, ti nakai tuai ko e magaaho ke fakatuai​—nakai ke he tau mena he fakamatalaaga he Kautu mo e nakai ke he tupu maiaga katoatoa he fua he agaga he Atua. Ke he tau fahi ua ia kua lata ia tautolu ke “nakai fakamakai noa ke he gahua.” Ko e magaaho a nai ke ukufeke ni ki mua kakano he iloa e tautolu ‘nakai noa mo e fua ha kua fakafita ke he gahua.’ (1 Korinito 15:58) To lagomatai e Iehova a tautolu, ha ko e mena pehe a Tavita hagaao ki a ia: “Nakai tuku e ia tukulagi e tau tagata tututonu ke fagahuatia.” (Salamo 55:22) Kua loto olioli ha he iloa ko e fakaata e Iehova a tautolu ke fai vala ka taute auloa he gahua homo ue atu kuelaia kua kotofa e tau tagata nakai mitaki katoatoa ke taute​—ti pihia foki pete ni ko e taute mai a tautolu he efuefu!

[Tau Matahui Tala]

Maeke Nakai Ia Koe ke Fakamaama?

◻ Kua kehe fefe a Kenese 2:7 mo Salamo 103:14 ka vagahau hagaao ke he tau tagata ko e taute mai he efuefu?

◻ Ko e ha e Heperu veveheaga 11 ko e punaaga he fakamaloloaga ma e tau Kerisiano he vaha nei?

◻ Pulotu he ha a tautolu ke fakagahua e matapatu fakaakoaga ne fakatoka mai ia Kalatia 6:4?

◻ Maeke fefe a Heperu 6:10 mo 1 Korinito 15:58 ke lagomatai ke puipui ke he fakaloleloleaga?

[Tau Fakatino he lau 22]

Fifitaki e tau Kerisiano ke he tua he faoa ne tapuaki, ka e muitua a lautolu ki a Ia ne Fakakatoatoa e tua ha lautolu, ko Iesu