Kia O Mai Oti ke Fakaheke a Iehova!
“Kia fakaheke atu a mutolu kia Iehova ke he tau afi.”—ISAIA 24:15.
1. Kua fioia fefe he tau perofeta ha Iehova hana higoa, ti ko e heigoa e kehe he onoonoaga mo e ha Kerisitenitome he vaha nei?
IEHOVA—ko e higoa mitaki ue atu he Atua! Kua fiafia lahi ha e tau perofeta tua fakamoli he vaha i tuai ke talahau e higoa ia! Fakalataha mo e fiafia ne fakaheke e lautolu ha lautolu a Iki Pule Katoatoa, ko Iehova, ne ha ha ai e higoa ne talahaua a ia ko e Fakatokaaga Mua Ue Atu. (Isaia 40:5; Ieremia 10:6, 10; Esekielu 36:23) Kua mua atu foki e talahauaga he tau perofeta he foaki e fakahekeaga ki a Iehova. Taha mai ia lautolu nei ko Hakai. I loto he tohi ha Hakai, ne 38 ni e tau kupu, kua laga 35 e magaaho ne fakaaoga e higoa he Atua. Kua tuga e mateafu e perofetaaga pihia he magaaho ne hukui e higoa uho ha Iehova aki e mataulu “Iki,” tuga ne tohia he tau aposetolo mua atu ha Kerisitenitome i loto he ha lautolu a tau liliuaga Tohi Tapu.—Fakatatai 2 Korinito 11:5.
2, 3. (a) Ke he puhala fe kua fakamoli ai e taha perofetaaga mailoga mitaki hagaao ke he liuakimaiaga ha Isaraela? (e) Ko e fiafiaaga fe ne fakalataha e tau Iutaia ne toe mo e tau faihoani ha lautolu i ai?
2 He Isaia 12:2, kua fakaaoga lagaua e higoa.a Kua talahau he perofeta: “Kitiala, ko e Atua, ko e haku a fakamouiaga a ia; kua tua au kia ia, ti nakai matakutaku au; ha ko Ioha, ko Iehova, ko e haku a malolo a ia mo e haku a lologo; ti eke a ia mo fakamouiaga haku.” (Kikite foki Isaia 26:4.) Ti, he falu 200 he tau tau ato fakatoka a Isaraela mai he fakapaeaaga i Papelonia, ne age e Ioha Iehova he puhala he hana perofeta ko Isaia e fakamoliaga ko ia ni ha lautolu a Fakamoui mua ue atu. Ko e fakapaeaaga ia kua lata ke mai he 607 ke he 537 F.V.N. Kua tohia foki e Isaia: “Ko au ko Iehova ne eke e tau mena oti; . . . kua pehe atu a ia kia Kuresa, ko e haku a leveki mamoe a ia; to fakahoko ai e ia e tau mena oti kua loto au ki ai; kua pehe atu foki a ia ki Ierusalema, to ati ai ni a koe; kua pehe atu foki a ia ke he faituga, To eke ai ni hau a tau fakaveaga.” Ko hai e Kuresa nei? Kua kitia maali ai a ia ke eke ko e Patuiki ko Kuresa e Peresia, ko ia ne fakakaumahala a Papelonia he 539 F.V.N.—Isaia 44:24, 28.
3 Kua moli ai ke he tau kupu ha Iehova ne fakamau hifo e Isaia, ne foaki e Kuresa ki a Isaraela fakapaea e poakiaga: “Ko hai kia ha ha ia mutolu mai hana motu oti? Kia ha ia ia hana Atua, kia hake foki a ia ki Ierusalema ha ha i Iuta, mo e eke ai e ia e fale a Iehova ko e Atua a Isaraela, (ko [e] Atua ni a ia,) ha ha i Ierusalema.” Kua liliu e tau Iutaia ne toe mo e fiafia lahi, katoa mo lautolu ko e tau Netinimo nakai ko e tau Isaraela mo e fanau he tau fekafekau ha Solomona ki Ierusalema. Kua hohoko atu tonu a lautolu he magaaho ke fakamanatu e Galue he Tau Fale Api he 537 F.V.N. mo e taute e tau poa ki a Iehova he hana fatapoa. He tau hake, he mahina ke ua aki, ne fakatokatoka e lautolu e fakaveaga he faituga ke ua aki, fakalataha mo e tau kalaga lalahi he fiafia mo e fakaheke atu ki a Iehova.—Esera 1:1-4; 2:1, 2, 43, 55; 3:1-6, 8, 10-13.
4. Kua taute fefe e tau veveheaga 35 mo e 55 he Isaia ke eke mo mena moli?
4 Kua eke ai e perofeta liuakimaiaga ha Iehova ke lilifu lahi e fakamoliaga i Isaraela: “To fiafia ha ko lautolu e tutakale, mo e motu nakai fai vai; to olioli e motu taluē, mo e fiti mai tuga ne kaute. . . . To kitekite atu a lautolu ke he lilifu a Iehova, ko e fulufuluola he Atua ha tautolu.” “Ko e mena to o atu a mutolu mo e fiafia, to takitaki ai foki a mutolu mo e monuina; to leo lalahi ai mo e kalaga fiafia he tau mouga mo e tau matiketike ki mua ha mutolu . . . to eke foki ia mo higoa ke talahaua ai a Iehova, ke eke foki mo fakamailoga tukulagi nakai ni mole atu.”—Isaia 35:1, 2; 55:12, 13.
5. Ko e ha kua moui fakaku ai e fiafia ha Isaraela?
5 Ka e pete ni ia, kua moui fakaku e fiafia ia. Kua o mai e tau tagata he tau katofia ke kumi ke fakatu e matutakiaga he tua fiofio ke ta e faituga. He magaaho fakapa ne nakai lutu e tau Iutaia, he talahau: “Nakai ta e tautolu mo mutolu e fale he Atua ha mautolu; ka to ta e mautolu hoko mautolu ni e fale a Iehova ko e Atua a Isaraela, tuga ne poaki mai ai he patuiki a Peresia ko Kuresa kia mautolu.” Ko e tau katofia ia he mogonei kua eke mo tau tagata ne mania e totokoaga. Kua “fakalolelole ai he tau tagata he motu e tau tagata Iuta, mo e fakamatakutaku ai e lautolu a lautolu kua eke e fale.” Kua hokotaki pikopiko e lautolu e mena ne tupu ke he hukui ha Kuresa, ko Aretaseta, ne talahau ke fakaoti e ta he faituga. (Esera 4:1-24) Kua 17 e tau tau ne mataofi ai e gahua. Kua momoko ai, he mokulu atu e tau Iutaia ke he puhala velevelemena he moui he magahala he magaaho ia.
Kua Vagahau a “Iehova Sapaota”
6. (a) Tali atu fefe a Iehova ke he tuaga i Isaraela? (e) Ko e ha kua lata tonu ai e kakano he higoa ha Hakai?
6 Ka e pete ni ia, ne fakakite e Iehova ‘hana malolo’ ma Isaraela he fakafano e tau perofeta, ne kitia ai ko Hakai mo Sakaria, ke fakalagalaga e tau Iutaia he ha lautolu a tau matagahua. Kua ha ha he higoa ha Hakai e matutakiaga fiafia, ha kua hagahaga ai ke kakano “Fanau he Fiafiaaga.” Kua lata tonu ai, he kamata e perofetaaga hana he aho fakamua he mahina he Galue he Tau Fale Api, ko e magaaho ne poaki age ke he tau Iutaia ke “fiafia ai.” (Teutaronome 16:15) He puhala mai ia Hakai, ne uta e Iehova e tau fekau ne fa ke mole a vaha he 112 e tau aho.—Hakai 1:1; 2:1, 10, 20.
7. Kua lata fefe e tau kupu hafagi ha Hakai ke fakamalolo a tautolu?
7 He kamata ai hana a perofetaaga, kua pehe a Hakai: “Kua pehe e vagahau a Iehova Sapaota.” (Hakai 1:2a) Liga ko hai e “sapaota” [matakau] ia? Ko lautolu ia ko e tau agelu fekafekau ha Iehova, ne kua hagaao e Tohi Tapu ki ai he falu magaaho ko e tau kau matakautau. (Iopu 1:6; 2:1; Salamo 103:20, 21; Mataio 26:53) Nakai kia fakamalolo mai ki a tautolu he vaha nei ko e Iki Pule Katoatoa ko Iehova ni hane fa e fakaaoga e tau kau malolo mua ue atu nei he lagi ke takitaki ha tautolu a tau gahua ke liuaki mai e tapuakiaga moli he lalolagi?—Fakatatai 2 Tau Patuiki 6:15-17.
8. Ko e heigoa e amaamanakiaga ne lauia ai a Isaraela, mo e ko e heigoa e fua?
8 Ko e heigoa e fakaakoaga he fekau fakamua ha Hakai? Kua talahau tuai he tau tagata: “Nakaila hoko ke he aho, ko e aho ke eke ai e fale a Iehova.” Kua nakai eke ai e taaga he faituga, ne fakatino e liuakimaiaga he tapuakiaga faka-Atua, mo mena ne mua ki a lautolu. Kua fuluhi kehe a lautolu ke ta e tau kaina lalahi ma lautolu ni. Kua fakatote ai he amaamanakiaga velevelemena e makaukau ha lautolu ma e tapuaki ki a Iehova. Ti ko e fua, kua uta kehe ai hana a fakamonuinaaga. Kua nakai fua ai e tau fonua ha lautolu, mo e kua temotemoai e tau koloa tui ha lautolu ma e vaha makalili lahi. Kua eke mo mena noa e totogi ha lautolu, ti tuga kua tuku e lautolu e tau tupe i loto he kofukofu pupu.—Hakai 1:2e-6.
9. Ko e heigoa e hatakiaga malolo ati hake ne foaki e Iehova?
9 Kua laga ua ai, he foaki age e Iehova e tomatomaaga malolo: “Kia manamanatu ā mutolu ke he ha mutolu a tau mahani.” Kua kitia moli ai, ko Serupapelu, ko e iki ne pule a Ierusalema, mo e ekepoa ne mua ko Iosuab kua talia ai mo e fakamalolo e tau tagata oti ke ‘fanogonogo ke he leo a Iehova ha lautolu a Atua, mo e tau kupu he perofeta ko Hakai, ke lata mo e tau mena ne fakafano mai ai a ia e Iehova ha lautolu a Atua; kua matakutaku foki e motu kia Iehova.’ Ke lafi ki ai, ne “tala age a Hakai ko e fekau a Iehova ko e fekau a Iehova ke he motu kua pehe age, Kua pehe mai a Iehova, Ko au, ha ha i ai au mo mutolu.”—Hakai 1:5, 7-14.
10. Kua fakaaoga fefe e Iehova hana a malolo ma Isaraela?
10 Ko e falu he tau tagata tuai i Ierusalema kua liga manatu ko e lilifu he faituga liu ta hake to “nakai fakaai” ke fakatatai mo e faituga fakamua. Ka e, matatepu ke 51 e tau aho he magaaho fakamui, ne fakaohooho e Iehova a Hakai ke fakailoa e fekau ke ua aki. Ne fakapuloa e ia: “Kia fakamalolo a koe ma Serupapelu na e, kua pihia mai a Iehova; mo e fakamalolo ā koe Iosua na e ko e tama a Iosataka ko e ekepoa ne mua; mo e fakamalolo ā mutolu ko e tau tagata oti he motu mo e gahua ai a mutolu, kua pihia mai a Iehova; ha ko au, kua ha i ai au mo mutolu, kua pihia mai a Iehova Sapaota. . . . Aua neke matakutaku a mutolu.” Ko Iehova, he magaaho kotofa ka fakaaoga hana a malolo mua ue atu ke ‘luelue e lagi mo e lalolagi,’ kua fioia ki ai ko e tau totoko oti, pihia foki e pa mai he pule fakamotu, kua fakakaumahala. He magahala he 5 e tau tau kua ta tuai e faituga ke hokotia ke he mena lilifu lahi.—Hakai 2:3-6.
11. Kua fakapuke fefe he Atua e faituga ke ua aki mo e ‘lilifu lahi’?
11 Kua fakamoli ai mogoia e maveheaga kehe lahi: “Ti hoko mai ai e tau mena kua manako ki ai e tau motu oti; to fakapuke foki e au e fale nai ke he lilifu, kua pihia mai a Iehova Sapaota.” (Hakai 2:7) Ko e “tau mena kua manako” ia kua kitia moli ai ko e tau tagata nakai ko e tau Isaraela ne o mai ke tapuaki he faituga, he fakaataata ai e lilifu he hana a ha ha hinei mua ue atu. Ti fakatatai fefe e faituga liu ta hake nei mo e faituga ne ta he vaha ha Solomona? Ne fakailoa he perofeta he Atua: “Kua mua e lilifu fakamui he fale nai ke he hana lilifu fakamua, kua pihia mai a Iehova Sapaota.” (Hakai 2:9) He fakamoliaga fakamua he perofetaaga, ko e faituga liu ta hake kua leva e tu mai he fale fakamua. Kua tua agaia he magaaho ne hoko mai e Mesia he 29 F.V.N. Ke lafi atu, fakamua to kelipopo he hana tau fi tiaki taofiaga a ia he 33 F.V.N. ne foaki he Mesia e lilifu ki ai he magaaho ne fakamatala e ia e kupu moli i ai.
12. Ko e heigoa e kakano ne taute he tau faituga fakamua ne ua?
12 Ko e tau faituga fakamua mo e ke ua aki i Ierusalema kua taute ai e kakano aoga lahi he fakaata e tau puhala kua mua he fekafekauaga fakaekepoa he Mesia mo e tumau ke fakamoui e tapuaki mea ha Iehova he lalolagi ato hoko moli mai e Mesia.—Heperu 10:1.
Ko e Faituga Fakaagaga ne Mua e Lilifu
13. (a) Ko e heigoa e mena ne tupu hagaao ke he faituga fakaagaga ne ha ha he 29 ke he 33 F.V.N.? (e) Ko e heigoa e gahua aoga lahi ne taute he poa lukutoto ha Iesu he tau tutupuaga nei?
13 Kua ha ha ai nakai ha kakano uho he perofetaaga liuakimaiaga ha Hakai ma e tau vaha fakamui? Moli kua fai! Ko e faituga liu ta hake i Ierusalema kua eke ai mo lotouho he tau tapuakiaga moli oti he lalolagi. Ka e kua fakatino ai e faituga fakaagaga ne mua atu e lilifu. Ne kamata e mena nei ke fakaaoga he 29 F.V.N. he magaaho, he papatisoaga ha Iesu he Vai Tafe i Ioritana, ne fakauku e Iehova a Iesu ke eke mo Ekepoa Ne Mua, ti hifo mai ki luga ia ia e agaga tapu ke tuga e lupe. (Mataio 3:16) He molea he fakakatoatoa e Iesu hana a fekafekauaga he lalolagi he mate pauaki, kua liu fakatu mai a ia ki luga he lagi, he fakatino he Tapu Mua Ue Atu he faituga, ti ko e he naia ne age e ia e uho he hana poa. Kua eke ai e mena nei mo lukutoto, ko e ufiaga he tau agahala he hana tau tutaki, mo e hafagi ai e hala ke fakauku a lautolu, he aho he Penetekoso 33 F.V.N., mo tau ekepoa tokolalo he faituga fakaagaga ha Iehova. Ko e ha lautolu a fekafekauaga tua fakamoli ke he mate he faituga he lotopa he lalolagi ka takitaki atu ke he liu fakatu mai ke he lagi anoiha, ke fakatumau e fekafekauaga ekepoa.
14. (a) Ko e heigoa e fiafia ne faihoani e gahua makutu he fakapotopotoaga Kerisiano he vaha fakamua? (e) Ko e ha kua moui fakaku ai e fiafia nei?
14 Ko e tau afe he tau Iutaia tokihala—mo e tau Tagata Motu Kehe he magaaho fakamui—kua fakalataha atu ke he fakapotopotoaga Kerisiano mo e fakalataha ke fakailoa e tala mitaki he pule he Kautu he Atua ke he lalolagi ka hoko mai. He mole atu e 30 e tau tau, kua maeke ai e aposetolo ko Paulo ke talahau kua fakamatala ai e tala mitaki “ke he tau tagata oti ke he lalolagi.” (Kolose 1:23) Ka e mui atu e mamate he tau aposetolo, kua fakatu ai e tiaki taofiaga ne mua, mo e kamata ai e maama he kupu moli ke lupalupa. Kua taotao ai e makutu faka-Kerisiano ha ko e tau vahega fakalotu ha Kerisitenitome, ne fakave ke he tau fakaakoaga mo e tau pulotu pouliuli.—Gahua 20:29, 30.
15, 16. (a) Kua fakamoli fefe e perofetaaga he 1914? (e) Ko e heigoa e fakaputuputuaga ne fakamailoga e vaha fakamui he senetenari 19 aki mo e vaha fakamua he 20 aki?
15 Mole atu e tau senetenari. Ti he tau atu tau he 1870, ne kamata e matakau he tau Kerisiano loto fakamoli ke taute e kumikumiaga hokulo ke he Tohi Tapu. Mai ai he Tohiaga Tapu, kua maeke a lautolu ke tuhi fakatonu atu ke he tau 1914 ko e kitiaaga he fakaotiaga he “tau vaha he tau motu kehe.” Ko e he magaaho ia ne fakaoti ai e tau “vaha” fakatai ne fitu (2,520 e tau tau he pule tagata tuga e manu vale) he nofo ai a Keriso Iesu he nofoaiki—ko Ia ne moua “e tututonu” ko e Patuiki faka-Mesia he lalolagi. (Luka 21:24; Tanielu 4:25; Esekielu 21:26, 27) Mua atu he tali mai he 1919, ko e tau Tagata Fakaako Tohi Tapu nei, kua talahaua he vaha nei ko e Tau Fakamoli a Iehova, kua gahua fakamakamaka ke fakapuloa ke he lalolagi katoa e tala mitaki he Kautu ka hoko mai. Ko e he 1919 ne talia e lautolu nei ne gahoa e afe e uiaga ke fakafita ke he mena ne foaki mai he fonoaga i Cedar Point, Ohio, F.K.A. Kua tupu ki mua a lautolu ke he tau numera ke hokotia atu ke he tau 1935 he magaaho ne 56,153 ne hokotaki e fekafekauaga he fonua. He tau ia, kua 52,465 ne fakalataha ke he tau fakamailoga he falaoa mo e uiina he Fakamanatuaga he matulei ha Iesu he tau, kua fakakite ai ha lautolu a amaamanakiaga ke eke mo tau ekepoa fakalataha mo Keriso Iesu he taha vala he faituga fakaagaga mua ue atu ha Iehova he lagi. To fekafekau a lautolu mo ia ko e tau patuiki faihoani foki he hana a Kautu faka-Mesia.—Luka 22:29, 30; Roma 8:15-17.
16 Ka e, kua fakakite mai he Fakakiteaga 7:4-8 mo e 14:1-4 kua fakakaupa e numera katoa he tau Kerisiano fakauku nei ke 144,000, mo e tokologa ia lautolu kua fakapotopoto he magahala he senetenari fakamua ato fakatu e tiaki taofiaga lahi. Mai he fakaotiaga he senetenari 19 aki mo e hoko atu ke he 20 aki, kua fakaotioti e Iehova e fakapotopotoaga he matakau nei ne kua fakamea he vai he hana a Kupu, ka talahaua tututonu he puhala he tua ke he lukutoto poa ha Iesu, mo e fakahiku ke fakamau mo tau Kerisiano fakauku ke fakakatoatoa e numela 144,000.
17. (a) Ko e heigoa e fakaputuputuaga ne fakatokatoka tali mai he tau atu tau he 1930? (e) Ko e ha kua mailoga ai e Ioane 3:30 he mena nei? (Kikite foki Luka 7:28.)
17 Ko e heigoa ka mui mai he magaaho ka fifili oti ai e numera ha lautolu ne fakauku? He 1935, he fonoaga talahaua i Washington D.C., F.K.A., kua fakailoa ai ko e “moto tagata tokologa” he Fakakiteaga 7:9-17 ko e matakau ka kitia maali he “mole atu” e 144,000 mo e ko e amaamanakiaga ke moui tukulagi he lalolagi parataiso. He mole atu he fakakite moli e fakauku ko Iesu, ko Ioane ko e Papatiso, ko ia ka liu fakatu mai ke he lalolagi ke eke mo taha he tau “mamoe kehe,” kua talahau hagaao ke he Mesia: “Kia tupu mai a ia ke lata ai; ka ko au nai, ko e au atu ne fai he tote au.” (Ioane 1:29; 3:30; 10:16; Mataio 11:11) Ko e gahua ha Ioane ko e Papatiso ke tauteute e tau tutaki ma e Mesia kua fakahiku ai ati fakaholo atu a Iesu ke leveki e numera fifili ne tupu ki mua ko lautolu ne ha ha he 144,000. He tau atu tau he 1930 kua fuluhi ai e mena ia. Ko e numera ne to hifo kua ‘fakalataha mo e fifili’ ke ha ha he 144,000 ka e kua kamata ai ke mua atu e tupu ki mua e numera he “moto tagata tokologa” he tau “mamoe kehe.” Ko e moto tagata tokologa nei kua fakatumau ai ke tupu he tata mai e fakaotiaga he fakatokatokaaga kelea he lalolagi i Amaketo.—Fakakiteaga 17:14e.
18. (a) Kua maeke he ha ia tautolu ke amanaki mo e mauokafua “ko e tau miliona ne momoui he mogonei to nakai fakaai ke mamate”? (e) Ko e ha kua lata ia tautolu ke omaoma fakamoli ke he Hakai 2:4?
18 He tau atu tau 1920 he vaha fakamua, kua fakahoko ai he Tau Fakamoli a Iehova e lauga ke he tau tagata ne fakamataulu “Ko e Tau Miliona ne Momoui he Mogonei To Nakai Fakaai ke Mamate.” Liga kua fakakite he mena nei e to lahi he onoonoaga mitaki he magaaho ia. Ka e he vaha nei kua taute e talahauaga ia mo e mauokafua katoatoa. Ko e holo ki mua he maama he perofetaaga faka-Tohi Tapu mo e kolokolovao he lalolagi teitei mole nei kua fakatutu tokoua mai kua tata lahi e fakaotiaga he fakatokatokaaga ha Satani! He hokotaki he Fakamanatuaga ma e 1996 kua fakakite ai ko e 12,921,933 ne ha ha i ai, ka e 8,757 (.068 pasene) ni hokoia ne fakatata ha lautolu a amaamanakiaga ki luga he lagi he fakalataha ke he tau mena fakamailoga. Kua teitei fakakatoatoa ai e liuakimaiaga he tapuakiaga moli. Ka e kia nakai ke fakalolelole a tautolu ke he gahua ia. E, kua tala mai he Hakai 2:4: “Mo e fakamalolo ā mutolu ko e tau tagata oti he motu mo e gahua ai a mutolu, kua pihia mai a Iehova; ha ko au, kua ha i ai au mo mutolu, kua pihia mai a Iehova Sapaota.” Kia mauokafua a a tautolu ke nakai fakaai ke toka taha vala he velevelemena po ke mahani fakalalolagi ke fakalavelave ha tautolu a fakamakutu ma e gahua ha Iehova!—1 Ioane 2:15-17.
19. Liga maeke fefe a tautolu ke kau auloa ke he fakamoliaga he Hakai 2: 6, 7?
19 Ko e olioli lahi e ha tautolu a kotofaaga ke fakalataha ke he fakamoliaga he vaha fou nei he Hakai 2:6, 7: “Ko e mena kua pehe mai a Iehova Sapaota, Ko e laga taha foki ni, kua toe tote ni, ti luelue ai e au e lagi, mo e lalolagi, mo e tahi, katoa mo e kelekele momo. To luelue foki e au e tau motu oti; ti hoko mai ai e tau mena kua manako ki ai e tau motu oti; to fakapuke foki e au e fale nai ke he lilifu, kua pihia mai a Iehova Sapaota.” Ko e lotokai, nakai fakamoli, mo e fakavihia kua holofi he senetenari ke 20 aki he lalolagi nei. Kua hoko moli ai ke he tau aho fakamui, mo e kua fita he kamata a Iehova ke “luelue” ai he taute hana Tau Fakamoli ‘ke ogoogo hana aho ke lalago mai.’ (Isaia 61:2) Ko e luelueaga fakapa nei to hokotia ai ke he tapunu he fakaotiaga he lalolagi i Amaketo, ka e to hoko e magaaho ia, hane fa e fakapotopoto mai e Iehova ma e hana a fekafekauaga “e tau mena manako ki ai e tau motu oti”—ko e tau tagata he lalolagi ne mahani molu mo e tuga e tau mamoe. (Ioane 6:44) Ko e “moto tagata tokologa” he mogonei kua “fekafekau” he lotopa he lalolagi he hana a fale tapuaki.—Fakakiteaga 7:9, 15.
20. Kua moua i fe e koloa ne mahomo atu e uho?
20 Ko e fekafekauaga he faituga fakaagaga ha Iehova kua tamai e tau mena mua e uho mai he ha koloa tino. (Tau Fakatai 2:1-6; 3:13, 14; Mataio 6:19-21) Ka e, kua fakaholo atu a Hakai 2:9 ke talahau: “Kua mua e lilifu fakamui he fale nai ke he hana lilifu fakamua, kua pihia mai a Iehova Sapaota, to foaki atu ai foki e au e monuina ke he mena nai, kua pihia mai a Iehova Sapaota.” Ko e heigoa e kakano he tau kupu nei ma tautolu he vaha nei? To tala mai he vala tala ka mui mai.
[Tau Matahui Tala]
a Ko e talahauaga “ko Ioha, ko Iehova” kua fakaaoga ai ma e peehiaga pauaki. Kikite Insight on the Scriptures, Volume 1, lau tohi 1248.
b Ko Iesua ia Esera mo e he falu tohi he Tohi Tapu.
Tau Huhu ke Fakamanatu
◻ Ko e heigoa e fakafifitakiaga he tau perofeta ne kua lata ia tautolu ke mumuitua ki ai he hagaao atu ke he higoa ha Iehova?
◻ Ko e heigoa e fakamaloloaga ne moua e tautolu mai he fekau malolo ha Iehova ke liu fakatu a Isaraela?
◻ Ko e heigoa e faituga fakaagaga ne mua e lilifu ne gahuahua he vaha nei?
◻ Ko e heigoa e fakaputuputuaga ne fakatokatoka he magahala he tau senetenari 19 aki mo e 20 aki, mo e ko e heigoa e amaamanakiaga lilifu lahi i mua?
[Tau Fakatino he lau 19]
Kua takitaki mo e fakamamakona he tau kautau ha Iehova he lagi hana Tau Fakamoli he lalolagi