Kia Foli Atu ke he Aho a Iehova
“To o mai ke he tau aho fakamui e tau tagata va.”—2 PETERU 3:3.
1. Ko e heigoa e manamanatuaga fakamafiti ne ha ha ai he taha Kerisiano he vaha fou nei?
NE TOHI he fekafekau mau ke molea e 66 e tau tau: “Ne logona tumau e au e fakamakai he manamanatuaga fakamafiti. Kua nofo tumau a Amaketo he manatu haku, kua tata mai. (Fakakiteaga 16:14, 16) Tuga e matua tane haku, mo e matua tane hana, kua nofo au ke he moui tuga ne fakamalolo mai he aposetolo [ko Peteru], ‘mo e foli atu kia hoko mai e aho he Atua.’ Kua onoono tumau au ke he lalolagi fou ne mavehe mai ko e ‘fakamoli he tau mena nakai kitia atu.’ ”—2 Peteru 3:11, 12; Heperu 11:1; Isaia 11:6-9; Fakakiteaga 21:3, 4.
2. Ko e heigoa e kakano ke foli atu ke he aho a Iehova?
2 Ko e talahauaga ha Peteru “foli atu” hagaao ke he aho a Iehova kua kakano ke nakai fakagalo kehe e tautolu. Kua nakai lata ia tautolu ke nimo ko e aho ka moumou e Iehova e fakatokatokaaga he tau mena nei ko e kamataaga a ia kua tata lahi mai ke fakatu hana lalolagi fou ne mavehe mai. Kua lata ke moli lahi ki a tautolu ke kitia maali ai e tautolu, tuga kua ha i mua ia tautolu. Ne moli ai e mena ia ke he tau perofeta he Atua he vaha i tuai, mo e fa vagahau a lautolu hagaao ki ai kua tata mai.—Isaia 13:6; Ioelu 1:15; 2:1; Opetaia 15; Sefanaia 1:7, 14.
3. Ko e heigoa e fakamoliaga kua fakamafiti e fakatonuaga ha Peteru hagaao ke he aho a Iehova?
3 Ko e ha ne fakamalolo e Peteru a tautolu ke onoono ke he aho a Iehova ke tuga ko e hau fai, he talahau ai “kua tata mai”? He kua kamata tuai falu ke va e manatu he maveheaga he ha ha hinei he Keriso ke he magaaho ka fakahala ai e tau tagata taute mena kelea. (2 Peteru 3:3, 4) Ti i loto he veveheaga 3 he hana tohi ke ua aki, ka kitekite a tautolu ki ai mogonei, ko e tali ha Peteru ke he tau totogi he tau tagata va nei.
Ko e Kitiaaga Fakaalofa ke Manatu
4. Ko e heigoa kua manako a Peteru ke manatu e tautolu?
4 Ko e fakaalofa hofihofi ha Peteru ke he hana tau matakainaga kua fakakite ha ko e hana a talahau tumau ki a lautolu ke he veveheaga nei ko e “tau fakahelehele na e.” Ko e talahauaga mafanatia ki a lautolu ke nakai nimo e mena ne fakaako ki a lautolu, kua kamata e Peteru: “Ko e tau fakahelehele na e, . . . kua fakalagalaga ai e au ha mutolu a tau loto fakamoli he haku a fakamanatu atu e au; kia manatu ai e mutolu ke he tau kupu kua talahau mai fakamua he tau perofeta tapu, mo e poaki ha mautolu ko e tau aposetolo he Iki ko e Fakamoui ia.”—2 Peteru 3:1, 2, 8, 14, 17; Iuta 17.
5. Ko e heigoa kua talahau he falu perofeta hagaao ke he aho a Iehova?
5 Ko e heigoa e “tau kupu kua talahau mai fakamua he tau perofeta tapu” kua fakamalolo e Peteru ke he tau tagata totou ke manatu? Ke he tau mena hagaao ke he ha ha hinei he Keriso he malolo he Kautu mo e hagaao ke he fakafiliaga he tau mahani fakalalolagi. Kua fakakite e Peteru he mogo fakamua e tau talahauaga nei. (2 Peteru 1:16-19; 2:3-10) Kua fakahagaao a Iuta ki a Enoka, ko e perofeta fakamua ne tohi ke hataki hagaao ke he fakafiliaga lahi he Atua ke he tau tagata taute mena kelea. (Iuta 14, 15) Ne mumui atu e falu perofeta ki a Enoka, mo e nakai manako a Peteru ki a tautolu ke nimo e mena ne tohi e lautolu.—Isaia 66:15, 16; Sefanaia 1:15-18; Sakaria 14:6-9.
6. Ko e heigoa e tau talahauaga he Keriso mo e hana tau aposetolo kua fakamaama mai ki a tautolu hagaao ke he aho a Iehova?
6 He lafi ai, kua talahau mai e Peteru ke he hana tau tagata totou ke manatu e ‘poaki he Iki ko e Fakamoui ia.’ Kua putoia ai e poakiaga ha Iesu ke he fakamafanaaga: “A mutolu neke pehia ha mutolu a tau loto . . . neke fakaofo mai e aho ia kia mutolu. Ha ko e mena tuga ne matahele.” “A mutolu, kia mataala a a mutolu, mo e liogi, ha ko e mena nakai iloa e mutolu po ke hoko mai a fe e aho ia.” (Luka 21:34-36; Mareko 13:33) Kua fakamalolo foki e Peteru a tautolu ke logona e tau talahauaga he tau aposetolo. Ko e aposetolo ko Paulo, ke fakatai ki ai, ne tohi: “Ko e aho he Iki, to hoko mai ia ke tuga e kaiha ke he po; ko e hanai, aua neke momohe a tautolu tuga ne falu, ka kia mataala a tautolu mo e nonofo fakalatalata.”—1 Tesalonia 5:2, 6.
Ko e Tau Manako he Tau Tagata Va
7, 8. (a) Ko e faga tagata fefe a lautolu kua va ke he tau fekau hataki he Atua? (e) Ko e heigoa he tau tagata va kua talahau mai?
7 Tuga he talahau fakamua, ko e kakano he fakamafanaaga ha Peteru ha ko e falu ne kamata ke feki ke he tau hatakiaga pihia, ti tuga foki e tau Isaraela he vaha fakamua ne vaiga e tau perofeta ha Iehova. (2 Nofoaga he Tau Patuiki 36:16) Kua fakamaama e Peteru: “Kua iloa fakamua e mena nai, to o mai ke he tau aho fakamui e tau tagata va, kua mahani fakalata ke he tau manako lahi ha lautolu.” (2 Peteru 3:3) Kua talahau mai a Iuta ke he tau manako he tau tagata va nei ko e “matahavala.” Kua ui e ia a lautolu “kua omaoma ke he tino, nakai ha ia lautolu e Agaga.”—Iuta 17-19.
8 Ko e tau akoako pikopiko ne vagahau a Peteru ki ai kua “mumui ke he tau mena he tino ke he tau manako lahi matahavala” kua tuga kua ha ha ai ke he tau tagata va nei ne kua nakai mahani fakaagaga. (2 Peteru 2:1, 10, 14) Kua vaiga a lautolu he huhu ke he tau Kerisiano fakamoli: “Ko fe e kupu talahaua ai ke haele mai a ia? ha ko e mena tali mai he momohe e tau matua, kua tumau agaia e tau mena oti tali mai he fakatoka eke.”—2 Peteru 3:4.
9. (a) Ko e ha kua lali e tau tagata va ke fakalolelole e manamanatuaga fakamafiti kua hufia ke he Kupu he Atua? (e) Kua eke fefe e tokaloto e aho a Iehova mo puipuiaga ma tautolu?
9 Ko e ha kua ha ha ai e va nei? Ko e ha kua talahau ai ko e ha ha hinei a Keriso to nakai fakahoko ai, ti kua nakai hau fakalava ai e Atua ke he tau mena he tagata mo e to nakai fakahoko foki? Ha ko e fakalolelole e manamanatuaga ke fakamafiti kua hufia ke he Kupu he Atua, ko e tau tagata va nei he tino kua kumi ke lautaki e falu ke he tuaga nakai fakaagaga mo e taute a lautolu ke fakamatematekelea fakamukamuka ke he tau fakatakiaga lotokai. Ko e fakamaloloaga malolo lahi ma tautolu he vaha nei ke mataala fakaagaga tumau! Kia tokaloto tumau e tautolu e aho a Iehova mo e manatu tumau ko e fofoga hana ki luga ia tautolu! Ti kua omoi a tautolu ke fekafekau ki a Iehova mo e fakamakau mo e tumau ha tautolu a mahani mea.—Salamo 11:4; Isaia 29:15; Esekielu 8:12; 12:27; Sefanaia 1:12.
Taute Pauaki mo e Kelea Lahi
10. Fakamoli fefe e Peteru kua hepe e tau tagata va?
10 Kua fakaheu he tau tagata va pihia e fakamoliaga aoga. Kua fakaheu pauaki e lautolu mo e lali ke fakatupu e falu ke fakanimo ai. Ko e ha? Ke mukamuka lahi ai ke maeke ke fakataki e tau tagata. “Ha kua loto a lautolu,” he tohi e Peteru, “ke galo ia lautolu e mena nai.” Ko e fakamoliaga fe? “Ha i ai e lagi i tuai, ko e lalolagi foki mai e vai ia, ko e vai foki ne eke ai e lalolagi ha ko e kupu he Atua. Ko e tau mena ia foki ne fakaotioti ai e lalolagi tuai he vai ne puapuā.” (2 Peteru 3:5, 6) E, ne moumou moli e Iehova e lalolagi mahani kelea ke he Fakapuke he vaha a Noa, ko e fakamoliaga kua peehi mai foki e Iesu. (Mataio 24:37-39; Luka 17:26, 27; 2 Peteru 2:5) Ti, ko e kehekeheaga ke he mena kua talahau he tau tagata va, kua nakai tumau agaia e tau mena oti “tali mai he fakatoka eke.”
11. Ko e heigoa e tau amanakiaga fakahoko tuai he tau Kerisiano fakamua ne takitaki falu ke va a lautolu?
11 Kua lahi e vaiga he tau tagata va e tau Kerisiano fakamoli ha kua ha ha ia lautolu nei e tau amaamanakiaga kua nakai la kitia. Nakai leva ato mate a Iesu, kua “piko [e tau tutaki hana] ko e hoko mai ne fai e kautu he Atua.” Ti, ko e mogo ne mole e liu tu mai hana ne huhu a lautolu to fakatu mafiti la nakai e Kautu. Ti teitei foki ke hogofulu e tau ato tohi e Peteru e tohi ke ua hana, ke ‘aua neke fakaatukehe’ ha ko e “kupu” po ke “tohi” kua fakalata mai he aposetolo ko Paulo po ke hana tau tagata gahua auloa, “ko e hoko mai ne fai e aho a [“Iehova,” NW].” (Luka 19:11; 2 Tesalonia 2:2; Gahua 1:6) Ko e tau amaamanakiaga pihia he tau tutaki ha Iesu, kua nakai fakavai, ka e fakahoko tuai. To hoko mai e aho ia a Iehova!
Kua Falanaki Lahi e Kupu he Atua
12. Kua fakamoli fefe e Kupu he Atua ke falanaki ke he hana tau perofetaaga he “aho a Iehova”?
12 He talahau tuai, ko e tau perofeta Kerisiano fakamua kua fa hataki ko e aho he tauiaga ha Iehova ne tata mai. Kua tote e fuafuaaga he “aho a Iehova” he hoko ai ke he 607 F.V.N. he magaaho ne fakahoko e Iehova e tauiaga ke he hana tau tagata liuliu. (Sefanaia 1:14-18) Fakamui, ko e falu motu, putoia ai foki a Papelonia mo Aikupito, ne matematekelea pihia ke he “aho a Iehova.” (Isaia 13:6-9; Ieremia 46:1-10; Opetaia 15) Ko e fakaotiaga he fakatokatokaaga he tau mena Iutaia he senetenari fakamua kua talahau tuai foki, ti kua hoko ai he magaaho ne moumou he tau kautau Roma a Iutaia he 70 V.N. (Luka 19:41-44; 1 Peteru 4:7) Ka e tuhi atu a Peteru ke he vaha anoiha ko e “aho a Iehova,” ka pule katoatoa ai ti pihia ke he Fakapukeaga he lalolagi oti!
13. Ko e heigoa e fakataiaga he fakamauaga tuai kua fakakite e moli he fakaotiaga he fakatokatokaaga he tau mena nei?
13 Ne fakakite e Peteru hana talahauaga he fakaotiaga ia hane hau, he pehe: “Ha ko e kupu ia ni.” Ne pehe a ia “ha ko e kupu he Atua,” ko e Fakapuke fakamua he lalolagi kua kitia ai e “vai ia, ko e vai foki.” Ko e tuaga nei, ne fakamaama i loto he talahauaga he tufugatiaaga he Tohi Tapu, kua maeke ai e Fakapuke he magaaho ne liligi hifo e vai mai he fahi he Atua, po ke kupu. Kua fakaholo atu a Peteru ke talahau: “Ko e lagi a enei mo e fonua kua fakatoka ha ko e kupu ia ni [he Atua], kia taofi ma e afi ke he aho ke fakafili ai mo e mahakava ai e tau tagata matahavala.” (2 Peteru 3:5-7; Kenese 1:6-8) Ha ha ia tautolu e kupu ha Iehova kua falanaki ki ai! To ta mai e ia e fakaotiaga ke he ‘lagi mo e fonua’—ko e fakatokatokaaga he tau mena nei—ke he ita lahi mahaki he hana aho lahi! (Sefanaia 3:8) Ka e a fe?
Amaamanaki Lahi ma e Fakaotiaga ka Hoko Mai
14. Ko e ha kua mauokafua a tautolu kua nonofo a tautolu ke he “tau aho fakamui”?
14 Kua manako e tau tutaki a Iesu ke iloa ko e a fe ka hoko mai e fakaotiaga, ti huhu a lautolu ki a ia: “Po ke heigoa foki e fakamailoga hāu a haele mai, mo e fakaotiaga he lalolagi?” Kua huhu fakamoli a lautolu hagaao ke he fakaotiaga he fakatokatokaaga Iutaia, ka e putoia e tali ha Iesu mua atu ke he ‘lagi mo e fonua’ mogonei ka matematekelea he moumouaga. Kua talahau tuai mai e Iesu e tau mena ia tuga e tau felakutaki lalahi, kuku he tau mena kai, tau mafuike, gagao, mo e kolokolovao. (Mataio 24:3-14; Luka 21:5-36) Tali mai he tau 1914, kua kitia e tautolu e fakamailoga ne kua fakamoli he talahau e Iesu ke he “fakaotiaga he lalolagi” mo e pihia foki ke he tau mena ne talahau he aposetolo ko Paulo ka fakakite e “tau aho fakamui.” (2 Timoteo 3:1-5) Moli ai, kua lahi mahaki e fakamoliaga kua nonofo a tautolu he vaha he fakaotiaga he fakatokatokaaga he tau mena nei!
15. Ko e heigoa kua fakahagahaga e tau Kerisiano ke taute pete ni e hataki e Iesu?
15 Kua amanaki lahi e Tau Fakamoli a Iehova ke iloa ko e hoko mai a fe e aho a Iehova. Ha ko e ha lautolu a amanaki lahi ke he tau magaaho ne taute e tau fifiliaga ke fuafua e magaaho ka liga ke hoko mai. Ka e he taute pihia, kua kaumahala a lautolu, tuga he taute he tau tutaki fakamua a Iesu, ke omaoma ke he hatakiaga he Iki ha lautolu ti “nakai iloa [e tautolu] po ke hoko mai a fe e aho ia.” (Mareko 13:32, 33) Kua vaiga he tau tagata va e tau Kerisiano fakamoli ma e tau amanakiaga fakahoko tuai ha lautolu. (2 Peteru 3:3, 4) Pete ia, ko e aho a Iehova to hoko mai, kua fakamau ai e Peteru, hagaao ke he magaaho tonu Hana.
Lata ke Moua e Onoonoaga ha Iehova
16. Ko e heigoa e fakamafanaaga ka logona mo e pulotu e tautolu?
16 Kua lata ia tautolu ke ha ha ai e onoonoaga ha Iehova ke he magaaho, tuga he fakamanatu mai e Peteru ki a tautolu: “Ka ko e taha mena hanai, ko e tau fakahelehele na e, aua neke galo ia mutolu, ko e aho taha ki mua he Iki tuga ne afe he tau tau ia, ko e afe foki he tau tau tuga ne aho taha ia.” Ko e ku ha ia ka fakatatai e tautolu e tau moui ha tautolu ke 70 mo e 80 e tau tau! (2 Peteru 3:8; Salamo 90:4, 10) Ti ka hagahaga ai e fakamoliaga he tau maveheaga he Atua ke mule mai, kua lata ia tautolu ke talia e fakamafanaaga he perofeta he Atua: “Pete he fakamule mai [e tau aho ne kotofa], ka kia tatali atu ki ai; ha ko e mena to hoko mai ni, nakai mule mai.”—Hapakuka 2:3.
17. Pete ni kua fakatumau e tau aho fakamui ke leva tuga he amanaki he tokologa, ko e heigoa ka mauokafua a tautolu ki ai?
17 Ko e ha e tau aho fakamui he fakatokatokaaga nei kua leva ai ke he mena kua amaamanaki ai e tokologa ki ai? Ma e kakano mitaki, tuga he fakamaama foki e Peteru: “Kua nakai mule mai e Iki ke he mena kua talahaua mai, tuga he manatu he falu ke he mule; ka e fakauka mai a ia kia tautolu, he nakai finagalo a ia ke malaia taha, ka kia hohoko oti kana ke he tokihala.” (2 Peteru 3:9) Kua manamanatu lahi a Iehova ke he mena kua mitaki lahi ma e tau tagata oti. Ko e hana a manamanatuaga ko e tau momoui he tau tagata, he talahau e ia: “Nakai fiafia au ka mate e tagata mahani kelea, ka kia liu mai a ia ne mahani kelea he tau mahani hana mo e moui ai.” (Esekielu 33:11) Ti maeke ia tautolu ke mauokafua ko e fakaotiaga ka hau ai ke he magaaho hako ke fakamoli e finagalo he Tufuga fakaalofa ha tautolu kua pulotu lahi!
Ko e Heigoa ka Mole Atu?
18, 19. (a) Ko e ha kua maufifili a Iehova ke moumou e fakatokatokaaga he tau mena nei? (e) Fakamaama fefe e Peteru e fakaotiaga he fakatokatokaaga nei, mo e ko e heigoa ka moumou moli?
18 Ha kua fakaalofa moli a Iehova ki a lautolu kua fekafekau ki a ia, to holoholo kehe e ia a lautolu oti kua fakatupu e matematekelea ki a lautolu. (Salamo 37:9-11, 29) He kitia ai, tuga he taute e Paulo fakamua, ko e fakaotiaga nei ka hau ke he magaaho kua nakai mautali, kua tohi e Peteru: “To hau e aho he Iki tuga ne kaiha ke he po, to mole atu e lagi mo e go lahi, ti fakaotioti ai foki e tau mena kua eke ai he vela; ko e lalolagi foki mo e tau gahua ha ha i ai to huhunu ni.” (2 Peteru 3:10; 1 Tesalonia 5:2) Ko e lagi mo e fonua kua nakai moumou ke he Fakapukeaga, ti pihia foki ke he aho a Iehova. Ti, ko e heigoa mogoia ka “mole atu,” po ke moumou?
19 Ko e tau fakatufono kua pule malolo ke he tau tagata tuga e “lagi” to fakaoti ai mo e to pihia foki e “fonua,” po ke kaufakalatahaaga nakai mahani Atua he tagata. Ko e “go lahi” kua liga ke fakakite e mole mafiti he lagi. “Ko e tau mena kua eke ai ke vela” ka fakakatoatoa e kaufakalatahaaga kelea he tagata to “vela,” po ke moumou. Mo e ko e “fonua,” fakalataha mo e “tau gahua i ai,” to “kitia ai.” To fakakite katoatoa e Iehova e tau gahua kelea he tau tagata he fakahoko e ia e moumouaga kua lata ma e fakatokatokaaga he lalolagi katoa.
Kia Onoono Tumau ke he Amaamanakiaga ha Mutolu
20. Kua lauia fefe e tau momoui ha tautolu ke he maama ha tautolu ke he tau mena tutupu kua fakatoka mai mua?
20 Ha kua tata lahi mai e tau mena tutupu lalahi nei, kua pehe a Peteru kua lata lahi ia tautolu ke putoia ke he “tau mahani mitaki mo e tau mahani Atua; kua fakatalitali mo e foli atu kia hoko mai e aho he Atua.” Nakai fai fakauaua ai ki ai! “Ke fakaotioti ai e lagi he vela, ke faliu puke vai foki e tau mena ke eke aki ha kua vela?” (2 Peteru 3:11, 12) Ko e moli ko e tau mena tutupu nei ka kamata mafiti kua maeke ke lauia e tau mena oti kua taute mo e amanaki a tautolu ke taute.
21. Ko e heigoa ka hukui aki e lagi mo e fonua he mogonei?
21 Kua talahau mai foki a Peteru mogonei ki a tautolu e mena ka hukui aki e fakatokatokaaga tuai, he talahau: “Ka e fakatalitali a tautolu ke he lagi fou mo e lalolagi fou, tuga ne hana talahaua mai, ke nofo ai e tututonu.” (2 Peteru 3:13; Isaia 65:17) Oi, ko e totoka mua ue atu ha ia! Ko Keriso mo e kau gahua hana ne 144,000 to taute e fakatufono “fou” he “lagi,” mo e ko e tau tagata ka hao mai he fakaotiaga he lalolagi nei ka taute e “lalolagi fou.”—1 Ioane 2:17; Fakakiteaga 5:9, 10; 14:1, 3.
Tumau e Fakamafiti mo e Mahani Mea
22. (a) Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke fehola kehe he ila mo e talahaua kelea fakaagaga? (e) Ko e heigoa e hagahaga kelea kua hataki e Peteru ki ai?
22 “Haia ni, ko e tau fakahelehele na e,” he fakaholo atu a Peteru ke talahau, “ha ha ne fakatalitali ke he tau mena ia, kia lalilali atu a mutolu, kia moua e ia a mutolu mo e monuina, kua nakai fai ila, mo e nakai talahaua kelea. Kia manatu a mutolu ko e fakauka he Iki ha tautolu, ko e fakamouiaga haia.” He fakamakai he fakatali mo e onoono ke tuga kua mule mai e aho a Iehova ko e talahauaga he fakauka faka-Atua ka lagomatai a tautolu ke fehola kehe mai he ila po ke talahaua kelea fakaagaga. Ka e, ha ha ai e hagahaga kelea! Kua hataki e Peteru ke he tau tohi ki a “Paulo ko e matakainaga fakahele ha tautolu, . . . ha i ai e falu a kupu kua uka ke logona ai, kua liliu kehe he tau tagata nakai fakaako, mo lautolu kua hikihikifano, tuga he eke e lautolu ke he falu a Tohi, kia hoko ai ha lautolu a malaia.”—2 Peteru 3:14-16.
23. Ko e heigoa e fakamafanaaga fakahiku a Peteru?
23 Kua liliu kehe he tau akoako pikopiko e tau tohi ha Paulo ke he fakaalofa noa he Atua, he fakaaoga a lautolu ko e piuaga he mata kakana. Liga ha ha ia Peteru e manatu nei he tohi e ia e fakamafanaaga fakahiku: “Hanai, ko e tau fakahelehele na e, kia fakaeneene a mutolu kia mutolu, ha kua iloa fakamua e mutolu, neke hekeheketakina a mutolu ke he hehe he tau tagata hemu, ti veveli ai a mutolu mai he mena kua tumau ai a mutolu.” Ti fakahiku ai e ia hana tohi, he fakamalolo: “Kia tutupu a mutolu ke he fakaalofa noa mo e maama ke he Iki ha tautolu, ko e Fakamoui ia ko Iesu Keriso.”—2 Peteru 3:17, 18.
24. Ko e heigoa e aga kua lata he tau fekafekau oti ha Iehova ke kuku mau?
24 Maali ai, kua manako a Peteru ke fakamalolo hana tau matakainaga. Kua manako a ia ki a lautolu oti ke moua e aga ne fakakite he Fakamoli tua moli ne 82 e tau tau he moui ne fatiaki he kamataaga: “Kua nofo au ke he moui tuga ne fakamalolo mai he aposetolo, ‘mo e foli atu kia hoko mai e aho he Atua.’ Kua onoono tumau au ke he lalolagi fou ne mavehe mai ko e ‘fakamoli he tau mena nakai kitia atu.’ ” Kia momoui oti a tautolu ke he moui pihia.
To Tali Fefe e Koe?
◻ Ko e heigoa e kakano he “foli atu” ke he aho a Iehova?
◻ Ko e heigoa kua fakaheu pauaki he tau tagata va, mo e ko e ha?
◻ Ko e heigoa e kakano ne vaiga ai he tau tagata va e tau Kerisiano tua fakamoli?
◻ Ko e heigoa e onoonoaga kua lata ia tautou ke tumau ki ai?