“Ke Fakaotioti Ai ko e Mate Haia”
“Ko e fi fakamui ke fakaotioti ai ko e mate haia.”—1 KORINITO 15:26.
1, 2. (a) Ko e heigoa e amaamanakiaga ne fakatoka e Paulo ma lautolu ne mamate? (e) Ko e heigoa e huhu hagaao ke he liu tu mai ne talahau e Paulo?
“TALITONU au ke . . . he liu tu mai he tino, mo e moui tukulagi.” Talahau pihia he Fakaakoaga he Aposetolo. Ko e tau Katolika mo e tau Porotesano kua tatai tokoua he talia ai, ka e nakai mailoga ko e tau taofiaga ha lautolu kua tatai lahi ke he pulotu Heleni ke he ha mena ne nakai la talitonu e tau aposetolo ki ai. Pete ia, ne tiaki he aposetolo ko Paulo e pulotu Heleni mo e nakai talitonu ke he solu nakai maeke ke mate. Ka e talitonu agaia ni a ia ke he moui anoiha mo e tohi mai he agaga: “Ko e fi fakamui ke fakaotioti ai ko e mate haia.” (1 Korinito 15:26) Ti ko e heigoa e kakano he mena ia ma e tau tagata mamate?
2 Ke tali, liliu la a tautolu ke he fakatutalaaga ha Paulo ke he liu tu mai ne fakamau he 1 Korinito veveheaga 15. To liu manatu e koe e tau kupu hafagi, ne fakatu e Paulo e liu tu mai ko e vala aoga he taofiaga Kerisiano. Kua talahau e ia mogonei e huhu fakatonu: “Ka e pehe mai taha, Po ke fefe he tutu mai a lautolu kua mamate? Ko heigoa foki e tino ke o mai ai a lautolu?”—1 Korinito 15:35.
Ko e Faga Tino Fefe?
3. Ko e ha falu ne tiaki e liu tu mai?
3 He huhu e huhu nei, liga kua pauaki a Paulo ke heheu e fakaohoohoaga he pulotu faka-Plato. Ne fakaako a Plato kua fai solu nakai maeke ke mate e tagata ne hao mai ka mole e mate he tino. Ko lautolu ne tupu hake mo e manatu ia, kua hagahaga ai e fakaakoaga Kerisiano ke nakai aoga. Ka moui e solu ka mate, ko e heigoa e kakano he liu tu mai? Fakaholo atu ki mua, kua tuga ke nakai lata e liu tu mai. Ka faliu e tino ke he efuefu, maeke fefe ke fai liu tu mai mogoia? Ko e tagata fakahokohoko he Tohi Tapu ko Heinrich Meyer kua pehe ko e totokoaga he falu Korinito kua fakave ai “ke he matapatu fakapulotu ko e liuaki maiaga he tau alaga he tino, kua nakai maeke.”
4, 5. (a) Ko e ha e tau totoko ha lautolu ne nakai fai tua kua nakai tonu? (e) Fakamaama e fakataiaga a Paulo ke he “fua noa.” (i) Ko e faga tino fefe ka foaki he Atua ki a lautolu ne liu tutu mai?
4 Kua fakatapakupaku e Paulo e nakai fai kakano he tau fakaakoaga ha lautolu: “Ko koe na, e goagoa! ko e mena kua gana e koe, nakai moui ia kaeke ke nakai popo. Ko e mena foki kua gana e koe, nakai gana ai ko e tino ke tupu mai ai; ka ko e fua noa, tokai ko e saito po ke taha fua pihia. Ka kua āge he Atua ki ai e tino kua finagalo a ia ki ai; ko e tau fua foki takitaha mo e hana tino.” (1 Korinito 15:36-38) To nakai amanaki e Atua ke liuaki mai e tau tino ne ha ha he tau tagata he magaaho ne nonofo he lalolagi. Ka e, to ha ha i ai e hikiaga.
5 Kua fakatatai e Paulo e liu tu mai ke he tega akau gotogoto. Ko e tega akau itikuhila kua nakai fai tataiaga ke he akau ka tupu mai ai. Kua talahau he The World Book Encyclopedia: “Ka kamata e tega akau ke goto, kua lahi e vai kua mamiti ki ai. Kua fakatupu he vai e tau hikihikiaga loga he tau kemikolo i loto he tega akau. Kua fakatupu ai e tau vakavaka i loto he tega akau ke fufula mo e pa ai e kili he tega akau.” Ti, mate e tega akau tuga ni e tega akau mo e tupu mai e akau. “Kua āge he Atua ki ai e tino” ke he mena ia kua fakatu e ia e tau matafakatufono fakasaiene ke puipui aki e tupuaga, ti igatia ni e tega akau mo e tino takitaha ke he hana kakano. (Kenese 1:11) Tatai ai, ko e tau Kerisiano fakauku ne mamate mua ko e tau tagata. Ti, ke he magaaho kotofa he Atua, ne liuaki mai e ia a lautolu ke he moui he tau tino fou katoa. He tala age a Paulo ke he tau Filipi: “Ko Iesu Keriso . . . ke faliu ai e tau tino nai ha tautolu kua kelea, kia fakatai ke he hana tino fulufuluola.” (Filipi 3:20, 21; 2 Korinito 5:1, 2) Kua fakaliu tu mai a lautolu ke he tino agaga mo e momoui ke he motu fakaagaga.—1 Ioane 3:2.
6. Kua tonu he ha ke talitonu kua maeke he Atua ke foaki ki a lautolu ne fakaliu tu mai e tau tino agaga kua lata?
6 Uka lahi kia e mena nei ke talitonu ki ai? Nakai. Ne fakakakano e Paulo kua tupu mai e tau manu ke he tau faga tino kehekehe. Lafi ki ai, kua fakakehe e ia e tau agelu he lagi mo e tau tagata fai tino mo e toto, he pehe: “Ha ha i ai foki e tau tino kua lata mo e lagi, mo e tau tino kua lata mo e lalolagi.” Ha ha i ai foki e kehekeheaga lahi he tufugatiaaga ne nakai fai moui. “Nukua kehe e kikila mai he taha fetu mo e taha fetu,” he talahau e Paulo, leva lahi ato iloa he saiene e tau tino he lagi ko e tau blue star, tau red giant, mo e tau white dwarf. He kitia e mena nei, nakai kia tonu kua maeke he Atua ke foaki e tau tino agaga kua lata ma lautolu ne fakauku ka liliu mai?—1 Korinito 15:39-41.
7. Ko e heigoa e kakano he popo? he nakai maeke ke mate?
7 Ti talahau foki e Paulo: “To pihia foki e liliu tutu mai a lautolu kua mamate; ne gana mo e popo, to fakatu mai foki mo e nakai popo.” (1 Korinito 15:42) Kua popo e tino tagata, pete ni foki he mitaki katoatoa. Kua maeke ke tamate. Ma e fakatai, ne pehe a Paulo ko Iesu ne fakaliu tu mai “kua nakai liu atu ke he mena ke popo ai.” (Gahua 13:34) To nakai liu mai a ia ke he moui he tino tagata ne popo, pete ni e mitaki katoatoa. Ko e tau tino ne age he Atua ki a lautolu ne fakauku ne liliu tu mai kua nakai popo—nakai maeke ke mate po ke popo. Kua fakaholo atu a Paulo: “Ne gana mo e fuafuakelea, to fakatu mai foki mo e fulufuluola; ne gana mo e lolelole, to fakatu mai foki mo e malolo; Ne gana ko e tino kua omaoma ke he tino, to fakatu mai foki ko e tino kua omaoma ke he agaga.” (1 Korinito 15:43, 44) Fakaholo atu, kua pehe a Paulo ko e: “To fakatapulu foki ke he tino nai ke mate ke he tino nakai tuai mate.” Ko e tino nakai maeke ke mate kua kakano ko e moui nakai tuai oti. (1 Korinito 15:53; Heperu 7:16) He puhala nei, ko lautolu ne liu tutu mai kua “fakatai foki pihia a tautolu kia ia mai he lagi,” ko Iesu, ne fakamoli ai e liu tu mai ha lautolu.—1 Korinito 15:45-49.
8. (a) Iloa fefe e tautolu ko lautolu ne fakaliliu tutu mai kua tatai agaia ni a lautolu fakamua he ha ha ke he lalolagi? (e) Ko e heigoa e tau perofetaaga ka fakamoli ka hoko e liu tu mai?
8 Pete ni e hikiaga nei, ko lautolu ne liliu tutu mai kua mau agaia ni a lautolu tuga fakamua ato mamate a lautolu. To fakatutu mai a lautolu mo e tau manatu agaia mo e tau aga Kerisiano tokoluga agaia. (Malaki 3:3; Fakakiteaga 21:10, 18) He mena nei kua eke a lautolu ke tatai ki a Iesu Keriso. Ne hiki a ia mai he agaga ke he tagata. Ti mate a ia mo e liu tu mai ko e agaga. Ka e, “ko Iesu Keriso, nakai kehe a ia, neafi, mo e aho nai, to hoko foki ke he tukulagi.” (Heperu 13:8) Ko e kotofaaga mua ue atu ha ia ne ha ha ia lautolu ne fakauku! He talahau e Paulo: “Ka tapulu ai e tino nai ke popo ke he tino nakai tuai popo, ka tapulu ai foki e tino nai ke mate ke he tino nakai tuai mate, ti fakamoli ai e kupu kua tohi, Kua mahala e mate ke he kautu. Ko e mate na e, ko fe hau a huki? Ko e tukuaga na e, ko fe hau a kautu?”—1 Korinito 15:54, 55; Isaia 25:8; Hosea 13:14.
Ko e Liu Tu Mai ke he Lalolagi?
9, 10. (a) Ke he talahauaga he 1 Korinito 15:24, ko e heigoa e “fakahikuaga,” mo e ko e heigoa ka tutupu ka felauaki mo e mena ia? (e) Ko e heigoa e mena ka tupu ka fakahiku e mate?
9 Fai vaha anoiha nakai e tau miliona ne nakai amanaki ke he moui fakaagaga nakai mate he lagi? Moli, fai! He mole e fakamaamaaga ko e liu tu mai he lagi kua hoko he magaaho he ha ha hinei a Keriso, ne fakakite mai e Paulo e tau mena ka tutupu, he pehe: “Ti hoko ai e fakahikuaga, ka oti he tuku atu e ia e kautu ke he Atua, ko e Matua haia, ka oti he fakaotioti e ia e tau iki ne mua oti kana, mo lautolu gotoa kua pule, mo lautolu kua malolo.”—1 Korinito 15:23, 24.
10 Ko e “fakahikuaga” e fakaotiaga he Pule Afetau a Keriso, he magaaho ka liuaki age fakatokolalo mo e fakamoli e Iesu e Kautu ke he hana a Atua mo e Matua. (Fakakiteaga 20:4) Ko e finagalo he Atua “kia fakamaopoopo ai e ia e tau mena oti kia Keriso” ka fakamoli ai. (Efeso 1:9, 10) Fakamua, mogoia, to fakaotioti e Keriso e “tau iki ne mua oti kana, mo lautolu gotoa kua pule, mo lautolu kua malolo” ne totoko ke he finagalo he Pule Katoatoa he Atua. Kua lahi atu e mena ne putoia ai mai he moumouaga ka hoko i Amaketo. (Fakakiteaga 16:16; 19:11-21) Kua pehe a Paulo: “Ha ko e mena to pule ni a [Keriso] ato tuku e ia hana tau fi oti ki lalo he na ve hana. Ko e fi fakamui ke fakaotioti ai ko e mate haia.” (1 Korinito 15:25, 26) E, ko e tau matulituli he agahala mo e mate faka-Atamu to uta kehe oti. He lata ai, mogoia, to fakagatigati he Atua e “tau tukuaga” he liuaki mai a lautolu kua mamate ke he moui.—Ioane 5:28.
11. (a) Iloa fefe e tautolu kua maeke e Atua ke liu talaga e tau solu kua mamate? (e) Ko e faga tino fefe ka foaki ma lautolu ka fakaliliu tutu mai ke he lalolagi?
11 Ko e kakano he mena nei ke liu tufuga e tau solu he tagata. Nakai maeke? Maeke, ha kua fakamafana mai he Salamo 104:29, 30 ki a tautolu kua maeke he Atua ke taute pihia: “Kua uta kehe e koe ha lautolu a fafagu, ti mamate ai a lautolu, kua liu ke he kelekele. Kua fakafano atu e koe hāu a Agaga, kua eke a lautolu.” Ha kua tatai agaia ni a lautolu kua fakaliu tu mai ato mamate a lautolu, to nakai lata a lautolu mo e tau tino agaia ia. Ma lautolu ka fakatu ke he lagi, to foaki he Atua e tau tino ki a lautolu tuga ni kua manako a ia ki ai. Nakai fakauaua ai ko e tau tino fou ha lautolu to tupu olaola ai mo e teitei tatai ni mo e tino fakamua ha lautolu ke maeke ia lautolu ke mailoga he tau fakahelehele ha lautolu.
12. A fe ka hoko e liu tu mai ke he lalolagi?
12 A fe ka hoko e liu tu mai he lalolagi? Ne pehe a Mareta hagaao ke he tugaane mate hana, ko Lasalo: “Kua iloa e au, to tu mai ni a ia ke he tutuaga he aho fakamuiaki.” (Ioane 11:24) Iloa fefe e ia e mena ia? Ko e liu tu mai ko e matakupu taufetoko ke he vaha hana, ha kua talitonu e tau Farasaio ki ai ka e nakai ko e tau Satukaio. (Gahua 23:8) Ka e liga iloa e Mareta e tau Kerisiano fakamua ne amaamanaki ke he liu tu mai. (Heperu 11:35) Liga moua foki e ia mai he Tanielu 12:13 to hoko ai e liu tu mai he aho fakamuiaki. Liga iloa foki e ia e mena nei ia Iesu. (Ioane 6:39) Ko e “aho fakamuiaki” kua tatai mo e Pule Afe Tau he Keriso. (Fakakiteaga 20:6) Manamanatu la ke he fiafia he “aho” ia he magaaho ne kamata ai e mena tupu mua ue atu nei!—Fakatatai Luka 24:41.
Ko Hai Ka Liu Mai?
13. Ko e heigoa e fakakiteaga he liu tu mai ne fakamau mai he Fakakiteaga 20:12-14?
13 Ia Fakakiteaga 20:12-14 ne fakamau e fakakiteaga a Ioane ke he liu tu mai ke he lalolagi: “Ti kitia e au a lautolu ne mamate, ko e tau lalo tagata katoa mo e tau iki, kua tutu ki mua he Atua, ti fofola ai e tau tohi; kua fofola foki e taha tohi, ko e tohi haia he moui; ti fakafili ai a lautolu kua mamate ke he tau mena kua tohi ke he tau tohi, ke lata mo e tau mahani ha lautolu. Kua ta atu he tahi a lautolu kua mamate ha i ai, kua ta atu foki he mate mo e Hate a lautolu kua mamate ha i ai; kua takitokotaha foki a lautolu mo e fakafili ke lata mo e ha lautolu a mahani. Kua liti foki e mate mo e Hate ke he loloto afi; ko e mate ne ua haia.”
14. Ko hai ka fakalataha mo lautolu ka liu fakatu mai?
14 To lopolopoti he liu tu mai e “tau lalo tagata katoa mo e tau iki” ko e tau tagata talahaua mo e nakai talahaua ne kua momoui mo e mamate. Ti fakalataha foki e tau tama mukemuke ke he numera ia! (Ieremia 31:15, 16) Ia Gahua 24:15, ko e taha vala tala aoga ke fakakite ai: “Ke liu foki tutu mai a lautolu kua mamate, ko lautolu ne tututonu katoa mo lautolu ne hepehepe.” Ko lautolu e tau iki he vahaloto ha “lautolu ne tututonu” ko e tau tagata tane mo e fifine fakamoli i tuai, tuga a Apelu, Enoka, Noa, Aperahamo, Sara, mo Raava. (Heperu 11:1-40) Manamanatu la ka maeke ke tutala mo lautolu ia mo e kitia mata e tau vala tala he tau mena tutupu he Tohi Tapu mai i tuai tigahau! “Ko lautolu ne tututonu” to putoia foki e tau afe he tau tagata matakutaku Atua ne mamate ke he tau vaha fou mo e nakai moua e amaamanakiaga he lagi. Fai fakahele po ke tagata he magafaoa nakai a koe ne liga fakalataha mo lautolu nei? Ko e mafanatia ha ia ke iloa to liu a koe ke kitia a lautolu ia! Ko hai, mogoia, a lautolu ne “hepehepe” ka liliu mai foki? Putoia ai e tau miliona, liga piliona, kua mamate mo e nakai fai magaaho ke iloa mo e fakagahua e kupu moli he Tohi Tapu.
15. Ko e heigoa e kakano ko lautolu ka liliu fakatu mai ka “fakafili ai . . . ke he tau mena kua tohi ke he tau tohi”?
15 Fefe a lautolu ka liliu tu mai ka “fakafili ai . . . ke he tau mena kua tohi ke he tau tohi, ke lata mo e tau mahani ha lautolu”? Ko e tau tohi vakai nei nakai ko e fakamauaga he tau gahua ha lautolu kua mole; he mamate a lautolu, ne totogi e tau agahala ha lautolu ne taute he vaha ne momoui a lautolu. (Roma 6:7, 23) Pete ia, ko e tau tagata ne fakaliu tutu mai to ha ha agaia ke he agahala faka-Atamu. Ti liga, mogoia, ko e tau tohi vakai nei ka fakatokatoka e tau fakaakoaga faka-Atua ne kua lata he tau tagata ke muitua ki ai ke aoga katoa mai he poa ha Iesu Keriso. He utakehe e matulituli fakahiku he agahala faka-Atamu, ‘to fakaotioti ai e mate’ ke he puhala katoa. He fakaotiaga he afe tau, to eke e “Atua ke he tau mena oti kana.” (1 Korinito 15:28) To nakai liu e tagata ke lata mo e puhala maiaga he Ekepoa ne Mua po ke Lukutoto. To liuaki e tau tagata oti kana ke he tuaga mitaki katoatoa ne olioli fakamua e Atamu.
Ko e Liu Tu Mai Maopoopo
16. (a) Ko e tonu he ha ke talitonu ko e liu tu mai ko e matagahua maopoopo? (e) Ko hai ka liga ia lautolu ke fakaliliu tutu mai fakamua he mamate?
16 Ha ko e liu tu mai ke he lagi kua maopoopo, he “takitokotaha mo e hana vahega,” kua fakamoli ai ko e liu tu mai ke he lalolagi to nakai taute ke pukenamo he tau tagata. (1 Korinito 15:23) Maama ai, ko lautolu ne liu fakatu fou mai ka lata ke leveki. (Fakatatai Luka 8:55.) To lata a lautolu mo e tau levekiaga fakatino mo e—mua atu—ke he levekiaga fakaagaga ke moua e iloilo foaki moui ha Iehova ko e Atua mo Iesu Keriso. (Ioane 17:3) Kaeke ke liliu mai oti ai ke he moui he mogo taha, to nakai maeke ke leveki a lautolu fakatatai. Kua kakano ni ke manatu ko e to hoko fakahaga e liu tu mai. Ko e tau Kerisiano fakamoli, ne mamate nakai leva ato fakaoti e fakatokatokaaga a Satani to liga ko lautolu haia fakamua ka fakatutu mai. Kua maeke foki ia tautolu ke amanaki ke he liu tu mai fakamua ma e tau tagata fakamoli i tuai ka fekafekau mo “tau iki.”—Salamo 45:16.
17. Ko e heigoa falu matakupu hagaao ke he liu tu mai ne kua nakai fakakite mai he Tohi Tapu, ti ko e ha e tau Kerisiano kua nakai lata ke kapeletu teao hagaao ke he tau mena pihia?
17 Pete ia, kua nakai lata ia tautolu ke ulu mao ke he tau mena tutupu pihia. Kua loga e tau mena tutupu ne nakai talahau he Tohi Tapu. Kua nakai talahau fakamatafeiga mai e puhala, magaaho, po ke tau matakavi ka hoko ai e liu tu mai he tau tagata. Kua nakai talahau mai ki a tautolu e puhala ha lautolu ka liu tu mai ke nonofo, fagai, mo e tapulu. Mo e nakai maeke a tautolu ke talahau fakatonu e puhala ka fakatokatoka e Iehova e tau mena pihia ke tuga e feakiaga mo e levekiaga he tau fanau ka fakaliliu tutu mai po ke puhala ka leveki e ia e tau tutuaga pauaki kua liga putoia ai e tau kapitiga mo e tau fakahelehele ha tautolu. Moli, kua pauaki ke manamanatu hagaao ke he tau mena pihia; ka kua nakai pulotu ke fakaaoga e tau magaaho ke lali ke tali e tau huhu he magaaho nei ne nakai maeke ke tali. Ko e matakaki ha tautolu kua lata ke fekafekau ki a Iehova mo e loto fakamoli mo e moua e moui tukulagi. Kua fakalago e amaamanakiaga he tau Kerisiano fakauku ke he lilifu he liu tu mai ke he lagi. (2 Peteru 1:10, 11) Kua amanaki e tau “mamoe kehe” ma e tufaaga tukulagi ke he motu he lalolagi he Kautu he Atua. (Ioane 10:16; Mataio 25:33, 34) Ma e tau fakamatafeiga loga hagaao ke he liu tu mai kua nakai iloa ai, kua falanaki ni a tautolu ki a Iehova. Ko e fiafia ha tautolu anoiha kua haohao mitaki ke he tau lima Hana kua maeke ke “fakamakona e manako he tau mena momoui oti.”—Salamo 145:16; Ieremia 17:7.
18. (a) Ko e heigoa e kautuaga kua fakamaama e Paulo? (e) Ko e ha kua falanaki mauokafua a tautolu ke he amaamanakiaga he liu tu mai?
18 Kua fakaoti e Paulo hana matakupu he fakapuloa: “Fakaaue ke he Atua, ko ia kua foaki mai e kautu kia tautolu ha ko e Iki ha tautolu ko Iesu Keriso.” (1 Korinito 15:57) E, ko e kautuaga kua kautu ke he mate faka-Atamu he puhala mai he poa lukutoto ha Iesu Keriso, mo e ko e tau tagata fakauku mo e “mamoe kehe” kua auloa ke he kautuaga ia. Moli, ko e “mamoe kehe” kua moui he vaha nei kua ha ha ai e amaamanakiaga kua kehe lahi ke he atuhau nei. Ko e vala he “moto tagata tokologa” kua tupu lahi ki mua, liga ke hao mai a lautolu he “matematekelea lahi,” mo e nakai liu mate fakatino! (Fakakiteaga 7:9, 14) Pete ia, pihia mo lautolu kua mamate kakano ha ko e “vaha mo e tau mena ke tutupu” po ke he tau lima he tau tagata a Satani kua maeke ke tuku e mauokafua ha lautolu ke he amaamanakiaga he liu tu mai.—Fakamatalaaga 9:11.
19. Ko e heigoa e fakamafanaaga kua lata he tau Kerisiano oti he vaha nei ke omaoma?
19 Mena ia, kua amaamanaki lahi a tautolu ko e aho lilifu ue atu ia ka uta kehe ai e mate. Ko e falanaki nakai maueue ha tautolu ke he maveheaga a Iehova ke he liu tu mai kua foaki ki a tautolu e onoonoaga moli ke he tau mena ia. Ko e heigoa ni e mena ka tupu ki a tautolu he moui nei—pete ni ka mamate foki a tautolu—nakai fai mena ke uta kehe aki a tautolu he palepale ne kua mavehe mai e Iehova. Ti, ko e fakamafanaaga fakahiku a Paulo ke he tau Korinito kua latatonu mo e vaha nei tuga ni ke he tau tau afe ua kua mole: “Hanai, ko e haku a tau matakainaga fakahelehele na e, kia tumau a mutolu mo e nakai fagahuatia, kia fakamakai nakai noa ke he gahua he Iki, he iloa e mutolu nakai noa mo e fua ha mutolu a fakafita ke he gahua he Iki.”—1 Korinito 15:58.
Maeke Nakai a Koe ke Fakamaama?
◻ Tali fefe e Paulo e huhu hagaao ke he tau tino ka moua e lautolu ne fakauku ka liu tutu mai?
◻ To fakahiku fefe mo e a fe e mate?
◻ Ko hai ka putoia ai ke he liliu tutu mai he lalolagi?
◻ Ko e heigoa e aga ha tautolu hagaao ke he tau mena kua nakai fakakite mai he Tohi Tapu?
[Fakatino he lau 28]
Kua “mate” e tega akau ha ko e hikiaga mafiti
[Tau Fakatino he lau 31]
Ko e tau tagata tane mo e fifine i tuai, tuga a Apelu, Enoka, Noa, Aperahamo, Sara, mo Raava, ka fakalataha mo lautolu ka fakaliu tu mai
[Fakatino he lau 32]
Ko e liu tu mai ko e magaaho olioli lahi!