DEKAPOLIS
(Deka̱polis).
Een bond of confederatie van tien steden (van de Griekse woorden deʹka, „tien”, en poʹlis, „stad”). De naam had ook betrekking op het gebied waarin de meeste van deze steden lagen. — Matth. 4:25.
Waarschijnlijk ergens tussen de verovering van Palestina door Pompejus en de dood van Herodes de Grote (1 v.G.T. of 1 G.T.) sloten tien hellenistische steden zich aaneen in een los verbond dat als de Dekapolis bekend kwam te staan. De reden voor deze vereniging was schijnbaar een gemeenschappelijke belangstelling voor nauwe handelsbetrekkingen en ook om een bolwerk te vormen tegen antihellenistische krachten binnen Palestina en tegen agressieve nomadenstammen uit de woestijngebieden in het O. De term „Dekapolis” verschijnt voor het eerst in de christelijke Griekse Geschriften en in de werken van Josephus en Plinius de Oudere (beiden uit de 1ste eeuw G.T.). De oorspronkelijke tien steden waren volgens Plinius (die evenwel erkende dat hieromtrent reeds verschil van mening bestond): Damaskus, Filadelfia, Rafana, Scythopolis, Gadara, Hippos, Dion, Pella, Gerasa en Kanatha. Van deze steden lag alleen Scythopolis (Beth-Sean) ten W. van de Jordaan. Wegens de strategische ligging van het dal van Esdrelon vormde deze stad een belangrijke schakel met de Middellandse-Zeekust en de havensteden. Het ver in het N. gelegen Damaskus in Syrië behoorde er klaarblijkelijk toe wegens zijn belangrijkheid als handelscentrum. Filadelfia (het oude Rabba, het huidige Amman) was de zuidelijkste van de tien steden, slechts ongeveer 40 km ten N.O. van het noordelijke einde van de Dode Zee gelegen. De overige steden bevonden zich in het vruchtbare gebied van Gilead of het naburige Basan. De meeste van deze steden hebben vermoedelijk aan of in de nabijheid van de hoofdwegen van dit gebied gelegen. Kanatha is waarschijnlijk het Kenath uit Numeri 32:42.
In de 2de eeuw G.T. rekent Ptolemaeus 18 steden tot de „Dekapolis”, waaruit blijkt dat de naam een algemene aanduiding was geworden en dat het aantal steden varieerde. Volgens sommige geleerden behoorde Abila, dat door Ptolemaeus wordt genoemd, in plaats van Rafana tot de oorspronkelijke tien steden. In ieder geval schijnt het gebied van de Dekapolis geen vastomlijnde grenzen te hebben gehad en strekte de autoriteit van de steden van de Dekapolis zich niet tot het gehele tussenliggende landgebied uit, maar slechts tot het gebied van elke afzonderlijke stad.
JEZUS’ BEDIENING EN DE DEKAPOLIS
Hoewel er zich onder de scharen die samenstroomden om Jezus in Galilea te horen onderwijzen, ook mensen uit de Dekapolis bevonden (Matth. 4:25), wordt nergens specifiek vermeld dat Jezus aan een van deze hellenistische steden tijd heeft besteed. Jezus betrad het gebied van de Dekapolis toen hij tijdens zijn bediening in Galilea de Zee van Galilea overstak en in het land der Gerasenen (of Gadarenen volgens Mattheüs 8:28) kwam (Mark. 5:1). Toen hij hier echter demonen uitwierp en hun toestond in een kudde zwijnen te varen — waarbij de kudde omkwam — drongen de bewoners van de nabijgelegen stad en omgeving er bij hem op aan hun streek te verlaten. Hij voldeed hieraan, maar een man die hij van diens bezetenheid genezen had, gaf gehoor aan Jezus’ bevel om hier tegenover zijn bloedverwanten getuigenis van af te leggen en verkondigde Jezus’ genezingswerken in de Dekapolis. — Mark. 5:2-20.
[Kaart op blz. 291]
(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)
DEKAPOLIS
Wegen
GROTE ZEE
Damaskus
Rafana(?)
Kanatha
Hippos
Zee van Galilea
Dion
Abila(?)
Gadara
Pella
Scythopolis (Beth-Sean)
Gerasa
Filadelfia (Rabba, Amman)
Jordaan
Dode Zee