U kunt frustratie de baas blijven!
STA eens stil bij de droevige situatie van een zekere 23-jarige man. Hij heeft slechts beperkt onderwijs genoten en werkt voor een minimaal loon. Het ziet ernaar uit dat hij gedachten aan een huwelijk en een voldoening schenkend leven wel uit zijn hoofd kan zetten. Geen wonder dat zijn moeder zegt: „Hij is vreselijk verdrietig en gefrustreerd.” Het geval van deze jonge man is typerend voor miljoenen anderen. Mensen van alle rangen en standen zijn om de een of andere reden gefrustreerd.
Volgens Webster’s Third New International Dictionary is frustratie „een diep chronisch gevoel of een toestand van onzekerheid, ontmoediging en ontevredenheid, voortspruitend uit gedwarsboomde verlangens, innerlijke conflicten of andere onopgeloste problemen”. Wij voelen ons gefrustreerd wanneer wij erg ons best doen om iets tot stand te brengen maar er niet in slagen. Wij voelen ons bij iedere stap tegengehouden, alsof wij met ons hoofd tegen een muur lopen, zonder enige kans van slagen. Dat gevoel kennen wij allemaal wel.
Als iemand schijnbaar onbevredigend werk heeft, kan hij zich nietswaardig gaan voelen. Huisvrouwen of moeders die worstelen met hun dagelijkse zorgen en afmattende beslommeringen kunnen, als men als vanzelfsprekend aan hun werk voorbijgaat, zich onbevredigd en niet gewaardeerd voelen. Jonge mensen die op school met beproevingen worden geconfronteerd, kunnen zich gefrustreerd voelen in hun pogingen onderwijs te volgen. Leden van minderheidsgroepen kunnen zich zwaar gekwetst voelen doordat zij ervan overtuigd zijn dat zij het slachtoffer zijn van onrechtvaardige discriminatie. Zakenlieden die op een eerlijke manier proberen kwaliteitsprodukten of -diensten te leveren, kunnen onder de voet gelopen worden door gewetenloze en oneerlijke concurrenten. Deze en soortgelijke ervaringen veroorzaken frustratie en bezorgen menigeen gevoelens van hopeloosheid.
Een wijze man heeft eeuwen geleden zijn frustraties weten uit te drukken in woorden die wij kunnen begrijpen. Israëls koning Salomo zei: „Ik, ja ik, wendde mij tot al mijn werken die mijn handen hadden verricht en tot het harde werk waaraan ik hard had gewerkt om het tot stand te brengen, en zie! alles was ijdelheid en een najagen van wind, en er was niets dat voordeel afwierp onder de zon. Want wat krijgt een mens voor al zijn harde werk en voor het streven van zijn hart waarmee hij hard werkt onder de zon? Want al zijn dagen betekent zijn bezigheid smarten en ergernis; ook ’s nachts legt zijn hart zich nog niet neer. Ook dit is louter ijdelheid” (Prediker 2:11, 22, 23). Salomo’s woorden brengen de wanhoop tot uitdrukking die zo velen voelen wanneer zij proberen de frustraties die hen van een voldoening schenkend leven beroven, de baas te blijven.
Gefrustreerde mensen kunnen zelfs radeloos worden. In ernstige gevallen hebben sommigen de strijd opgegeven, de maatschappij de rug toegekeerd en zijn naar de zelfkant van de samenleving afgezakt. Sommigen hebben, om te krijgen waar zij menen recht op te hebben, hun toevlucht genomen tot misdaad en geweld. Door niet-aflatende druk zijn huwelijken en familiebanden uiteengereten.
Velen van ons moeten zich misschien grote moeite geven om te zoeken naar manieren om frustratie de baas te blijven. Wat wij ook doen, het kan lijken of alles alleen maar erger wordt. Spreuken 13:12 zegt: „Verwachting die wordt uitgesteld, maakt het hart ziek.” Ons fysieke en geestelijke welzijn kan op het spel staan. Is de situatie hopeloos? Moeten wij met voortdurende frustratie leven als straf voor onze tekortkomingen of fouten? Kunnen er praktische stappen worden ondernomen om frustratie de baas te blijven zodat wij meer voldoening in ons leven kunnen smaken? Laten wij eens zien.
Enkele manieren om frustratie de baas te blijven
Als wij met een probleem zitten en raad nodig hebben, gaan wij daarmee gewoonlijk naar iemand met kennis en ervaring, die wij kunnen vertrouwen. Spreuken 3:5, 6 doet de aanbeveling: „Vertrouw op Jehovah met heel uw hart en steun niet op uw eigen verstand. Sla in al uw wegen acht op hem, en híj zal uw paden recht maken.” Praktische raad is te vinden in Gods Woord, de bijbel. Beschouw eens enkele voorbeelden van het inzicht dat de bijbel verschaft.
Frustratie kan verband houden met de zorg voor ons levensonderhoud. Het kan bijvoorbeeld zijn dat ons wereldse werk wel voldoening schenkt, maar dat lage lonen een bron van neerslachtigheid vormen. Wij houden van ons gezin en willen het beste voor hen. Toch schijnt er maar geen eind te komen aan de zorgen om aan onze financiële verplichtingen te voldoen. Misschien gaan wij overwerken en nemen wij zelfs een tweede baan. Na een poosje lijkt het leven een eentonige kringloop van eten, slapen en werken. Toch stapelen de rekeningen zich op, de schulden worden groter en de frustratie neemt toe.
Het voornaamste doel van werelds werk is in onze behoeften te voorzien. Maar hoe groot zijn onze behoeften? De apostel Paulus schreef: „Wij hebben niets in de wereld meegebracht en kunnen er ook niets uit meenemen. Wanneer wij daarom voedsel, kleding en onderdak hebben, zullen wij daarmee tevreden zijn.” Proberen wij meer dan dat te verwerven en anderen te evenaren in wat zij hebben of kunnen? Zo ja, dan zou het kunnen zijn dat wij de gevolgen oogsten in de vorm van frustratie. Paulus waarschuwde: „Zij . . . die besloten zijn rijk te worden, vallen in verzoeking en een strik en vele zinneloze en schadelijke begeerten, die de mensen in vernietiging en verderf storten. Want de liefde voor geld is een wortel van allerlei schadelijke dingen, en door hun streven op die liefde te richten, zijn sommigen van het geloof afgedwaald en hebben zich overal met vele pijnen doorboord” (1 Timotheüs 6:7-10). Een eerlijke analyse van wat wij in materieel opzicht najagen kan enkele dingen aan het licht brengen die wij niet absoluut nodig hebben. Met een paar redelijke aanpassingen in de richting van spaarzaamheid en een bescheidener levensstijl kunnen wij onze frustratie misschien al een heel eind terugdringen.
Onderdrukte natuurlijke verlangens hebben voor veel frustratie gezorgd. Het is bijvoorbeeld natuurlijk dat een jonge vrouw heel graag wil trouwen en verlangt naar de zekerheid en warme genegenheid die bij het gezinsleven horen. Zij kan er veel werk van maken om er aantrekkelijker uit te zien met behulp van de laatste modesnufjes en schoonheidsmiddelen, en gaat wellicht gretig tijdschriften lezen die raad geven aan hopeloos verliefden. De vrouw bezoekt misschien een eindeloze reeks gezelligheidsbijeenkomsten in de hoop een geschikte partner tegen te komen — allemaal tevergeefs. De jaren gaan voorbij, en de frustratie wordt ondraaglijk. Door radeloosheid gedreven kan zij in de verleiding komen een ongeschikte man te huwen. Erger nog, om haar hunkering naar genegenheid te bevredigen, geeft zij zich misschien over aan immoreel gedrag.
In zo’n geval zijn geduld en een gezond oordeel van essentieel belang. Een huwelijk met een ongeschikte partner — in het bijzonder met iemand die niet in Jehovah gelooft — zou een ernstige vergissing zijn (1 Korinthiërs 7:39; 2 Korinthiërs 6:14, 15). Immoraliteit leidt onvermijdelijk tot niets dan hartzeer en wanhoop (Spreuken 6:32, 33). Eerlijk zelfonderzoek, in combinatie met een verstandige aanpak, kan helpen. Een „stille en zachtaardige geest” is een veel beter middel om de juiste soort huwelijkspartner aan te trekken dan modieuze kleding of buitenissige cosmetica (1 Petrus 3:3, 4). In plaats van zich te verlaten op dikwijls kortzichtige of lichtzinnige raad van wereldse deskundigen, is het van belang bij de Insteller van het huwelijk te rade te gaan teneinde te weten te komen wat ervoor komt kijken om een innig geliefde en gewaardeerde echtgenote te worden (Spreuken 31). Ongehuwde mannen en vrouwen dienen te trachten de hoedanigheden aan de dag te leggen die zij in een partner zouden wensen aan te treffen. Hoe wijs is het gezonde omgang te zoeken met mensen die bijbelse beginselen respecteren. Als wij die in het leven toepassen, zullen onze vooruitzichten op een gelukkig huwelijk oneindig veel beter zijn. Zelfs als het niet dadelijk tot een huwelijk komt, zal het handelen in overeenstemming met de bijbel vreugde schenken en grote voldoening in een vrijgezellenleven brengen.
Een zware last van verplichtingen kan ons tot wanhoop drijven. Wij kunnen van alle kanten onder druk staan. Wij maken ons zorgen over de dringende behoeften van ons gezin, en onze werkgever is misschien wel nooit tevreden. Familieleden verwachten misschien dat wij hun in iedere crisis de helpende hand bieden. Vanwege de vele druk schreeuwt een lange lijst verwaarloosde persoonlijke aangelegenheden om aandacht. Het kan erop lijken dat onze tijd en energie in tien verschillende richtingen tegelijk gestuurd moeten worden. Frustratie kan in wanhoop veranderen, en wij kunnen geneigd zijn het op te geven. Wat moeten wij dus doen?
Wij zouden er verstandig aan doen onze prioriteiten nog eens door te nemen. Aangezien er een grens is aan wat wij kunnen doen, kunnen wij onmogelijk voldoen aan iedere eis die anderen stellen. Wij zullen de lijst moeten inkrimpen tot „de belangrijker dingen” (Filippenzen 1:10). Tenslotte is „een levende hond beter af . . . dan een dode leeuw” (Prediker 9:4). Sommige verplichtingen zijn essentieel en kunnen niet opzij geschoven worden, terwijl andere, minder zwaar wegende, zullen moeten wachten. Wij hebben misschien de volle verantwoordelijkheid op ons genomen voor taken waar anderen een aandeel aan behoren te hebben. Sommige verantwoordelijkheden moeten misschien helemaal worden afgestoten, als ze niet essentieel zijn. Hoewel dit in het begin wellicht ongemak veroorzaakt of anderen teleurstelt, moeten wij onze eigen fysieke en emotionele beperkingen in aanmerking nemen.
Een slopende ziekte kan schrijnende frustratie veroorzaken, want misschien moeten wij soms dagen of weken achtereen het bed houden. Hevige pijn kan maken dat wij ons ellendig voelen. Op zoek naar een remedie lopen wij misschien van de ene dokter naar de andere of slikken allerlei medicijnen of vitaminen in de hoop dat ze iets goeds tot stand zullen brengen. Toch blijft ons lijden wellicht voortduren en beginnen wij ons af te vragen of het leven al die moeite wel waard is.
Dit kan een probleem zijn dat alleen in Gods nieuwe wereld verholpen kan worden (2 Petrus 3:13; vergelijk Jesaja 33:24). Aangezien mensen onvolmaakt zijn, kunnen artsen en medicijnen maar tot op bepaalde hoogte uitkomst bieden. Op een zeker punt zullen wij misschien ons lijden als een deel van ons leven moeten aanvaarden. De apostel Paulus had „een doorn in het vlees”, misschien een aandoening aan zijn ogen of een ander deel van zijn lichaam, die zo hinderlijk was dat hij bij herhaling om verlichting bad (2 Korinthiërs 12:7-10). Maar God genas Paulus niet, en misschien heeft de apostel tot zijn dood met die aandoening te kampen gehad. Hij leerde leven met zijn lijden, vroeg niet om medelijden, en verloor nooit zijn vreugde (2 Korinthiërs 7:4). Hoewel de oprechte man Job groot lijden onderging, behield hij zijn geloof in Jehovah, en dit leidde tot een rijke beloning (Job 42:12, 13). Als wij dienstknechten van God zijn, kunnen wij de kracht vinden om door te gaan door over deze voorbeelden na te denken en om Jehovah’s hulp te bidden. — Psalm 41:1-3.
Sterk in weerwil van frustraties
Jehovah’s volk kan ondanks alle eventuele frustraties geestelijk sterk zijn. Ook al hebben wij bijvoorbeeld met ziekte te kampen, wij kunnen „gezond in geloof” blijven door ten volle profijt te trekken van Gods geestelijke voorzieningen (Titus 2:1, 2). Hoewel wij in materieel opzicht misschien frustrerend arm zijn, kunnen wij in geestelijk opzicht geweldig rijk zijn.
Door op God te vertrouwen voor wijsheid en sterkte, kunnen wij frustraties die zich misschien in de huiselijke situatie ontwikkelen, de baas blijven. Neem bijvoorbeeld Abigaïl, de vrouw van Nabal. Hij was „hardvochtig en zijn praktijken waren slecht”, en zelfs zijn naam betekent „Onverstandig; Verstandeloos”. Wat moet het frustrerend geweest zijn met zo’n man te leven! Maar Abigaïl behield „een goed doorzicht” en wanhoopte niet. Ja, tijdens één crisissituatie waren haar woorden en daden zo tactvol dat zij David wist te overreden Nabals beledigingen en ondankbaarheid niet te vergelden door bloed te vergieten en door na te laten op Jehovah te vertrouwen. — 1 Samuël 25:2-38.
Zelfs indien een situatie betreffende iemand die met de christelijke gemeente verbonden is frustraties bij ons oproept, kunnen wij volharden in de kracht die Jehovah verleent. Dit blijkt uit het feit dat het gedrag van Diotrefes, dat toch frustratie had kunnen teweegbrengen, de godvruchtige man Gajus er niet van weerhield het goede te doen en daardoor geluk en rijke geestelijke beloningen te oogsten. — Handelingen 20:35; 3 Johannes 1-10.
Wij zouden gefrustreerd kunnen raken indien wij het verlangen hebben onze medegelovigen in de gemeente te dienen, maar gepasseerd worden terwijl anderen als ouderling of dienaar in de bediening worden aangesteld. Laten wij echter, in plaats van ons te laten overweldigen door teleurstelling, ernaar streven geestelijk sterker te worden en Gods geest de gelegenheid geven zijn voortreffelijke vruchten in grotere mate in ons voort te brengen (Galaten 5:22, 23). Gedurende de veertig jaar die Mozes in Midian doorbracht, ontwikkelde God in hem in grotere mate de zachtmoedigheid, het geduld en de andere eigenschappen die nodig waren om de moeilijkheden en frustraties de baas te blijven die hij als leider van de Israëlieten zou ondervinden. Insgelijks kan Jehovah ons op toekomstige dienstvoorrechten voorbereiden die ons wellicht ten deel zullen vallen als wij geestelijk sterk blijven en niet bezwijken voor frustratie.
Verlichting van frustratie nabij!
Zullen onze frustraties, van welke aard ze ook zijn, ooit ophouden? Voor ons kan de situatie wellicht hopeloos lijken, maar onze Schepper, Jehovah God, denkt daar anders over. Hij heeft geen last van frustratie. Bij monde van de profeet Jesaja zei God: „Zo zal mijn woord dat uit mijn mond uitgaat, blijken te zijn. Het zal niet zonder resultaten tot mij terugkeren, maar het zal stellig datgene doen waarin ik behagen heb geschept, en het zal stellig succes hebben in dat waarvoor ik het heb gezonden” (Jesaja 55:11). Aangezien Jehovah almachtig is in kracht en autoriteit, is niets onmogelijk bij hem (Markus 10:27). Zijn beloften om zijn volk eindeloze zegeningen te schenken, zullen zonder mankeren worden vervuld. — Jozua 21:45.
Twijfel en onzekerheid zijn factoren die bij frustratie een grote rol spelen. In tegenstelling daarmee echter is „geloof . . . de verzekerde verwachting van dingen waarop wordt gehoopt” (Hebreeën 11:1). Geloof in God verschaft een waarborg dat al onze op de bijbel gebaseerde hoop volledig verwezenlijkt zal worden. Het overheersende thema van de bijbel legt de nadruk op Jehovah’s belofte van een Koninkrijksheerschappij waaronder de aarde een volmaakt paradijs zal worden waar rechtvaardige mensen voor eeuwig in vreugde zullen wonen (Psalm 37:11, 29). Alles wat slecht is — met inbegrip van frustratie — zal verdwenen zijn, want God zal ’de begeerte verzadigen van al wat leeft’. — Psalm 145:16.
Totdat die zegeningen werkelijkheid worden, zullen wij allen de nodige frustraties ervaren. Maar de schriftuurlijke hoop kan ons de moed en de standvastigheid geven om te volharden. De gezonde raad die wij in de bijbel aantreffen, kan ons tonen hoe wij oordeelkundig en redelijk te werk kunnen gaan op een wijze die stabiliteit in ons leven en vrede in ons hart zal brengen. In weerwil van onze teleurstellingen kunnen wij „de vrede van God, die alle gedachte te boven gaat,” ervaren (Filippenzen 4:6, 7). De strijd tegen frustratie is dus niet hopeloos. Met Jehovah’s hulp kunnen wij frustratie thans de baas blijven en in de naaste toekomst volledig overwinnen.
[Inzet op blz. 31]
God kan u helpen frustratie de baas te blijven, zoals hij ook Job, Mozes, Abigaïl en Paulus heeft geholpen