Ebikangirirwe omo Omubírí n’engebe Akatabu k’Omuhindano

EKIRO 2-8/05

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 1 SAMWELI 27-29

“Amayele w’erilwa wa Dawidi”

it-1-F 71

Akisi

Dawidi akasagha Sauli, mwatibitira kabiri omo kihugho ky’Omwami Akisi. Engendo y’erimbere, babere bamulangira nga nzighu, mwayiyira ngʼomusire, neryo Akisi mwamulangira nga kikiru ekitawite mwagha. (1Sam 21:10-15; Esy 34:Ebinywa ebiri endata; 56:Ebinywa ebiri endata) Engendo y’akabiri Dawidi abya n’abalwi 600 kughuma n’ebihanda byabo, neryo Akisi mwabaha obwikalo eZiklagi. Omo mwaka mughuma n’emisi ini eyo babugha eyo, Akisi mwalengekania ati abandu ba Dawidi bakanyegha emiyi y’eYuda, kwesi ibakanyegha Abagesuri, nʼAbagirizi, nʼAbamaleki. (1Sam 27:1-12) Amayele ayo mwahamba neryo Akisi mwayira Dawidi mo muteya wʼomubiri wiwe Abafilistini bakateghekania eriyalwa n’Omwami Sauli. Oko ndambi y’omwiso-mwiso, busana n’erihatikana ly’abandi “abakama bʼAbafilistini,” Dawidi n’abalume biwe mubasubulibwa eZiklagi. (1Sam 28:2; 29:1-11) Dawidi abere abibya mwami, mwayalwa nʼeGati. Alinga mubatita Akisi kundi abya inyaneho oko nzuko y’obwami bwa Solomono.​—1Bam 2:39-41; lebaya GATI.

w21.03 4 enu. 8

Balwana, mwangakolaki mutoke eribya b’eriyiketerwa?

⁸ Tulebaye owundi mwatsi owo Dawidi alolako omo ngebe yiwe. Abere abisombolwa eribya mwami, Dawidi mwalindirira myaka mingyi atoke erisingibwa mo mwami w’eYuda. (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4) Ekyawatikaya Dawidi erikangania omutima w’erilindirira omo myaka yosi eyo niki? Omo mwanya w’eribunika mutima, Dawidi mwakolesya akanya ako erikola ebyangatoka. Eky’erileberyako, omughulu abya omo busayi omo kihugho ky’Abafilistini, Dawidi mwakolesya akanya ako erilwa n’esyonzighu esye Israeli. Erikola atya, mwateya emipaka y’ekiharo kye Yuda.​—1 Sam. 27:1-12.

it-2-F 255 enu. 6

Amabehi

Nomo eBiblia yikabugha yiti amabehi sy’uwene, ekyo sibughambu litolere itwabwira omwatsi w’ekwenene abandu abatahamulirwe eriminyagho. Yesu Kristo mwahana ati: “Simuhe esyombwa syʼekibuyirire, kandi simuguse esyolulu syenyu embere wʼesyongulube, sikasyalyatangirirasyo omo bisando byasyo, kandi isyabinduka nʼeribatulanga.” (Mt 7:6) Ky’ekyaleka oko sindi nbambi Yesu sy’abya akatula omwatsi wosi kutse isyaliligha kutse erighana omwatsi mulebe amalangira ati anganatwikalia abandu bo busa. (Mt 15:1-6; 21:23-27; Yn 7:3-10) Tutolere erilangira omwatsi wo tutya oko Abrahamu, Isaka, Rahabu, na Elisa abakangirira muhanda kutse erighana eribwira omwatsi wosi abatabya bakaramya Yehova.​—Enz 12:10-19; esu. 20; 26:1-10; Yos 2:1-6; Yak 2:25; 2Bam 6:11-23.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

w10-SW 1/1 20 enu. 5-6

Abaholi banganawatikya abaliho?

Tuterilengekania hake. EBiblia ikabugha yiti omundu akabya abihola ‘akasuba oko kitaka’ kandi yiti ‘eriyisunza liwe lyosi likahwa.’ (Esyonyimbo 146:4) Sauli na Samweli babya ibanasi ndeke ngoko oMungu akaghanaya erikanirania nʼabandu abali kwʼesyombinga. Nibya, embere Sauli abya iniabiriwatikya Abaisraeli erilusya emyatsi y’obukumu omo Israeli!​—Abalawi 19:31.

Terilengekania buli. Omutaleghula Samweli ngabya akineho mo mulimu, anganabunire omughambo w’oMungu n’eriyighunga n’omundu w’esyombinga atoke erikania na Sauli? Yehova abya inabirighana erikania na Sauli. Kwenene omundu w’esyombinga anganatokire erikuna oMungu Mutoki w’Ebyosi erikania na Sauli erilabira Samweli oyuwabya inyabirihola? Iyehe. Kilangirikire ndeke ngoko omulimu oyo abya isi Samweli, omuminyereri mutaleghula w’oMungu. Eyi yabya mbinga iyabirikola nga ni Samweli, oyuwabya inyabirihola.

EKIRO 9-15/05

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 1 SAMWELI 30-31

‘Uyibanire amaka omo Yehova Mungu wawe’

w06-SW 1/8 28 enu. 12

Ubahe Yehova utoke eribya n’obutseme!

¹² Dawidi eryubaha Yehova mukyamukakirya okwikola ebibi n’erimuha akaghala ak’eriyisogha n’amenge n’obutubaha omo mughulu owakalire. Dawidi n’abalume biwe mubabugha omwaka mughuma n’emisi ini eZiklagi omo kihugho ky’Abafistini bakasagha Sauli. (1 Samweli 27:5-7) Kiro kighuma, Dawidi n’abalume biwe isibali hakuhi, emilondo y’Abaamaleki muyatimya omuyi n’erinyegha abakali, abana, n’ebihangulo byabo. Babere basubula n’erilangira ebyakolekire, mubalira. Abalume ba Dawidi mubakapikira busana n’obulighe n’erisonda erita Dawidi y’omo mabwe. Nomo anabya omo bulighe, Dawidi mwataherya amaha. (Emisyo 24:10) Busana n’eryubaha oMungu, mwayiketera Iye neryo ‘mwayibanira amaka omo Yehova.’ Omo buwatikya bw’oMungu, Dawidi n’abalume biwe mubasinga Abaamaleki bamasaghulabo ebyosi ebyo banyegha.​—1 Samweli 30:1-20.

w12-ZS 15/4 30 enu. 14

Yehova akatuteghaya atoke eritulamia

¹⁴ Dawidi mwalola oko maligho mangyi omo ngebe yiwe. (1 Sam. 30:3-6) Abya asi ndeke ngoko Yehova anasi ngoko akayowa. (Soma Esyonyimbo 34:18; 56:8.) Netu kutya, Yehova anasi ngoko tukayowa. Ali hakuhi netu omughulu tuli ‘nʼemitima ibunangikire’ kutse ababiri bunika mutima. Ekyo kisa kyanganatuhumulikania ngoko kyahumulikanaya Dawidi oyuwimba ati: “Nasyatsema nʼeritsanga omo bubuya bwawe bʼolwanzo; kusangwa ukalangira obulige bwage, kandi wasi omunubo wʼomutima wage.” (Esy. 31:7) Yehova syalilangira obulighe bwetu lisa, aliwe kandi akatuwatikaya n’eritusubya mutima omo nda, kangyi-kangyi omwilabira eminindano y’eKikristo.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

w05-SW 15/3 24 enu. 8

Emyatsi mikulu-mikulu erilua omo kitabu ky’erimbere kya Samweli

30:23, 24. Eriyisogha eri, eriseghemere erisako ly’ Emiganzo 31:27, likakanganaya ngoko Yehova akalangira abakawatikaya oko mibírí y’omo ndeko mo b’omughaso. Kwesi, ebyosi tukakola, tukolebyo “nʼomutima gʼomuhwa, nga mukakolera Yehova, butsira bandu.”​—Abanya Kolosai 3:23.

EKIRO 16-22/05

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 2 SAMWELI 1-3

“‘Obuta,’ bwamatwighisyaki?”

w00-SW 15/6 13 enu. 9

Musikaye ababirihabwa ehamuli okw’inywe

⁹ Dawidi mwanaghalirwa busana n’erikolwa nabi? Mwasaba Yehova ati: “Abandu . . . abakalire bakasonda erinyita,” (Esyonyimbo 54:3) Mwabwira Yehova ebyosi ebyabya oko mutima ati: “Uwe Mungu wage, unyilamaye oko syonzigu syage . . . Abandu abakalire bakahindana erinyibambira, uwe Yehova, si busana nʼebibi kutse amalolo wage, si busana nʼebibi byage, bakatibita aho wabo. Ubuke, unyiwatikaye, ulebaye!” (Esyonyimbo 59:1-4) Naghu wanabiriyowa ghutya​—sighutakola mwatsi wosi-wosi wa muhanda oko mundu oyuwite ehamuli, aliwe anemulola embere erikwaghalya? Dawidi mwataleka erisikya Sauli. Sauli abere abihola, omo mwanya w’eritsema, Dawidi mwimba olwimbo l’obulighe ati: “Saulo na Yonatana, babya banzirwe nʼabʼeritsemesya omo mayingo wabo . . . Babya banguhire kwilaba amasamba, Babya nʼamaka kwilaba esyondale. Inywe bali ba Israeli, mulire Saulo.” (2 Samweli 1:23, 24) Dawidi ni ky’erileberyako ekyuwene. Nomo mwaghalibwa na Sauli, Dawidi mwasikya omuhakabibwa wa Yehova!

w12-ZS 15/4 10 enu. 8

Erihoterana ni kiminyikalo ky’ebiro by’enduli!

⁸ Kandi, eBiblia yikakanaya oko bandu bangyi ababya bataleghula. Tukanaye oko babiri ba kubo n’erilangira nga bamatwighisyaki. Ow’erimbere ni Yonatana, oyo wabya mutaleghula oko Dawidi. Yonatana abya kambere k’oMwami Sauli. Alinga n’iye yundisubuka Baba wiwe oko kitumbi ky’obwami bwa Israeli. Aliwe, Yehova mwasombola Dawidi abye mwami omo mwanya wa Sauli. Yonatana mwatatsura Dawidi n’erimulangira mo nzighu. Omo mwanya w’erikola atya, ‘Yonatana mwanza Dawidi . . . ngoko ayanzire [erilua] oko mutima’ neryo mwamulagha erisighala mutaleghula okwiye. Mwahika oko kika ky’eriha Dawidi y’ebyambalo biwe byʼamalwa, nʼomuyali wiwe, nʼobuta bwiwe, nʼomukoba wiwe erimukangania olukengerwa olutolere omwami. (1 Sam. 18:1-4) Yonatana mwakola ngoko angatoka ‘erisikya omutima wa Dawidi,’ erihika oko kika ky’erihira engebe yiwe y’omo bwiko akimira Dawidi embere sya Sauli. Yonatana mwabwira Dawidi ati: “Wasyabya mwami wa Israeli, nage nasyabya wʼakabiri gʼukwʼiwe.” (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17) Kyo kyaleka Yonatana abere abihola, Dawidi inyahandika olwimbo l’obulighe olukakanganaya olwanzo lwiwe okw’iye.​—2 Sam. 1:17, 26.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

it-1-F 928 enu. 3

Mughala wetu

Ekinywa “mughala wetu” kandi kikanakolesibawa oko bandu abali omo bughuma abakakwamirira emyatsi mighumerera. Eky’erileberyako, Omwami Hiramu mwahula Omwami Solomono mo mughala wabo, si busana n’eribya mwami ngaye lisa, aliwe kandi alinga kundi babya bakakwamirira omwatsi mughuma ow’erileta emiti n’eyindi myatsi y’erihimba ehekalu. (1Bam 9:13; 5:1-12) Dawidi mwahandika ati: “Ni kyʼeriswekera, kandi ni kibuya, abandu b’oMungu bamikala haguma ngʼabana abasubeneko!” Ekyo kikakanganaya ngoko abandu eributwa omo nda nguma sikibughire kiti bakendulu ibabya omo bughuma n’obuholo. (Esy 133:1) Nibya, Yonatana mwahula Dawidi mo mughala wabo kundi babya b’anzene kandi ibakakwamirira emyatsi mighumerera, sibughambu babya basubeneko. (2Sam 1:26) Kyo kikaleka abandu abawite emibere mighumerera, nomo yangabya mibere eyituwene, bakahulawamo baghala.​—Emi 18:9.

EKIRO 23-29/05

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 2 SAMWELI 4-6

“Biro byosi, wubahe kutsibu erihitania Yehova”

w05-SW 15/5 17 enu. 8

Emyatsi mikulu-mikulu erilua omo kitabu ky’akabiri kya Samweli

6:1-7. Nomo Dawidi anabya n’amalengekania awuwene, mwatasikya omughambo w’oMungu omughulu asonda eriheka Erisanduku oko gari. Mwatatoka omwatsi oyo. (Erilwayo 25:13, 14; Emiganzo 4:15, 19; 7:7-9) Kandi, ekyahikira Uza omughulu atula oko Risanduku kikakanganaya ngoko emighambo y’oMungu siyibinduka nomo mundu analwe n’amalengekania awuwene.

w05-SW 1/2 27 enu. 20

Biro byosi, Yehova akakola ekyuwene

²⁰ Wibuke ngoko Uza abya atolere eribya inyanasi Emighambo. Erisanduku lyabya likakangania eribyaho lya Yehova. Emighambo muyabugha ngoko abandu abatahamulirwe sibatolere bakatula oko Risanduku n’erikangania burorarora ngoko omundu amatendisikya omughambo oyo, atolore inyahola. (Emiganzo 4:18-20; 7:89) Kwesi, eritwala erisanduku ribuyirire eryo lyo handi syabya mwatsi w’amasata. Alinga Uza abya Mulawi (nomo atabya muhereri), neryo abya atolere eribya inyanasi Emighambo. Nibya, emyaka milebe embere, Erisanduku eryo lyabya libikire omwa tata wiwe. (1 Samweli 6:20–7:1) Dawidi mwayisogha eritwalalyo eYerusalemu ilyamabibughayo emyaka nga 70. Okw’ekyo, eritsuka omo bwana bwiwe, alinga Uza abya inyanasi emighambo eyilebirye Erisanduku.

w05-SW 1/2 27 enu. 21

Biro byosi, Yehova akakola ekyuwene

²¹ Ngoko kikabikanganibwa, Yehova anganasoma omo mitima. Kundi Ekinywa ky’oMungu kikahula omwatsi ogho Uza akola mo “eritendikenga,” alinga Yehova mwalangira omo mutima wa Uza ekitatolere ekyakuna Uza, nomo sikikanganibwe omo Biblia. Kwamuhwa Uza abya mundu oyukayibiririka, n’erikola emyatsi eyatahamulirwe. (Emisyo 11:2) Kutse kandi kwamuhwa eritwala Erisanduku rye Yerusalema omo mwisi wape, eryo ekihanda kyabo kyabya kikabika ewabo, mukyaleka inyayilangiramo mundu w’omughaso munene. (Emisyo 8:13) Mbino busana n’erikirirya liwe like Uza mwaghanire ati Yehova syangateya Erisanduku eribuyiyire eryabya rikakangania eribyaho Liwe? Nomo byabya biti, tunasi ngoko Yehova mwakola ekyuwene. Alinga mwalangira omo mutima wa Uza mo mwatsi mulebe, owaleka inamutswera aho naho.​—Emisyo 21:2.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

w96-SW 1/4 29 enu. 1

Biro byosi ughusire Yehova yʼamalighe wawu

Kundi yo wabya mwami, Dawidi anabyako lubanza. Ngoko ayiwata enyuma waho kikangananaya ngoko omundu oyuwite obwira obuwene na Yehova anganakola butsira menge omo mighulu milebe eyikalire. Eky’erimbere Dawidi mwahitana. N’enyuma waho mwatsuka eryubaha. (2 Samweli 6:8, 9) Eriyiketera liwe Yehova mulyalengwako kutsibu. Kundi mwatakwama emighambo ya Yehova, alinga hano Dawidi mwataluka erighusira Yehova y’amalighe wiwe. Netu ekyo kikanatuhikira? Omughulu tukahikirawa n’ebitsibu busana n’eritendikwama ebyalaghiro bya Yehova, situlimuhirako lubanza?​—Emisyo 19:3.

EKIRO 30/05–5/06

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 2 SAMWELI 7-8

“Yehova akakola endaghane na Dawidi”

w10-SW 1/4 20 enu. 3

‘Obwami bwawe bukandisyasikibwa kera na kera’

Yehova mwatsemera eriyisunza lya Dawidi erikalua oko mutima. Neryo busana n’eriyiherera lya Dawidi kandi erikwamana n’obuminyereri, oMungu mwakola endaghane na Dawidi ngoko omutabali akendisyalwa omo kihanda kiwe, oyukendisyatabala kera na kera. Natani mwabwira Dawidi endaghane y’oMungu ati: “Nʼekitunga kyawe nʼobwami bwawe bukandisyasikibwa na kera embere syawe; ekitumbi kyawe kyʼobwami kyasyasikibwa kera na kera.” (Omulondo 16) Omo ndaghane eyi, nindi yo wangasigherye ekitumbi ky’obwami kera na kera?​—Esy 89:20, 29, 34-36.

w10-SW 1/4 20 enu. 4

“Obwami bwawe bukandisyasikibwa na kera”

Yesu w’eNazareti abya mwitsikulu wa Dawidi. Omumalaika oyuwasyaleta omulaghe w’eributwa liwe mwabugha ati: “Yehova oMungu asyamuha ekitumbi kyʼobwami kya tata-kulu wuwe Dawidi, Kandi asyatabalira ekihanda kya Yakobo kera na kera, nʼobwami buwe sibwendisyahwa.” (Luka 1:32, 33) Okw’ekyo endaghane na Dawidi muyabererera omo Yesu Kristo. Kwesi, Yesu syalitabala kundi omundu mulebe mwamusombola, aliwe akatabala busana n’endaghane y’oMungu eyikamuha ehamuli y’eritabala kera na kera. Twibuke ngoko esyondaghane sy’oMungu sisiribula eribererera.​—Isaya 55:10, 11.

w14-ZS 15/10 10 enu. 14

Ubye n’erikirirya erisikire omo Bwami

¹⁴ Tulebaye erilagha eryo Yehova akolera Omwami Dawidi erilabira endaghane ya Dawidi. (Soma 2 Samweli 7:12, 16.) Yehova mwakola endaghane eyi na Dawidi inyanemutabala e Yerusalema. Mwamulagha ngoko Masiya akendisyabya mwitsikulu wiwe. (Lk 1:30-33) Aho, Yehova mwakangania burorarora ekihanda ekikendisyalwamo olubuto n’erikangania ngoko oyuwasyasighalya obwami bwa Dawidi asyabya “oyuwite eritswera [oyusingene, nwt]” erikala oko kitumbi ky’Omwami kya Masiya. (Ezek. 21:25-27) Erilabira Yesu, obwami bwa Dawidi “bwasyakota.” Olubuto lwa Dawidi lwasyabyaho “kera na kera; n’ekitumbi kiwe ky’obwami [kyʼasyabya kera na kera] nge ryuba, nwt.” (Esy. 89:34-37) Obwami bwa Masiya sibwendisyatsanda n’ahake, n’emiyisa yabo yasyabya kera na kera.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

it-1-F 623 enu. 2

Ebiro by’enduli

Obuminyereri bwa Balamu. Yabya embere Abaisraeli bingire omo Kihugho Ekyalaghawa, Balama akabwira Balaki, Omwami we Moabu ati: “Wase, ngandikubwira ebyo abandu aba [Abaisraeli] basyakolera abandu bawe oko biro byʼenyuma. . . . Engununu yasyahulukira omo Yakobo, Nʼekyako [omutso w’obwami] kyasyahangana erilua omo Israeli, kyasyahinola embumo ya Moabu, nʼeribunangira ahisi abagala bosi ba Seti.” (Emig 24:14-17) Omwibererera ry’erimbere ry’obuminyereri obu, “engununu” abya Mwami Dawidi, oyuwakinda Abamoabu. (2Sam 8:2) Kwesi, ahate n’eritikatika, omwibererera ly’obuminyereri obu, ‘ebiro byʼenyuma’ byatsuka Dawidi akabya mwami. Kundi abya kisosekanio kya Yesu nga Mwami Masiya, obuminyereri obyo bwangabererere n’oko Yesu akakinda esyonzighu siwe.​—Isa 9:7; Esy 2:8, 9.

EKIRO 6-12/06

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 2 SAMWELI 9-10

“Dawidi mwakangania olwanzo oluteleghula”

w06-SW 15/6 14 enu. 6

Ni kwenene, wanganabana obutseme

Dawidi mwahandika ati: “Obutseme buli oko mundu oyukatsomana omuhanya.” Kandi mwatomekako ati: “Yehova asyamuwatikya oko kiro kyʼobulige. Yehova asyamuhanganira nʼeriteya engebe yiwe. Asyamutsumula.” (Esyonyimbo 41:1, 2) Olwanzo n’eritsomana ebyo Dawidi akanganaya Mefiboseti ni ky’erileberyako ekyuwene eky’eritsomana abera. Mefiboseti, mwana wa Yonatani omwira mwanzwa wa Dawidi, abya kirema.​—2 Samweli 9:1-13.

w05-SW 15/5 17 enu. 12

Emyatsi mikulu-mikulu erilua omo kitabu ky’akabiri kya Samweli

9:1, 6, 7. Dawidi mwaberererya eby’alagha. Netu litolere itwayikasa eriberererya ebyo tukalagha.

w02-SW 15/2 14 enu. 10

Mubayiyinia nomo banabya n’amahwa omo mibiri yabo

¹⁰ Emyaka milebe enyuma waho, busana n’olwanzo lunene olo abya nalo oko Yonatani, Omwami Dawidi mwakangania Mefiboseti y’obubuya b’olwanzo. Dawidi mwamusubulirya amalima wosi wa Sauli n’eribwira Ziba ati ateghayegho. Kandi Dawidi mwabwira Mefiboseti ati: ‘Wasyalira akalyo oko mesa yage obutusa.’ (2 Samweli 9:6-10) Oko kwenene obubuya bwa Dawidi mubwakirania Mefiboseti n’erimuwatikya erikehya oko maligho w’obulema bwiwe. Ekyo kikatukanganaya ngoko litolere erikangania obubuya abawite erihwa omo mubiri.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

it-1-F 270

Esyonderu

Omo bihanda by’eluhande lw’Endata, erihirako n’Abaisraeli, ibakengire esyonderu bati ky’ekiminyikalo ky’obulume b’omundu. Emighambo y’oMungu muyaghania Abaisraeli erisisa “esyondambi syʼemitwe” yabo, nibughambu esyonzwiri esiri omo katikati k’amatwi n’ameso, n’eritwa emikeketyo y’esyonderu syabo. (Law 19:27; 21:5) Alinga oMungu mwaghaniabo emitsye eyo kundi yabya mitsye y’abandu balebe abatekolera oMungu.

EKIRO 13-19/06

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 2 SAMWELI 11-12

“Isiwalighira esyongumbu nyibi sikutabale”

w21.06 17 enu. 10

Wanganabala oko bitegho bya Sitani!

¹⁰ Omururu mwaleka Omwami Dawidi inibirirwa ebyo Yehova abya iniabirimuha; ng’ebindu, eriminywa, n’erisinga esyonzighu siwe nyingyi. Akakangania erisima liwe, Dawidi mwabugha ngoko ebihembo by’oMungu “ni bingyi syangatoka eribiganza”! (Esy. 40:5) Aliwe, mughulu mulebe Dawidi mwibirirwa ebyo Yehova abya iniabirimuha. Mwatasyatsemera ebyabya nabyo. Mwanza eribya n’ebingyi okwaho. Nomo Dawidi anabya n’abakali bangyi, mwayitsutsa omukali wabene. Omukali oyo abya ini Batiseba n’omulume wiwe abya Uriya, oMuhiti. Dawidi mwakola obusingiri na Batiseba neryo mwaheka obukule. Dawidi mwatakola obusingiri lisa, aliwe kandi mwita Uriya! (2 Sam. 11:2-15) Dawidi abya akalengekania ati alinga Yehova syendilangira kwehi? Omughombe wa Yehova oyo mwatoghera omo kitegho ky’omururu n’eryo mukyamuletera amaligho mangyi. Ekikatsemesaya, Dawidi mwaligha ngoko abirihalya, neryo mwayisubako. Mwatsema Yehova akatasyamughanyira!​—2 Sam. 12:7-13.

w19.09-ZS 17 enu. 15

Busanaki utolere eriyolobeka oko Yehova kandi wangakola ekyo kyo wuti?

¹⁵ Yehova mwasombola Dawidi eribya mutwe w’ekihanda kiwe kandi ini mutwe w’ekihanda kyosi kye Israeli. Iye nga Mwami, Dawidi aby’awite obutoki bunene. Mwanakolesya obutoki obo bo nabi neryo amakola amakosa awakalire. (2 Sam. 11:14, 15) Aliwe mwakangania ngoko akayolobeka oko Yehova omw’iligha erikungwa. Mwabwira Yehova ngoko akayowa. Kandi mwakola ngoko angatoka eriowa erihabula lya Yehova. (Esy. 51:1-4) Eritomeka okw’ekyo, mwayikehya kutsibu amaligha erihabula ery’abalume, nibya n’ery’abakali. (1 Sam. 19:11, 12; 25:32, 33) Dawidi mw’ighira oko makosa wiwe neryo mwayisogha erikolera Yehova omo ngebe yiwe yosi.

w18.06-ZS 17 enu. 7

Leka emighambo y’oMungu n’esyokanuni siwe bikangiriraye obunya-mutima bwaghu

⁷ Silitolere tukatsuka erilangira ebikalwiririra omw’itendikwama emighambo y’oMungu imutwaminya ekyuwene n’ekituwene. Twangan’ighira oko makosa awo abandi bakola kera awakakanibawako omo Biblia. Emisyo 1:5 ikabugha yiti: “Omundu w’amenge owe, n’erikanyirira omw’iga.” Erihano eri likalua ok’oMungu kandi ni habula eritolere! Eky’erileberyako, lengekanaya oko maligho awo Dawidi abana busana n’eritendiowa Yehova neryo amasingira na Batiseba. (2 Sam. 12:7-14) Omughulu ukasoma omwatsi oyo, yibulaye utya: ‘Dawidi angayiteghirye ati oko maligho ayo? Nangakolireki omo mibere ng’eyo? Namabilengwako omo myatsi y’obusingiri, ingendibya nga Dawidi kutse nga Yozefu?’ (Enz. 39:11-15) Twamabilengekania ndeke oko maligho awakaluira omo rilolo, ikikendituwatikya ‘erikwa ebibi by’obusu.’

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

it-1-F 600 enu. 6

Dawidi

Yehova abya inyanalangire, kandi mwabisula omwatsi wosi w’esisoni oyo. Yehova kw’abugha ati olubanza lwa Dawidi na Batiseba lusohawe n’abatsweri b’abandu n’erikolesya Emighambo ya Musa, abakola nabi abosi babiri abo bend’itwa, kandi nibya, n’omwana wabo w’obusingiri oyo wabya isyalyabutwa angaholire na nyinya wiwe. (Ebi 5:18; 22:22) Aliwe, Yehova iyuwene-wene mwasoha olubanza lwabo n’erikangania Dawidi y’olukogho busana n’endaghane y’Obwami (2Sam 7:11-16), ahate eritika-tika, Yehova mwaghanyira Dawidi kundi naye mwaghanyira abandi (1Sam 24:4-7; lebaya na Yak 2:13) kandi busana n’eriyisubako eryo oMungu alangira omo bakola nabi abo. (Esy 51:1-4) Aliwe mubatabala okw’isuyirwa. Erilabira omuminyereri Natana, Yehova mwabugha ati: “Lebaya, nasyahangania obubi b’omo nyumba yawe.”​—2Sam 12:1-12.

EKIRO 20-26/06

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 2 SAMWELI 13-14

“Amnoni eriyitsomana iye musa mulyamukolya okw’ihalia”

it-1-F 31

Abusaloma

Eritibwa lya Amnoni. Obubuya bwa Tamari, mwali wabu Abusaloma mubwaleka Amnoni inyamukwirako. Amnoni mwayiyira mo mukoni n’erisaba ati bamutumire Tamari ase amutwanire, neryo mwaghotsera naye kinya-maka. Neryo, Olwanzo lwa Amnoni oko Tamari mulwahinduka, amamupona kutsibu n’erimutibitako. Tamari mwatulanga olukyimba lwiwe olukamuminyikalaya mo mwali w’omwami oyutewataminya mulume. Neryo mwahira eribu oko mutwe wiwe amayasungana na Abusaloma. Abusaloma mwalunaminyerera ngoko Amnoni yulyakola ekibi ekyo. Mwabugha ati abya iniabiriminya ngoko mughala wabo oyo akakwira oko Tamari. Aliwe Abusaloma mwabwira mwali wabo ati ahunire omwatsi oyo, neryo Tamari mwikala omo nyumba ya Abusaloma.​—2Sam 13:1-20.

w17.09-ZS 5 enu. 11

Kulaya omubere ow’eriyikakirya

¹¹ EBiblia yirimo eby’erileberyako by’abandu abataluka eriyikakirya oko myatsi y’obusingiri. Kandi yikakanganaya amaligho awangatuhikira twamatendiyikakirya. Wamabya ighunemulaba omo mibere ng’eya Kim, lengekanaya oko mulwana mutsiru oyukanibweko omo Biblia omo Emisyo esura 7. Kandi terilengekania n’oko ebyo Amnoni akola n’obuhanya obwaluiramo. (2 Samweli 13:1, 2, 10-15, 28-32) Babuti, muwatikaye abana benyu erikulya omubere w’eriyikakirya n’eribya n’amenge. Mwanganakania oko mwatsi oyo omw’iramya lyenyu ly’eka. Mwanganakolesya amasako w’eBiblia awo twamabikaniako.

it-1-F 33 enu. 1

Abusaloma

Habere halaba emyaka ibiri, omughulu w’eritwa obweya bw’esyombuli mwahika. Omughulu oyo abandu ibakabya omo butseme. Neryo Abusaloma mwateghekania ekisendebele eBaali-hazori, hakuhi bilometere 22 omo luhande lw’endata lw’ebutanga-ryuba bw’eYerusalemu. Neryo mwabirikira oko baghala b’omwami na Dawidi. Tata wiwe abere abibugha ati syendasya oko kisendebele ekyo, Abusaloma mwamuhatikana kutsibu ati atume Amnoni, mughala wiwe w’erimbere, ase omo mwanya wiwe. (Emi 10:18) Ibane omo kisendebele, omutima wa Amnoni abere ‘abitsema omo binyu,’ Abusaloma mwabwira abaghombe biwe ati bamwite. Abandi baghala b’omwami mubasuba eYerusalemu, na Abusaloma mwatibita eyiri sokulu wiwe Omusuria omo bwami bwa Gesuri ebutanga-ryuba bw’engetse ye Galilaya. (2Sam 13:23-38) “Omuyali” owo omuminyereri Natana akanayako abya iniamabingira omo “nyumba” ya Dawidi kandi angalolire embere eribyamo omo ngebe yiwe yosi.​—2Sam 12:10.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

g04-SW 22/12 8-9

Omuhanda w’obubuya obw’omughaso munene kutsibu

Mbaghane n’ekyo, lengekanaya oko Abusaloma, mughuma w’oko baghala ba Dawidi. Abya mundu oyute oko mitima y’abandu nomo anabya mubuya kundu. EBiblia yikamukanayako yitya: “Nikwa omo Israeli yosi sihabya omundu mubuya nga Abusaloma kutse eripipwa ng’iye; eritsuka oko kisando kiwe erihika oko kahulihuli k’omutwe wiwe isyali ko bulema.” (2 Samweli 14:25) Aliwe, Abusaloma erianza eriyilabirirya mukyaleka iniayisamambula oko tata wiwe oyo wamubuta n’eriyimirya ekitumbi ky’obwami. Nibya mwakola emyatsi y’engyingo kinya-maka oko baraghane ba tata wiwe. Ebyo Abusaloma akola mubyaluira moki? Abusaloma mwasuyirwa n’oMungu n’erihola oluholo olikita isoni.​—2 Samweli 15:10-14; 16:13-22; 17:14; 18:9, 15.

Wanganatsemera eribya mwira wa Abusaloma? Iyehe n’ahake. Oko byosi, abya mundu oyute wanganzwa. Obubuya bwiwe bw’omubiri mubutabya n’endundi busana n’emiyiheko yiwe n’erileghula liwe, nibya mubitamuteya okw’itibwa. Oko lundi luhande, eBiblia yirimo eby’erileberyako bingyi by’abandu b’amenge, abanganzwa, nomo sibakanibweko mwatsi wosi-wosi oko bubuya bwabo bw’omubiri. Kilangirikire ndeke ngoko, ekyabya ky’omughaso munene okw’ibo b’obubuya bwabo bw’emwisi.

EKIRO 27/06–3/07

EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | 2 SAMWELI 15-17

“Abusalomu mwayisamambula busana n’eriyihalamba”

it-1-F 630

Oyukatumawa embere

Omo luhande lw’Endata, ibabeghere erihira abakatibita embere sy’egali y’omwami eriteghekania n’eribwira abandu ngoko omwami anemwasa kutse kangyi–kangyi busana n’erimuwatikya. (1Sam 8:11) Abusaloma na Adoniya, mubakola batya bakasonda eriyihamya n’erikangania ngoko eriyisamambula lyabo lilangirike nga litolere. Okw’ekyo mubahira abalume 50 abʼakatibita embere esyogali syabo.​—2Sam 15:1; 1Ba 1:5; langira ABATIBITI.

w12-ZS 15/7 13 enu. 5

Kolera oMungu w’obwiranda

⁵ EBiblia yirimo eby’erileberyako bingyi by’abandu abo emibere yabo mibi muyatsandya abandi. Omughuma wa kubo ni Abusaloma, mughala w’Omwami Dawidi. Abusaloma abya mulume oyughambire. Aliwe, nga Sitani, mwalighira omururu eringira bolo-bolo omo mutima wiwe, neryo mwatsuka eriyitsutsa ekitumbi ky’obwami kya tata wiwe, ekyatendisighalya. Omo menge, Abusaloma mwasonda erimya ekitumbi ky’obwami kyo kinya-maka. Mwatsuka erikangania ng’atsomene kutsibu Abaisraeli balikyabo n’eribabwira ati sihali omundu oyubatsomene omo butala b’omwami. Ngoko Diabolo anakola omw’irima lye Edeni, Abusaloma mwayikangania nga yo wanzire eriwatikya abandu, kandi mwabugha amabehi oko tata wiwe oyo wamubuta.​—2 Sam. 15:1-5.

it-1-F 1101

Heburoni

Enyuma sy’emyaka milebe, mughala wa Dawidi yo Abusaloma mwasuba eHeburoni eyo atsukisaya omulele ow’erihigha tata wiwe y’oko kitumbi ky’obwami; aliwe mwatatoka. (2Sam 15:7-10) Alinga mwasombola eritsukisya omulele wiwe omo eHeburoni kundi wo wabya muyi mukulu we Yuda kandi wo wabya muyi owo abutirawamo. Enyuma waho, omwitsikulu wa Dawidi, Omwami Rehoboamu, mwaswahimba eHeburoni. (2Emig 11:5-10) Abababuloni babere batoghotya eYuda n’Abayahudi erilua omo bunyewa, Abayahudi balebe mubikala eHeburoni (Kiriati-arba).​—Neh 11:25.

Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu

w18.08-ZS 6 enu. 11

Unasi ekwenene y’omwatsi?

¹¹ Hanganabya endambi netu itwayowa muhanda kutsibu busana n’abandu eritubughako amabehi kutse erilalaghania omwatsi owalimo emyatsi mighuma-mighuma y’ekwenene okw’itwe. Ekyo kyo kyahikira Mefiboseti. Omwami Dawidi abya iniabiriha Mefiboseti y’amalima wosi wa Saulo, sokulu wiwe. (2 Samweli 9:6, 7) Enyuma waho, Dawidi mowa emyatsi ey’ite y’ekwenene oko Mefiboseti. Butsira eritasyasonda eritsopolya omwatsi oyo, Dawidi mwaluniayisogha erisaghula Mefiboseti y’ebyosi. (2 Samweli 16:1-4) Oko nduli, Dawidi mwakania na Mefiboseti, neryo mwaminya ngoko abirikola amakosa, neryo mwasubulirya Mefiboseti y’oko malima ayo. (2 Samweli 19:24-29) Omo mwanya w’erighendera oko mabehi, Dawidi enditsopolya omwatsi, neryo Mefiboseti syendikolerwa omo ritatunganene.