OMWATSI W’ERIGHA 23
Sulimaye “Ekirimi kya [Yehova]”
“Eripalya [ly’olwanzo] ni ʼpalya lyʼomuliro, ekirimi kya [Yehova].”—OLW. 8:6.
OLWIMBO 131 ‘Abo oMungu abirimatania haghuma’
EBIKENDIKANIBWAKOa
1. EBiblia ikakanaya yiti oko lwanzo lw’ekwenene?
“ERIPALYA [ly’olwanzo] ni ʼpalya lyʼomuliro, ekirimi kya [Yehova]. Amagetsi mangi siangatoka eririmya olwanzo, kutse erigunga lyʼamagetsi siryangatoka erisendyalo.”b (Olw. 8:6, 7) Olo l’olwanzo lw’ekwenene! Ebinywa ebyo bikasikaya mutima abalungire ngoko bangananzana kutsibu.
2. Abatahenie batolere ibakolaki olwanzo lwabo isilwapola?
2 Erilola embere erianzana omo ngebe yabo yosi kikasaba omukali n’omulume eriyikasa. Tuteke eky’erileberyako. Omuliro akalola embere ery’aka hamabibya omundu oyukatundagho. Hamatendibya oyukatundagho, iniakendilima. Ko bine bitya n’oko mulume n’omukali. Olwanzo lwabo lwanganalola embere, bamabya bakawatya obwira bwabo. Ebiro bikalaba, abatahenie banganalangira olwanzo lwabo ilwabya nga lwamapola, kutsibu-tsibu omughulu bamabula esyofranga, kutse bamahikako endwala, kutse busana n’ebitsibu ebikasira omwikulya abana. Neryo wamabya ighulungire, wangolola uti embere eritendilimya “ekirimi kya [Yehova]” omo ndwa yaghu? Omo mwatsi ono, tukendikania oko myatsi isatu eyangabawatikya eriwatya obwira bwenyu n’eritsemera endwa yenyu.c
ULOLE EMBERE ERIWATYA OBWIRA BWAGHU HAGHUMA NA YEHOVA
Nga Yosefu na Maria, litolere abalume n’abakali ibabya n’obwira obuwene haghuma na Yehova (Ulebaye enungu 3)
3. Eribya n’obwira obuwatire haghuma na Yehova kyangawatikya kiti abatahenie erilola embere erianzana? (Omugambuli 4:12) (Ulebaye n’epitsa.)
3 Eritendilimya “Ekirimi kya [Yehova]”, omulume n’omukali batolere eriwatya obwira bwabo haghuma na Yehova. Ekyo kyanganabawatikya kiti omo ndwa yabo? Omughulu abatahenie bakalangira obwira bwabo na Tata wabo w’elubula mo kindu ky’omughaso munene, bakayikasa erikolesya amahano wiwe omo ndwa yabo. N’ekyo kyanganabawatikya erikinda amaligho agho anganaleka olwanzo lwabo ilwapola. (Soma Omugambuli 4:12.) Omundu oyuwite obwira buwene haghuma na Yehova akayikasa erikwama n’erikulya emibere ya Yehova, ng’omubere w’obubuya, omutima w’erilindirira, n’erighanyira. (Efe. 4:32–5:1) Abatahenie bamabikangania emibere eyo, olwanzo lwabo lukakula bweghu-bweghu. Mwali wetu mughuma oyukahulawamo Lena, oyo amabibugha omo ndwa emyaka minene oko 25, akabugha ati: “Kikoloba erianza n’erikenga omundu oyuli n’obwira obuwene haghuma na Yehova.”
4. Busanaki Yehova mwasombola Yosefu na Maria eribya babuti ba Masiya?
4 Tulebaye eky’erileberyako eky’omo Biblia. Omughulu Yehova asombola abakendibya babuti ba Masiya, Mwasombola Yosefu na Maria omo bitsikulu bangyi aba Dawidi. Busanaki? Abosi babya n’obwira obuwene haghuma na Yehova, kandi Yehova abya inyanasi ndeke ngoko bakendimuhira embere omo ndwa yabo. Inywe mutahenie, mwangigha muti Yosefu na Maria?
5. Abalume banganighaki oko eky’erileberyako kya Yosefu?
5 Yosefu mwakolesya luba ebyo Yehova amusaba, n’ekyo mukyaleka iniabya iba oyuwene. Hakuhi ngendo kasatu, mwabana amahano erilua ok’oMungu ngoko angateya ekihanda kiwe. Mughulu wosi, inyakayikasa erisikya obusondoli bwa Yehova n’omughulu kikalire okw’iye. (Mat. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Omwikwama obusondoli b’oMungu, Yosefu mwateya Maria, mwamuwatikya, n’erimuha ebyo alaghireko. Alinga ebyo Yosefu akolera Maria mubyaleka iniamwanza n’erimukenga kutsibu! Inywe balume, mwanganakwama eky’erileberyako kya Yosefu omwibya mukasondya amahano w’eBiblia n’eriteya ebihanda byenyu.d Omughulu ukakolesaya erihano eryo, nomo kyanganakusaba erikola esyombinduka, ukakanganaya ngoko wanzire omukali waghu n’ekyo kikawataya endwa yenyu. Mwali wetu mughuma oywikere e Vanuatu, oyo abiribugha emyaka 20 omo ndwa, akabugha ati: “Omughulu omwira waghe akasondaya amahono wa Yehova n’erikolesyagho, ngamukenga kutsibu. Nga yowa mbolere kandi siniritika-tikira eriyisogha liwe.”
6. Abakali banganighaki oko eky’erileberyako kya Maria?
6 Maria abya n’obwira bwiwe-bwiwe haghuma na Yehova; obwikirirya bwiwe sibwabya buseghemere okw’ebyo Yosefu abya akakola. Maria abya asi ndeke Amasako. (Luka 1:46) Kandi mwabya akayihiriraho endambi y’eribya akalengekania kutsibu oko ebyo abya akigha. (Luka 2:19, 51) Ahate n’eritika-tika, twanganabugha tuti Maria abya n’obwira obuwene haghuna na Yehova, n’ekyo mukyamuwatikya eribya omukali oyuwene. Na munabwire, abakali bangyi bakayikasa erikola nga Maria. Ng’eky’erileberyako, mwali wetu oyukaghula mo Emiko akabugha ati: “Omughulu nabya musimbi, nabya n’eprograme yaghe ey’eriyighisya bunya-kirimu. Aliwe nabere nabilunga, mwira waghe yuwabya akasaba n’erimanira eriramya lyetu ly’eka. Neryo munalangira obwikirirya bwaghe nga buseghemere oko bwikirirya bwa mwira waghe. Munalangira ngoko kitolere inawatya obwira bwaghe ingyuwene-wene haghuma na Yehova. Neryo munayihiriraho endambi ey’eribya ingyuwene haghuma n’oMungu, ng’erisaba, erisoma eBiblia, n’eribya ngalengekania kutsibu oko ebyo ngasoma.” (Gal. 6:5) Inywe bakali, mwamabilola embere eriwatya obwira bwenyu haghuma na Yehova, abira benyu ibakendibapipa n’eribanza.—Emi. 31:30.
7. Eky’erileberyako kya Maria na Yosefu kyangawatikya kiti abatahenie eribya bakaramya Yehova kughuma?
7 Kandi Yosefu na Maria babya bakakola kughuma eriwatya obwira bwabo haghuma na Yehova. Mubaminya ngoko ni ky’omughaso eriramya Yehova kughuma omo kihanda. (Luka 2:22-24, 41; 4:16) Sikyabya kyolo erikola ekyo, kutsibu-tsibu omughulu batsuka eribya n’abana bangyi, aliwe mubayikasa kutsibu eriramya Yehova yo kughuma. Ekyo ni ky’erileberyako ekyuwene oko batahenie munabwire! Mwamabya imunawite oko bana nga Yosefu na Maria, kyanganabya kikabakalako erihika oko mihindano kutse eribya n’eprograme y’eriramya ly’eka. Kandi kyanganabakalako eribana akatambi ak’eriyighisya n’erisaba kughuma. Wibuke ngoko omughulu mukaramaya Yehova yo kughuma, mukabya n’obwira obuwene haghuma na Yehova n’omo kihanda kyenyu. Kwesi mubye mukahira eriramya Yehova ly’embere omo kihanda kyenyu.
8. Niki kyo kyanganawatikya abatahenie eribana endundi omwiramya ly’abo ly’eka?
8 Wangakolaki omo ndwa yenyu mwamabya eritendihulikirirana? Mwanganabya isimulitsemera eribya haghuma omwiramya lyenyu ly’eka. Kyamabya kitya, mutsuke erikania oko mwatsi mulebe muke ogho mwangatsemera inywe bosi, omwatsi ogho mwabirilighirana erikaniako. Ekyo kikendibawatikya erianzana kutsibu n’erianza eriramya Yehova kughuma.
MUBYE MUKALABYA ENDAMBI YO KUGHUMA
9. Busanaki litolere omulume n’omukali ibabya bakalabya endambi kughuma?
9 Inywe mutahenie, eribya mukalabya endambi kughuma nakyo kyanganabawatikya erikulya olwanzo lwenyu. Omughulu mukakola mutya, mukaminyana ndeke. (Enz. 2:24) Langira ekyo Lilia na Ruslan, abamabibugha emyaka 15 omo ndwa, bayilangirira banabilua okwilunga. Lilia akabugha ati: “Mutwalutwalangira ngoko siky’enditokekana eribya tukalabya endambi kughuma ngoko twabya tukalengekania. Mutwabya n’ebingyi by’erikola nge kasi y’ekinya-mubiri, esyokasi sy’eka, n’eritsunga abana twabere twayirabo. Mutwalangira ngoko twamatendibya tukayihiriraho endambi y’eribya kughuma, isitwendibya n’obwira obunokire.”
10. Abatahenie banganakolesya bati erihano erikabanika omo Abanya Efeso 5:15, 16?
10 Abatahenie bangakolaki batoke eribya bakalabya endambi yo kughuma? Mwanganayihiriraho eprograme y’eribya mukalabya endambi yo kughuma. (Soma Abanya Efeso 5:15, 16.) Mughala wetu we Nigeria oyukahulawamo Uzondu akabugha ati: “Omughulu ngapanga eby’erikola, ngahiramo n’endambi eyo ngendilabya n’omukali waghe, n’eriyikasa erikwamayo.” (Flp. 1:10) Tulebaye ngoko Anastasia, omukali w’omulebya mughuma w’omutimbo w’omo kihugho kye Moldova, akakolesaya endambi yiwe ndeke. Akabugha ati: “Ngayikasa erikola emyatsi yaghe omughulu omwira waghe anemukola emyatsi y’esyondeko. Ekyo kikatuwatikaya erilabya endambi yo kughuma enyuma.” Aliwe eprograme yenyu yamabya iyikaleka imwabya mukabula endambi ey’erilabya kughuma, mwangakolaki?
Ni myatsi yahi eyo abatahenie bangakola kughuma? (Ulebaye enungu 11-12)
11. Ni myatsi yahi eyo Akila na Prisila babya bakakola kughuma?
11 Inywe mutahenie mwanganigha emyatsi mingyi oko eky’erileberyako kya Akila na Prisila. Abangyi b’oko Bakristo bakera ibanzirebo kutsibu. (Rom. 16:3, 4) Nomo eBiblia siyiribugha emyatsi mingyi oko ndwa yabo, aliwe ikabugha yiti ibakakola kughuma, eritulira kughuma, n’eriwatikya abandu bo kughuma. (Emib. 18:2, 3, 24-26) Omughulu eBiblia ikakanaya kubo, sighirikanaya oko mughuma hate oghundi.
12. Omulume n’omukali bangakola bati batoke eribya bakalabya endambi yo kughuma? (Ulebaye n’epitsa.)
12 Abatahenie bangakwama bati eky’erileberyako kya Akila na Prisila? Terilengekania oko myatsi mingyi eyo iwe kutse mukali waghu mwanzire erikola. Mukalengekanaya muti okwitsuka eribya mukakola emyatsi eyo kughuma, omo mwanya w’obuli mundu erikolayo bwiwe? Ng’eky’erileberyako, Akila na Prisila ibakatulira kughuma. Nenyu mukanayihiriraho eprograme ey’eribya mukatulira kughuma? Kandi Akila na Prisila ibakakola kughuma. Iwe n’omukali waghu mwanganabya isimuli n’omubírí mughumerera, aliwe mwanganabya mukakola emibírí y’eka yo kughuma. (Omug. 4:9) Omughulu mukawatikanaya oko mibírí, mukabya omo bughuma kandi mukabana akanya ak’eribya mukakania. Robert n’omukali wiwe ye Linda bamabibugha emyaka 50 omo ndwa. Robert Akabugha ati: “Eribugha ekwenene, situlibana akatambi ak’eriluhuka kughuma. Aliwe omughulu ngeraya ebindu n’omukali waghe inyanemulabya kubyo kw’akakimba ak’eryumyabyo kutse omughulu nine ehihya ininemusugha akarima ketu, neryo omukali waghe iniasyakola kughuma naghe, ngatsema kutsibu. Eribya tukakola emyatsi yo kughuma kikatuhira omo bughuma n’olwanzo lwetu lukalola embere erikanya.”
13. Omulume n’omukali batolere ibakolaki batoke eribya omo bughuma?
13 Wibuke ngoko abandu banganabya bakasiba kughuma, aliwe isibali omo bughuma. Omukali mughuma owe Brezil akabugha ati: “Munabwire, tuwite bingyi eby’erikola omo ngebe yetu, neryo twanganalengekania tuti kundi twikere omo nyumba nguma tunemulabya endambi yo kughuma. Munayilangirira ngoko eribya kughuma lisa silitosire. Litolere itwabya tukakola emyatsi yo kughuma. Kandi munalangira ngoko nitolere eribya ngakangania omwira waghe ngoko ni mutsomene.” Tulebaye emyatsi eyo Bruno n’omukali wiwe Tays bakakola batoke erikangania ngoko oghundi atsomene oghundi. Bruno akabugha ati: “Omughulu tuli haghuma, tukayikasa erisigha esyotelefone syetu syo hali tutoke eritsemera endambi yetu eyo tukalabaya kughuma.”
14. Abatahenie bamabya isibalitsemera erilabya endambi yo kughuma, bangakolaki?
14 Iwe n’omukali waghu mwamabya isimulitsemera erilabya endambi yo kughuma, mwangakolaki? Kwamuha simulitsemera emyatsi mighumerera, kutse simulihulikirirana. Kyamabya kitya, mwangakolaki? Tusube oko eky’erileberyako eky’omuliro ekyo tulyakanayako. Omuliro syangalola embere eriaka amatendihirwamo esyongwe. Litolere omundu inyalola embere erihiramo ebitika binene-binene. Nenyu kutya, mwanganatsuka erilabya endambi nge kughuma obuli kiro. Muyikase eritsuka oko mwatsi ow’akabatsemesaya inywe bosi, butsira owangahitania omughuma w’okw’inywe. (Yak. 3:18) Mwamabitsuka erikola ekyo, mwanganalangira olwanzo lwenyu ilwatasyatsuka erikanya.
MUBYE MUKASIKANIA
15. Busanaki erisikania ni mwatsi w’omughaso munene oko mulume n’omukali, olwanzo lwabo lutoke erilola embere?
15 Erisikania ni ly’omughaso munene omo ndwa. Erisikania liri ng’omuka ow’akaleka omuliro inyalola embere eriaka. Omuliro amabibula omuka, akalunialima. Ko bine bitya n’oko batahenie. Bamatendisikania olwanzo lwabo lukalulwapola. Oko lundi luhande, omulume n’omukali abakayikasa erisikania olwanzo lwabo lukalola embere erikanya. Aliwe eky’eriminya kya kino, wanganabugha uti unasikirye ogho mwaghu, aliwe kumbe iye yuwabugha nga unamusikirye. Penny na Aret bamabibugha emyaka 25 omo ndwa. Mwali wetu Penny akabugha ati: “Kundi tukasikanaya obunyumba bwetu buswire mo lwanzo. Ukayowa omo bwiranda obw’erikania n’oghundi kundi unasi ngoko akendisikya amalengekania waghu.” Neryo, wangakolaki eriwatikya omulume kutse omukali waghu ayowe kwenene-kwenene ngoko umusikirye? Tulebaye eky’erileberyako kya Abrahamu na Sara.
Litolere omulume Mukristo iniasikya omukali wiwe omwitsomana ngoko akayowa n’erimuhulikirira (Ulebaye enungu 16)
16. Abalume banganighaki oko eky’erileberyako kya Abrahamu? (1 Petero 3:7) (Ulebaye n’epitsa.)
16 Abrahamu inyakasikaya Sara. Inyakahulikilira amalengekania wa Sara n’eritsomana ngoko akayowa. Kiro kighuma, Sara mwahangya-hangya, amabwira Abrahamu ngoko akoyowa. Nibya mwabugha ati Abrahamu yukaleka inyayowa muhanda atya. Neryo Abrahamu mwanahitana n’eritsuka eribugha kitya-kitya? Iyehe. Abya asi ngoko Sara ni mukali oyukowa kandi akasikaya eriyisogha liwe. Abrahamu mwahulikirira Sara n’erisogha omwatsi oyo omo buholo. (Enz. 16:5, 6) Ekyo kyamatwighisyaki? Inywe balume, Yehova abiribaha ehamuli y’eribya mukayisogha busana n’ebihanda byenyu. (1 Kor. 11:3) Aliwe, ekyuwene eky’erikola ry’eribya mukahulikirira amalengekania w’abakali benyu embere sy’eriyisogha, kutsibu-tsibu eriyisogha eryo lyamabya irikenditula oko bakali benyu. (1 Kor. 13:4, 5) Oko sindi ndambi, omukali waghu anganahangya-hangya neryo iniakubwira ngoko akayowa. Ukanatsomana ngoko akayowa n’erimuhulikirira ndeke? (Soma 1 Petero 3:7.) Angela na Dmitry bamabibugha emyaka hakuhi 30 omo ndwa. Angela akakanaya ngoko omwira wiwe akaleka inyayowa ngoko asikirwe. Akabugha ati: “Dmitry abeghere erinihulikirira omughulu nga hanga-hangaya kutse omughulu nianzire erimukanirya omwatsi. Akanihulikirira nibya n’omughulu nabirikapikira.”
17. Abakali banganighaki oko eky’erileberyako kya Sara? (1 Petero 3:5, 6)
17 Sara inyakaligha eriyisogha lya Abrahamu, n’ekyo ikikakanganaya ngoko amusikirye. (Enz. 12:5) Kiro kighuma, Abrahamu mwayisogha erikokya abagheni kitsumbukirania. Mwabwira Sara ati aleke erikola ebyo abya akakola, neryo ahukire abagheni akalyo kanene. (Enz. 18:6) Sara mwasikya eriyisogha lya Abrahamu, amakola luba-luba. Inywe bakali, mwanganakwama eky’erileberyako kya Sara, omwibya mukasikya eriyisogha lya balume benyu. Erikola mutya, mukawataya endwa yenyu. (Soma 1 Petero 3:5, 6.) Dmitry, oyo twabirikaniako, akakanaya ngoko omukali wiwe akaleka iniayowa ngoko asikirwe. Akabugha ati: “Ngatsemera Angela kundi akayikasa erisikya eriyisogha lyaghe, nomo lyanganabya isirihambene n’amalengekania wiwe. Emyatsi eyo nilyayisogha yamatendilwiramo ebughuma ebyuwene, syalinitsweba-tsweba.” Kikabya kyolo erianza omundu oyukukengire!
18. Abatahenie banganabana emiyisa yahi bamatendilimya olwanzo lwabo?
18 Munabwire, Sitani anzire Abakristo abali omo ndwa ibaleka erianzana. Sitani anasi ngoko abali omo ndwa bamabileka erianzana, ibakenditsuka eriyihighula oko Yehova lyolo-lyolo. Aliwe, olwanzo lw’ekwenene silulilima! Kumbe olwanzo oluli omo ndwa yenyu ilwabya ng’olwanzo olukanibweko omo Olwimbo lw’Esyonyimbo. Muyisoghe kundu erihira Yehova embere omo ndwa yenyu, eriyihiriraho endambi y’eribya mukabya haghuma, n’eribya mukasikya amalengekania n’eriyowa ly’oghundi. Mwamabya mukakola ebyo, endwa yenyu iyikendisikya Yehova, Enzuko y’olwanzo lw’ekwenene, neryo ng’omuliro ow’akatundawa, olwanzo lwenyu silwendisyalima omo ngebe yenyu yosi.
OLWIMBO 132 Lino twamabibya mubiri mughuma
a Yehova mwaha abandu b’ekihembo eky’endwa. Ekihembo ekyo kikaha omulume n’omukali akanya ak’erikanganania olwanzo lunene. Aliwe, ebiro bikalaba olwanzo olo lwanganapola. Wamabya iwabirilunga, omwatsi ono akendikuwatikya erilola embere erianza omulume kutse omukali waghu n’eritsemera endwa yaghu.
b Olwanzo lw’ekwenene olutebinduka kandi olukamala, lukahula mo “Ekirimi kya [Yehova]” kundi Yehova yuwatsukisayalo.
c Wamabya omo ndwa n’oyutemwimiri wa Yehova, amahano ano anganakuwatikya eriwatya obwira bwenyu.—1 Kor. 7:12-14; 1 Pet. 3:1, 2.
d Wanganabana amahano awangakuwatikya omo mwatsi “Obuwatikya oko bihanda,” ogho akabanika oko jw.org n’omo JW Library®.