Bali betu bambesa, muyikase eribya Bakristo abakulire bunya-kirimu

1. Twamanza eribya Bakristo abakulire bunya-kirimu, litolere itwakolaki?

ERILANGIRA ngoko omwana akakula n’eribya mundu mukulu, kikaswekaya kutsibu. Erikula eryo, rikabya nga rikayitwala. Aliwe eribya Mukristo oyukulire siririyasira.b (1 Kor. 13:11; Ebr. 6:1) Erihikira ekyo, litolere itwabya n’obwira obuwatire haghuma na Yehova. Kandi tulaghire oko kirimu kiwe kibuyirire tutoke erikulya emibere eyikalua oko Mungu, eriminya erikola emyatsi mbiriri-mbiriri, n’eriyiteghekania oko ngebe y’omo biro ebikasa.​—Misyo 1:5.

2. Twamighaki omo Enzuko 1:27, n’omo mwatsi ono tukendikania okuki?

² Yehova mwahangyika abalume n’abakali. (Soma Enzuko 1:27.) Kikalw’ikyalangirika ngoko omundu ni mulume kutse ni mukali. Aliwe kandi abalume n’abakali, basighene omo yindi nzira. Ng’eky’erileberyako, Yehova mwabumba abalume ibawite emibiiri eyo bangakola, n’abakali nabo kutya. Neryo litolere abalume n’abakali ibakulya obutoki obwangabawatikya eriberererya emibiiri yabo. (Enz. 2:18) Omo mwatsi ono, tukendilangira abali betu abakine bambesa ng’abangakolaki batoke eribya Bakristo abakulire. N’omo mwatsi owakwamire, tukendisyalangira abaghala betu abakine balwana, nabo ng’abangakolaki.

UKULAYE EMIBERE EYIKALUA OKO MUNGU

3-4. Abali betu abakine bambesa, bangabana eby’erileberyako byo hayi? (Ulebaye n’epitsa.)

³ EBiblia ikakanaya oko bakali bangyi ababya banzire Yehova kandi ababya bakamukolera. (Ulebaye ko jw.org k’omwatsi “Wanamuke Wenye Kuzungumuziwa mu Biblia Wanatufundisha Nini?”) Babya n’emibere eyikanibweko omo risako erimanire omwatsi ono. Ni bugha ambu, “Olulengo omo mibere” kandi babya “bataleghula omo myatsi yosi.” Abali betu bambesa, banganabana n’omo syondeko syabo mw’abali betu abakulire bunya-kirimu, abawite emibere eyo bangighirako.

⁴ Bali betu bambesa, mwaterilengekania oko bali betu abo mwasi abawite emibere eyuwene eyo mwangigha. Muyiteghereraye emibere yabo eyuwene. Neryo mulebaye nga mwangighayo muti. Omo syonungu esikwamire, tukendikania oko mibere isatu y’omughaso eyo abali betu batolere ibabya nayo imo babya Bakristo abakulire.

5. Basanaki eriyikehya ni ry’omughaso oko mukali oyo wanzire eribya Mukristo oyukulire?

⁵ Eriyikehya ni mubere w’omughaso oko buli Mukristo atoke eribya Mukristo oyukulire bunya-kirimu. Omukali amabya mundu oyukayikehaya, inyakendibya n’obwira obuwene haghuma na Yehova n’abandi kutya. (Yak. 4:6) Ng’eky’erileberyako, omukali oyo wanzire Yehova, omw’iyikehya akasombola erisikya esyakanuni esyo Tata wiwe w’elubula abirihiraho, esikakanganaya nga ni bahi bo Yehova abiriha ehamuli y’erisondola omo ndeko n’omo kihanda.c​—1 Kor. 11:3.

6. Abali betu bambesa bangighaki oko Rebeka?

⁶ Tukanaye oko Rebeka. Abya mukali w’amenge kandi oyukayisogha omo nzira eyuwene omo ngebe yiwe yosi. (Enz. 24:58; 27:5-17) Aliwe kandi abya mukali oyusikirye abandu, n’oyukakwama obusondoli. (Enz. 24:17, 18, 65) Naghu wamabya nga Rebeka, iwabya ukayikehya n’eribya ukasikya abo Yehova abiriha ehamuli y’erisondola, ighukendibya ky’erileberyako ekyuwene omo kihanda kyenyu n’omo ndeko.

7. Abali betu bambesa bangakangania bati ngoko bayasi lulengo nga Esta?

⁷ Oghundi mubere w’omughaso owangawatikya omundu eribya Mukristo oyukulire ry’eriyiminya lulengo. EBiblia ikabugha yiti “amenge ali haguma n’abakayolobeka.” (Misyo 11:2) Esta abya mukali oyuyasi lulengo, kandi abya akakolera Yehova butaleghula. Eriyiminya lulengo mulyamuwatikya eritendibya akayilabirirya omughulu abya mughole. Mwowa erihano eryo omutunga wiwe ye Mordekayi amuha kandi mwakwamalyo. (Esta 2:10, 20, 22) Naghu wanganakangania ngoko uli mundu oyuyasi lulengo, omw’ibya ukasaba amahano aghuwene n’erikwamagho.​—Tito 2:3-5.

8. Ngoko kiri omo 1 Timoteo 2:9, 10, eriyiminya lulengo lyangawatikya mwali wetu yo liti eriyisogha n’amenge oko mipambire n’emyambalire?

⁸ Esta mwakangania ngoko ni mukali oyuyasi lulengo omo yindi nzira. Abya “mubuya” kandi inyaghambire kundu; aliwe, isyalisonda eyikangania. (Esta 2:7, 15) Bali betu Bakristo, eky’erileberyako kya Esta kyangabawatikya kiti? Enzira nguma eyo kyangabawatikyamo, ikanibweko omo 1 Timoteo 2:9, 10. (Soma.) Omo risako eri, omukwenda Paulo akahana abakali Bakristo ati babye n’olulengo omo myambalire kandi ati ibambala esyongyimba esikakanganaya ngoko obwenge bukinemo. Ekinywa ky’Ekigiriki ekikolesibwe hano, kikakanganaya ngoko omukali Mukristo atolere inyambala omo nzira y’erisikya n’eyikakanganaya ngoko atsomene amalengekania w’abandi. Bali betu Bakristo, inywe mukayikasa erikwama erihano lino, tukabatsemera kundu busana n’emyambalire yenyu eyirimo olulengo!

9. Twangighaki oko Abigaili?

⁹ Oghundi mubere w’omughaso ogho abali betu bosi batolere erikulya batoke eribya Bakristo abakulire bunya-kirimu, bo buyiteghererya. Obuyiteghererya niki? Ry’eriminya erisoha emyatsi yo ndeke​—ni butoki bw’eriminya ekibuya nga ky’ekyahi n’ekibi nga ky’ekyahi, neryo iwayisogha erikola ekyuwene. Tukanaye oko Abigaili. Iba wiwe mwayisogha muhanda, n’ekyo kyendiletera ekihanda kiwe kyosi ky’ebitsibu. Abigaili mwalw’inyanguha erikola omwatsi mulebe. Obuyiteghererya bwiwe mubwasabula esyongebe. (1 Sam. 25:14-23, 32-35) Netu kutya obuyiteghererya bukatuwatikaya eriminya endambi y’eribugha n’endambi y’eribya bukutu. Kandi bukatuwatikaya eritsomana abandi butsira eriyingirya omo myatsi yabo.​—1 Tes. 4:11.

WIGHE ERIKOLA EMYATSI MBIRIRI-MBIRIRI

10-11. Erigha erisoma n’erihandika ndeke lyanganaleka iwabana endundi yahi, n’abandi kutya? (Ulebaye n’epitsa.)

¹⁰ Litolere omukali Mukristo inyigha erikola emyatsi mbiriri-mbiriri. Emyatsi milebe eyo omumbesa akigha omo bwana, ikamuwatikaya omo ngebe yiwe yosi. Tulebaye eby’erileberyako bilebe.

¹¹ Wighe erisoma n’erihandika ndeke. Ebihanda bilebe, bikalangira erisoma n’erihandika nga sibiwite endundi oko bakali. Aliwe erigha erisoma n’erihandika ni ky’omughaso oko Bakristo bosi.d (1 Tim. 4:13) Neryo isiwaleka ekyosi-kyosi kikukakiraye erigha erisoma n’erihandika ndeke. Wamabikola utya, ighukendisyabana endundi yahi? Erigha emyatsi ng’eyo, lyanganakuwatikya eribana omubiiri n’eriteyagho. Ighukendibya mwigha oyuwene w’Ekinywa ky’oMungu kandi ighukenditoka erikangiriryakyo ndeke. N’ekikulu oko byosi, erisoma Ekinywa ky’oMungu n’erilengekania kukyo ko buli, irikendikuwatikya eriyitunda hakuhi na Yehova.​—Yos. 1:8; 1 Tim. 4:15.

12. Erisako ly’ Emisyo 31:26, lyangakuwatikya liti eribya ukakania ndeke n’abandi n’eribahulikirira ndeke?

¹² Wighe erikania n’erihulikirira abandi bo ndeke. Ni ky’omughaso oko Bakristo erigha erikania n’abandi bandu n’eribahulikirira ndeke. Oko mwatsi oyo, Yakobo mwatuha erihano eryuwene kutsibu. Mwabugha ati: “Ritolere obuli mundu iniabya mwangu erihulikirira, aliwe isyabya mwangu eribugha.” (Yak. 1:19) Wamabya ukahulikirira abandi bo ndeke omughulu bakabugha, aho ukabya ighukayihira omo mwanya wabo, kutse ukabya ighukabakwira obulighe. (1 Pet. 3:8) Wamatendyowa ndeke ebyo oyo ukakanaya naye akasond’ibugha kutse wamatendiminya ng’akayowa ati, wanganamubulya amabulyo awatolere. Neryo ngambe iwimya akatambi k’erilengekania embere sy’eribugha. (Misyo 15:28) Uyibulaye uti: ‘Ebyo ngasonda eribugha nina by’ekwenene kandi nina binywa ebikahimba? Binemo olukogho n’erisikya?’ Wighire oko bali betu abakulire bunya-kirimu abasi erihulikirira abandi bo ndeke n’erikania nabo ndeke. (Soma Emisyo 31:26.) Ubye ukayiteghererya ndeke enzira yabo y’eribugha. Wamabigha erikola emyatsi eyi yo ndeke, ighukendibya n’obwira obuwene haghuma n’abandi n’eribya omo buholo nabo.

13. Nindi yo wangakuwatikya erigha erikola emibiiri y’omo bunyumba? (Ulebaye n’epitsa.)

¹³ Wighe erikola esyokasi sy’omo bunyumba. Omo biharo bingyi, abakali bo bakakola bingyi omo bunyumba. Koyo waghu kutse oghundi mwali wetu oyukulire bunya-kirimu, anganakuwatikya utoke erigha erikola emibiiri eyo yo ndeke. Mwali wetu oyukahulawa mo Cindy akabugha ati: “Ekighuma ky’oko bihembo by’omughaso munene ebyo mama waghe abirimba, ry’erinikangirirya ngoko erikola omubiiri n’omuhwa likaletera obutseme. Erigha emibiiri, ng’erihuka, erikola obuyonzo, erisona, n’erikolesya esyofranga n’amenge omughulu ngaghula ebindu, mubyaniwatikya eribya ngabana ebyo nilaghireko n’erikola bingyi omo mubiiri wa Yehova. Kandi mama waghe mwanikangirirya eribya mundu oyukahitaya, n’ekyo mukyaniwatikya erihindana n’abaghala n’abali betu ababya n’emibere eyo nangighirako.” (Misyo 31:15, 21, 22) Omukali oyo wabirigha erikola esyokasi sy’omo bunyuma kandi oyukakola omubiiri n’omuhwa kandi oyukahitaya, akabya muyisa oko kihanda kiwe n’omo ndeko.​—Misyo 31:13, 17, 27; Emib. 16:15.

14. Ebyo Crystal ayilangirira byamakwighisyaki, kandi ni myatsi yahi yo litolere iwakwamirira?

¹⁴ Wighe eriyikolera emyatsi. Erigha eriyikolera emyatsi ni ky’omughaso oko buli Mukristo. (Filip. 4:11) Mwali wetu oyukahulawa mo Crystal akabugha ati: “Ababuti baghe mubanihiramo omuhwa w’erisombola akalasi ako akanganighisya emyatsi eyo nangakolesya omo ngebe. Baba mwambwira ati nisome akalasi akakakangiriraya erikola oko by’esyofranga omo kambuni. Ekyo mukyaniwatikya kutsibu.” Erigha erisondya esyofranga siritosire, litolere iwatasyigha erikolesya esyofranga esyo ukabana utoke eritendibya ukakolesya esyofranga nene kulenga esyo ukabana. (Misyo 31:16, 18) Isiwabya ukayingirya omo minda mitya-mitya, ubye ukatsemera ebyo uwiteko, ekyo ikikendikuwatikya erikwamirira emyatsi y’obunya-kirimu eyo ukalandamirira.​—1 Tim. 6:8.

UTEGHEKANAYE ENGEBE YAGHU Y’OMO BIRO EBIKASA

15-16. Ekyangaleka itwabugha tuti abali betu basimbi ni b’obughuli niki? (Mariko 10:29, 30)

¹⁵ Wabikulya emibere eyikalua oko Mungu n’erigha erikola emibiiri mbiriri-mbiriri, ekyo ikikendikuwatikya eriteghekania ndeke engebe yaghu y’omo biro ebikasa. Tukanaye oko myatsi milebe eyo wanganakola.

¹⁶ Wanganayisogha erisighala musimbi oko mughulu mulebe. Ngoko Yesu abugha, abakali balebe banganayisogha erisighala basimbi, nomo eyo bikere, abandu banganabya ibakalangira obusimbi bo muhanda. (Mat. 19:10-12) Abandi banganasighala basimbi busana n’emibere eyo balimo. Uminye ngoko Yehova na Yesu bakalangira abasimbi mo b’obughuli, sibalibalangira mo bandu bule. Ehosi omo kihugho, abali betu basimbi bakakola emyatsi mingyi omo syondeko. Banzire abandi n’eritsomanabo. Ekyo kikaleka ibabya bali b’obunya-kirimu n’abo mama b’obunya-kirimu oko bandu bangyi.​—Soma Mariko 10:29, 30; 1 Tim. 5:2.

17. Mwali wetu oyukine mumbesa angakolaki lino atoke eriyiteghekania eringira omo mubiiri w’omughulu wosi?

¹⁷ Wanganaya omo mubiiri w’omughulu wosi. Abakali Bakristo bakakola bingyi kutsibu omo mubiiri w’eritula engulu owanemukolwa omo kihugho kyosi. (Esy. 68:11) Wanganimya emipango lino utoke eringira omo mubiiri w’omughulu wosi? Wanganabya mupainia, wanganayiherera omo mubiiri w’obuhimbe, kutse iwaya oko Beteli. Ubye ukasaba busana n’ebyo ukalandamirira. Ubye ukakania n’ababirihikira emyatsi eyiri ng’eyo ukalandamirira, kandi ulebaye nga wangakolaki utoke eringira omo mubiiri w’omughulu wosi. Neryo ukole emipango eyangakuwatikya erihikira ebyo ukalandamirira. Wamabingira omo mubiiri w’omughulu wosi, ighukendibana ehyanya hy’erikola eyindi myatsi mingyi eyuwene omo mubiiri wa Yehova.

18. Busanaki litolere mwali wetu inyasombola ndeke ow’erilunga naye? (Ulebaye n’epitsa.)

¹⁸ Wanganayisogha erilunga. Emibere eyo twabirikaniako n’obutoki bw’erikola emyatsi mbiriri-mbiriri, byanganakuwatikya erisyabya mukali mubuya. Wamabya ighunemulengekania okw’isyalunga, litolere iwasombola ndeke ow’erilunga naye. Oyo ni mughuma w’oko myatsi y’omughaso munene eyo wasyayisogha omo ngebe. Isiwibirirawa ngoko, omulume oyo ukendisyasombola yukendisyabya akakusondola. (Rom. 7:2; Efe. 5:23, 33) Neryo uyibulaye uti: ‘Ni na Mukristo oyukulire bunya-kirimu kwe? Akanahira emyatsi y’Obwami y’embere omo ngebe yiwe? Akanayisogha ndeke oko myatsi? Akanaligha amakosa wiwe? Anasikirye abakali? Anawite obutoki obutolere atoke eribya akaniwatikya bunya-kirimu, kinya-mubiri, na kinya-mutima? Akanakola emibiiri eyo akahabawa yo ndeke? Ng’eky’erileberyako, awite mibiiri yahi omo ndeko, kandi akanakolayo ndeke?’ (Luka 16:10; 1 Tim. 5:8) Eribugha ekwenene, wamabya iwanzire erisyabana omulume oyuwene, naghu litolere iwabya mukali oyuwene.

19. Busanaki eribya “muwatikya” ni lukengerwa?

¹⁹ EBiblia ikabugha yiti omukali mubuya ni “muwatikya” w’omulume wiwe, ni “muwatikya oyumutolere.” (Enz. 2:18) Eki kyanamasonda eribugha kiti omukali ni mundu bule? Ko bite bitya! Eryahula omukali mo muwatikya, ni muha olukengerwa. Na Yehova naye eBiblia ikamwahula mo “muwatikya.” (Esy. 54:4; Ebr. 13:6) Omukali akabya muwatikya okw’iba wiwe, omughulu akakola omo bughuma naye. Ng’eky’erileberyako, omughulu iba wiwe akayisogha emyatsi eyilebirye ekihanda, omukali akakola omo bughuma naye emyatsi eyo itoke eritokekana. Kandi, kundi anzire Yehova, omukali akayikasa iba wiwe abye n’erina eryuwene. (Misyo 31:11, 12; 1 Tim. 3:11) Erikulya olwanzo lwaghu oko Yehova, n’eribya muwatikya oyuwene oko bandi omo kihanda n’omo ndeko, byanganakuwatikya eriyiteghekania lino okw’isyabya mukali mubuya.

20. Omukali w’omo bunyumba anganaleka ekihanda kiwe ikyabya kiti?

²⁰ Wanganabya mubuti. Mwabilunga, iwe n’ow’omwaghu mwanganabuta abana. (Esy. 127:3) Neryo litolere iwalengekania embere nga wangakolaki utoke erisyabya koyo mubuya. Emibere n’obutoki bw’erikola emyatsi mbiriri-mbiriri ebyo twamabikaniako omo mwatsi ono, byanganakuwatikya erisyabya mukali mubuya na koyo mubuya. Wamabibya n’olwanzo, omutima mubuya, n’omutima w’erilindirira, ebyo ibikendileka obunyumba bwaghu ibwabya mwanya oghuwene omo abana baghu bakendisyayowa mbolere, n’omo banganakulira ndeke.​—Misyo 24:3.

21. Tukalangira abali betu bo tuti, kandi busanaki? (Ulebaye epitsa y’oko kijalada.)

²¹ Bali betu, tubanzire kutsibu busana n’ebyosi ebyo mukakola omo mubiiri wa Yehova n’ebyo mukakolera abandu biwe. (Ebr. 6:10) Mukakola kutsibu mutoke eribya n’emibere eyikalua oko Mungu, n’eribya n’obutoki bw’erikola emyatsi mbiriri-mbiriri. Ebyo bikaleka imwabya n’obutseme n’abandi kutya, kandi bikabateghekanaya oko mubiiri y’omo biro ebikasa. Muli b’obughuli bunene omo ndondeka ya Yehova!