Ukuqakatheka Kokuba Nomoya Ophasi

1. Khuyini esingabuzwa yona emsebenzini namkha esikolweni?

UZIZWA njani lokha umuntu osebenza naye namkha ofunda naye akubuza ngalokho okukholelwako? Uyathukwa? Inengi lethu lizizwa njalo. Kodwana umbuzo onjalo usisiza sizwisise lokho umuntu akucabangako namkha akukholelwako begodu kusinikela ithuba lokuthi sicoce naye ngeendaba ezimnandi. Nokho ngezinye iinkhathi umuntu angabuza umbuzo ngebanga lokuthi akavumelani nathi namkha ufuna ukuphikisana nathi. Lokho akukafuzi kusirare. Kanengi lokhu kwenzeka ngombana bezwe imibiko engasimihle ngalokho esikukholelwako. (IzE. 28:22) Ngaphezu kwalokho, siphila “emihleni yokuphela,” okusikhathi lapho abantu abanengi ‘bangafuni isivumelwano’ begodu ‘banelaka.’—2 Thim. 3:1, 3.

2. Kubayini kufuze sibe nomoya ophasi?

² Ungazibuza, ‘Ngingaba njani nomoya ophasi begodu ngibe nomusa lokha umuntu nakabonakala ngasuthi ufuna ukuphikisana nami ngalokho engikukholelwako?’ Yini engakusiza? Kukuba nomoya ophasi. Umuntu onomoya ophasi akasilingeki msinya kodwana ukghona ukuzibamba nakasilingwako namkha nakangaqiniseki ukuthi kufuze aphendule njani. (IzA. 16:32) Kuliqiniso ukuthi akusilula ngaso soke isikhathi ukuba nomoya ophasi. Singaba njani nomoya ophasi? Ungaphendula njani ngomoya ophasi lokha umuntu nakakuphikisako ngalokho okukholelwako? Nange umbelethi, ungabasiza njani abantwabakho bona bafunde ukuthi bangakuvikela njani lokho abakukholelwako ngomoya ophasi? Akhesibone.

UNGABA NJANI NOMOYA OPHASI

3. Kubayini kungathiwa ukuba nomoya ophasi akutjho ukuthi ubuthakathaka? (2 Thimothi 2:24, 25)

³ Ukuba nomoya ophasi akutjho ukuthi ubuthakathaka. Kutlhoga amandla ukuhlala unomoya ophasi nawuqalene nobujamo obubudisi. Ukuba nomoya ophasi yingcenye ‘yeenthelo zomoya.’ (Gal. 5:22, 23) Ibizo lesiGirigi elithi, “ukuba nomoya ophasi” ngezinye iinkhathi lasetjenziswa ukuhlathulula injomani yemangweni eyenziwe isilwana sekhaya. Akhucabange injomani yemangweni seyithambile. Nanyana injomani le seyithambile kodwana isesenamandla. Thina abantu singakghona njani ukuba nomoya ophasi ngesikhathi esifanako sibe namandla? Angekhe sakghona ukukwenza lokho ngamandlethu. Kufuze sithandazele umoya kaZimu, simbawe asisize sibe nobuntu obuhlobu. Banengi abantu abafunde ukuba nomoya ophasi. Ngokwesibonelo, abafowethu nabodadwethu abanengi batjengise ukuba nomoya ophasi lokha abantu nabalinga ukuphikisana nabo, lokhu kusize abanye bona babe nombono omuhle ngaboFakazi. (Funda yesi-2 kaThimothi 2:24, 25.) Ungakwenza njani ukuba nomoya ophasi kube ngenye yezinto ezikuqinisako?

4. Khuyini esingayifunda ngokuba nomoya ophasi esibonelweni saka-Isaka?

⁴ Iindaba ezinengi eziseBhayibhelini zitjengisa ukuqakatheka kokuba nomoya ophasi. Cabanga ngesibonelo saka-Isaka. Nakahlala eGerari, indawo yamaFilista, abomakhelwana bakhe abanomona bavala imithombo eyenjiwa ziinsebenzi zakayise. Kunokobana alwele imithombo le, u-Isaka wathatha umndenakhe bafudukela kudenyana bagubha eminye imithombo lapho. (Gen. 26:12-18) Kodwana amaFilista athi imithombo esendaweni le nayo ngeyawo. Nanyana kunjalo, u-Isaka waba nokuthula. (Gen. 26:19-25) Yini eyamsiza wakghona ukuhlala anomoya ophasi ngitjho nanyana abanye bazimisele ukumsilinga? Ngokuqinisekileko wabona isibonelo sababelethi bakhe, wafunda okunengi endleleni u-Abrahama ebekanokuthula ngayo ‘nemoyeni onokuthula nobumnene’ kaSara.—1 Pit. 3:4-6; Gen. 21:22-34.

5. Ngisiphi isibonelo esitjengisa ukuthi ababelethi abamaKrestu bangafundisa abantwababo ngokuqakatheka kokuba nomoya ophasi?

⁵ Babelethi abamaKrestu, qinisekani ukuthi nani ningabafundisa abantwabenu ukuba nomoya ophasi. Cabanga ngesibonelo saka-Maxence, oneminyaka eli-17. Bekufuze aqalane nabantu abasilingekileko esikolweni nesimini. Ababelethi bakhe ngesineke basebenza naye bamsiza bona abe nomoya ophasi. Bathi, “U-Maxence uzwisisile ukuthi lokha nakasilingwako utlhoga amandla wokuthi azibambe kunokobana aphendule asilingekile namkha ngenturhu.” Okuthabisako kukuthi u-Maxence wafunda ukuba nomoya ophasi.

6. Umthandazo ungasisiza njani sithuthuke ekubeni nomoya ophasi?

⁶ Khuyini esingayenza lokha abanye nabasisilingako, njengalokha omunye nakakhuluma igama lakaZimethu kumbi namkha alihleka ubudlhadlha iBhayibheli? Kufuze sibawe uJehova asiphe umoyakhe nokuhlakanipha kwakhe bona sikghone ukuphendula ngomoya ophasi. Kuthiwani-ke nange silemuka ukuthi akhenge siphendule ngendlela ebekufuze siphendule ngayo? Singathandaza godu ngendaba le, sicabange nangendlela esingenza ngayo ngcono esikhathini esizako. Nasenza njalo, uJehova uzosinikela umoyakhe ocwengileko ukwenzela bona sikghone ukulawula ukusilingeka kwethu, sibe nomoya ophasi.

7. Ukubamba ngehloko imitlolo ethileko kungasisiza njani sikghone ukulawula indlela esikhuluma ngayo nesenza ngayo izinto? (IzAga 15:1, 18)

⁷ Kunamavesi amanengi weBhayibheli angasisiza lokha nasikufumana kubudisi ukukhuluma ngomoya ophasi. Umoya kaZimu ungasisiza sikghone ukukhumbula amavesi lawo. (Jwa. 14:26) Ngokwesibonelo, iinkambisolawulo esizifumana encwadini yezAga, zingasisiza sikghone ukuba nomoya ophasi. (Funda izAga 15:1, 18.) Incwadi yeBhayibheli leyo iveza nalokho esingakuzuza nasizibambako ebujamweni obubudisi.—IzA. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.

UKUBA NELEMUKO KUSISIZA NJANI SIBE NOMOYA OPHASI?

8. Kubayini kufuze sicabange ngalokho okwenze umuntu wabuza umbuzo ngeenkolelo zethu?

⁸ Ukuba nelemuko nakho kungasisiza. (IzA. 19:11) Umuntu onelemuko uyazibamba lokha nakaphikiswa ngalokho akukholelwako. Esikhathini esinengi abantu nabasibuza imibuzo abasitjeli ukuthi kubayini basibuza. Nje-ke ngaphambi kokuthi sibaphendule senza kuhle ngokulemuka ukuthi kungenzeka singazi ukuthi khuyini emenze wabuza umbuzo loyo.—IzA. 16:23.

9. UGidiyoni wakutjengisa njani ukuba nelemuko nokuba nomoya ophasi nakaphendula amadoda wakwa-Efrayimu?

⁹ Cabanga ngendlela uGidiyoni asabela ngayo emadodeni wakwa-Efrayimu. Amadoda asilingekileko la ambuza ukuthi kubayini angakhenge awabize nakayokulwa namanaba wakwa-Israyeli. Kodwana ngiliphi ibanga elawenza asilingeka kangaka? Kghani kuzikhakhazisa? UGidiyoni watjengisa ukuba nelemuko, walinga ukuzwisisa ukuthi kubayini bewasilingekile, wawaphendula ngomoya ophasi. IBhayibheli lisitjela ukuthi “kwathi nakakhuluma njalo, ehlisa umoya.”—Hlul. 8:1-3.

10. Khuyini engasisiza sazi ukuthi singabaphendula njani labo abasibuza ngeenkolelo zethu? (1 Pitrosi 3:15)

¹⁰ Kungenzeka umuntu esisebenza naye namkha esifunda naye asibuze ukuthi kubayini siphila ngemithethokambiso yeBhayibheli. Sizokwenza koke okusemandlenethu simhlathululele ukuthi kubayini sikholelwa bona imithethokambiso yeBhayibheli iphuma phambili. Ngesikhathi esifanako sizokuhlonipha umbonwakhe. (Funda yoku-1 kaPitrosi 3:15.) Nje-ke kunokucabanga ukuthi uyakusahlela ngombuzwakhe, cabanga ngendlela umbuzwakhe ongakusiza ngayo ufunde ukuthi khuyini eqakathekileko kuye. Akunandaba ukuthi umuntu ubuza ngaliphi ibanga, senza kuhle ukuphendula ngomoya ophasi nangomusa. Indlela ophendula ngayo ingamenza acabangisise ngombonwakhe. Ngitjho nanyana asikhulumisa kumbi namkha ahlekisa ngathi, umnqophwethu kufuze ube kuphendula ngomusa.—Rom. 12:17.

11-12. (a) Khuyini esingacabanga ngayo ngaphambi kokuthi siphendule umbuzo obudisi? (Qala nesithombe.) (b) Fanekisa indlela ukubuza umbuzo okungavula ngayo indlela yokuba nekulumiswano etjhaphulukileko.

¹¹ Ngokwesibonelo nange umuntu osebenza naye akubuza ukuthi kubayini singagidingi amalanga wokubelethwa, cabanga nganakhu: Kghani kungenzeka uyazibuza ukuthi sivumelekile na bona sizithabise? Namkha kungenzeka ucabanga ukuthi ngokungagidingi kwethu amalanga wokubelethwa sizokuthikazisa umoya omuhle wabasebenzi? Kokuthoma, singambuka ngokuba nendaba kwakhe nabanye, simqinisekise ukuthi nathi siyakuthabela ukusebenza endaweni enabantu abathabileko. Lokho kungasinikela ithuba lokucoca naye ngokutjhaphulukileko ngalokho iBhayibheli elikutjhoko malungana namalanga wokubelethwa.

¹² Singenza okufanako lokha othileko nakasibuza imibuzo ebudisi. Ofunda naye esikolweni angathi aboFakazi bakaJehova kufuze batjhugulule indlela abaqala ngayo ukuthandana kwabantu bobulili obufanako. Kghani kungenzeka utjho lokho ngombana angakuzwisisi okutjhiwo boFakazi bakaJehova ngokuthandana kwabantu bobulili obufanako? Kghani kungenzeka unomngani namkha isihlobo esinjalo? Kghani ucabanga ukuthi asibathandi abantu abakhetha ukuphila ngendlela le? Kungatlhogeka simqinisekise ukuthi sinendaba nabo boke abantu begodu ngehlonipho siyalemuka ukuthi umuntu ngamunye unelungelo lokuzenzela iinqunto.b (1 Pit. 2:17) Singamtjela lokho iBhayibheli elikutjhoko nokuthi lisisiza njani bona siphile ukuphila okuthabisako.

13. Ungamsiza njani umuntu ohlekisa ngokukholelwa kwakho kuZimu?

¹³ Lokha omunye umuntu nakangavumelani nathi, akukafuzi sirhabele ukuphetha ngokuthi siyakwazi akukholelwako. (Tit. 3:2) Ngokwesibonelo, kuthiwani nange ofunda naye athi akunangqondo ukukholelwa kuZimu? Inga-kghani kufuze uphethe ngokuthi ukholelwa ekuziphendukeleni kwemvelo begodu wazi okunengi ngakho? Eqinisweni kungenzeka akhenge khekacabange nangayo indaba leyo. Kunokobana uphikisane naye ngendaba yokuziphendukela kwemvelo, ungafumana into ezomenza asale acabanga ngayo. Mhlamunye ungamtjengisa indaba ekhuluma ngemvelo efumaneka ku-jw.org. Kungenzeka ngokukhamba kwesikhathi afune ukucoca nawe ngesihloko namkha ividiyo ayifumene lapho. Ukukhuluma naye ngehlonipho kungamenza atjhugulule umbonwakhe.

14. U-Niall wayisebenzisa njani izinzolwazi yethu ukusiza umuntu afunda naye ahlule imibono emamala ngalokho abantu abakutjhoko ngaboFakazi bakaJehova?

¹⁴ U-Niall osesemutjha bekajayele ukusebenzisa izinzolwazi yethu ukutjengisa ukuthi lokho abantu abakutjhoko ngaboFakazi bakaJehova akusiliqiniso. Uthi, “Ebengifunda naye etlasini bekajayele ukungitjela ukuthi angikholelwa kusayensi ngebanga lokuthi ngithemba incwadi ‘eyenziwe mumuntu’ kunokobana ngikholelwe eqinisweni.” Lokha umfundi lo nakangafuni ukuvumela u-Niall bona amhlathululele ngalokho akukholelwako, u-Niall wamnqophisa ku-jw.org engcenyeni ethi, “Isayensi NeBhayibheli.” Ngokukhamba kwesikhathi, u-Niall walemuka ukuthi umfundi lo kungenzeka uyifundile indaba leya begodu uzimisele ukucoca naye ngokuthi ukuphila kwathoma njani. Ungaba nomphumela ofanako nawe.

LUNGISELELANI NJENGOMNDENI

15. Ababelethi bangabasiza njani abantwababo bona baphendule ngomoya ophasi lokha abantwana abafunda nabo babaphikisa ngeenkolelo zabo?

¹⁵ Ababelethi bangaphumelela ukufundisa abantwababo ukuthi bangaphendula njani ngomoya ophasi lokha nabaphikiswa ngeenkolelo zabo. (Jak. 3:13) Abanye ababelethi nabenza ukulotjha komndeni baba nengcenye lapho baphrakthisa abazokwenza. Bacabanga ngeenhloko ezingavela esikolweni, bacoce ngazo, batjengise ukuthi bangaphendula njani begodu bafundisa abantwababo indlela yokuphendula ngomoya ophasi nangomusa.—Qala ibhoksi elithi, “Ukuphrakthisa Kungasiza Umndenakho.”

16-17. Ukuphrakthisa kungabasiza njani abantu abatjha?

¹⁶ Ukuphrakthisa kungasiza abantu abatjha baqiniseke ngalokho abakukholelwakho begodu bakghone ukuhlathululela nabanye ngakho. Ingcenye emlandelande ethi, “Intsha Iyabuza” efumaneka ku-jw.org inekhasi lemisebenzi lentsha. Amakhasi lawo enzelwe ukusiza abantu abatjha baqinise lokho abakukholelwako begodu balungiselele iimpendulo ngamezwabo. Ngokufunda ngeendlela ezimlandelandezi njengomndeni, noke ningafunda indlela yokuvikela ukukholwa kwenu ngomoya ophasi nangendlela enomusa.

¹⁷ U-Matthew osesemutjha uhlathulula indlela ukuphrakthisa okwamsiza ngayo. Ekulotjheni komndeni u-Matthew nababelethi bakhe bebahlala barhubhulula ngeenhloko okungacocwa ngazo ngetlasini. Uthi: “Sicabanga ngemibuzo engavela bese siphrakthise ngendlela esingayiphendula ngayo ngokwalokho esikufumene nasenza irhubhululo. Nangiwazwisisa kuhle amabanga walokho engikukholelwako, ngizizwa ngiqiniseka begodu ngikufumana kubulula ukuba nomoya ophasi nangiphendula abanye.”

18. KwebeKolose 4:6 itjengisa ukuqakatheka kwani?

¹⁸ Ngitjho nanyana singahlathulula izinto ngendlela ezwakalako neqinisekisako, akusingiwo woke umuntu ozokwamukela esikutjhoko. Kodwana ukukhuluma ngomoya ophasi nangomusa kungasiza. (Funda kwebeKolose 4:6.) Ukukhuluma nomuntu ngalokho esikukholelwako kungafana nokumphosela ibholo. Singayiphosa kabuthaka namkha siyiphose ngamandla. Nasiyiphosa kabuthaka kungenzeka kube bulula bona ayibambe aragele phambili nokudlala. Ngokufanako nasizihlathulula kwabanye ngendlela enomusa nangomoya ophasi, abantu kungenzeka basilalele namkha baragele phambili bathabela ukucoca nathi. Kuliqiniso ukuthi nange umuntu afuna ukuphikisana nathi namkha ukuhlekisa ngathi, asikakateleleki bona siragele phambili sikhuluma naye. (IzA. 26:4) Kodwana kungenzeka abantu abanengi bangabi njalo—bangalalela.

19. Khuyini okufuze isenze sibe nomoya ophasi nasivikela iinkolelo zethu?

¹⁹ Sizuza khulu ngokuba nomoya ophasi. Thandaza kuJehova umbawe akuphe amandla owatlhogako bona uhlale unomoya ophasi nawuphendula imibuzo ebudisi namkha nawunyefulwako. Khumbula ukuthi ukuba nomoya ophasi kungakhandela ukuhluka kwemibono kungagcini sekuyipikiswano. Ukuphendula kwakho ngomoya ophasi nangehlonipho kungenza abakulaleleko batjhugulule umbonwabo ngathi nangamaqiniso weBhayibheli. ‘Hlala ukulungele ukuvikela’ iinkolelo zakho ‘wenze lokho ngomoya ophasi nangehlonipho.’ (1 Pit. 3:15) Ukuba nomoya ophasi akube yinto ekuqinisako!