Kansi tingaphunzile chinji pa vechichita Yesu pechisala tyala na masiku 40 kuti alute kululu?

1-2. Kansi n’chinji chechitikila ophunzila aŵili a Yesu penzekuya ku Emau?

PA NISANI 16 mu 33 C.E. ophunzila a Yesu enze esokonezeka maganizo komasoti enze na wowa ngako. Ophunzila ŵake aŵili enzefuma ku Yelusalemu kuluta ku Emau pa nsenga wamakilomita 11, kufuma mu tauni ya Yelusalemu. Analume amene aŵa enze efoka ngako chifukwa chakuti nsogoleli wawo Yesu enze epaiwa. Ove enzeyembekezela kuti Mesiya azachite vinthu viweme muntundu wa Ayuda. Koma pa nthawe yamene iyi yove enze epaiwa. Koma pavuli pake pechitika chinthu chiyakine chenzeleka yembekezela.

² Penzeyenda mu njila ove ekumana na munthu muyakine ndipo eyamba kuyenda naye pamozi. Ophunzila amene awo eyamba kumufotokozela vinthu viipa vechitikila nsogoleli wawo Yesu. Tetyo munthu wamene uyo eyamba kuŵafotokozela vinthu vamene ove aliye kwanishe kuviluŵa pa moyo wawo wonse. Yove eŵafotokozela chifukwa chake Mesiya enzefunika kutamanishiwa komasoti kufwa “kuyambila na vinthu vechilemba Mose komasoti vinthu vonse vechilemba aneneli.” Pechifwika ku Emau ove eziŵa kuti munthu wamene uyo ni Yesu ndipo Mulungu—wamuusha kwa akufwa! N’vowonekelatu kuti analume amene awo esangalala ngako pechiziŵa kuti Mesiya ali moyo!—Luk. 24:13-35.

3-4. Kansi n’chinji chechitikila ophunzila a Yesu, ndipo tikambilane chinji munkhani ino? (Machitidwe 1:3)

³ Yesu ewonekela kuli ophunzila ŵake kwa maulwendo anyinji ngako pa masiku 40 osilijila akaliye luta kululu. (Ŵelengani Machitidwe 1:3.) Yesu eyamba kutang’isha ophunzila ŵake amene awo amene enze na wowa komasoti amene enze na chisoni ngako. Komasoti ove esangalala ngako ndipo etang’a ntima nokata ntchito yolalikila komasoti kuphunzisa ŵanthu uthenga uweme wa Ufumu.a

⁴ Pali vinthu vinyinji vatingaphunzile kufumila pa vinthu vechichita Yesu pa nthawe yamene iyi. Munkhani ino tiwone mwechiikatishila ntchito nthawe yamene iyi Yesu kuti (1) atang’ishe ophunzila ŵake, (2) kuŵayavya kuti amvwishe luweme mfundo za m’malemba, komasoti (3) kuŵaphunzisa kuti ayenelele kutumikila pa maudindo akulu-akulu. Patukambilana mbali iliyonse, tiwone vatingachite sewo pokonkheja chisanzo cha Yesu.

MUKOLIMBIKISA AYAKINE

5. Ndaŵa yanji ophunzila a Yesu enzefunikila kutang’ishiwa?

⁵ Ophunzila a Yesu enzefunika kutang’ishiwa. Ndaŵa yanji? Ayakine enze esiya mang’anda, mabanja komasoti mabizinesi ŵawo kuti akoyenda na Yesu nthawe zonse. (Mat. 19:27) Ove enzechitiliwa vinthu viliye chilungamo na ŵanthu ayakine chifukwa chakuti enze ophunzila a Yesu. (Yoh. 9:22) Ove enze okonzeka kuchinja moyo wawo komasoti kutamanishiwa chifukwa chakuti enzekhulupilila kuti Yesu enze Mesiya wolonjezewa. (Mat. 16:16) Koma Yesu pechipaiwa na adani ŵake, ove ekhumudwa ngako chifukwa enzeziŵalini kuti n’chinji chikuti chiŵachitikile.

6. Kansi Yesu echita chinji pavuli pakuti waushiwa?

⁶ Yesu enzeziŵa kuti ophunzila ŵake ali na vifukwa viweme vokhalila okhumudwa yove pechipaiwa. Komasoti yove enzewonalini kukhumudwa kwawo monga umboni wakuti ni ŵanthu aliye chikhulupililo. Tetyo, pa nsiku yechingoti waushiwa yove eyamba ntchito yotang’isha azishamwali ŵake amene awo. Mwachisanzo, yove ewonekela kuli Mariya waku Magadala penzelila pafupi na manda ŵake. (Yoh. 20:11, 16) Yove ewonekelasoti kuli ophunzila ŵake aŵili ŵatatomola kumayambililo kwa ino nkhani. Ndipo pasogolo pake, ewonekela kuli ntumwi Petulo. (Luk. 24:34) Kansi tingaphunzile chinji kufumila pa chisanzo cha Yesu? Tiyeni tikambilane vinthu vechichita pa nthawe yoyamba yechiwonekela.

7. Kansi Mariya enzechita chinji Yesu penzemulolesha, ndipo Yesu emuchitila chinji? (Yohani 20:11-16) (Onanisoti chithunzi.)

⁷ Ŵelengani Yohani 20:11-16. Pa Nisani 16 kummawa, anakazi ayakine eluta kumanda kwechiikiwa Yesu. (Luk. 24:1, 10) Mmozi mwa anakazi amene awo enze Mariya waku Magadala. Mariya pechifwika efwana kuti mmanda muliye kanthu. Tetyo, yove eluta kuyauja Petulo na Yohani. Analume amene awo pechiujiwa, eluta kumanda outuka ndipo Mariya enzeŵakonkha pavuli pawo. Pechisimikijila kuti mmanda muliye chendi kanthu, Petulo na Yohani ejokela kung’anda. Koma Mariya esalilila ndipo enzengolila. Yove enzeziŵalini kuti Yesu omuwona. Yesu pechiwona misozi ya mwanakazi wokhulupilika wamene uyo, ekhuzika ngako muntima. Tetyo, yove ewonekela kuli Mariya ndipo echita chinthu chiyakine chamene chemutang’isha ngako. Yove elaŵila naye ndipo emupasa utumiki uyakine wofunika ngako—kuti akauje enekwake kuti yove ali moyo.—Yoh. 20:17, 18.

8. Kansi tingamukonkheje tyani Yesu?

⁸ Kansi tingamukonkheje tyani Yesu? Tingakonkheje Yesu potang’isha enekwasu na akalongosi kuti apitilije kutumikila Yehova. Molingana na Yesu, tikoganizila ngako za mavuto ŵakukumana nawo noyeja kumvwa monga ni mwakumvwila ove komasoti kuŵauja mawu amene angaŵatang’ishe. Ganizilani vechitikila kalongosi muyakine zina yake Jocelyn, wamene mkwake echifwa pa ngozi yomvwisha chisoni ngako. Yove enena kuti: “Kwa miyezi inyinji nenze na chisoni chikulu ngako.” Koma olo n’tetyo, banja iyakine ya Chikhilisitu imuitila kung’anda kwawo ndipo imumvwishila mwachifundo komasoti kumusimikijila kuti Yehova omukonda. Jocelyn enena kuti: “Vuto yenenzelimbana nayo yenze ikulu ngako, ndipo venze monga numbila munyanja pa nthawe yachimphepo chankuntho. Koma Yehova enipulumusha pokatishila ntchito banja yamene iyo ya Chikhilisitu. Ove eniyavya kufwanasoti mphamvu kuti nipitilije kutumikila Yehova.” Nasesoti tingakwanishe kutang’isha ayakine poŵamvwishila mosamala akotiuja mwakumvwila muntima mwawo komasoti polaŵila nawo mwachifundo, vamene vingaŵayavye kufwanasoti mphamvu kuti apitilije kutumikila Mulungu.—Alo. 12:15.

MUKOYAVYA AYAKINE KUMVWISHA LUWEME VAKUNENA MAWU A MULUNGU

9. Kansi ni mavuto otyani ŵechikumana nawo ophunzila a Yesu, ndipo Yesu eŵayavya tyani?

⁹ Ophunzila a Yesu enzekhulupilila Mawu a Mulungu ndipo enzeyeja-yeja kumvwila Yehova. (Yoh. 17:6) Koma ove enzemvwishalini kuti ndaŵa yanji Yesu epaiwa monga ni chigaŵenga pa chimuti chotamanilapo. Yesu enzekaikilalini kuti ophunzila ŵake ali na chikhulupililo komasoti okonda Yehova, koma olo n’tetyo yove enzeziŵa kuti ove ofunika kuyavyiwa kuti aŵamvwishe luweme Malemba. (Luk. 9:44, 45; Yoh. 20:9) Chifukwa cha vamene ivi, yove eŵayavya kumvwisha tanthauzo ya vinthu venzeŵelenga m’Malemba. Tiyeni tiwone vechichita pa nthawe yechiwonekela kuli ophunzila ŵake aŵili munjila yoluta ku Emau.

10. Kansi Yesu eŵasimikijila tyani ophunzila ŵake kuti yove enze chendi Mesiya? (Luka 24:18-27)

¹⁰ Ŵelengani Luka 24:18-27. Yesu aliyekulumije kuliziŵikisha kuli analume amene awo penzeyenda munjila. Koma m’malo mwake, yove eŵakonsha makonsho. Ndaŵa yanji? Payakine Yesu enzefuna kuti ove afotokoze vinthu venzeganiza komasoti mwenzemvwila muntima mwawo. Ndipo ove emufotokozela chendi. Ove emuuja kuti enzeyembekezela kuti Yesu niye akuti azapulumushe Aisiraeli kuulamulilo uipa wa Aloma. Pechisilija kumufotokozela mwenzemvwila muntima mwawo, Yesu ekatishila ntchito Malemba poŵayavya kumvwisha vechitika.b Nchingulo mwa nsiku yamene iyo, yove elutasoti kuyakumana na ophunzila ayakine ndipo eŵafotokozela kuti vinthu vechikumana navo pa moyo wake venzekwanilisha maulosi. (Luk. 24:33-48) Kansi tingaphunzile chinji pa nkhani yamene iyi?

11-12. (a) Kansi tingaphunzile chinji tikawona njila yechikatishila ntchito Yesu pophunzisa chonadi cha m’Baibolo? (Onanisoti chithunzi.) (b) Kansi mkwasu wamene enzephunzisa Baibolo Nortey emuyavya tyani?

¹¹ Kansi tingamukonkheje tyani Yesu? Chinthu choyamba, keno tuphunzisa munthu Baibolo tikomukonsha makonsho mwanzelu kuti tiziŵe vili m’maganizo mwake komasoti mwakumvwila. (Miy. 20:5) Pavuli pakuti mwamvwisha mwakumvwila, muyavyeni kuziŵa mwangafwanile mavesi am’Baibolo amene angamuyavye pa vuto yake. Mukopewa kumusankhila vochita. Koma m’malo mwake, muyavyeni kuganizila ngako vakunena Mawu a Mulungu nowona mwangakatishile ntchito mfundo za m’Baibolo pa moyo wake. Ganizilani vechitikila mkwasu muyakine waku Ghana zina yake Nortey.

¹² Nortey eyamba kuphunzila Baibolo ali na vyaka 16. Pakaliye pita nthawe itali, ŵanthu am’banja mwake eyamba kumushusha. Kansi n’chinji chemuyavya kuti apitilije kunkhala wotang’a? Mkwasu wamene enzemuphunzisa Baibolo enze emufotokozela kale lemba ya Mateyo chapitala 10, nomuwonesha kuti Akhilisitu ngawo-ngawo otamanishiwa. Nortey enena kuti: “Peniyamba kutamanishiwa nekhulupilila kuti vinthu venezephunzila chenze chonadi.” Mkwasu enzemuphunzisa Baibolo emuyavyasoti kuti akoganizila lemba ya Mateyo 10:16, ndipo emufotokozela kuti akochita vinthu mochenjela komasoti mwaulemu keno okambilana nkhani zokhuza chipembezo na ŵanthu am’banja mwake. Nortey pechibatizika enzefuna kuchita upainiya, koma atata ŵake enzefuna kuti yove alute ku yunivesiti. Mmalo momusankhila vochita, mkwasu enzephunzisa Baibolo Nortey, emuyavya kuti aganizile ngako mfundo zam’Malemba pomukonsha makonsho mwanzelu. Kansi vokonkhapo vake venze votyani? Nortey esankha kuti ayambe utumiki wanthawe zonse. Atata ŵake emupitikisha pa ng’anda. Kansi Nortey akumvwa tyani akaganizila vinthu vemuchitikila? Yove enena kuti: “Newo nukaikilalini kuti nepanga chosankha chiweme.” Keno tuyavya ayakine kuti akoganizila ngako mfundo zam’Malemba, tuŵayavya kutang’isha chikhulupililo chawo komasoti kuti apitilije kutumikila Yehova.—Aife. 3:16-19.

MUKOPHUNZISA AKHILISITU AYANU KUTI AYENELELE KUNKHALA ‘MPHASO ZA ANALUME’

13. Kansi Yesu echita tyani kuti ntchito ya Atata ŵake ipitilije kusamaliliwa? (Aifenso 4:8)

¹³ Yesu penze pano pa chalo, echita vonse vechimusenga Atata ŵake mosaphoniyesha kalikonse. (Yoh. 17:4) Koma Yesu enzeve maganizo aipa akuti ‘Keno ufunalini kuti ntchito iwonongeke, uikate ni wewo m’malo mouja muyako.’ Kwa vyaka viŵili na hafu, yove enzekata ntchito yolalikila ndipo ephunzisako ayakine mwangakatile ntchito yamene iyi. Yesu enzeŵadalila ophunzila ŵake. Yove eŵapasa ntchito yophunzisa ŵanthu na yolalikila uthenga uweme, kupamikijapo kusogolela ŵanthu a Yehova. Vuwoneka kuti ayakine mwa ophunzila ŵechisiila udindo wosogolela pa ntchito yamene iyi, enze akaliyekwanisha vyaka 30. (Ŵelengani Aifenso 4:8.) Kansi Yesu ekatishila ntchito tyani masiku ŵake osilijila 40 kuti ayavye analume amene awo olipeleka, okhulupilika, komasoti akhama kuti ayenelele kunkhala ‘mphaso za analume’?

14. Kansi Yesu eŵayavya tyani ophunzila ŵake kuti akule mwauzimu pa masiku 40 osilijila akaliye luta kululu? (Onanisoti chithunzi.)

¹⁴ Yesu epeleka malangizo kuli ophunzila ŵake amene sembe eŵayavya kuti vinthu viŵayendele luweme. Koma yove epeleka malangizo amene awo mowama ntima. Mwachisanzo, yove enzeziŵa kuti ayakine mwa ophunzila ŵake enze na vuto yokaikila, ndipo eŵapasa malangizo. (Luk. 24:25-27; Yoh. 20:27) Yove eŵalimbikisa kuti akoika pasogolo ntchito yosogolela ŵanthu a Yehova, m’malo mwa mabizinesi ŵawo. (Yoh. 21:15) Komasoti Yesu eŵakumbusha kuti akopewa kulinganija vinthu vakukwanisha kuchita na vakuchita ayawo. (Yoh. 21:20-22) Komasoti eŵayavya kuti achinje maganizo ŵawo ophoniyeka ponena za Ufumu wa Mulungu noŵalimbikisa kuti akoganizila ngako ntchito yolalikila uthenga uweme. (Mach. 1:6-8) Kansi akulu angaphunzile chinji kuli Yesu?

15-16. (a) Kansi akulu angamukonkheje tyani Yesu? Fotokozani. (b) Kansi Patrick epindula tyani na malangizo ŵechilondela?

¹⁵ Kansi akulu angachite tyani pokonkheja Yesu? Akulu ofunikila kuphunzisa komasoti kuyavya enekwasu kupamikijapo achilumbwana, kuti ayenelele pa maudindo akulu-akulu.c Akulu ofunikalini kuyembekezela kuti ŵanthu ŵakuphunzisa akochita vinthu mosaphoniyesha kalikonse. Ove angafunikile kupeleka malangizo mwachikondi kuti ayavye Akhilisitu achilumbwana kuti aziŵe vinthu vinyinji, nowona kufunika konkhala olichefya, okhulupilika, komasoti ofunishisha kutumikila ŵanthu ayakine.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pet. 5:5.

¹⁶ Ganizilani mwechipindulila mkwasu Patrick chifukwa chopasiwa malangizo. Penze akali mulumbwana, yove enze na chiyoloŵezi cholaŵila mokalipa komasoti kuchita vinthu mosawama ntima na ayake, kupamikijapo akalongosi. Nkulu muyakine wotang’a mwauzimu pechiziŵa minkhalidwe iipa ya Patrick, emupasa malangizo asiteleti koma mowama ntima. Patrick enena kuti: “Nine wosangalala chifukwa chakuti nkulu wamene uyo eniyavya kuziŵa mbali yenenzefunikila kuwamiya. Nenzekumvwalini bwino muntima nikawona enekwasu ayakine olondela maudindo a utumiki wenenzefuna newo. Koma malangizo ŵechinipasa nkulu wamene uyo, eniyavya kuziŵa kuti nufunika kunkhala wolichefya kuti nikotumikila enekwasu na akalongosi, m’malo mofuna kutchuka olo maudindo ayakine mumpingo.” Monga vokonkhapo vake, Patrick enkhala nkulu ali na vyaka 23.—Miy. 27:9.

17. Kansi Yesu ewonesha tyani kuti enzeŵadalila ophunzila ŵake?

¹⁷ Yesu aliye uje tyala ophunzila ŵake kuti akokata ntchito yolalikila, koma eŵaujasoti kuti akophunzisa ŵanthu. (Mat. 28:20.) Payakine ophunzila ŵake enzelikaikila kuti angakwanishelini kukata ntchito yechiŵauja. Koma Yesu enzekaikilalini kuti ove akwanishe, ndipo eŵasimikijila kuti akwanishe. Pofuna kuŵayavya kuziŵa kuti enzeŵadalila, Yesu enena kuti: “Molingana na mwechinitumila Atata, nanesoti nukutumani.”—Yoh. 20:21.

18. Kansi akulu angamukonkheje tyani Yesu?

¹⁸ Kansi akulu angachite tyani pokonkheja Yesu? Akulu anzelu, ophunzisa Akhilisitu ayakine poŵapasa ntchito kuti akate. (Afil. 2:19-22) Mwachisanzo, akulu angasenge Akhilisitu achilumbwa kuti ayavye pa ntchito yotuŵisha olo kuwamyasoti Ng’anda ya Ufumu. Akulu angapeleke ntchito kuli enekwasu, kuŵaphunzisa mwangaikatile, noyembekezela kuti aikate luweme. Mkwasu muyakine zina yake Matthew wamene eikiwa lombapano kunkhala nkulu, otembeja kuti akulu amene oziŵa vinyinji emuphunzisa mwangakatile ntchito zosiyana-siyana, komasoti omudalila kuti akozikata luweme. Yove enena kuti: “Nikaphoniyesha, ove oniyavya kuphunzila kufumila pa vinthu vanaphoniyesha kuti nizachite luweme paulwendo wokonkhapo.”d

19. Kansi tufunikila kunkhala osimikija ntima kuchita chinji?

¹⁹ Yesu ekatishila ntchito masiku ŵake 40 akaliye luta kululu kuti atang’ishe ophunzila ŵake, kuŵaphunzisa, komasoti kuŵayavya kuti ayenelele maudindo akulu-akulu. Tiyeni tisimikije m’mitima yasu kuti tikokonkheja chisanzo chake chiweme. (1 Pet. 2:21) Yove angatiyavye kuti tikwanishe kuchita vamene ivi. Ndipo kulaŵila chendi, yove elonjeza kuti: “Newo nili pamozi na mwewo masiku onse mpaka nyengo ya mapeto a ino nthawe.”—Mat. 28:20.