NKHANI YOPHUNZILA N.° 23
Pitilijani kuyasha “mbaliŵali ya Yehova”
“Kuyaka kwa [chikondi] kuli monga ni kuyaka kwa mulilo. Chikondi chamene icho ni mbaliŵali ya Yehova.” —NYM. 8:6.
NYIMBO N.° 131 “Chamene Mulungu chawamanga pamozi”
VATIKUTI TIPHUNZILEa
1. Kansi Baibolo yuchifotokoza tyani chikondi ngacho-ngacho?
CHIKONDI “kuyaka kwake kuli monga ni kuyaka kwa mulilo. Chikondi chamene icho ni mbaliŵali ya Yehova. Manzi anyinji angakwanishelini kuchizimwa chikondi ndipo tumimana tunyinji tungachikokolole lini.”b (Nym. 8:6, 7) Mawu amene aŵa ochifotokoza luweme ngako chikondi ngacho-ngacho! Mawu amene aŵa ali na mfundo yachendi yolimbikisa kuli olungulana yakuti: Mungakwanishe kunkhala na chikondi ngacho-ngacho kuli muyake na muyake.
2. Kansi olungulana ofunika kuchita tyani kuti chikondi chawo osati chisile?
2 Pofunikila khama kuti olungulana akokondana kwa moyo wawo wonse. Mwachisanzo, mulilo ungapitilije kuyaka keno munthu muyakine opitilija kuikapo nkhuni. Koma keno paliye oikapo nkhuni, mulilo wamene uyu ungazimwe. Molingana na vamene ivi, chikondi cha pakati pa mwanalume na mwanakazi, chingankhale chotang’a mpaka kale-kale—koma peka-peka keno otang’isha ushamwali wawo. Nthawe ziyakine, olungulana angowona kuti chikondi chawo chusila, makamaka keno okumana na mavuto azachuma, matenda olo kudela nkhaŵa mwangalelele ŵana ŵawo. Tetyo keno muli pabanja, kansi mungachite tyani kuti “mbaliŵali ya Yehova” ipitilije kuyaka m’banja mwanu? Mu nkhani ino, tikambilane vinthu vitatu vamene vingakuyavyeni kuti ushamwali wanu unkhale wotang’a komasoti kuti munkhale na banja yosangalala.c
PITILIJANI KUTANG’ISHA USHAMWALI WANU NA YEHOVA
Molingana na Yosefe na Mariya, mwanalume na mwanakazi ofunikila kunkhala pa ushamwali wotang’a na Yehova (Onani ndime 3.)
3. Kansi kunkhala pa ushamwali wotang’a na Yehova kungayavye tyani ŵanthu olungulana kuti apitilije kukondana? (Mlaliki 4:12) (Onanisoti chithunzi.)
3 Kuti “mbaliŵali ya Yehova” ipitilije kuyaka, mwanalume na mwanakazi wake ofunikila kuyeja-yeja kunkhala pa ushamwali wotang’a na Yehova. Kansi ushamwali wamene uyu ungayavye tyani banja yawo? Keno mwanalune na mwanakazi wake owona kuti ushamwali wawo na Atata ŵawo akululu ni wofunika ngako, okonkheja malangizo ŵake ndipo opewa mavuto amene angachitishe kuti chikondi chawo chisile. (Ŵelengani Mlaliki 4:12.) Ŵanthu auzimu oyeja-yejasoti kukonkheja Yehova nokulisha minkhalidwe yakuwonesha yove monga kuwama ntima, kuleza ntima, komasoti kukhululuka. (Aef. 4:32–5:1) Keno ŵanthu olungulana owonesha minkhalidwe yamene iyi, vunkhala vosavuta kuti chikondi chawo chikule. Mulongo muyakine zina yake Lena, wamene wankhala m’banja kwa vyaka vopitilila 25, enena kuti, “Vunkhala vosavuta kukonda nolemekeza munthu wauzimu.”
4. Ndaŵa yanji Yehova esankha Yosefe na Mariya kuti azankhale makolo a Mesiya kusogolo?
4 Ganizilani chisanzo ichi cha m’Baibolo. Yehova penzefuna kusankha ŵanthu olungulana kuti azankhale makolo a Mesiya kusogolo, yove esankha Yosefe na Mariya pakati pa mbewu ya Davide. Ndaŵa yanji? Onse enze paushamwali wotang’a na Yehova, ndipo Yehova enzeziŵa kuti banja yawo izankhale yotang’a chifukwa cha chikondi chawo kuli yove. Mwewo olungulana, kansi mungaphunzile chinji kufumila kwa Yosefe na Mariya?
5. Kansi analume angaphunzile chinji kufumila kwa Yosefe?
5 Yosefe enzenkhala wokonzeka kukonkheja malangizo a Yehova, ndipo vamene ivi vimuchitisa kunkhala mwanalume muweme. Kwa maulwendo atatu onse, elondela malangizo ofumila kwa Mulungu okhuza banja yake. Pa nthawe zonse zamene izi, yove enzemvwila pa nthawe yamene iyo, olo kuti kuchita vamene ivi kwenze kovuta kuli yove. (Mt. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Mwa kukonkheja malangizo a Mulungu, Yosefe emuteteza Mariya, kumuyavya, komasoti kumusamalila. Ganizilani tyala mwamene vochita va Yosefe mwevichitishila Mariya kuti akomukonda nomulemekeza ngako! Mwewo analume, mungakonkheje Yosefe mwa kusakila-sakila malangizo a m’Baibolo okhuza mwamungasamalilile banja yanu.d Keno mukonkheja malangizo amene awo, olo kuti vamene ivi vingafune kuti muchinje ngako, mungawoneshe chikondi kuli mwanakazi wanu ndipo mungatang’ishe banja yanu. Mulongo muyakine waku Vanuatu, wamene wankhala m’banja kwa vyaka 20, enena kuti: “Mwanalume wangu akofufuza malangizo a Yehova noŵakonkheja, numulemekeza ngako. Nulimvwa kunkhala wotetezeka ndipo nudalila pa vosankha vake.”
6. Kansi anakazi angaphunzile chinji kufumila kwa Mariya?
6 Mariya payeka enze pa ushamwali na Yehova; chikhulupililo chake chenzedalilalini pa venzechita Yosefe. Yove enzeŵaziŵa luweme Malemba. Yove enzepatulasoti nthawe yosinkha-sinkha. (Lk. 2:19, 51) Mosakaikila, minkhalidwe yauzimu ya Mariya imuchitisha kunkhala mwanakazi muweme ngako. Masiku ŵano, anakazi anyinji oyeja-yeja kuchita monga mwenzechitila Mariya. Mwachisanzo, mulongo muyakine zina yake Emiko enena kuti: “Nikali mbeta, nenze na ndandanda yangu yochitilamo vinthu vauzimu. Koma penilunguliwa, niziŵa kuti chifukwa chakuti mwanalume wangu niye enzetipemphelela notisogolela pa kulambila, chikhulupililo changu chiyamba kudalila pa vinthu venzechita yove. Nenzefunika kupitilija kutang’isha ushamwali wangu na Yehova newo paneka. Tetyo, palipano nupatula nthawe yotandala paneka na Mulungu wangu—mwa kupemphela, kuŵelenga Malemba, noganizila vokhuza maganizo ŵake.” (Aga. 6:5) Mweno anakazi, pamupitilija kutang’isha ushamwali wanu na Yehova, analume ŵanu azankhale na vifukwa vinyinji vokutamandilani nokukondani.—Miy. 31:30.
7. Kansi mabanja angaphunzile chinji kufumila kwa Yosefe na Mariya pankhani ya kulambila pamozi?
7 Yosefe na Mariya enzechitasoti vinthu mokatijana kuti ushamwali wawo na Yehova upitilijie kunkhala wotang’a. Ove enzemvwisha kufunika kolambila Yehova pamozi monga banja. (Lk. 2:22-24, 41; 4:16) Kuchita vamene ivi kwenze kovuta, makamaka pa nthawe yechinkhala na ŵana anyinji, koma ove ekwanisha kuchita vamene ivi. Chamene ichi ni chisanzo chiweme ngako kuli ŵanthu olungulana masiku ŵano! Keno muli na ŵana monga mwevenzele na Yosefe na Mariya, vingankhale vovuta kuluta kumisonkhano olo kunkhala na ndandanda yochita kulambila kwa pabanja. Payakine vingankhale vovuta ngako kufwana nthawe yophunzila olo yopemphela pamozi monga banja. Koma olo n’tetyo, mukokumbukila kuti keno mulambila Yehova pamozi, munkhala kuti muvwendela pafupi ngako na yove komasoti mutang’isha ushamwali wanu kuli muyake na muyake. Tetyo mukowona kulambila kunkhala chinthu chofunika ngako.
8. Kansi mwanalume na mwanakazi amene okumana na mavuto m’banja angachite chinji kuti akopindula ngako na kulambila kwa pabanja?
8 Kansi mungachite tyani keno m’banja mwanu muli mavuto? Kunkhala pamozi kuti muchite kulambila kwa pabanja kungawoneke kosasangalasa. Keno n’tetyo, yambani na kukambilana nkhani ifupi komasoti yosangalasa yamwakatijana kuti mukambilane. Kuchita vamene ivi kungatang’ishe ushamwali wanu ndipo kungakuyavyeni kunkhala ofunishisha kuchita vinthu vokhuza kulambila monga banja.
MUKOPATULA NTHAWE YOTANDALA PAMOZI
9. Ndaŵa yanji mwanalume na mwanakazi ofunika kupatula nthawe yotandala pamozi?
9 Mwewo olungulana, mungapitilijesoti kukulisha chikondi chanu mwa kupatula nthawe yotandala pamozi. Mukochita vamene ivo, vizakuyavyeni kuziŵa vakuganiza muyanu wamene uyo komasoti mwakumvwila. (Gen. 2:24) Onani vechikumana navo Lilia na Ruslan pechingoti alungulana kwa vyaka, 15 vapita. Lilia enena kuti: “Teziŵa kuti tingakwanishelini kunkhala nthawe inyinji yochitila vinthu pamozi monga mwetenzeganizila. Tenzenkhala bize na ntchito masiku onse, ntchito za pang’anda, ndipo pavuli pake ŵana ŵasu. Tiwona kuti keno tingopatulalini nthawe yotandala pamozi monga banja, sembe ushamwali wasu wisila.”
10. Kansi olungulana angakonkheje tyani mfundo ya pa Aefeso 5:15, 16?
10 Kansi olungulana angachite tyani kuti akosimikijila kuti ofwana nthawe yotandala pamozi? Mungapatule nthawe yonkhala muli aŵili pamweka, olo kunkhala na ndandanda yotandala pamozi. (Ŵelengani Aefeso 5:15, 16.) M’bale muyakine waku Nigeria zina yake Uzondu enena kuti: “Nikolemba ndandanda ya vinthu vanufuna kuchita, nulembamosoti nthawe yamene newo na mwanakazi wangu yatikuti tizankhale pamozi monga banja ndipo nthawe yamene iyi nuiwona kunkhala yofunika ngako.” (Afil. 1:10) Onani mwamene Anastasia, mwanakazi wa wopanamila dela ku Moldova, mwakukatishila ntchito bwino nthawe yake. Yove enena kuti: “Nuyeja-yeja kukata ntchito zangu pa nthawe yamene mwanalume wangu alibize kusamalila maudindo ŵake. Mwanjila yamene iyi, tingakwanishe kupatula nthawe yonkhala pamozi pavuli pake.” Koma tyani keno ntchito zanu zuchitisha kuti mukovutika kupatula nthawe yotandala pamozi?
Kansi ni ntchito zotyani zamungakatile pamozi monga banja? (Onani ndime 11-12.)
11. Kansi Akula na Purisikila enzechitila pamozi vinthu votyani?
11 Olungulana angaphunzilepo kanthu pa chisanzo cha Akula na Purisikila, banja yamene Akhilisitu oyambilila enzeilemekeza. (Aro. 16:3, 4) Olo kuti Baibolo yufotokozalini vokhuza banja yawo, yove yuwonesha kuti enzekata ntchito pamozi, kulalikila pamozi, komasoti kuyavya ayakine pamozi. (Mac. 18:2, 3, 24-26) Ndipo Baibolo ikonena za Akula na Purisikila, nthawe zonse yuŵatomola pamozi.
12. Kansi mwanalume na mwanakazi wake angachite tyani kuti akonkhala nthawe ikulu ali pamozi? (Onanisoti chithunzi.)
12 Kansi olungulana angakonkheje tyani chisanzo cha Akula na Purisikila? Ganizilani vinthu vinyinji vamufunikila kuchita mwewo na mwanakazi wanu. Kansi mungakate ziyakine mwa ntchito zamene izi pamozi monga banja mmalo mozikata aliyense payeka-payeka? Mwachisanzo, Akula na Purisikila enzelalikila pamozi. Kansi mwewo mungakhale na cholinga chakuti mukochita vamene ivi nthawe zonse? Akula na Purisikila enzekatila soti ntchito pamozi. Payakine mwewo na mwanalume olo mwanakazi wanu mukatalini ntchito yolingana, koma kansi mungakatile pamozi ntchito zapang’anda? (Mlal. 4:9) Keno mukatila pamozi ntchito iyakine, mulimvwa monga nimwe timu imozi ndipo munkhala na mwayi wolaŵijana. Robert na Linda ankhala m’banja kwa vyaka vopitilila 50. Yove enena kuti: “Kulaŵila chendi, tiliye nthawe inyinji yochitila pamozi vinthu vosangulusha. Koma keno nusuka mbale ndipo mwanakazi wangu oziyanika, komasoti keno nukata naye pamozi ntchito yolima, nunkhala osangalala ngako. Kuchitila pamozi vinthu kutichitisha kunkhala okatijana. Chikondi chasu chupitilija kukula.”
13. Kansi mwanalume na mwanakazi wake, ofunikila kuchita tyani kuti akokatijana ngako?
13 Kumbukilani kuti kupatula tyala nthawe yonkhala pamozi, nikosakwanila kuti mwanalume na mwanakazi wake akochita vinthu mokatijana. Mwanakazi muyakine waku Brazil enena kuti: “Masiku ŵano, tunkhala bize ngako pa moyo wasu, mwakuti n’vosavuta kuganiza kuti nise okatijana tyala chifukwa chakuti tunkhala mu ng’anda imozi. Naphunzila kuti nufunikila kuchita vinyinji kupambana tyala kunkhala pamozi. Nufunikilasoti kusamalila muyangu wa mu ukwati mu njila yakufunikila.” Onani mwakuchitila Bruno na mwanakazi wake, Tays, posamalilana muyake na muyake. Yove enena kuti: “Tikotandala pamozi, tuika mafoni ŵasu patali nosangalala na kutandala kwasu paseka.”
14. Keno olungulana osangalalalini akapatula nthawe yotandala pamozi, kansi angachite tyani?
14 Lomba tyani keno mwewo pamozi na mwanalume olo mwanakazi wanu, musangalalalini kutandala pamozi? Payakine mukonda vinthu vosiyana, olo payakine mukonda kukalipijana. Kansi mungachite tyani? Ganizilani za mulilo watatomola poyamba. Poyamba kuyaka mulilo unkhalalini unyinji. Mufunikila kupitilija kuikapo mapisi akulu-akulu ankhuni pa mulilo. Molingana na vamene ivi, tyani kupatulako kanthawe katontho pa nsiku iliyonse kuti mukotandala muli pamozi? Mukowoneshesha kuti vamuchita pa nthawe yamene iyo, vikonkhala vosangalasa kuli aliyense wa mwewo, osati vamene vingayambishe mikangano. (Yak. 3:18) Mwa kuyamba na kuchita vinthu vitontho-vitontho vamene ivi, mungayambesoti kukulisha chikondi chanu.
MUKOCHITILANA VINTHU MWAULEMU
15. Ndaŵa yanji ulemu ni wofunika kuti ŵanthu olungulana apitilije kukondana?
15 Ulemu ni wofunika m’banja. Ulemu wamene uyu uli monga ni umphuye wamene uyavya mulilo kuti ukoyaka ngako. Paliye umphuye, mulilo uzimwa kamangu. Molingana na vamene ivi, keno paliye ulemu, olungulana angawone kuti chikondi chawo chuchepa kamangu. Mwa njila iyakine, mwanalume na mwanakazi wake amene oyeja-yeja kulemekezana, ochitisha kuti chikondi chawo chipitilije kukula. Koma olo n’tetyo, ziŵani kuti ni nkhanilini yoganiza tyala pamweka kuti mwewo muli na ulemu, koma kuti muyanu wa mu ukwati akokumvwa kuti mumulemekeza. Penny na Aret ankhala m’banja kwa vyaka vopitilila 25. Aret enena kuti: “Chifukwa chakuti tulemekezana muyake na muyake tukondana ngako pa ng’anda pasu. Tumasuka kufotokozelana maganizo ŵasu chifukwa tuziŵa kuti tulemekeza vawalaŵila muyasu.” Lomba, kansi mungachite tyani kuti muyavye mwanalume olo mwanakazi wanu kuwona kuti mumulemekeza ngako? Ganizilani chisanzo cha Abulahamu na Sara.
Mwanalume Wachikhilisitu ofunika kuwonesha kuti olemekeza mwakumvwila mwanakazi wake pomutetekela mwatchelu (Onani ndime 16.)
16. Kansi analume angaphunzile chinji kufumila pa chisanzo cha Abulahamu? (1 Petulo 3:7) (Onanisoti chithunzi.)
16 Abulahamu enzechita naye vinthu mwaulemu Sara. Yove enzelemekeza maganizo a Sara ndipo enzeganizila mwenzemvwila muntima mwake. Pa nthawe iyakine Sara enze na nkhaŵa, ndipo efotokoza maganizo ŵake kuli Abulahamu, mpaka efwika pomuimba mulandu. Kansi Abulahamu emuyankha mwaukali? Yayi. Yove enzeziŵa kuti Sara enze mwanakazi wogonjela komasoti enzechita vinthu mokatijana na vosankha vake. Abulahamu emumvwila nkazi wake ndipo eyeja-yeja kusilija nkhani yamene iyo. (Gen. 16:5, 6) Kansi tingaphunzilepo chinji? Analume, mwewo muli na udindo wopanga vosankha va banja yanu. (1 Akor. 11:3) Koma olo n’tetyo, mungawoneshe chikondi mwa kuyamba mwaganizila maganizo a mwanakazi wanu mukaliyepanga chosankha, makamaka keno chosankha chamene icho chizakhuze moyo wake. (1 Akor. 13:4, 5) Nthawe ziyakine, mwanakazi wanu angankhale na nkhaŵa ndipo angofuna kuti akufotokozeleni mwakumvwila. Kansi mulemekeza mwakumvwila pomutetekela mwatchelu? (Ŵelengani 1 Petulo 3:7.) Angela na Dmitry ankhala m’banja kwa vyaka pafupi-fupi 30. Pofotokoza mwakuchitila naye vinthu mwaulemu mwanalume wake, yove enena kuti: “Dmitry onkhala wokonzeka nthawe zonse kunimvwishila nikakalipa olo nikangofuna kulaŵila naye tyala. Ochita nane vinthu moleza ntima olo panthawe yamene nili wokalipa ngako.”
17. Kansi anakazi angaphunzile chinji pa chisanzo cha Sara? (1 Petulo 3:5, 6)
17 Sara enzelemekeza Abulahamu pochita vinthu mokatijana na vosankha vake. (Gen. 12:5) Pa nthawe iyakine, Abulahamu esankha kucheleza alwendo amene enzeŵayembekezela lini. Yove esenga Sara kuti ayambe wapanama kukata ntchito yake nokonza makeke anyinji. (Gen. 18:6) Sara echita vinthu mokulumija ngako ndipo echilikiza chosankha cha Abulahamu. Mwewo anakazi, mungakonkheje Sara mwa kuchilikiza vosankha va analume ŵanu. Mukachita tetyo, muzatang’ishe banja yanu. (Ŵelengani 1 Petulo 3:5, 6.) Dmitry watatomola mu ndime yapita, efotokoza vakuchita mwanakazi wake kuti yove akokumvwa kuti olemekezewa. Yove enena kuti: “Nutembeja khama ya Angela pochilikiza vosankha vangu, olo pa nthawe yasakatijana na vinthu vanasankha. Keno vinthu viliye yende luweme, yove onizuzula lini.” Nikosavuta kukonda munthu wamene okulemekeza!
18. Kansi ŵanthu olungulana opindula tyani akoyeja-yeja kupitilija kukondana?
18 Masiku ŵano, Satana ofuna kusilija chikondi chamene chili m’mabanja Achikhilisitu. Yove oziŵa kuti keno mwanalume na mwanakazi wake aleka kukondana, angaleke kukonda Yehova. Koma olo n’tetyo, chikondi ngacho-ngacho chusilalini! Tetyo chikondi m’banja mwanu chikonkhala monga ni chikondi chutomolewa mu Nyimbo ya Solomo. Tetyo nkhalani osimikijila kuika Yehova pasogolo m’banja mwanu, kufwana nthawe yotandala pamozi, komasoti kulemekeza maganizo na vosoŵa va muyanu wa mu ukwati. Mukachita tetyo, banja yanu izalemekeze Yehova wamene niye eyambisha chikondi ngacho-ngacho, ndipo molingana na mulilo wamene ukolela bwino, chikondi chanu chizayake mpaka kale-kale.
NYIMBO N.° 132 Lomba nise muŵili umozi
a Yehova epasa ŵanthu mphaso ya ukwati yamene yuchitisha mwanalume na mwanakazi wake kusangalala na chikondi chapadela pakati pawo. Koma olo n’tetyo, nthawe ziyakine chikondi chamene ichi chingasile. Keno muli pabanja nkhani ino, ikuyavyeni kuti mukokondana komasoti kuti mukonkhala mosangalala m’banja.
b Chikondi ngacho-ngacho, chamene nthawe zonse chusilalini komasoti n’chonkhalisha, chutomolewa kuti “mbaliŵali ya Yehova” chifukwa chakuti Yehova niye eyambisha chikondi chamene icho.
c Keno mwanalume olo mwanakazi wanu ni wa Mbonilini, mfundo zamene izi zingakuyavyeni mphela kutang’isha ushamwali wanu.—1 Akor. 7:12-14; 1 Pet. 3:1, 2.
d Mwachisanzo, onani malangizo othandiza amene ali mu nkhani zakuti “Mfundo Zothandiza Mabanja,” zupezeka pa jw.org na pa JW Library®.