A2
Tso di Leng ga Hlatollo Yowa
Hlatollo ya Lefase la Nyuwane ya Mangwalo ya Segerika ba yi ntshiye ka 1950 ka Sekgowa, ke mokane Hlatollo ya Lefase la Nyuwane ya Mangwalo ya go Hlawolega ya gore yi felele ba yi ntshiye ka 1961. Go tlugisela ka nako yonone, batho ba go tlala ka matla ba gore baa yi bala ga mebolabolo ya go teya ka ku ga 210 ba gelepiye ke hlatollo yowa ya Mangwalo ya go Hlawolega ya go tshepega ya gore fote ya balega, ya go tšwa ga mebolabolo ya ku mathomisong.
Mara mebolabolo yi tšhentšhiye ga mengwaga ya go fela. Komiti ya go Hlatolla Bhayibele ya Lefase la Nyuwane yi di bonne gore di nyaka yi make se sengwana gore yi thogo tikisa dipelo tsa bo ba balang lekgono. Gore ba thogo segelela tsotsone, ba tšhentšhiye mabeyelo ya ditaba ga hlatollo yowa, fote ba makiye tsotsone ba naganne dilo tsowa:
Go berekisa mmolabolo wa gana byalo wa gore di lula go wo kwisisa. Mo re beyisa, mantsu ya gore “go hlupegisiwa nako ya go lefa” motho a ka fo kwa ma rela gore “motho wa go hlupega nako ya go lefa.” Mara taba ye kgolo ke go fo re motho a titshware, ya gore ba yi hlatolla gabutši mo ba berekisa mantsu ya gore “go lefisa pelo.” (Magalata 5:22) Gana byalo go berekisiwwe lentsu “semumu” sekaleng sa mantsu ya gore ne ma berekisiwa botala ya go rela “go sa kgone go bolabola.” (Matewu 9:32, 33) Lentsu “nghwababane” ba le tšhentšhiye ba berekisa mantsu ya gore go “rekisa mmele.” (Genesi 38:15) Ga hlatollo yowa, “go yetsela le motho wa gore a wa šadha naye” ga go tlala ba go hlatolla go le “bonghwahla”; “go sa titshware gabutši” go le “go maka dilo o sa tšebi”; ke mokane “menyanya ya mašata” ba yi hlatolla go le “menyanya ya go sa lawolege.” (Magalata 5:19-21) Sekgaleng sa mantsu ya gore “go sa fele” go berekisiwwe mantsu ya go tshwana le “go ya go yye,” “nako ya go lefa” kela “botala ka matla,” gore molayetsa wo kwagale.—Genesi 3:22; Eksoda 31:16; Pisalema 90:2; Mmolabodi 1:4; Mmika 5:2.
Lentsu “pewu” ka Seheberu le Segerika sa ku botala le ka rela pewu ya semilane, ngwana wa motho, kela ditlogolwane kela pewu ya monna. Ka taba la gore a di sa tlwayelegiye gore Sekgowa se berekise lentsu “pewu” mo se rela batho, sekgaleng sa lona go berekisiwwe mantsu ya gore ma nyaretsa taba yo yi nyakegang, di ya ka gore ba bolabola ka ying. (Genesi 1:11; 22:17; 48:4; Matewu 22:24; Johane 8:37) Gana byalo, lentsu “setlogolwane” ba le berekisa ka matla mo ba rela tso di tshepisiwweng ku tšhomong ya Edeni, tsa gore di krayega ga Genesi 3:15.
Mantsu ya Sekgowa ya go rela “go fega kwateng” ga dihlatollo tse dingwana tsa Bhayibele yowa ke mo ma sipidisana le go bolayiwa ga Jeso. Le mo nkare mantsu yawa ke mo ba ma berekisa go šupetsa ka mokgo Jeso ne ba mo kokotele ka gona phateng ya mohlupego, ga go tlala ke mo ba ma berekisa mo ba rela mokgwa wa ku botala wa go bolaya batho ba berekisa phate ya gore ba yi makiye nhla ku gedimo ba hlaba motho ka yona ho mmeleng ke mokane ba mo fega ka yona. Ka gore Jeso a baa mo hlaba ka phate ya mohlupego, hlatollo yowa yi berekisa mantsu ya go tshwana le “kokotele phateng” mo yi bolabola ka ka mokgo Jeso a bolayiwweng ka gona phateng ya mohlupego.—Matewu 20:19; 27:31, 35.
Go yedisa mantsu ya ka Bhayibeleng. Mantsu ya mangwana ya gore ba ma berekisiye ga dihlatollo tse dingwana tsa Sekgowa tsa Hlatollo ya Lefase la Nyuwane ke mo di nyaka gore ma hlatolliwe gore ma kwisisege gabutši. Mo re beyisa, lentsu la Seheberu la “Sheol” le la Segerika la “Hades” ba ma berekisiye ka Bhayibeleng mo ba rela lebitla la motho. Batho ba go tlala a ba ma tšibi mantsu yane, fote “Hades” yi ka hlatolliwa gabedi ka taba la ka mokgo ba ma berekisang ga dilo tsa Segerika tsa gore batho baa di dumela mara a di šiyo. Byalo, sekaleng sa mantsu yawa ka mabedi ba berekisiye lentsu “Lebitla,” la gore bo ba go ngwala Bhayibele ne ba rela lona. Gana byalo mantsu yawa ya “Sheol” le “Hades” ma tšhediwa ga ditwaba.—Pisalema 16:10; Mebereko 2:27.
Ga dihlatollo tsa ku botala, lentsu la Seheberu la neʹphesh le la Segerika la psy·kheʹ ne ba le hlatolla go le “moya.” Ka taba la gore ba go tlala ne ba sa kwisisi gore lentsu “moya” le rela ying, mokgwa wo ba wo berekisiyeng wo gelepiye ye a balang gore a kgone go kwisisa gore bo ba ba hlohletseleng gore ba ngwale Bhayibele ne ba rela gore king ga mantsu ya mmolabolo wa ku mathomisong. Di ya ka gore ba ma berekisiye kaye, mantsu yane ma ka fo rela (1) motho, (2) lephelo la motho, (3) dilo tsa go phela, (4) tso motho a di nabelang kela ka dinako tse dingwana, (5) ma ka fo rela le batho ba gore ba hlokofele. Mara ka taba la gore go berekisa lentsu “moya” ka mokgonone a dya tlwayelega ka Sekgowa, ba segelele sepheto sa gore mo go nang le mantsu yawa, ba beye ditaba go ya ka so ma relang sona ka mmolabolo wa ku mathomisong, ga go tlala ba berekisasetwaba sa gore “Kela ‘moya.’ ” Mara ga diyema tse dingwana kela tse dingwana tsa gore batho ba di tlwayele, ba lisetsiye lentsu “moya” ke mokane ba tšhela setwaba sa gore se ba yisa ga Dihlatollo Tsa Mantsu kela ba šupetsa gore le ka beyiwa byang ka mokgwa wo mongwana.—Dotoronoma 6:5; Pisalema 131:2; Diyema 2:10; Matewu 22:37.
Fote lentsu “pshyiyo” ba le lisetsiye mo ba rela ya gore yi ho mmeleng wa motho. Mara mo ba le berekisa ka mokgwa wa go tshwanisela go tshwana le ga Pisalema 7:9 le 26:2 le ga Kutullo 2:23, ba rela “ka mokgo motho a tikwang ka ku tengteng” kela “tso motho a di naganang,” ba le tšhediye ga setwaba.
Go fo tshwana le ka mokgo Seheberu le Segerika di beyang mantsu, lentsu “pelo” ka Sekgowa ba re berekisa mo ba rela pelo ya motho la boya la berekisiwa le ka mokgwa wa go tshwanisela, byalo ba le berekisiye mo ba hlatolla. Mara go gongwana ga gore ne di sa kwagale go berekisa lentsu lone, ba berekisiye mantsu ya mangwana gore ba yedise taba. Mo re beyisa, ga puku ya Diyema, sekaleng sa mantsu ya gore ne ba re “go nyaka ga pelo” ba berekisiye ‘go sa hlalefe.’ (Diyema 6:32; 7:7) Mantsu ya mangwana ya go tshwana le, “makgura,” “letlalo” le “lenaka,” le wona ba ma makiye ka mokgonone, di ya ka gore go bolabodiwa ka ying. (Genesi 45:18; Mmolabodi 5:6; Jobo 16:15) Mantsu yawa ya mangwana go bolabodiwa ka wona ga “Dihlatollo Tsa Mantsu ya ka Bhayibeleng.”
Gore yi balege lula. Ga Bhayibele ya gana byalo ya Hlatollo ya Lefase la Nyuwane, ba makiye gore mafoko ya gore ma lefiye le ya gore a ma kwisisege, ma be lula kela ma yele, fote ga go tlala ba makiye gore go sa be lefoko ka lloši. Ditaba tsa gona ba di beyye ka mokgo batho ba tlwayeleng go bolabola ka gona, tsotsone di maka gore di balege fote di kwisisege. Go tokegela gana hone, mantsu ya go rela motho ya gore ne ma nyarela gatleletlele ga taba ka yyoši, ba ma pomme ke mokane ba berekisa lebitso la motho yene sekgaleng sa wona. Se sengwana fote ke gore dinombhoro a di ya ngwadiwa ka mantsu, tsotsone di gelepa ye a balang gore a kgone go di kwisisa fote a di tshware ka hlogo.
Gore yi beye ditaba gabutši ga mantsu ya go bolabola ka banna kela basadi. Ka Seheberu le ka Segerika go na le mantsu ya mangwana ya go šupetsa gore go bolabodiwa ka monna kela ka mosadi fote ka Segerika mantsu yane ma kena ka mo le ka mo. Ka dinako tse dingwana, go hlaya gore ba bolabola ka monna kela ka mosadi ka mmolabolo wa ku mathomisong go ka maka gore taba yo go bolabodiwang ka yona yi sa kwagale. Ka Seheberu le ka Segerika, go na le mantsu ya gore ga go tlala ma rela banna, fote ma berekisiwa le mo go bolabodiwa ka banna le basadi. Mo re beyisa, mantsu yawa ya gore “barwayi ba Israyele” ma ka rela 12 ya barwayi ba Jakobo, mara ga go tlala go ba go bolabodiwa ka setšhaba ka mokana ga sona sa Israyele, gana hone go kena banna le basadi. (Genesi 46:5; Eksoda 35:29) Byalo ga hlatollo yowa, mantsu yane ga go tlala mo ba ma hlatolla ba re “Maisrayele” go šupetsa gore ma rela setšhaba ka mokana ga sona sa Israyele. Go fo tshwana le mantsu ya gore “mošomanyana wa gore aa na papa,” ba ma hlatolliye go le “ngwana wa gore aa na papa” kela “tšhuwana” go šupetsa gore ma ka ba fo ba ma rela mošomanyana kela ngwannyana. Ka nthoko ye nngwana, ka gore Bhayibele yi berekisa lentsu la go rela monna mo yi bolabola ka Modimo le Morwayi wage, mangeloyi ya mehlobohlobo le madimona, a go na so se ka makang gore ba sa berekisi mantsu ya go hlaya gore ye go bolabodiwang ka yene ke monna kela ke mosadi go fo tshwana le ka mokgo dihlatollo tse dingwana tsa dinako tsowa di makang ka gona.
Tse dingwana tso di krayegang ga hlatollo yowa:
Hlatollo yowa ya Bhayibele yi na le paranyana ya ditwaba. Ditwaba tsone di ka mokgo:
“Kela” Mekgwa ye mengwana ya go beya taba ya Seheberu, Searamo kela Segerika ya gore yi sa na yi bolabola tsetsela.—Jošuwa 1:8, “lentsu la fase.”
“Kela di ka fo rela gore” Mokgwa wo mongwana wa go beya taba wa gore wo maka gore taba yone yi tšhentšhe mara yi šale yi na yi kwagala.—Genesi 21:6, “tshega le nna”; Zakariya 14:21, “Lekanana.”
“Gabutšibutši ke” Hlatollo ya lentsu ka lentsu ya gore yi latelela Seheberu, Searamo kela Segerika; kela so se hlayang ke mmolabolo wo taba ne yi ngwadiwwe ka wona mathomisong.—Genesi 30:22, “yime.”
Tso mantsu ma relang tsona le mo ma tšwang gona Hlatollo ya mabitso (Genesi 3:17, “Adamo”; Eksoda 15:23, “Maara”); tsa go yelana le dikala le tsa go meta (Genesi 6:15, “dikhyubhiti”); ditaba tse dingwana tsa go gelepa tsa gore di ga Tsa go Tlatsisa le ga Dihlatollo tsa Mantsu.—Genesi 37:35, “Lebitleng”; Matewu 5:22, “Ghehena.”
Ditaba tsa gore di ka ku mathomisong tsa gore di ga lephephe la “Mabulakgoro ya Lentsu la Modimo,” di na le tse dingwana tsa tso Bhayibele yi di tšhutisang. Ka nthago ga ditaba tsone go tla “Mabitso ya dipuku tsa Bhayibele,” “Letheto la Mantsu ya ka Bhayibeleng,” le “Dihlatollo tsa Mantsu ya ka Bhayibeleng.” Dihlatollo tsa Mantsu di gelepa ye a balang gore a kwisise mantsu ya mangwana go ya ka mokgo ma berekisiwweng ka ho Bhayibeleng. Tsa go Tlatsisa Tsa A di na le dikopa tsowa: “Ditšhiko Tsa mo go Hlatolliwa Bhayibele,” “Tso di Leng ga Hlatollo Yowa,” “Ka Mokgo Bhayibele yi Segeleng ga Rune,” “Lebitso la Modimo ga Mangwalo ya Seheberu,” “Lebitso la Modimo ga Mangwalo ya Sekreste ya Segerika,” “Tšhate: Baporofeta le Magoši ya Juda le ya Israyele,” le “Dilo Tse Dikgolo Tso di Makegiyeng Nakwela Jeso a le Lefaseng.” Ga Tsa go Tlatsisa Tsa B go na le memmepo, ditšhate le tse dingwana tsa gore di ka berekela bo ba balang Bhayibeleng ba kenelela.
Ka ho Bhayibeleng, puku ye nngwana le ye nngwana yi na le tsa ka teng go ya ka ditema le ditemanyana tsa gona fote di gelepa ye a balang gore a kgone go tšiba gore o nyoko kraya ying mo a bala puku yone. Ho gare ga lephephe le lengwana le le lengwana go na le mangwalo ya gore maa šagelana ya gore ma šupetsa ditemanyana tsa gore di ya yelana.