Phema “go Itsomela Dilo tše Dikgolo”

1, 2. (a) Baruke o ile a lebeletšana le bothata bofe ka ngwaga wa bone wa pušo ya Jehoyakima? (b) Jehofa o ile a thuša Baruke bjang?

BARUKE e lego mongwaledi yo a botegago wa Jeremia, o be a lapile. E be e le ka ngwaga wa bone wa pušo ya Kgoši e kgopo e lego Jehoyakima, goba mo e ka bago ka 625 B.C.E. Jeremia o ile a botša mongwaledi yo gore a ngwale lengwalong la go phuthwa mantšu ka moka ao Jehofa a a boditšego moporofeta yo mabapi le Jerusalema le Juda, e lego mantšu ao a boletšwego nywageng e fetago e 23 ya go šoma ga Jeremia e le moporofeta go ba go fihla ka nako yeo. (Jer. 25:1-3; 36:1, 2) Baruke ga se a ka a balela Bajuda dikagare tša lengwalo leo ka yona nako yeo. O be a tlo ba balela tšona ngwageng wo o latelago. (Jer. 36:9, 10) Eupša na go na le selo seo se bego se tshwenya Baruke?

² Baruke o ile a lla ka gore: “Bjale ke yo madimabe, ka gobane Jehofa o nkokeleditše manyami bohlokong bja ka! Ke lapišitšwe ke go fegelwa.” Ga go pelaelo gore ka dinako tše dingwe le wena o ile wa bolela mantšu ao a go bontšha go lapa, go sa šetšwe gore o ile wa dira seo o bolela ka go hlaboša goba ka pelong. Go sa šetšwe gore Baruke o dirile seo bjang, Jehofa o be a theeditše. Mohlahlobi wa dipelo tša batho o be a tseba seo se dirilego gore Baruke a be boemong bjo bja tlalelo, gomme Jehofa o ile a phošolla Baruke ka botho a diriša Jeremia. (Bala Jeremia 45:1-5.) Lega go le bjalo, o ka ipotšiša lebaka leo ka lona Baruke a ilego a ikwa a lapile kudu gakaakaa. Na e be e le ka baka la kabelo yeo a bego a e amogetše goba mohlomongwe maemo ao a bego a swanetše go e phetha ka tlase ga ona? Aowa, bothata e be e le pelo ya gagwe goba maikemišetšo a gagwe. Taba ke gore Baruke o be a “itsomela dilo tše dikgolo.” Dilo tšeo be e le eng? Jehofa o ile a mo nea kgonthišetšo efe ge e ba a be a ka amogela keletšo le tlhahlo ya gagwe? Gona re ka ithuta eng phihlelong ya Baruke?

‘DILO TŠEO TŠE DIKGOLO’ E BE E LE ENG?

3. Modu wa bothata bja Baruke bja moya e be e le eng?

³ Baruke o swanetše go ba a be a tseba gore “dilo tše dikgolo” e be e le eng. Mongwaledi yo o ile a lemoga gore “mahlo a [Modimo] a bona ditsela tša motho, gomme o bona dikgato tša gagwe ka moka.” (Jobo 34:21) Lebaka la gore Baruke a ikwe a se na “lefelo la boikhutšo” ge a be a dutše a ngwala mantšu a Jeremia a boporofeta, e be e se kabelo ka boyona. E be e le pono ya gagwe ka dilo tšeo di bego di bonagala e le tše dikgolo, e lego seo se bego se le ka pelong ya gagwe. Ka ge a be a nweletše go itsomeleng “dilo tše dikgolo,” Baruke o ile a lahlegelwa ke pono ya dilo tše bohlokwa, e lego dilo tšeo di tswalanago le go dira thato ya Modimo. (Bafil. 1:10) Phetolelo ya Lefase le Lefsa e tšweletša moko wa lediri leo le dirišitšwego gomme e le fetolela e le “duletše go itsomela.” Ka gona, e be e se kgopolo ya nakwana goba yeo e iphetelago. Baruke o be a šetše a itsomela “dilo tše dikgolo” ge Jehofa a be a mo lemoša gore a kgaotše go dira bjalo. Le ge mongwaledi yo a botegago wa Jeremia a be a tšea karolo go direng thato ya Modimo, ka nako e swanago o be a ikganyogela “dilo tše dikgolo.”

4, 5. Ke ka baka la’ng “dilo tše dikgolo” tšeo Baruke a bego a di nyaka di ka ba di be di akaretša botumo le maemo, gona ke ka baka la’ng temošo ya Jehofa e be e swanetše?

⁴ Ge e le mabapi le dilo tšeo Baruke a bego a tshwenyegile ka tšona, kgonagalo e nngwe e ka ba gore o be a nyaka botumo le maemo. Gaešita le ge Baruke a be a hlankela e le mongwaledi wa Jeremia, go ka direga gore e be e se mongwaledi wa Jeremia feela. Go Jeremia 36:32, go bolelwa ka Baruke e le “mongwaledi.” Bohlatse bja baepi ba marope bo šišinya gore e be e le mokgomana wa maemo a phagamego. Ge e le gabotse, leina le le swanago le dirišwa le go “Elishama mongwaledi,” yo a bego a balwa gare ga dikgošana tša Juda. Se se šišinya gore Baruke le yena o be a tsena ka “phapošing ya go jela ya mongwaledi,” ka “ntlong ya kgoši” ka ge e be e le yo mongwe wa badirišani ba Elishama. (Jer. 36:11, 12, 14) Ka gona, Baruke e swanetše go ba e be e le mokgomana yo a rutegilego wa ka bogošing. Ngwanabo Baruke e lego Seraya, o be a le maemong a phagamego a go ba mohlokomedi wa dintlo tša mošate tša Kgoši Tsedekia gomme o ile a ya le kgoši leetong la bohlokwa la go ya Babilona. (Bala Jeremia 51:59.) Ka ge e be e le mohlokomedi wa dintlo tša mošate, go bonagala Seraya a be a hlokomela dinyakwa tša kgoši le go e lokišetša marobalo ge e be e tšea maeto. A ke maemo a phagamego e le ruri.

⁵ O ka kwešiša gore motho yo a tlwaetšego maemo a phagamego a ka thoma go lapišwa ke go ngwala melaetša e latelanago ya dikahlolo kgahlanong le Juda. Ge e le gabotse, go thekga moporofeta wa Modimo go ka ba go ile gwa bea maemo le mošomo wa Baruke kotsing. Le gona nagana ka ditlamorago tša ge nkabe Jehofa a ile a phušola seo a se agilego, go etša ge re bala go Jeremia 45:4. “Dilo tše dikgolo” tšeo Baruke a bego a nagana ka tšona—go sa šetšwe gore e be e le go hwetša maemo a makaone ka kgorong ya bogoši goba katlego ya dilo tše di bonagalago—e be e tla ba tša lefeela. Ge e ba Baruke a be a nyaka go šireletša maemo a gagwe tshepedišong ya mehleng yeo ya Sejuda yeo e bego e ahlotšwe, gona Modimo o be a na le lebaka la go mo thibela go nagana ka tsela yeo.

6, 7. Ge e ba “dilo tše dikgolo” tšeo Baruke a bego a di nyaka di be di theilwe dilong tše di bonagalago, tshekamelo ya gagwe e be e tla swana le mehlala efe e mengwe ya nakong yeo?

⁶ Ka lehlakoreng le lengwe, “dilo tše dikgolo” tšeo Baruke a bego a di nyaka di ka ba di be di akaretša katlego ya dilo tše di bonagalago. Ditšhaba tšeo di bego di dikologile Juda di be di ithekgile kudu ka dithoto le mahumo. Moaba e be e botile ‘mediro le matlotlo’ a yona. Go be go le bjalo le ka Amoni. Le gona, Jehofa o ile a laela gore Jeremia a hlalose Babilona e le yeo e “nago le matlotlo a mantši kudu.” (Jer. 48:1, 7; 49:1, 4; 51:1, 13) Eupša therešo ke gore Modimo o be a ahlotše ditšhaba tšeo.

⁷ Ka gona, ge e ba Baruke a be a itsomela dithoto le mahumo, o ka lemoga lebaka leo ka lona Jehofa a ilego a mo lemoša mabapi le seo. Ge Modimo ‘a be a ka otlolla seatla sa gagwe gore a lwe’ le Bajuda, dintlo tša bona le mašemo a bona di be di tla gafelwa manaba a bona. (Jer. 6:12; 20:5) A re re o be o phela mehleng ya Baruke gomme o dula Jerusalema. Bontši bja batho ba nageng ya geno—go akaretša dikgošana, baperisita le kgoši ka boyona—ba be ba ikwa gore ba swanetše go lwa le Bababilona bao ba bego ba ba hlasela. Lega go le bjalo, wena o be o kwele molaetša wa Jeremia, o rego: “Hlankelang kgoši ya Babilona gomme le tšwele pele le phela.” (Jer. 27:12, 17) Na go ba le dithoto tše dintšintši motseng woo nkabe go ile gwa go nolofaletša go kwa tlhahlo ya Modimo? Na tsela yeo o bego o tla ba o ikwa ka yona ka dithoto tšeo nkabe e ile ya go dira gore o kwe temošo ya Jeremia, goba na nkabe e ile ya go dira gore o latele seo ba bantši ba bego ba se dira? Ge e le gabotse, dilo ka moka tša bohlokwa kua Juda le Jerusalema, go akaretša le tšeo di bego di le ka tempeleng, di ile tša hulwa gomme tša išwa Babilona. Ka gona, go phegelela go ba le dilo tše di bonagalago e be e tla ba ga lefeela. (Jer. 27:21, 22) Na go na le seo re ka ithutago sona tabeng ye?

“KE TLA GO NEA GORE O ITHOPELE MOYA WA GAGO”

8, 9. Ke ka baka la’ng o ka bolela gore go amogela ga Baruke moya wa gagwe bjalo ka dithebola e be e le gabohlokwa?

⁸ Bjale ela hloko taba ye: Baruke o be a tla hwetša eng ka go kwa taelo ya Modimo? O be a tla hwetša bophelo bja gagwe. Seo o ile a se kgonthišetšwa se le “bjalo ka dithebola” tša gagwe. (Bala Jeremia 45:5.) Ke batho ba sego kae feela bao ba ilego ba phologa. E be e le bomang? Ke bao ba ilego ba kwa tlhahlo ya Modimo ya gore ba lahlele toulo, ke gore, ba ineele go Bakaladea. (Jer. 21:9; 38:2) Ba bangwe ba ka ipotšiša gore: ‘Na ba ile ba newa sona seo feela ka baka la go kwa ga bona?’

⁹ Bjale nagana ka boemo bja Jerusalema ge e be e rakeletšwe ke Babilona. Jerusalema e ile ya tlaišega kudu thakelelong yeo e tšerego nako e telele. Go fapana le yona, re ka re Sodoma e ile ya fedišwa ka ponyo ya leihlo. Ka mantšu a mangwe, go ka bolelwa gore phedišo ya Sodoma e be e kgotlelelega. (Dillo 4:6) Baruke o ile a ngwala boporofeta bja gore badudi ba Jerusalema ba be ba tla hwa ka tšhoša, ka tlala goba ka leuba la bolwetši. O swanetše go ba a bone ge seo se phethagala. Dijo di ile tša fela kua Jerusalema. Go be go kweša bohloko gakaakaang go ba motseng woo go ona bomma bao ka tlhago ba nago le “lešoko” ba bego ba apea bana ba bona gomme ba ba ja! (Dillo 2:20; 4:10; Jer. 19:9) Lega go le bjalo, Baruke o ile a phologa. Ee, go sa šetšwe khuduego e bjalo, bophelo ka bo bjona bo be bo le bjalo ka dithebola, bo be bo etša moputso wa bafenyi ka morago ga ntwa. Go molaleng gore Baruke o swanetše go ba a ile a amogela le go latela keletšo e tšwago go Modimo ya gore a se ke a itsomela “dilo tše dikgolo.” Ka gona, Jehofa o ile a mo putsa, go etša ge seo se hlatselwa ke taba ya gore o ile a phologa.—Jer. 43:5-7.

NA O TLA ITSOMELA “DILO TŠE DIKGOLO”?

10, 11. Pego ya Baruke e tswalana bjang le mehla ya rena gotee le bophelo bja yo mongwe le yo mongwe wa rena?

¹⁰ Le ge Baruke a be a swaregile ka go dira thato ya Modimo, fela ka nako e itšego o ile a lwantšhana le go kganyoga “dilo tše dikgolo.” Jehofa o ile a mo lemoša ka kotsi ya seo gomme o ile a hlakodišwa kotsing ya moya le lehung la kgonthe. Gaešita le ge re hlankela Jehofa ka mafolofolo, na le rena re ka lekega go etša Baruke, mohlomongwe ra imelwa ke dikganyogo tša ka garegare ga dipelo tša rena?

¹¹ Go Baruke, go itirela leina e ka ba e ile ya ba teko e le ka kgonthe. Na o ka kgona go mmona ka leihlo la kgopolo a bile a ipotšiša gore: ‘Na ke tla dula ke šoma ke le “mongwaledi”? Na nka hwetša maemo a phagamego a bolaodi?’ Bjale go thwe’ng ka rena? Ipotšiše gore: ‘Na go na le “dilo tšeo ke di kganyogago,” mohlomongwe tšeo di utegilego ka pelong ya ka, e lego gore gona bjale goba kgauswinyane ke atlege mošomong wa lefase?’ Bafsa ba bangwe ba Bakriste ba ka naganišiša ka potšišo e rego: ‘Na kgonagalo ya go hwetša maemo le tšhireletšego ya tša ditšhelete ka go ba le thuto e phagamego e nkgokeletša go itsomela “dilo tše dikgolo”?’

12. Ngwanabo rena yo mongwe o ile a tsoma dilo tše dikgolo tša Jehofa bjang, gomme pono ya gago ke efe ka kgetho ya gagwe?

¹² Ngwanabo rena yoo ga bjale a hlankelago ntlongkgolo o be a na le nywaga e 15 ge a be a newa thušo ya tša ditšhelete gore a yo ithuta yunibesithi. O ile a makatša morutiši wa gagwe ka gore a gane thušo yeo, a kgetha go hlankela e le mmulamadibogo. Lega go le bjalo, ga se a ka a kgaotša go rata go ithuta. O ile a ba moromiwa sehlakahlakeng sa kgole. Ge a le moo, o ile a swanelwa ke go ithuta leleme leo le bolelwago ke batho ba fetago ba 10 000. Go be go se na pukuntšu ya leleme leo, ka gona o ile a itirela tlhatlamano ya ditlhaloso tša mantšu. Mafelelong o ile a tseba leleme leo gomme a abelwa go fetolela tše dingwe tša dikgatišo tša rena tša Bokriste. Ka morago, tlhatlamano yeo a bego a itiretše yona e ile ya dirišwa e le motheo wa pukuntšu ya pele ya leleme leo. O kile a botša batheetši ba bantši kopanong ya selete gore: “Ge nkabe ke ile ka amogela thuto ya yunibesithi, mešomo le ge e le efe yeo ke bego ke tla e šoma e be e tla dira gore ke retwe ke batho. Ga bjale ga ke na ditshwanelego tša mošomo le ge e le ofe wa boiphedišo. Ka gona, ga ke amogele theto ka baka la seo ke se dirilego. Theto ka moka eya go Jehofa.” (Die. 25:27) O nagana eng ka kgetho yeo ngwanabo rena yo a e dirilego ge a be a na le nywaga e 15? Go theoša le nywaga, o thabetše ditokelo tše dintši gare ga batho ba Modimo. Wena o nyaka go diriša bjang ditalente tša gago? Go e na le go nyaka go retwa ke batho, na o ikemišeditše go di dirišetša go tumiša Jehofa?

13. Ke ka baka la’ng batswadi ba bangwe ba swanetše go naganišiša ka tlhohlo yeo Baruke a ilego a lebeletšana le yona?

¹³ Go na le kotsi e nngwe gape: go tsomela bao re ba ratago le bao re ka ba tutuetšago “dilo tše dikgolo” goba go di tsoma go bona. Go ka direga gore o ile wa bona batswadi ba lefase ba loga maano e le gore ngwana wa bona a tle a atlege kudu bophelong go ba feta goba gore ba tle ba ikgantšhe ka ngwana yoo. Mohlomongwe o ile wa kwa mantšu a swanago le a rego: “Ga ke nyake gore ngwana wa ka a tle a šome ka thata go swana le kamoo ke ilego ka swanelwa ke go šoma ka gona” goba a rego “ke nyaka gore ngwana wa ka a ye yunibesithi e le gore a tle a be le bophelo bjo bonolo.” Batswadi ba Bakriste le bona ba ka ikwa ka tsela e swanago. Ke therešo gore motho a ka re: ‘Nna ga ke itsomele dilo tše dikgolo.’ Eupša na a ka ba a itsomela tšona ka go se lebanye, ke gore, a diriša motho yo mongwe, e ka ba e le morwa goba morwedi wa gagwe? Go etša ge Baruke a ka ba a ile a lekega go tsoma botumo a diriša maemo a gagwe goba mošomo, motswadi le yena ka pelong a ka tsoma seo a diriša dilo tšeo bana ba gagwe ba di fihleletšego. Lega go le bjalo, na “mohlahlobi wa dipelo” a ka se lemoge seo, go etša ge a ile a se lemoga go Baruke? (Die. 17:3) Na ga se ra swanela go kgopela Modimo gore a hlahlobe dikgopolo tša rena tša ka garegare, go etša ge Dafida a dirile? (Bala Psalme 26:2; Jeremia 17:9, 10.) Jehofa a ka diriša ditsela tše di sa swanego, tše bjalo ka pego ye ya Baruke, e le gore a re lemoše ka kotsi ya go itsomela “dilo tše dikgolo.”

MOLABA WA “DILO TŠA BOHLOKWA”

14, 15. Ke bjang mahumo a ka fetogago “dilo tše dikgolo” go rena?

¹⁴ Ela hloko gore “dilo tše dikgolo” tšeo Baruke a bego a itsomela tšona e ka ba e be e le mahumo. Bjalo ka ge go boletšwe pejana, ge nkabe Baruke a ile a rata dithoto tša gagwe kudu le dilo tšeo a bego a na le tšona kua Juda, mohlomongwe nkabe a ile a thatafalelwa ke go kwa taelo ya Modimo ya gore batho ba ineele go Bakaladea. Mohlomongwe wena o lemogile gore mohumi gantši o ithekga ka ‘dilo tša gagwe tša bohlokwa,’ eupša Beibele e kgonthišetša taba ya gore tšhireletšego yeo e tlišwago ke dilo tše bjalo e fo ba selo seo a ‘akanyago’ ka sona. (Die. 18:11) Bahlanka ba Jehofa ka moka ba ka holwa ke go ikgopotša ka go ba le pono e lekalekanego ka dilo tše di bonagalago yeo go bolelwago ka yona ka Lentšung la gagwe. (Bala Diema 11:4.) Lega go le bjalo, ba bangwe ba ka re: ‘Ke ka baka la’ng motho a sa ipshine ganyenyane ka seo lefase le se neago?’

¹⁵ Go rata kudu dilo tšeo motho a nago le tšona go ka dira gore Mokriste a kganyoge go ba le dilo tšeo e lego karolo ya tshepedišo ye ya dilo yeo e fetago. Ga se gwa ka gwa ba bjalo ka Jeremia le Baruke. Ka morago ga nywaga e mentši, Jesu o ile a nea temošo go batho bao ba bego ba tla be ba phela “letšatšing [la] ge Morwa wa motho a utollwa.” Jesu o ile a ba botša gore: “Gopolang mosadi wa Lota.” E tla ba mo go swanetšego go kgothaletša Bakriste gore: ‘Gopolang Jeremia le Baruke.’ (Luka 17:30-33) Ge e ba re ka hlagolela go rata kudu dilo tše di bonagalago, re ka tla ra thatafalelwa ke go diriša mantšu a Jesu. Eupša o se ke wa lebala gore Baruke o ile a amogela temošo ya Modimo gomme ka baka la seo a tšwela pele a phela.

16. Hlalosa boemo bjoo go bjona bahlanka ba Modimo ba ilego ba bea dilo tše di bonagalago boemong bja tšona bjo bo swanetšego.

¹⁶ Nagana ka boemo bja bana babo rena ba kua Romania nakong ya pušo ya Bokomanisi. Ge bahlankedi ba mmušo ba be ba šwahlela dintlo tša Dihlatse, ka dinako tše dingwe ba be ba tšea dithoto tša bana babo rena, kudukudu tšeo ba bego ba ka di rekiša. (Dillo 5:2) Bana babo rena le dikgaetšedi ba bantši bao ba bego ba phela nakong ya pušo yeo, ba be ba ikemišeditše go loba dithoto tša bona. Ba bangwe ba ile ba swanelwa ke go tlogela dilo tša bona le dithoto ge ba be ba hudušwa; lega go le bjalo, ba ile ba dula ba botegela Jehofa. Ge e ba o ka lebeletšana le teko e bjalo, na o tla dumelela go rata dilo tše di bonagalago go go thibela go dula o botegela Jehofa?—2 Tim. 3:11.

17. Batho ba bangwe ba mehleng ya Jeremia le Baruke ba ka ba ba ile ba ba thuša bjang?

¹⁷ Ke mo go kgahlišago gore Jeremia le Baruke ba ile ba thekgwa ke ba bangwe bao ba bego ba phela mehleng ya bona. Tsefanya o ile a porofeta nakong ya pušo ya Josia, ge Jeremia a be a hlankela e le moporofeta. Jeremia a ka ba a ile a nagana eng ka mantšu ao a lego go Tsefanya 1:18? (Bala lengwalo le.) Le gona, na o kgona go bona ka leihlo la kgopolo Jeremia a botša Baruke mantšu ao a buduletšwego? Motho yo mongwe yo a phetšego mehleng ya Jeremia ke Hesekiele, yo a ilego a išwa bothopša Babilona ka 617 B.C.E. E mengwe ya mediro ya gagwe le melaetša ya gagwe e be e eya go Bajuda bao ba bego ba boetše nageng ya gabo bona, ka gona go bonagala Jeremia a ile a tseba ka seo Hesekiele a se boletšego goba a se dirilego gomme go swanetše go ba go bile bjalo le ka Hesekiele. Seo se be se tla akaretša mantšu ao a begilwego go Hesekiele 7:19. (Bala lengwalo le.) Go etša ge Jeremia le Baruke ba ile ba holwa ke mantšu ao a buduletšwego, le rena a ka re hola. Batho ba tla bitša medimo ya bona e le gore e ba phološe letšatšing la Jehofa. Lega go le bjalo, medimo ya bona goba mahumo a bona a ka se ba phološe.—Jer. 2:28.

NA O TLA AMOGELA “MOYA WA GAGO BJALO KA DITHEBOLA”?

18. Ke “moya” wa mang wo re swanetšego go nyaka go o amogela o le bjalo ka dithebola, gona re ka dira seo bjang?

¹⁸ Re swanetše go gopola gore Jehofa o re holofeditše ‘meoya’ ya rena e le bjalo ka dithebola. Gaešita le ge bahlanka ba gagwe ba mmalwa ba ka hwa tlaišegong yeo e tlago go tla nakong ya ‘masetlapelo a magolo,’ ge dinaka tša bopolitiki tša sebata di fetogela bodumedi, batho ba bao ba botegago ba tla ba ba sa loba ka mo go feletšego. Go kgonthišeditšwe gore ‘meoya’ ya bona e tla phela gape e le gore ba tle ba thabele ‘bophelo bja kgonthe’ lefaseng le lefsa. (Kut. 7:14, 15; 1 Tim. 6:19) Lega go le bjalo, re ka kgodišega gore bahlanka ba bantši ba Modimo bao ba tlago go itlhatsela ba botega ka nako yeo, ba tla phologa masetlapelong a magolo. O ka kgonthišega gore ge Modimo a tliša bošula ditšhabeng, ga go na mmotegi yo a tlago go ba gare ga “bao ba bolailwego ke Jehofa.”—Jer. 25:32, 33.

19. Ke ka ditsela dife go ahlaahla mohlala wa Jeremia le wa Baruke go matlafaditšego maikemišetšo a gago a go phema go itsomela “dilo tše dikgolo”?

¹⁹ Ba bangwe ba ka kgothatšwa ke go tseba gore ba ka phologa feela le ‘meoya’ ya bona e le bjalo ka dithebola, eupša seo ga se sa swanela go ba nyamiša le gatee. Gopola gore ge batho ba Jerusalema ba be ba ehwa ka baka la tlala, Jehofa o ile a dira gore Jeremia a dule a phela. Bjang? Kgoši Tsedekia o ile a tsenya Jeremia kgolegong Lapeng la Mohlapetši gomme a laela gore a newe “senkgwa letšatši le letšatši seo se rekilwego mokgotheng wa baapei ba dinkgwa go fihlela ge senkgwa se be se fedile ka moka motseng.” (Jer. 37:21) Ka go re’alo, Jeremia o ile a phologa! Jehofa a ka diriša mokgwa le ge e le ofe wo a o ratago go dira gore batho ba gagwe ba dule ba phela. Ruri o tla dira bjalo, ka gobane tebelelo ya bona ya bophelo bjo bo sa felego e kgonthišeditšwe. Baruke o ile a phologa phedišo ya Jerusalema ka gore a se a ‘tsoma dilo tše dikgolo.’ Ka mo go swanago, re ka lebelela pele go tlo phologa Haramagedone e le gore re tle re rete Jehofa ka ‘meoya’ ya rena e le bjalo ka dithebola tšeo di ka thabelwago ka mo go sa felego.