‘Ke Ile ka Hlatloga Bjalo ka Manong’

Ka ge go anega Ingeborg Berg

KE BELEGWE nywageng e lekgolo e fetilego ka June 5, 1889, kgaufsi le Fredensborg Castle, ka leboa la Copenhagen. Ge lapa la ka bogošing la Denmark le be le e-na le baeng, go akaretša dikgoši le babušiši ba tšwago dinageng tša Yuropa, bahumagadi bao ba tšwago malapeng a humilego kua Fredensborg ba be ba kgopelwa go thuša ka dijo le go nea baeng dijo. Ge ke be ke sa le ngwanenyana o monyenyane, ba be ba sepela le nna gomme ke dumelelwa go bapala le go kiti-kitima sebong.

Ke sa gopola gabotse-botse Czar Nicholas II wa Russia le lapa la gagwe. Ka ntle ga phapoši ya gagwe ya go robala go be go eme bahlapetši ba gagwe, mohlabani wa mollwaneng a swere lerumo. Bahlabani ba mollwaneng ba be ba rata bana, ka nako e nngwe o mongwe o ile a leka go nkgokaretša. Ke ile ka tšhaba ka go phatša diferong tša sebo kudu-kudu ke tšhošitšwe ke ditedu tša gagwe tše dikgolo.

Lebakeng le lengwe Czar Nicholas II, Mmušiši Wilhelm II wa Jeremane le morwa wa Mohumagadi Victoria yo ka morago a ilego a ba Kgoši Edward VII wa Engelane, ba ile ba etela kgoši ya Denmark Christian IX. Ge ba be ba sepela-sepela ditarateng tša Fredensborg, ba bolela ka botho le batho, Czar Nicholas o ile a mphaphatha hlogong ge ke mo thinyetša khuru. Ka nako yeo go be go na le khutšo, gomme baetapele ba ditšhaba ba be ba sa boife go se šireletšege ga bona go etša ge ba dira lehono.

Khutšo e a Tlošwa

Ka 1912 ke ile ka thoma go šoma ke le mooki kua Jutland Borwa, ke direla batho ba Denmark ka lehlakoreng la Jeremane la mollwane. Jutland Borwa e be e le ka tlase ga pušo ya Jeremane ga e sa le go tloga ntweng e lwelwego ka 1864 magareng ga Denmark le Prussia. Ke be ke thuša bo-mma ka masea ao a bego a sa tšwa go belegwa gomme ka tlwaelana gabotse le bontši bja malapa a a mafsa.

Ka 1914 ke ile ka nyalwa ke mohlapetši wa mollwane wa Denmark gomme ka tla go dula ka lehlakoreng la Denmark la mollwane. Kapejana ka morago ga moo ntwa e ile ya tsoga. Ka morago e ile ya bitšwa Ntwa e Kgolo gomme mafelelong ya bitšwa Ntwa ya I ya Lefase. Mesong e mengwe tarata ya meetlwa e ile ya kgokološwa go bapa le mollwane, ya šitiša go tshela mollwane ka bolokologi. Khutšo le polokego tšeo re ilego ra di thabela go ba go fihla nakong yeo di be di fetile.

Bošoro le go hloka kgaugelo ga ntwa go ile gwa ba kgaufsi kudu le rena ge re be re lemoga gore bo-tate ba bafsa malapeng ka moka ao ke ilego ka a etela ke le mooki ba be ba bileditšwe tirelong ya bohlabani. Ka moka ga bona ka ntle le o tee ba hwile Lefelong la Ntwa la Bodikela kua Marne! Go be go šokiša go nagana ka bahlologadi ba bafsa bao ba kwešitšwego bohloko ke go lahlegelwa ke banna ba bona, le bana ba banyenyane bao ba kwešitšwego bohloko ke go lahlegelwa ke bo-tatago bona. Basadi ba bafsa ba be ba tla hlokomela bjang dipolasa tša bona? Ke ile ka botšiša gore, “Modimo o kae?”

Nakong ya ntwa, boemo mollwaneng gantši e be e le bjo šiišago kudu ge bafaladi ba be ba leka go feta. Ke ile ka abelwa go phuruphutša basadi bao ba bego ba belaelwa mabapi le go feta ka dithoto ka ntle le go di lefelela motšhelo. Gantši e be e le dijo tšeo ba bego ba di rwala, gomme gantši ke be ke di hlokomologa gomme ka ba tlogela ba feta. Ntwa e ile ya fela ka 1918, gomme ka 1920 Jutland Borwa e ile ya kopanywa gape le Denmark.

Go Hwetša Tumelo ya go Dumela go Modimo

Gaešita lege tumelo ya-ka go Modimo e ile ya fokola ka baka la go hloka toka ka moka mo ke go bonego, fela ke be ke nyakišiša morero wa bophelo. Nna le Alfred monna wa-ka re be re e-ya kerekeng ka mehla, eupja dipotšišo tša rena di be di sa arabje.

Ka 1923 re ile ra khudugela motsaneng o monyenyane wa borea-hlapi kua Flensburg Fjord, gomme Alfred o ile a thoma go šoma e le morei wa dihlapi. Kapejana re ile ra tlwaelana le lapa la ma-Baptist. Gaešita lege re be re le ma-Luthere, fela ka letšatši le lengwe re ile ra amogela taletšo ya bona ya gore re ye go theetša polelo ya Beibele Ferry Inn kua Egernsund. Pele ga ge re e-ya ke ile ka kwatama ka dikhuru gomme ka rapela: “Modimo, ge e ba o le gona, hle theetša thapelo ya-ka!”

Polelo e be e le mabapi le mosadi sedibeng sa Sikara, gomme e ile ya nnea kganyogo ya go bala Beibele. Ka baka la yona, ke ile ka ba bjalo ka motho o mofsa! Ke ile ka ngwalela mma gore: “Ka mehla o ile wa bolela gore ke swanetše go sokologela go Modimo. Ke nagana gore bjale se se diregile; ke be ke boifa go go botša, ke boifa gore lethabo leo ke ilego ka ba le lona le tla tima-timela. Eupja le sa dutše le le gona!”

Nakonyana ka morago ka 1927, ke ile ka hwetša pukwana e nago le sehlogo se se rego Freedom for the Peoples ka phapošing ya rena yeo e lego ka tlase ga tlhaka. E ile ya goga kgahlego ya-ka, gomme ka nwelela kudu go tša ka gare ga yona mo e lego gore ke ile ka ba ka lebala nako le lefelo leo ke bego ke le go lona. Ke feela ka morago ga ge bana ba boile gae ba e-tšwa sekolong gomme ba nyaka go ja, moo ke ilego ka tlogela go e bala.

Ge Alfred a boa gae mantšiboeng ao, ke ile ka mmotša ka phišego e kgolo seo ke ilego ka se bala. Ke ile ka mmotša gore ge e ba seo pukwana e se boletšego e be e le therešo, gona kereke e be e se ntlo ya Modimo, gomme re swanetše go e tlogela le semeetseng. Alfred o ile a nagana gore se e be e tla ba go dira tša nonyana phaku-phaku, gomme a bolela bjalo. Eupja re ile ra dumelelana ka gore re ngwalele ofisi ya lekala ya Mokgatlo wa Watch Tower kua Copenhagen lengwalo gomme re kgopele dipuku tše oketšegilego.

Bakeng sa go araba kgopelo ya rena, molebeledi wa mosepedi Christian Rømer, o ile a rongwa gore a re etele. Re ile ra mo nea phapoši ya bana gomme ra bea malao a bona ka phapošing ya ka tlase ga tlhaka. Mesong le mathapama, Ngwanabo rena Rømer o ile a ya go bolela ka ntlo le ntlo, gomme mantšiboeng a mangwe le a mangwe o be a ithuta le rena. O ile a dula matšatši a mane, gomme re tloga re bile le nako e kgahlišago e le ka kgonthe. Ge a tloga ke ile ka botšiša Alfred gape mabapi le go tlogela kereke. Nakong ye o ile a dumela ka phišego.

Ka gona Alfred o ile a ya go moruti ka lengwalo la rena la go tlogela kereke. Moruti o be a nagana gore Alfred o be a tlile ka lebaka la ge go be go e-na le lesea le lengwe leo le bego le swanetše go kolobetšwa. Lega go le bjalo, ge a kwešišitše lebaka leo ka lona Alfred a tlilego go yena, o ile a se ke a kgolwa. O ile a botšiša gore, “Phošo ya kereke ke eng?” Alfred o ile a bolela ka thuto ya Boraro botee, ya go se hwe ga moya le ya tlhokofatšo ya ka mo go sa felego. Alfred o ile a bolela gore “Beibele ga e rute dilo tše.” Ge moruti a be a araba ka go nyama gore o be a ka se bolele ka ditaba tše le batho bao ba kgonago go inaganela, Alfred o ile a bolela ka go tia gore: “Re nyaka go tloga kerekeng!”

Go Swara Dihlapi mo go Makatšago le Kolobetšo

Go be go tla swarwa kopano kua Copenhagen, eupja re be re hloka tšhelete gomme re ka se kgone go lefelela leeto. Ke ile ka rapela gore Modimo a re bulele tsela ya go ya moo, ka ge re be re rata go kolobetšwa. Pejana ga kopano, Alfred o ile a sesa ka seketswana go tshela letšibogo bakeng sa go ya go rea dihlapi. O ile a swara tše dintši mo e lego gore seketswana se be se tletše, gomme re ile ra kgona go lefelela leeto la rena. Barei ba dihlapi ba lefelong leo ba be ba maketše kudu, ka ge go ile gwa swarwa dihlapi tše sego kae ngwageng woo letšibogong leo. Ge e le gabotse, nywaga e fetago 50 ka morago, barei ba dihlapi ba lefelong leo ba be ba sa dutše ba bolela ka “mohlolo” wo. Re o bitša go swara dihlapi ga Petro. Ka gona ka August 28, 1928 re ile ra kolobetšwa.

Kolobetšo e be e sa swane le dikolobetšo tša lehono. Go be go e-na le sešireletšo ka morago ga letamo la kolobetšo. Ge sešireletšo se be se bulwa Ngwanabo rena Christian Jensen o be a loketše go kolobetša. O be a apere jase e nago le mosela, a eme gare ga letamo, meetse a goma dinokeng tša gagwe. Rena bao re yago kolobetšong re be re apere dikobo tše telele tše tšhweu. Go be go kolobetšwa banna pele gomme gwa latela basadi.

Nakong ya kopano ya Copenhagen, re be re dula le batswadi ba-ka. Ge ke boa gae mantšiboeng ao, tate o ile a botšiša moo re bego re ile gona.

Ke ile ka re, “Re be re le sebokeng.”

“Go diragetše’ng moo?”

Ke ile ka araba ka gore, “Re kolobeditšwe.”

O ile a bopa ka gore, “Le kolobeditšwe? Na kolobetšo yeo le e kolobeditšwego ka yona le sa le bana e be e sa lekana?”

Ke ile ka araba ka gore, “Aowa, Tate.” O ile a mphetha ka legofsi mo tsebeng, gomme a bolela ka bogale gore: “Ke tla go kolobetša!”

Ke be ke e-na le nywaga e 39 gomme ke le mmago bana ba bahlano ge tate a be a mpetha ka legofsi la mafelelo mo tsebeng, yo ka ntle le moo e bego e le yo a lokilego le yo botho. Le ka mohla ga se a ka a bolela ka tiragalo yeo. Mahlatse, Alfred o be a se a hlwa a boa gae, e bile feela ka morago ga nywaga e mentšinyana ka morago ga moo ke ilego ka mmotša seo se diragetšego.

Nako ya go Hlokolwa

Ge ke fihla gae ke ile ka etela motho o mongwe yo ke bego ke mo tšea bjalo ka kgaetšedi gomme ka mmotša ka phišego mabapi le kopano le go kolobetšwa ga rena. O ile a dula a ikhomolela gomme a re: “Aowii, Kgaetšedi Berg wa batho. O se sa hlwa o dumela seo. Ngwanabo rena wa kua Flensburg o tla tla ka letšatši le lengwe gomme o tla re hlalosetša therešo.”

Ke be ke tlabegile. Ke be ke sa kgone go raga paesekela go ya gae. Tšhipi ya kereke ya kgaufsi e be e lla, gomme nako le nako ge e letšwa go be go le bjalo ka ge eka ke kwa e re “lehu, lehu” ditsebeng tša-ka. Ke ile ka goeletša go Jehofa ka pelong bakeng sa thušo, gomme ka gopola mantšu a Psalme 32:​8, 9 a rego: “Ke tla go laya le go go ruta ka tsela yeo o swanetšego go sepela ka yona: Ke tla go hlahla mahlo a-ka a go ukametše. O se ke wa swana le pere goba meila, tšeo di se nago tlhaologanyo: tšeo melomong ya tšona go swanetšego go tsenywa ditomo le megala ge di sa rate go tla go wena.”​—King James Version.

Ge ke fihla gae ke ile ka tšea Beibele ya-ka gomme ka bala Thapelo ya Morena. Ke ile ka beega pelo. Seswantšho sa pheta ya theko e kgolo se ile sa tla monaganong wa-ka. (Mateo 13:​45, 46) Mmušo o be o swana le pheta. Ke be ke rata go neela tšohle tše ke bego ke e-na le tšona, e le gore ke tle ke hwetše Mmušo. Dikgopolo tše e be e le khomotšo go nna. Go be go e-na le ditšhegofatšo tše dingwe.

Ka 1930 makasine wa The Golden Age (woo bjale e lego Phafoga!) o ile wa thoma go gatišwa ka Sepaniše ka tlase ga leina la The New World. Ngwageng o latelago, rena Barutwana ba Beibele re ile ra thabišwa ke go amogela leina la Dihlatse tša Jehofa. Re be re le ba sego kae tikologong ya gabo rena nakong yeo, gomme nako le nako diboka di be di swarelwa legaeng la rena. Ka ge setarata seo re bego re dula go sona se be se bitšwa The Staircase, re be re bitšwa Phuthego ya Staircase.

Go Kgotlelela Meleko e Oketšegilego

Ka 1934 ke ile ka boiwa gomme ka lebaka leo ka hwa ditho. Ke ile ka robala nywaga e mebedi le seripa, gomme ngaka ya bolela gore ke tla tlemelelwa setulong sa go sepetša digole bophelong bja-ka ka moka. E be e le nako e thata kudu go nna, eupja lapa la-ka e bile thušo e makatšago.

Alfred o ile a nthekela Beibele ya mongwalo o mogolo, gomme morwa wa rena o monyenyane a e direla sehlomo e le gore nka bala ke robetše malaong. Eupja le nna ke be ke rata go bolela, ka gona Alfred o ile a bea lengwalo la tsebišo kgaufsi le tsela leo le bego le bolela ka dimakasine tše mpsha. Bao ba bego ba thabela ba be ba e-tla go mpona, gomme ka bolela le bona. Mafelelo a lengwalo le la tsebišo e bile gore batho tikologong yeo ba bitše lapa la rena Lefase le Lefsa.

Balebeledi ba basepedi ba ile ba phafogela go nketela. Ka gona ke ile ka tlwaelana gabotse le bana ba babo rena ba gotšego ka tsebo le ba nago le phihlelo, gomme ba ile ba nkgothatša kudu. Le gona, ke ile ka diriša nako ke ithuta Beibele, gomme tsebo e ile ya nthekga. Ke ile ka ikwa ekare ke ‘hlatloga bjalo ka lenong.’​—Jesaya 40:31.

Ge ka morago ga 1935 go hlaolwa ga “lešaba le lexolo” go thoma go bonagala gabotse, banababo rena le dikgaetšedi tše dintši tikologong ya gabo rena go akaretša le morwa wa rena o mogolo le morwedi, ba ile ba kgaotša go ja senkgwa le go nwa beine Segopotšong. Lega go le bjalo, ke ba sego kae go rena bao re bego re sa belaele pitšo ya rena ya legodimong. Eupja, re be re bile re thabišitšwe ke kwešišo ya rena e mpsha ya morero o mogolo wa Jehofa mabapi le lešaba le legolo le moputso wa lona wa bophelo bjo bo sa felego mo lefaseng.​—Kutollo 7:9; Psalme 37:29.

Ganyenyane-ganyenyane bophelo bja-ka bo ile bja kaonefala, ka go fapana le seo dingaka di ilego tša se letela, gomme ke ile ka boela ka kgona go ba le karolo e tletšego modirong o bohlokwa wa go bolela le go ruta.

Ntwa ya II ya Lefase le ka Morago ga Yona

Ka mošola wa letšibogo re be re kgona go bona Jeremane, gomme ra thoma go kwa tutuetšo ya Bonazi. Ba bangwe ba baagišani ba rena ba ile ba ba ma-Nazi, gomme ba ile ba re tšhošetša ka gore: “Letang go fihla Hitler a e-tla. Le tla feleletša le le kampeng ya tshwenyo goba sehlakahlakeng se se se nago batho!”

Re ile ra nagana gore go kaone gore re khuduge. Batho bao ba nago le bogwera ba ile ba re thuša go hwetša phapoši kua Sønderborg, toropo e kgolo yeo e bego e se kgole. Ntwa ya II ya Lefase e ile ya thoma ka September 1939; re ile ra khuduga ka March 1940; gomme ka April 9, madira a Jeremane a ile a tšea Denmark. Lega go le bjalo, ka mo go makatšago Dihlatse tša Jehofa kua Denmark ga se tša šetšwa ke Majeremane.

Ge toro ya Hitler ya go fenya mafelelong e phuhlame, ke ile ka ba le dithuto tša Beibele le Majeremane a mantši ao a nyamilego ao a dulago Sønderborg. Go thabiša gakaakang go bona e sego feela barutwana ba ba Beibele ba neela maphelo a bona go Jehofa eupja gape le go bona le bana ba-ka le ditlogolwana tše mafolofolo tirelong ya Bokriste!

Ke ile ka lahlegelwa ke monna wa-ka ka 1962, ka lahlegelwa ke setlogolwana ka 1981, gomme ka lahlegelwa ke morwedi wa-ka o mogolo ka 1984. Go dula ke le mafolofolo tirelong ya Jehofa ke seo se ilego sa nthuša go feta dinakong tše tša manyami.

E bile mo go kgahlišago go bona tšwelopele ya Modiro wa Mmušo kua Denmark go tloga nakong yeo ke thomilego ka yona ka 1928. Ka nako yeo re be re e-na le bagoeledi ba 300 feela, eupja gona bjale go na le ba fetago 16 000! Ke leboga kudu gore ke sa dutše nka šoma ka mafolofolo tirelong, ke e-na le nywaga e lekgolo. Ruri mantšu a lego go Jesaya 40:​31 a ile a phethagala go nna: “Xe e le baholofedi ba Morêna bôná ba fiwa matla a mafsa, ba hlatloxa bo-ka nong; ba kxanyêla bà sa lape, ba sepela bà sa fêle matla.”