Kgaolo 7

Tshenyego ya Lefase ye e Boletšwego e sa le Pele e tla tla Neng?

1. Ke morero ofe o mogolo wo Modimo a nago le wona bakeng sa batho?

GO TLA imolla gakaakang go bona ge ntwa, bokebekwa le tšhilafatšo ya lefase di fedišwa! Go tla kgahliša gakaakang go phela tlase ga taolo e lokilego e le ka kgonthe moo go tlago go ba le polokego e tletšego ya motho le ya lapa la gagwe! Beibele e bontšha gore Modimo o tla dira gore dilo tše e-be tša kgonthe. Eupja neng?

2. (a) Ge ‘letšatši la Jehofa’ le e-tla, ke bomang ba ba tlago go gakantšhwa? (b) Re ka phema bjang gore seo se se ke sa direga go rena?

² Moapostola Paulo o bolela ka tshenyego ya lefase yeo e tlago go bulela Tokišo e Mpsha ya Modimo tsela ka gore: “Letšatši leo la Morêna le tlo tla bo-ka lehodu xe le e-tla bošexo.” O oketša ka gore: “Xe e le lena Bana bešo, xa Le lefsifsing, mo letšatši leo le kaxo Le wêla wa lehodu.” (1 Ba-Thesalonika 5:2, 4) Ka gona, ge ‘letšatši la Jehofa’ le fihla, bao ba palelwago ke go kwa ditemošo ba tla swana le diphoofolo tšeo di tanywago gatee-tee ke sefu. Eupja seo ga se sa swanela go direga go wena. Bjalo ka ge mangwalo a bolela, ruri go na le batho bao ba sego “lefsifsing.” Se se bjalo ka gobane ba ithuta le go iša dipelong tša bona seo Lentšu la Modimo le se bolelago ka mehla ya rena.—Luka 21:34-36.

3, 4. (a) Phethagatšo e tletšego ya ditiragalo tša lekgolo la nywaga la bo-20 e hlaloswa kae? (b) Ke dintlha dife tše hlano tše dikgolo tšeo di lego boporofeteng bja Beibele tšeo re tlago go di hlahloba?

³ Beibele e hlalosa gabotse ditiragalo tša lekgolo le la nywaga la bo-20. Eupja e dirile se mo e ka bago nywageng e dikete tše pedi e sa le pele! Gaešita lege ditiragalo tše dintši e le tše di tsebjago, fela ke Beibele e nnoši yeo e bontšhago ka botlalo seo se bolelwago ke tšona.

⁴ Tsebišo ya boporofeta yeo e lego ka Beibeleng mabapi le mehla ya rena e bolela ka botlalo ka tše di latelago: (1) Ngwaga wa kgonthe woo ka wona Modimo a tlago go nea “boxoši bya batho” go ‘yo a mo ratago.’ (2) Ditiragalo tšeo di nago le seo di se bolelago tšeo di bego di tla direga nakong yeo e tsebjago e le “bofelo bja tshepedišo ya dilo.” (3) Dibopego tša bodumedi tšeo di bego di lemogwa ka nako yeo. (4) Go phologa ga batho ba bangwe ba moloko wo wo o bonego mathomo a “bofelo bja tshepedišo ya dilo.” (5) Tšwelopele e makatšago ditabeng tša lefase e le pontšho ya mafelelo ya gore tshenyego ya lefase e kgaufsi. Anke re hlahlobeng dintlha tše.

(1) Ngwaga o Swailwego wa 1914 C.E.

5. Ke ngwageng ofe mo Dihlatse tša Jehofa di ilego tša lemoga gore Beibele e šupile 1914 Mehleng ya Rena e le ngwaga wo o nago le seo o se bolelago?

⁵ Morago kua ka 1876 Dihlatse tša Jehofa ba lemogile gore boporofeta bja Beibele bo be bo swaile ngwaga wa 1914 Mehleng ya Rena e le nako yeo ka yona ditiragalo tše dikgolo di bego di tla direga, e lego tšeo di bego di tla ba le mafelelo a magolo ditabeng tša batho. Ba ile ba phatlalatša lebaka la therešo ye ka gohle.

6. (a) Go bolelwa ka’ng go Daniele 4:2, 3, 17? (b) Ke mang “yo” Jehofa a mo neago “boxoši”?

⁶ Ge o bula Beibele ya gago go Daniele kgaolo 4, o tla hwetša boporofeta bjo bo utollago morero wa Modimo mabapi le bogoši bjo bo lego godimo ga lefase. Morero wa go phethagatšwa ga boporofeta bjo o bolelwa e le wa gore “ba ba phelaxo ba tsebê xe Yo-xodimo-dimo à buša boxoši bya batho; ó bo nea yo a rataxo xo mo nea byôna.” (Dan 4 Ditemana 2, 3, 17) “Yo” Yo Godimo-dimo a mo neago “boxoši” ke Kriste Jesu. Puku ya mafelelo ya Beibele e bolela ka nako yeo “mebušô ya lefase” e neilwego yena e le Kgoši ya legodimo. (Kutollo 11:15; 12:10) Ka gona, se se bolela gore boporofeta bja Daniele bo bolela ka nako yeo ka yona Modimo a bego a tla šwahlela ditabeng tša batho ka go nea Jesu Kriste “mebušô ya lefase.” Boporofeta bo bontšha gore seo se be se tla direga neng?

7. (a) Ke toro efe ya boporofeta ye e hlaloswago go Daniele 4:10-16? (b) E ile ya dirišwa bjang go Kgoši Nebukadinetsara?

⁷ Toro ya boporofeta bjo bo lego go Daniele e bolela ka sehlare se segolo se se ilego sa rengwa gomme sa tlengwa ka tshipi le mphiri go fihlela ge go feta “mabaka a šupaxo” go sona. Ka nako yeo se be se tla newa ‘pelo ya phoofolo.’ (Daniele 4:10-16) Se se be se bolela’ng? Modimo o dirile gore Daniele a hlalose gore: Nebukadinetsara kgoši ya Babele o be a tla lahlegelwa ke tlhaologanyo, a fološwe sedulong sa gagwe sa bogoši gomme a lelekwe bathong go ya go dula bjale ka phooofolo. Ka morago ga nywaga e šupago tlhaologanyo ya kgoši e be e tla bowa. Se se ile sa direga e le ka kgonthe go kgoši, gomme o ile a bušetšwa sedulong sa gagwe sa bogoši e le yo a dumelago bogolo bja pušo ya Modimo. (Daniele 4:20-37) Ee, tše ka moka di be di bolela se sengwe se segolo, gomme ke ka ’baka leo di ngwadilwego ka Beibeleng.

8. (a) Seo se bolelwago se segolo sa boporofeta se mabapi le mmušo ofe? (b) Go phethagatšwa mo gogolo ga seo, ruri ke’ng yeo e emelwago ke go rengwa ga sehlare gomme ‘se ile sa newa pelo ya phoofolo’ bjang?

⁸ Seo se bolelwago se segolo se mabapi le pušo e matla yeo e bego e tla hola diphedi ka moka mo lefaseng. Boporofeta bo bolela ka yona gore go be go tla ba le ‘dijo tša bohle’ le tšhireletšo gaešita le bakeng sa diphoofolo le dinonyana. (Daniele 4:12) Pušo fela yeo e ka neelago mehola ye e le ka kgonthe ke Mmušo wa Modimo. Melao ya motheo ya go loka ya mmušo wo e ile ya bontšhwa ke histori ya Juda gotee le dikgoši tša yona kua Jerusalema. Eupja ka baka la go se botege, Jehofa o ile a dira gore Juda e fenywe ke Babele ka 607 Pele ga Mehla ya Rena. Go ile gwa ba bjalo ka ge ekare sehlare se se lego torong se remilwe gomme mapanta a go se thibela a tlema kutu. Ka ntle le go šitišwa ke Modimo, ruri mebušo ya ditšhaba e bušitše lefase ga e sa le go tloga ka nako yeo. Ka ge mebušo ye ya ditšhaba e emelwa ka Beibeleng e le “dibata,” gona go bile bjalo ka ge e ke morongwa yo a tšwago legodimong o tsebišitše gore: “Pelô ya yôna ya motho, a e fetoxê e bê ya phôôfôlô, xo bê xo fetê mabaka a šupaxo.” (Daniele 4:16; 8:1-8, 20-22) Eupja mafelelong ‘mabaka ao a šupago’ a bogoši bja mebušo yeo e swanago le dibata a be a tla fela. Ka gona, ‘mapanta’ a be a tla ba a tlošitšwe gomme “sehlarê” se be se tla gola gape ge mmušo wa lefase o thoma go bušwa ke yo Jehofa a bego a tla mo nea “mebušô ya lefase.”

9, 10. (a) Ge go lekanywa botelele bja “mabaka a šupaxo,” gona “lebaka” le lengwe le le lengwe le ipontšhitše go ba le lekaakang, gomme Beibele e bontšha se bjang? (b) “Mabaka a šupaxo” a thomile neng, a akaretša nywaga e mekae, gomme a fedile neng?

⁹ ‘Mabaka ao a šupago’ a be a tla ba a botelele bjo bokaakang? A be a feta kgole nywaga e šupago ka gobane makgolong a nywaga ka morago Jesu Kriste o bontšhitše gore ‘mabaka a a ba-ntle’ a be a sa dutše a tšwela pele. Ba bušitše lefase ga e sa le go tloga ge Babele e fenya Jerusalema ka 607 Pele ga Mehla ya Rena gomme ba be ba tla tšwela pele go dira bjalo ka nako e itšego.—Luka 21:24.

¹⁰ Hlokomela kamoo Beibele e šupago ka gona “mabaka” a boporofeta. Kutollo 11:2, 3 e bontšha gore matšatši a 1 260 a dira dikgwedi tše 42 goba nywaga e meraro le seripa. Kutollo 12:6, 14 e bolela palo e swanago ya matšatši a (1 260) eupja e bolela ka wona e le “lebaka [1], le mabaka [2], le seripa sa lebaka,” goba “mabaka” a mararo le seripa. Le lengwe le le lengwe la “mabaka” ao ke matšatši a 360 (3 1/2 × 360 = 1 260). Letšatši le lengwe le le lengwe la “mabaka” a a boporofeta le emela ngwaga ka moka go ya ka molao wa motheo wo o rego “letšatši le tee ’bakeng sa ngwaxa o tee.” (Numeri 14:34; Hesekiele 4:6) Ka gona, “mabaka a šupaxo” ke nywaga e 2 520 (7 × 360). Ge re bala go tloga lehlabuleng la 607 Pele ga Mehla ya Rena, nakong ya ge mmušo wa seswantšhetšo wa Modimo kua Juda o be o senywa ke Babele, gona nywaga e 2 520 e re tliša lehlabuleng la 1914 Mehleng ya Rena. (606 1/4 + 1913 3/4 = 2 520) Woo ke ngwaga wo ka wona “mebušô ya lefase” e bego e swanetše go newa Jesu Kriste.

11. Bo-ra-dihistori ba bolela’ng ge e le ka seo se bolelwago ke ngwaga wa 1914?

¹¹ Ka morago ga ge Dihlatse tša Jehofa di lemogile gore Beibele e šupile 1914, di ile tša swanelwa ke go leta ka nywaga e masome-some a itšego pele ga ge ba ka bona se se diregago. Go ba ga lefase khutšong mathomong a 1914 go ile gwa dira gore bathong ba bantši go bonagale ekare ga go na le selo seo se bego se tla direga. Eupja pele ga ge selemo se ka feta, kholofelo ya Dihlatse e ile ya lokafatšwa ge lefase le be le nwelela ntweng yeo go bego go se na yeo e ka lekanywago le yona. Poeletšong ya puku 1914, ra-dihistori A. L. Rowse o ngwadile gore: “Ge e ba go kile gwa ba le ngwaga o swayago bofelo bja mehla le go thoma ga e mengwe, e bile 1914. Ngwaga woo o fedišitše lefase la kgale gotee le kgopolo ya lona ya polokego gomme wa thoma mehla ya lehono yeo mokgwa wa yona e lego go hloka polokego, mo e lego karolo ya rena ya ka mehla.”⁠⁴⁴ Pego ya mabapi le mokgomana wa Brithania Winston Churchill e boletše gore: “Go thunya mo go ilego gwa dirwa ka June 28, 1914 kua Sarajevo, go ile gwa pšhatlaganya lefase le le bego le bolokegile le mokgwa wa batho wa go nagana . . . Lefase ga e sa le go tloga moo ga se la ka la hlwa le sa swana. . . . E bile phetogo ya dilo gomme lefase le le makatšago la boiketlo la go kgahliša la maabane le be le ile ka monga wa seloko, le ka se sa rotoga le gatee.”⁠⁴⁵ Ngwaga woo wo o ilego wa swawa ke boporofeta bja Beibele mo e ka bago mathomong a nywaga e makgolo, ruri o ile wa ipontšha e le wa phetogo e kgolo ya dilo historing.

12. Lebaka la go belegana mo gogolo ga ditaba tša batho ka 1914 le ka morago ga yona, e bile lefe?

¹² Go ka thoma ka go bonagala ekare go a makatša gore nako yeo Kriste a bego a tla dula sedulong sa bogoši ka yona e be e tla swawa ka ntwa yeo go bego go ka se be le yeo e lekanago le yona mo lefaseng. Eupja o se ke wa lebala gore “mmuši wa lefase” ke Sathane Diabolo. (Johane 14:30) Ga se a ka a rata go bona ge Mmušo wa Modimo o laola ditaba tša lefase. Gore a dire gore go se ke gwa hlokomelwa Mmušo, ruri o ile a lahlela batho ntweng ya go ipolela ba swanetše bogoši. Go oketša se, Beibele e bontšha gore Sathane le batemona ba gagwe ba ile ba leka go metša pušo ya Mmušo ge o sa tšwa go belegwa. Mafelelo e bile afe? “Kwa lexodimong xwa tsoxa ntwa . . . Nôxa e kxolo yeo ya rakwa; yôna ye ba rexo ké Diabolo le Sathane, motimetši wa lefase ka moka la batho. Ya lahlêlwa lefaseng; le Barongwa ba yôna ba lahlwa le yôna.” Ka ge Sathane a be a sa šaletšwe feela ke “lebakanyana,” ruri bogale bja gagwe e ile ya ba bjo bogolo. (Kutollo 12:3-12) Beibele nywageng e makgolo a lesome-senyane e sa le pele e ile ya hlalosa ka mo go nepagetšego seo se bego se tla tšwelela.

(2) Ditiragalo Tšeo di Nago le se di se Bolelago se se Kgethegilego

13. Ke’ng yeo e ilego ya bakela Jesu gore a bolele ka ‘pontšho ya go ba gona ga gagwe le ya bofelo bja tshepedišo ya dilo’?

¹³ Jesu ngwageng wa 33 Mehleng ya Rena o boletše ka botlalo ka ‘pontšho ya go ba gona ga gagwe le ya bofelo bja tshepedišo ya dilo.’ Se se ngwadilwe go Mateo dikgaolo 24 le 25, Mareka 13 le Luka 21. Jesu nakong ya ge a be a e-na le sehlopha sa barutiwa ba gagwe kua Jerusalema o ile a bolela ka tshenyego ya tempele ya moo. Barutiwa ba gagwe ba ile ba mmotšiša gore: ‘Re botše, dilo tšeo di tlo direga neng, gomme pontšho ya go ba gona ga gago le ya bofelo bja tshepedišo ya dilo e tlo ba eng?’—Mateo 24:1-3.

14. Bolela ditiragalo tše dingwe tšeo di nago le seo di se bolelago tšeo Jesu a di akareditšego ‘pontšhong.’

¹⁴ Jesu ge a araba o itše: “Mohla Le kwaxo dintwa le mekxoši ya dintwa, Le bônê xore Le se thšoxê. Tše byalo di swanetše xo ba xôna: fêla, xa se byôna bofêlô. Xobane sethšaba se tlo tsoxêla sethšaba: mmušô o tlo tsoxêla mmušô; xomme xo tlo ba le ditlala le dinkhu, le dithšišinyêxô kua le kua. Tšé ka moka e tlo ba ôna mathômô a ditlalêlô.” Bjale ka ge Luka 21:11 e bontšha, o boletše le ka ‘dinkhu tše di tlago go ba kua le kua.’ O lemošitše ka “xo ata xa makxôpô.” Ka baka la se o boletše gore “xo tlo nôtlêxa leratô la ba bantši.” Le gona, o boletše ka go tiiša gore: ‘Ditaba tše tše di lokilego tša mmušo di tlo bolelwa lefaseng ka moka le le agilwego gore e be bohlatse go ditšhaba ka moka; gomme e tlo ba gona bofelo bo ka tlago.’—Mateo 24:4-14.

15, 16. (a) Na diporofeto lege e le dife tša Jesu di ile tša phethagatšwa pele ga ge Jerusalema e ka senywa ka 70 Mehleng ya Rena? (b) Re tseba bjang gore go swanetše go ba le phethagatšo e nngwe yeo e tlago go ba e bohlokwa kudu?

¹⁵ Eupja go ka botšišwa potšišo ye: ‘Na tše dingwe tša diporofeto tše ga se tša phethega pele ga tshenyego ya Jerusalema ge e be e senywa ke ba-Roma ngwageng wa 70 Mehleng ya Rena?’ Ee, tše dingwe tša tšona di phethagetše. Eupja go gontši go be go sa e-tla go ya kamoo diporofeto ka botšona di bontšhago. Ke therešo gore Jesu o ile a araba potšišo yeo e bego e kgoma barutiwa ba gagwe ka yona nako yeo. Eupja o ile a diriša sebaka sa go nea tsebišo e nabilego ka nako ya ge “Morwa-motho” a tla tla “ka matla le ka letaxô le lexolo” le nako yeo ka yona “mmušô wa Modimo” o bego o tla ba o batametše.—Luka 21:27, 31.

¹⁶ Ge e le gabotse, dilo tše ga se tša direga nakong ya tshenyego ya Jerusalema ka 70 Mehleng ya Rena. Puku ya mafelelo ya Beibele yeo e ngwadilwego mo e ka bago ka 96 Mehleng ya Rena e bontšha gore ditiragalo tše tšeo di lego mabapi le Mmušo e be e le tša nako e tlago. (Kutollo 1:1; 11:15-18; 12:3-12) Ka polelo ya go swantšhetša, Kutollo e bontšha gore dintwa, ditlala le dinkhu tšeo Jesu a di boletšego e be e tla ba ditiragalo tša nako e tlago gomme di be di tla direga ka bogolo bjo bo šiišago. Di be di tla swaya nako yeo Kriste a bego a tla thoma le go fetša phenyo ya gagwe ya go fenya baganetši ka moka ba Mmušo wa Modimo. (Kutollo 6:1-8) Therešo ya gore dikarolo tše dingwe tša boporofeta bja Jesu di ile tša phethega lekgolong la pele la nywaga e di bontšha e le tša therešo, gomme seo se nea lebaka le le kwalago la go holofela dilo ka moka tše dingwe tšeo Jesu a boletšego gore di tla direga.

17. Na maemo a lego lefaseng lehono a fapane e le ka kgonthe le ao a bego a le gona pele ga 1914?

¹⁷ Na diporofeto tše di bile le phethagatšo e kgolo le e tletšego lekgolong le la nywaga la bo-20? Batho bao ba sa tsebišwago se bao ba lego ka tlase ga nywaga e 70 ba ka bona ekare mehla ya rena ke yeo e lego gabotse, ka gobane ba sa gopole nako yeo ka yona dilo di bego di sa swane le tše. Eupja batho ba ba tšofetšego gotee le bao ba tsebago ka histori ba tseba gore ye ga se yona taba. Go bjalo ka ge puku e nngwe ya histori e boletše mabapi le ditiragalo tša 1914 ka gore: “Ke dinaga tše lesome-hlano feela tšeo di ilego tša se ke tša tsena ntweng . . . Eupja gare ga tšona go be go se na naga e kgolo yeo e bego e e-na le matla a go dira e le bjale ka mmoelanyi wa khutšo. Se ga se sa ka sa direga historing ya lefase; ga go na ntwa yeo e kilego ya ba e kgolo gakaakaa. Boporofeta bja Beibele e Kgethwa bja gore: ‘Setšhaba se tlo tsogela setšhaba, mmušo o tlo tsogela mmušo,’ ruri bo be bo phethega.”⁠⁴⁶

18. ke ka baka la’ng re tla ba re phošitše ge e ba re ka phetha ka gore ntwa e apareditšego ka gohle ke yona feela “pontšho”?

¹⁸ Eupja dilo tše bjalo e be e se karolo feela ya seo Jesu a se boletšego e le “pontšho.” Ge a diriša seswantšho o itše: “Bônang moxó le dihlare ka moka. Xe Le bôna di hloxile Le’e Le tsebê ka nnoši xore lehlabula le batametše. Dirang byalo le tabeng yé; xe Le bôna dilô tšeo di dirêxa, Le tsebê xore mmušô wa Modimo o batametšê. Ruri, ke a Le botša, di tlo dirêxa tšohle moloko wó ò sešo wa fêla.” (Luka 21:29-32) Ge e ba o ka bona sehlare setee feela se hloga ka sehla seo e sego sona, ruri o be o ka se ke wa nagana gore selemo se fihlile. Eupja ge o bona dihlare ka moka di hlogile ka nako e swanetšego, gona o tseba seo go se bolelago. Ka mo go swanago, Jesu o boletše e sa le pele gore “go ba gona” ga gagwe le “bofelo bja tshepedišo ya dilo” di tla swawa e sego ke ntwa feela, eupja go tla swawa ke dilo tše dintši tšeo di tlago go direga molokong o tee.

19. (a) Bjale ka ge go bontšhitšwe tšhateng e lego mo, ruri dibopego tše di fapanego tša “pontšho” di phethagetše bjang ga e sa le go tloga ka 1914? (b) Ke ka baka la’ng dintwa tša nakong ya pele, ditlala, ditšhišinyego tša lefase le tše dingwe di sa bope “pontšho” yeo Jesu a boletšego ka yona?

¹⁹ Na dilo tšeo di diregile? Ge o hlahloba tšhate e lego mo yeo e nago le hlogo ya ditaba yeo e rego “Pontšho e tlo ba Eng?” mo gongwe o tla gopola ge o be o bala ka dintwa tša makgolong a nywaga a fetilego. Eupja Ntwa ya I ya Lefase e hlomotše sefoka go tše dingwe ka moka, e le bjalo ka phetogo ya dilo historing. Le gona o tla gopola gore ditlala, dinkhu, ditšhišinyego tša lefase, dinako tša bokgopo le maiteko a šiišago a go tšweletša khutšo le polokego di diregile pele ga 1914. Lega go le bjalo, ga go na nako e nngwe historing yeo dilo tše ka moka di kilego tša tšwelela molokong o tee ka tekanyo e kgolo gakaakaa. Gabotse-botse, ge e ba ditiragalo tše di bilego gona ga e sa le go tloga ka 1914 di be di sa phethe pontšho, gona ke’ng yeo e bego e tla nyakega gape? Ntle le pelaelo, re phela nakong ya “go ba gona” ga Jesu matleng a Mmušo.

20, 21. Ditiragalo tše di tswalanego le Ntwa ya I ya Lefase di itlhatsetše bjang gore ke tšona feela “mathomô a ditlalêlô,” bjale ka ge Jesu a boletše?

²⁰ Go bonagala ga dibopego tša “pontšho” go be go sa bolele gore Mmušo wa Modimo o tla phumola bobe lefaseng gatee-tee. Bjalo ka ge Jesu a boletše, “tšé ka moka e tlo ba ôna mathômô a ditlalêlô.” (Mateo 24:8) Tše dingwe di be di tla latela. The World Book Encyclopedia e bolela gore: “Ntwa ya I ya Lefase le mafelelo a yona di bakile tšhaparego e kgolo ya tša boiphedišo historing nywageng e fetilego ya bo-1930. Dilo tše di bakilwego ke ntwa le mathata a go beakanyetša khutšo, di bakile meferefere ditšhabeng ka moka.”⁠⁴⁷ Nywageng e sego kae ka morago Ntwa ya II ya Lefase e ile ya thoma. E be e le e šiišago kudu go feta ya pele. Ga e sa le go tloga nakong yeo, go se hlomphe bophelo le thoto go gotše gomme poifo ya go boifa bokebekwa e fetogile karolo ya bophelo bja letšatši le lengwe le le lengwe. Boitshwaro bo beetšwe ka thoko. Go ata mo e sego ga tshwanelo ga batho go baka mathata ao a lego thata go rarollwa. Tšhilafatšo e senya bophelo gaešita le go bo bea kotsing. Le gona, go bile le go boifša le ka tshenyego ya nuclear.

²¹ “Ditlalêlô” tše di thomile neng? Star sa London se boletše gore: “Bo-ra-dihistori ba bangwe lekgolong la nywaga le le latelago mo gongwe ba ka phetha ka go bolela gore letšatši leo lefase le duba-dubegilego ka lona ke . . . [ka] 1914.”⁠⁴⁸ Ngwaga woo wa 1914 e be e le kgale o swailwe ke boporofeta bja Beibele.

(3) Dibopego tše Lemogegago tša Bodumedi

22. (a) Jesu o tswalantše pono ya gagwe ya go ata ga bokgopo gotee le go notlega ga lerato le eng? (b) Dithuto tša baruti di thušitše bjang boemong bjo?

²² Tše di latelago di gare ga ditiragalo tšeo di nago le seo di se bolelago tšeo Jesu a boletšego gore di tla swaya “bofelo bja tshepedišo ya dilo”: “Xo tlo ba le baporofeta ba bantši ba maaká ba xo tlo fora ba bantši. Xomme ka xo ata xa makxôpô xo tlo nôtlêxa leratô la ba bantši.” (Mateo 24:11, 12) Jesu o ile a tswalanya go ata ga makgopo le go notlega ga lerato gotee le tutuetšo ya baporofeta ba maaka, ke gore barutiši ba bodumedi bao ka maaka ba ipolelago gore ba bolelela Modimo. Mathomong puku ye e neile bohlatse bja gore baruti ba thekgile dintwa tša ditšhaba, ba nyatša melao ya boitshwaro ya Beibele e le yeo e feletšwego ke nako le go kgetha dikarolo tša Beibele e le tšeo e sego tša therešo. Mafelelo e bile afe? E bile ‘go notlega’ leratong la go rata Modimo le melao ya gagwe. Le e bile lebaka le legolo la go goboga ga boitshwaro gotee le go se hlomphe taolo le go hlaelelwa ke go kwela wa gabo motho bohloko.—2 Timotheo 3:1-5.

23, 24. Ke’ng seo se diregilego go bodumedi nywageng e sa tšwago go feta?

²³ Ka baka la maemo a bjalo, batho ba bantši kudu ba tlogetše diphuthego tša bodumedi. Ba bangwe ba retologela Beibeleng gomme ba dumelelana le ditsela tša yona. Ba bangwe ba di tlogela ka baka la go nyama le go tenwa. Ba bantši ba fetoga manaba a bodumedi. Mongwadi e mongwe wa dipampiri tša ditaba o itše: “Motho o tloga a šišinywa ke bogolo bja mathata a lefase ao a metšego bodumeding. Bo-ra-dipolitiki ba sego kae ba lefase bao ba phenkgišanago ga se bona bao ba hlohleletšago dintwa tša bodumedi tšeo di tlogago di nyoretšwe madi.” Ka baka la se o botšišitše gore: “Ke ka baka la’ng bodumedi bo sa fedišwe?”⁠⁴⁹

²⁴ Go fokotšega ga bodumedi bjo bogolo go bontšhitšwe gabotse. Ka mohlala, pego yeo e lego mabapi le Italy e bontšha gore gaešita lege batho ba 95 lekgolong ba itšhupa e le Makatholika, “ruri bao ba bago gona kerekeng ka Sontaga ba lekanywa e le ba ba ka bago ka fase ga 20 lekgolong.”⁠⁵⁰ Pego e nngwe e utolla gore palo ya baperisita lefaseng ka moka e fokotšegile ka 25 000 nywageng e lesome.⁠⁵¹ Kua United States nyakišišo ya kereke e boletše e sa le pele ka “go fokotšega ga mo e ka bago ka 50 lekgolong go baperisita ba Katholika ya Amerika ka ngwaga wa 2000.”⁠⁵² U.S.News & World Report e boletše ka “go fokotšega mo gogolo go palo ya banna bao ba yago diseminareng tša Katholika” kua United States go tloga go tlhora ya 48 992 go ya go 11 262 nywageng ya ka fase ga e 20.⁠⁵³ The New York Times e begile gore lefaseng ka bophara “palo ya baitlami e fokotšegile go tloga go 181 421 go ya go 121 370” nywageng e 15.⁠⁵⁴ Boemo ke bjo bo swanago bodumeding bjo bontši.

25. (a) Ka go bapiša, ruri Beibele e bontšha gore ke’ng yeo e tlago go direga mabapi le borapedi bja therešo mo nakong ye? (b) Go kgoboketšwa mo ga barapedi ba Modimo wa therešo go dirwa tlase ga tshepedišo ya mang, gomme motheong ofe? (c) Batho ba ditšhaba ka moka ba lebane le kgang efe?

²⁵ Ka go se swane le se, Beibele e bontšha gore “lešaba le lexolo” leo le tšwago ditšhabeng ka moka le tla tlišwa borapeding bja Jehofa nakong ye ya bofelo. Jesu o boletše e sa le pele ka go kgoboketšwa mo ge a be a bolela gore o be a tla kgethologanya batho, e le gore mo gongwe ba phološwe ‘masetla-pelong a magolo’ goba ba ye “thlokofatšong ye e sa felexo.” (Kutollo 7:9, 10, 14; Jesaya 2:2-4; Mateo 25:31-33, 46) Ke’ng yeo e kgethollelago batho phologo? Beibele e araba ka gore: “Lefase le a feta, le yôna kxanyoxô ya lôna. E a tl’o xo dula à le xôna xo ya xo ilê, ké eo a diraxo tše Modimo a di rataxo.” (1 Johane 2:17) Batho ba be ba tla tseba bjang seo thato ya Modimo e lego sona? Ka go amogela modiro wa go ruta wa lefase ka bophara wo Jesu a boletšego ka wona e sa le pele ge a re: “Ditaba tše tše di lokilego tša mmušo di tla bolelwa lefaseng ka moka le le agilwego gore e be bohlatse go ditšhaba ka moka; gomme e tla ba gona bofelo bo fihlago.” (Mateo 24:14, NW) Go bolela mo go dira gore batho ba ditšhaba ka moka ba lebane le kgang ye: Na ba emetše bogoši bja Modimo? Goba ka go dumelelana le tutuetšo ya Sathane kua Edene, ruri na ba nyaka pušo ya boipušo ya batho? Jehofa o nea batho sebaka sa go kgetha.

26, 27. (a) Modiro wo wa bohlatse o šetše o dirilwe ka bogolo bjo bokaakang? (b) Ke ka baka la’ng go amogela ga motho molaetša wa Mmušo e le taba e kgolo?

²⁶ Bohlatse bja lefase ka bophara bja Mmušo bo newa ka matla a magolo. Mafaseng a fetago a 200 Dihlatse tša Jehofa tše dimilione di etela batho magaeng a bona gomme ba ikemišetša go ithuta Beibele le bona ka ntle le go lefša. Dipuku tšeo ba di dirišago ke dipuku tša Beibele tšeo di abjago ka bontši lefaseng. Gabotse-botse, di gare ga tšeo di abjago ka bontši go feta dipuku lege e le dife. Tše di hwetšwa ka maleme a ka bago a 190.

²⁷ Modiro wo wa go kgethologanya o dirilwe ka nywaga e mentši. Mo nakong ye o kgaufsi le bofelo bja wona. Ka go ya ka Lentšu la Modimo bao ba gannego pušo ya gagwe ya Mmušo gaešita le bao ba ganago sebaka sa go ithuta ka yena ka go mo hlokomologa ruri ba tla senywa. (Mateo 25:34, 41, 46; 2 Ba-Thesalonika 1:6-9) Go ba bangwe bao ba itšhupago e le bao ba thekgago Mmušo wa Modimo, gona ye e tla swaya nako ya kimollo e kgolo. Eupja kahlolo ye e tla tla neng?

(4) “Moloko wó ò Sešo wa Fêla”

28. Jesu o boletše gore tshenyego ya lefase ye e boletšwego e sa le pele e tla tla nakong efe?

²⁸ Jesu ge e le ka “letšatši leo, le nakô” o itše, “xa xo e a di tsebaxo. Le Barongwa ba maxodimong, le Yêna Morwa, xa ba di tsebe. Xo tseba Tate a nnoši.” Eupja Jesu o neile sešupo seo se thušago sa nako ge a be a re: “Di tlo tšwêlêla moloko wó ò sešo wa fêla.” (Mateo 24:34, 36) Ka gona, dibopego ka moka tše di fapa-fapanego tša “pontšho” gotee le ‘masetla-pelo a magolo’ di swanetše go direga molokong o tee, e lego moloko woo wa 1914. Seo se bolela gore batho ba bangwe bao ba ilego ba lemoga ditiragalo tša 1914 ge “bofelo bja tshepedišo ya dilo” bo be bo thoma, ba tla ba ba sa phela go bona bofelo bja yona ge ‘masetla-pelo a magolo’ a thoma. Batho bao ba gopolago ditiragalo tša 1914 mo nakong ye ba tšofetše. Ba bantši ba bona ba šetše ba hwile. Eupja Jesu o re kgonthišetša gore ‘moloko wo o ka se ke wa fela’ pele ga ge tshenyego ya tshepedišo ye ye mpe ya dilo e ka tla.—Mateo 24:21.

29. Ka go dumelela ditiragalo ga e sa le go tloga ka 1914 gore di fihle boemong bjo di lego go bjona, ruri Modimo o dirile bjang gore go be bonolo bathong go dira phetho e nepagetšego?

²⁹ Modimo o bile le kgotlelelo gakaakang ka go nea sebaka se se segolo sa go sokologa! (2 Petro 3:9) Ke la mathomo historing mo mathata a hlatlamanago a fihlilego ditekanyong tše di šiišago kudu, e lego ntwa, tšhilafatšo, go ata kudu ga batho le tše dingwe tše dintši. Bjo bongwe le bjo bongwe bja wona bo ka tliša tshenyo e feleletšego. Modimo ka go lesa gore bohlatse bjo bo bjalo e be bjo bontši, ruri o dirile gore go be bonolo bathong go lemoga gore motho ga a na dikarabo. Ka nako e swanago, go bolelwa ga “ditaba tše di lokilego tša mmušo” go thušitše batho ba dipelo tše di botegago go lemoga gore Mmušo wa Modimo ke wona kholofelo feela bakeng sa khutšo ya kgonthe le polokego. Ka gona, Modimo o ba nea nako ya gore ba ipontšhe ba le ka lehlakoreng la gagwe la kgang e kgolo.

(5) Pontšho ya Mafelelo

30. Ke pontšho efe ya mafelelo ya go batamela ga tshenyego ya lefase yeo Beibele e e bontšhago ka go lebanya?

³⁰ Go sa na le tiragalo e nngwe yeo e swanetšego go tla e le pontšho ye e sa fošego ya gore tshenyego ya lefase e kgaufsi. Moapostola Paulo o ngwadile ka se gore: “Letšatši leo la Morêna le tlo tla bo-ka lehodu xe le tla bošexo. Xe xo tlo thwe: Xo khutšô! Xo iketlilwe! ké mo ba tl’o xo wêlwa xodimo ke thsenyêxô . . . ’me ba ka se kê ba phônyôkxa.”—1 Ba-Thesalonika 5:2, 3; Luka 21:34, 35.

31, 32. (a) Na ‘khutšo le polokego’ tšeo babuši ba bopolitiki ba di bolelago e tla ba tša kgonthe? (b) Ke ka baka la’ng e tla ba kotsi go forwa ke se?

³¹ Baetapele ba lefase ba tseba gore ntwa ya nuclear e bolela go hwelela ga kgonthe. Le gona, mathata a magolo ao a swanago le tšhilafatšo, go ata mo e sego ga tshwanelo ga batho le mathata a tša boiphedišo a nyaka go hlokomelwa gotee le go nyaka tšhelete. Ka gona, ba nyaka go tsošološa ditswalano tše di gobaditšwego tša ditšhaba tšohle. Bohlatse bja se ke go bolelwa mo go dirilwego ke Ditšhaba tše Kopanego ka 1986 e le ‘ngwaga wa ditšhaba ka moka wa khutšo le polokego.’ Se ruri ke mogato wa go phethagatšwa ga mantšu a Paulo ao a tsopotšwego ka mo godimo. Ee, merero ya bopolitiki le dikgwerano ga di dire diphetogo lege e le dife tša kgonthe bathong go ba dira gore ba ratane. Ga di fediše bokebekwa, goba go fokotša bolwetši le lehu. Lega go le bjalo, boporofeta bo bontšha gore nako e tla tla yeo ka yona ditšhaba di tla bolelago ka yona gore di fihleletše tekanyo e itšego ka “xo khutšô! xo iketlilwe!” Ge se se direga, gona ‘tshenyego ya lebelo’ e tla ‘wela’ baetapele bao ba fapošago batho gotee le batho ka moka bao ba ba botilego.

³² Eupja go tla ba le baphologi. Na o tla ba e mongwe wa bona?

[Lepokisi go letlakala 78, 79]

‘Pontšho e tlo ba Eng?’

“Sethšaba se tlo Tsoxêla Sethšaba”—

“Ntwa ya I ya Lefase e tšweleditše lekgolo la nywaga la Ntwa e Aparetšago yeo ge go bolelwa ka lentšu le le kwalago, e lego ntwa ya lefase. . . . Ntwa le ka mohla pele ga 1914-1918 . . . ga se ya ka ya aparetša karolo e kgolo gakaakaa ya lefase. . . . Polao le ka mohla ga se ya ka ya ba yeo e aparetšago gakaakaa le yeo e sa kgethego e le ka kgonthe.”—World War I, ka H. Baldwin.

Ntwa ya I ya Lefase e bolaile bahlabani le batho feela ba dimilione tše 14; Ntwa ya II ya Lefase e bolaile batho ba dimilione tše 55. Ga e sa le go tloga ka Ntwa ya II ya Lefase meferefere, borabele le dintwa tše dintši di bolaile batho ba ka bago dimilione tše 35.

Ka gona, ga e sa le go tloga ka 1914 maphelo a ka fetago a dimilione tše 100 a ile a timela ntweng!

“Xo tlo ba le Ditlala”—

Tlala e wetše mafase a mantši ka morago ga Ntwa ya I ya Lefase le ka morago ga Ntwa ya II ya Lefase.

Go sa šetšwe nywaga e mentši ya tšwelopele go tša thutamahlale, ruri mo e ka bago kotara ya lefase e swerwe ke tlala. Bana ba akanywago go ba ba dimilione tše 12 ngwageng o mongwe le o mongwe ba hwa pele ga letšatši la bona la matswalo ka baka la go se khore. Ka ngwaga le ngwaga batho ba dimilione le bona ba hwa ka lona lebaka leo.

“Dinkhu”—

Ga go na bolwetši bjo bo begilwego bjo bo kilego bja lekana le bjola bja Kwatama ka 1918-1919. E ile ya swara batho ba kago ba dimilione tše 500; ba fetago ba dimilione tše 20 ba ile ba hwa.

Nyakišišo ya tša kalafo ga se ya ka ya kgona go thibela bolwetši bja pelo gore bo se ke bja fihlela ditekanyo tša dikgogodi. Kankere ke yeo e aparetšego. Palo ya malwetši ao a fetišetšwago ka botona le botshadi ke ao a atilego ka mo go tšhošago.

“Dithšišinyexo” Mafelong a Mantši—

Ditekanyo tša dikotsi ga di swane go ya ka methopo ya tšona. Eupja go nea mehlala e sego kae: ba 30 000 go ya go ba 32 000 ba hwile tšhišinyegong ya lefase kua Italy ka 1915; ba 100 000 go ya go 200 000 kua China ka 1920; ba 95 000 go ya go 150 000 kua Japane ka 1923; ba 25 000 go ya go 60 000 kua India ka 1935; ba 12 000 go ya go 20 000 kua Iran ka 1968; ba 54 000 go ya go 70 000 kua Peru ka 1970; ba 20 000 go ya go 23 000 kua Guatemala ka 1976; ba 100 000 go ya go 800 000 kua China ka 1976. Ga e sa le go tloga ka 1914 ba bangwe ba bantši ba dikete ba hwile ditšhišinyegong tša lefase tše makgolo lefaseng ka moka.

Dipalo tšeo di tšwago dipampiring tše di sa swanego di bontšha gore palo-gare ya ditšhišinyego tša lefase tše šoro ngwageng o mongwe le o mongwe ga e sa le go tloga ka 1914 e bile e kgolo kudu ka makga a mantši go feta palo-gare ya nywaga e 2 000 e fetilego.

“Xo Ata xa Makxôpô”—

O tseba ditherešo. Bokebekwa bjo bo golago bo kgoma naga e nngwe le e nngwe mo lefaseng. Bophelo bja gago ka noši bo kgomilwe. Go direga’ng dikolong seleteng sa geno? Na go na le go dirišwa ga dihlare-tagi mo e sego ga molao lefelong la geno? Go thwe’ng ka go se botege go tša papatšo? O ikwa o bolokegile gakaakang ditarateng bošego?

Bokgopo ga bo dirwe feela mabapi le molao wa batho, eupja bo dirwa kudu gaešita le molaong wa Modimo. (Bona 2 Timotheo 3:1-5, 13.)

Mmušo wa Modimo o Bolelwa Lefaseng ka Bophara—

Modiro wo o dirwa ka mehla ke Dihlatse tša Jehofa tše dimilione mafaseng a fetago a 200.

Nywageng e sa tšwago go feta e lesome ruri mo e ka bago dimilione tše dikete tše nne tša diiri di neetšwe ke Dihlatse tša Jehofa boboleding bja phatlalatša bja molaetša wo. Gona mo nakong yeo ba gatišitše dipuku tše di fetago tše dimilione tše 5 ka maleme a ka bago a 190 tšeo di šupago Mmušo wa Modimo e le yona kholofelo feela ya batho.

Go Bolelwa ga ‘Khutšo le Polokego’—

Baetapele ba lemoga go nyakega ga khutšo e le gore ba pheme tshenyo ya nuclear gaešita le go lebeletšana le mathata a mangwe ao a golago. Mogato wo o lebišwago go se ke go bolelwa mo go dirwago ke Ditšhaba tše Kopanego ka 1986 e le ngwaga wa “khutšo, polokego ya ditšhaba ka moka le tirišano.”—Kopano ya Kakaretšo, karolo 32 ya Thulaganyo, lenaneo la bo-39.

Dilo tše ka moka ke “pontšho” ya eng? Ke ya gore bjale re phela ‘bofelong bja tshepedišo ya dilo.’ Gore Kriste o dutše sedulong sa gagwe sa bogoši sa legodimong gomme o kgethologanya bathong ba ditšhaba ka moka batho bao ruri ba ratago go dira thato ya Modimo. Gore ‘masetla-pelo a magolo’ a batametše kudu. Bakeng sa ditaba ka botlalo, hle bala Mateo dikgaolo 24 le 25, Mareka 13 le Luka 21.