‘Mangwalo ka Moka a Buduletšwe ke Modimo Gomme a a Hola’

1. Beibele e hlalosa Mohlami wa yona bjang, gomme ke tsebo ya mohuta ofe yeo e newago ke Mangwalo?

“LENGWALO ka moka le buduletšwe ke Modimo.” Mantšu a ao a lego go 2 Timotheo 3:16 (PK), a šupa Modimo yo leina la gagwe e lego Jehofa e le Mohlami le Mmuduledi wa Mangwalo a Makgethwa. Mangwalo ao a buduletšwego a kgotsofatša ka mo go thabišago gakaakang! A nea lehumo le legolo gakaakang la tsebo! Ka kgonthe ke ‘tsebo ya Modimo’ yeo ka nywaga e mentši e bego e dutše e nyakwa e bile e tšewa e le ya bohlokwa kudu ke barati ba go loka.—Die. 2:5.

2. Moše, Dafida le Salomo ba ile ba lebelela bjang bohlale bja Modimo?

² O mongwe wa batsomi ba ba tsebo e be e le Moše, moetapele le morulaganyi yo a bonagalago wa setšhaba sa Modimo sa Isiraele, yo a ilego a bolela gore ditaelo tša Modimo di lapološa ‘bjalo ka phoka, bjalo ka modupi mabjanyeng le bjalo ka tsheola mo hlageng.’ Dafida yo e bego e le mohlabani yo bogale le molwedi wa leina la Jehofa, le yena o ile a rapela ka gore: “Morêna, nthutê tsela ya xaxo, ke sepelê kè Xo botexetše.” O mongwe gape ke Salomo yo e bego e le morati wa khutšo, yo e bilego moagi wa o mongwe wa meago e mebotse kudu yeo e kilego ya agwa lefaseng le, e lego ngwako wa Jehofa wa kua Jerusalema, yo a ilego a hlalosa bohlale bja Modimo ka mantšu a: “Bo ruiša motho tše di fetišaxo thsipi e khwibidu. Bohlale bo feta le pheta ya thaxa; le talama tša xaxo tšohle xa di bo fihlêle.”—Doit. 32:2; Ps. 86:11; Die. 3:14, 15.

3. Jesu le Modimo ka noši ba lebelela bjang lentšu la Modimo?

³ Jesu Morwa wa Modimo o be a hlompha lentšu la Modimo kudu mo a ilego a ba a bolela gore, “Lentšu la xaxo ké yôna therešo.” O ile a botša balatedi ba gagwe gore: “Xe Le nama le Lentšu la-ka, Le barutiwa ba-ka ka xo rereša, La tlo tseba therešô, ’me therešô ya tlo Le lokolla.” (Joh. 17:17; 8:31, 32) Lentšu le leo Jesu a le hweditšego go Tatagwe ruri ke le matla. Ke lentšu la Modimo. Jesu ka morago ga lehu le tsogo ya gagwe gotee le go hlatlogela ga gagwe letsogong le letona la Jehofa magodimong, o ile a nea kutollo e oketšegilego ya lentšu la Tatagwe, go akaretša le tlhaloso e kgahlišago ya ditšhegofatšo tša Modimo bakeng sa batho lefaseng la Paradeise. Ka morago ga seo, Modimo o ile a laela moapostola Johane gore: “Ngwala, xobane ’taba tšé ké tša xo rereša le xo bôtêxa.” Mantšu ka moka a lego Mangwalong a buduletšwego ‘ke a go rereša le go botega,’ gomme bao ba a kwago a ba tlišetša mehola e mentši-ntši.—Kut. 21:5.

4. Mangwalo ao a buduletšwego a hola ka eng?

⁴ Mehola ye e tla ka tsela efe? Polelo e feletšego ya moapostola Paulo go 2 Timotheo 3:16, 17 (PK) e nea karabo: “Gobane lengwalo ka moka le buduletšwe ke Modimo, gomme le loketše go ruta, le go kgodiša, le go lokiša, le go godišetša go lokeng, gore motho wa Modimo e be e a phethegilego, e a lokišeditšwego modiro o mongwe le o mongwe o botse.” Ka gona, Mangwalo ao a buduletšwego a hola ka go ruta thuto e nepagetšego le boitshwaro bjo bo nepagetšego, a dira gore dilo di letle ka dikgopolong tša rena le maphelong a rena, gomme a a re kgalema le go re laya e le gore re sepele ka boikokobetšo therešong le go lokeng. Ka go ikokobeletša thuto ya Lentšu la Modimo, re ka kgona go ba “badirišani ba Modimo.” (1 Ba-Kor. 3:9) Ga go na tokelo lefaseng lehono yeo e fetago ya gore motho a swarege modirong wa Modimo e le ‘motho wa Modimo yo a phethagetšego le yo a itlhamilego gabotse.’

MOTHEO O TIILEGO WA TUMELO

5. Tumelo ke’ng, gomme ke ka tsela efe feela e ka hwetšwago?

⁵ Gore motho a be modirišani le Modimo, go nyakega tumelo. Tumelo ga se ya swanela go swantšhwa le go dumela dilo tšohle mo go atilego gakaakaa lehono. Batho ba bantši ba nagana gore tumelo lege e ka ba efe—ya dihlotswana, ya tlhagelelo goba ya filosofi—e lekane. Lega go le bjalo, motho wa Modimo o swanetše go kgomarela “mantšu ao a se naxo senyalô, . . . ka tumêlô le ka leratô, le re le hwetšaxo xo Jesu Kriste.” (2 Tim. 1:13) Tumelo ya gagwe e swanetše gore e be ya kgonthe le e phelago, ka gobane “tumêlô ké kholofêlô ye e tiilexo ya xo holofêla tše di letetšwexo; ké xo bôta tše di sa bonwexo ka mahlô.” E swanetše go thewa tumelong e tiilego ya go dumela go Modimo le meputsong ya gagwe go bao ba mo kgahlišago. (Ba-Heb. 11:1, 6) Tumelo ye e hwetšwa feela ka go ithuta Lentšu la Modimo e lego Beibele ka mafolofolo. E theilwe leratong le le tiilego la go rata Beibele le Modimo wa Beibele, Jehofa gotee le Morwa wa gagwe Jesu Kriste. Tumelo e bjalo e phelago ke e tee feela go etša ge Morena e le o tee feela, Jesu Kriste gomme Modimo le Tatago bohle e le o tee feela, Jehofa.—Ba-Ef. 4:5, 6.

6. Tumelo ya kgonthe e tiile gakaaka’ng?

⁶ Re swanetše go tseba seo Lentšu la Modimo e lego sona le moo le tšwago gona gaešita le tutuetšo ya lona, morero wa lona le matla a lona a go iša go lokeng. Ge re ka leboga molaetša wa lona o thabišago, gona re tla ba le tumelo. Go feta moo, re tla rata Beibele gotee le Mohlami wa yona kudu moo go ka se kego gwa ba le selo seo se ka thibelago tumelo yeo le lerato leo. Ke Mangwalo ao a akaretšago dipolelo tša Jesu Kriste, ao a theago motheo o tiilego wa tumelo. Tumelo ya kgonthe e tla ba yeo e tlago go kgotlelela moleko o bohloko, ditlaišo le go atlega ka dilo tše di bonagalago gotee le difilosofi tša lekoko le lebe la batho. E tla fenya ka katlego go ba go fihla lefaseng le lefsa la Modimo la go loka. “Phenyô ye e fentšexo lefase ké tumêlô ya rena.”—1 Joh. 5:4.

7. Mehola yeo e tlišwago ke go hwetša bohlale bja Beibele ke efe?

⁷ Gore re be le tumelo le go e kgomarela, re swanetše go katanela go aga lerato le tebogo ya go leboga Lentšu la Modimo, e lego Mangwalo a buduletšwego. Mangwalo ke mpho e kgolo-kgolo yeo Modimo a e neilego batho, letlolo la mahumo a moya ao bogolo bja bohlale bja ona e lego bjo bo sa lekanywego ka selo le ao matla a ona a go edišetša le go tutueletša go lokeng a fetago a dipuku ka moka tšeo di kilego tša ngwalwa. Ge re dutše re epa gore re hwetše tsebo ya Lentšu la Modimo, gona re tla feleletša re kgotsitše gotee le moapostola Paulo ka gore: “A! Bodiba bya lehumô la Modimo, le bya bohlale bya xaxwe, bya tsebô ya xaxwe!” Go tseba Mangwalo a buduletšwego gotee le Mohlami wa ona ke go tsena tseleng ya lethabo la ka mo go sa felego le boiketlo.—Ba-Roma 11:33; Ps. 16:11.

JEHOFA—MODIMO YO A BOLELAGO

8. (a) Ke ka baka la’ng re swanetše go leboga taba ya gore Jehofa ke Modimo yo a bolelago? (b) O fapane bjang le medimo ya batemona?

⁸ Dafida ge a be a bolela ka letago la leina la Jehofa o ile a goeletša ka gore: “Xobane e moxolo ké Wêna Modira-matete; Modimo ké Wêna Ò nnoši.” (Ps. 86:10) Jehofa o diretše batho mono lefaseng “matete” a mantši, gomme a mangwe a matete a ke go romelwa ga Lentšu la gagwe go bona. Ee, Jehofa ke Modimo yo a bolelago, Modimo yo ka lerato a itlhalosago bakeng sa go hola dibopiwa tša gagwe. Re swanetše go leboga gakaakang gore Mmopi wa rena ga se kgoši yeo e ipeilego lekatana, yeo e sa tsebegego le yeo e sa arabelego dinyakweng tša barati ba go loka lefaseng! Jehofa, go etša ge a tla dira bjalo lefaseng le lefsa le le tlago, ruri mo nakong ye o dula gotee le bao ba bontšhago tumelo go yena le go mo rata, go swana lege Tate yo lerato a botša bana ba gagwe bao ba nyakago go tseba ditaba tše dibotse. (Kut. 21:3) Tatago rena wa legodimong ga a swane le medimo ya batemona, yeo e swanetšego go emelwa ke diswantšho tše di boifišago tšeo di sa kgonego go bolela. Medimo ya tšhipi le lefsika ga e swane le tate go barapedi ba yona ba lego lefsifsing. Ga e kgone go ba botša selo seo se ka ba holago. Ka kgonthe, “babópi ba yôna ba tla swana le yôna.”—Ps. 135:15-19; 1 Ba-Kor. 8:4-6.

9. Ke molaetša wa mohuta ofe wo o tšwago go Modimo legodimong?

⁹ Jehofa ke “Modimo yo mabobo le kxauxêlô, wa xo se fêlê pelo, wa botho byo boxolo le therešô.” (Ek. 34:6) Ka baka la boati bja botho bja gagwe bjo lerato, o tsebišitše batho ditherešo tše dintši-ntši. Tše ka moka ke keletšo e nago le tlhaloganyo bakeng sa go hlahla batho gomme e akaretša boporofeta bjo bo edišetšago ditsela tša motho go ya ditšhegofatšong tša nakong e tlago. “Xobane tše di ngwadilwexo kxalê, di ngwaletšwe xo ruta rena, xore re hwetšê kholofêlô ka xo tiišwa le ka xo homotšwa ka ôna mangwalô.” (Ba-Roma 15:4) Godimo kua legodimong go tšwele molaetša o botegago bakeng sa go ruta batho bao ba lego mono tlase.—Joh. 8:23.

10. Jehofa o ile a nea molaetša ka maleme afe, gona ka baka la’ng?

¹⁰ Jehofa le ka mohla ga se a ka a bolela ka leleme le sa tsebjego, eupja ka dinako tšohle o ile a diriša leleme la batho, leleme leo le dirišwago ke dihlatse tša gagwe tše botegago. (Dit. 2:5-11) Jehofa ge a be a boledišana le Adama, Noage, Aborahama, Moše gotee le baporofeta ba ba-Hebere, o ile a bolela ka leleme la mathomo la batho, leo mo nakong ye le tsebjago e le Sehebere. Sehebere se ile sa dirišwa ka nako ka moka ya ge se be se kwešišwa, gaešita le nakong ya Saulo wa Tareso yoo Jesu yo a tsošitšwego a ilego a bolela le yena ka sona. (Dit. 26:14) Ge leleme la ba-Kaladea la se-Arama le be le tsena gare ga ba-Isiraele kua bohlankeng, melaetša e mengwe ka nako yeo e tšwele go Modimo ka se-Arama ka gobane batho ka nako yeo ba be ba kwešiša leleme leo. (Esera 4:8–6:18; 7:12-26; Dan. 2:4b–7:28) Ka morago ge Segerika se e-ba leleme la ditšhaba tšohle le leleme le legolo la dihlatse tša gagwe, dipolelo tša Jehofa di ile tša bolelwa le go ngwalwa ka leleme leo. Dipolelo tšeo di ngwadilwego ka Beibeleng ke molaetša wa Jehofa, woo ka dinako tšohle o boletšwego ka leleme le le kwalago bakeng sa go hola batho ba ikokobeditšego le bao ba ratago therešo lefaseng.

11. Ke ka baka la’ng go ka bolelwa gore Jehofa ke Mohlami wa polelo ka moka?

¹¹ Jehofa ke yena Mmopi wa kgopolo le ditho tša polelo, go akaretša leleme, molomo, mogolo, e lego tšeo di bopago marang-rang ka moka a medumo ya polelo bakeng sa dithulaganyo ka moka tše dintši tša polelo. Ke ka baka leo go ka bolelwago gore Jehofa ke Mohlami wa dipolelo ka moka. Matla a gagwe godimo ga polelo ya batho a bontšhitšwe ke mohlolo wo a ilego a o dira kua Toreng ya Babele. (Ek. 4:11; Gen. 11:6-9; 10:5; 1 Ba-Kor. 13:1) Ga go leleme leo Jehofa a sa le tsebego. Ga se a ka a nea motho leleme la mathomo la Sehebere feela, eupja ka go bopa ga gagwe kgopolo gotee le ditho tša polelo, o ile a ba a bopa motheo wa leleme la se-Arama le la Segerika le wa maleme a mangwe ka moka a ka bago 3000 ao mo nakong ye a bolelwago ke batho.

LELEME LA THEREŠO

12, 13. (a) Jehofa o dirile bjang gore dipolelo tša gagwe di kwešišege gabonolo? (b) Nea mehlala.

¹² Go sa šetšwe mohuta wa leleme la batho leo Jehofa a ilego a le diriša, maemong ka moka o ile a diriša leleme la therešo e sego diphiri tša bodumedi. Ke leleme le bonolo le le kwešišegago. (Tsef. 3:9) Motho wa lefaseng o kgona go kwešiša gabonolo dilo tšeo di nago le ditekanyo tše tharo, ke gore dilo tšeo di išago godimo, tše sephara le tše telele. Ka gona Jehofa o swantšheditše dilo tše sa bonagalego ka go diriša dilo tše bonagalago tšeo kgopolo ya motho e kgonago go di kwešiša. Ka mohlala, kua lešokeng go be go e-na le taberenakele yeo e bego e rulagantšwe ke Modimo gomme e agilwe ke Moše. Paulo ka tlase ga pudulelo o ile a diriša ditekanyo tše tharo tša yona bakeng sa go hlalosa dilo tša letago tšeo e lego tša legodimo.—Ba-Heb. 8:5; 9:9.

¹³ Mohlala o mongwe šo: Jehofa yo e lego moya ga a dule sedulong sa kgonthe sa bogoši legodimong. Lega go le bjalo, go rena batho bao re kwešišago dilo tše bonagalago feela, Modimo o itlhalosa ka go diriša seka se se bjalo se bonagalago bakeng sa go re nea kwešišo. Ge a thoma ditherišano tša kgoro ya kua legodimong, go fo swana le ge kgoši ya lefaseng e thoma ditherišano ka go dula sedulong sa yona sa bogoši.—Dan. 7:9-14.

E FETOLETŠWE GABONOLO

14, 15. Ke ka baka la’ng ge Beibele ka go fapana le dipuku tša batho tša difilosofi e fetoletšwe gabonolo malemeng a mangwe? Swantšha.

¹⁴ Ka ge Beibele e ngwadilwe ka mantšu a a bonolo le a kwešišegago, gona go a kgonega go fetolela diswantšhetšo le ditiragalo tša yona ka mo go kwalago ka dipolelo tše dintši tša mehleng yeno. Matla a mathomo a therešo a bolokilwe ka gare ga diphetolelo ka moka. Mantšu a bonolo le a dirišwago ka mehla a bjalo ka “pere,” “ntwa,” “mphapahlogo,” “sedulo sa bogoši,” “monna,” “mosadi,” le “bana,” a nea kgopolo e kwalago ka leleme le lengwe le le lengwe. Se se fapane le dipuku tša batho tša filosofi tšeo gantši di sa fetolelwego ka tsela e nepagetšego. Dipolelo tša tšona le mantšu a raranego a tšona gantši ga di bolelege gabotse ka leleme le lengwe.

¹⁵ Matla a Beibele a go hlalosa ke a phagamego kudu. Gaešita le nakong ya ge Modimo a be a bolela melaetša ya kahlolo go batho ba bego ba sa dumele ga se a ka a diriša leleme la filosofi, eupja go e na le seo o dirišitše dilo tše di tlwaetšwego. Se se bontšhwa go Daniele 4:10-12. Mo mmušo wa kgoši yeo e ikgodišago ya moheitene o ile wa hlaloswa ka botlalo o le bjalo ka sehlare, gomme ka ditiragalo tše itšego tše di diregilego mabapi le sehlare se, ditiragalo tša nakong e tlago di ile tša bolelwa ka tsela e nepagetšego. Dilo tše ka moka di tšweletšwa ka tsela e kwalago ka go fetolelwa malemeng a mangwe. Jehofa ka lerato o ile a nea melaetša ka tsela ye e le gore ‘tsebo e ate.’ Se se ile sa thuša gakaakang tabeng ya go kwešiša boporofeta ‘nakong ye ya bofelo’!—Dan. 12:4.

GO SEPEDIŠWA GA MELAETŠA

16. Mokero wa Jehofa wa go romela melaetša o ka hlaloswa bjang?

¹⁶ Mohlomongwe o mongwe a ka botšiša gore, Mokgwa wa go sepediša melaetša e bile ofe? Se se ka swantšhwa gabotse ka mohlala wa mehleng yeno. Megala ya kgokagano e na le (1) seboledi goba mothomi wa molaetša; (2) sefetiši; (3) selo seo se romelago molaetša; (4) seamogedi; le (5) mokwi. Ditshepedišong tša motato re na le (1) motho yo a dirišago motato yo a thomago poledišano; (2) sefetiši sa motato seo se fetolago molaetša gore o be di-electrical impulse; (3) megala ya motato yeo e romelago di-electrical impulse moo molaetša o yago gona; (4) seamogedi seo se fetolago di-impulse gape gore di be medumo; le (5) mokwi. Ka mo go swanago, kua legodimong (1) Jehofa Modimo o ntšha dipolelo tša gagwe; (2) ka morago ga fao Lentšu la gagwe goba Seboleledi—seo mo nakong ye se tsebjago e le Jesu Kriste—gantši se fetiša molaetša; (3) moya wa Modimo o mokgethwa, e lego matla a dirago ao a dirišwago e le sedirišwa sa go fetiša melaetša, o o iša lefaseng; (4) moporofeta wa Modimo lefaseng o amogela molaetša; gomme (5) o a o bolela bakeng sa go hola batho ba Modimo. Bjale ka ge mehleng ye ka dinako tše dingwe moromiwa a ka rongwa gore a iše molaetša o bohlokwa, ka mo go swanago Jehofa ka dinako tše dingwe o ile a kgetha go diriša batseta ba moya goba barongwa bakeng sa go romela melaetša e itšego e tšwago legodimong go bahlanka ba gagwe lefaseng.—Ba-Gal. 3:19; Ba-Heb. 2:2.

TSHEPEDIŠO YA PUDULELO

17. Ke lentšu lefe la Segerika leo le fetoletšwego e le “buduletšwe ke Modimo,” gomme tlhaloso ya lona e re thuša bjang go kwešiša mosepelo wa go budulela?

¹⁷ Polelo e rego “a buduletšwe ke Modimo” e fetoletšwe go tšwa lentšung la Segerika the·oʹpneu·stos, leo le bolelago gore “hebeditšwe ke Modimo.” (Bona 2 Timotheo 3:16, NW, mongwalo wa pele wa ka tlase.) Ke moya wo e lego wa Modimo, matla a gagwe a dirago wo a o ‘buduletšego’ go batho ba botegago gomme a dira gore ba kgoboketše le go ngwala Mangwalo a Makgethwa. Tshepedišo ye e tsebja e le go budulela. Baporofeta gotee le bahlanka ba bangwe ba botegago ba Jehofa bao ba ilego ba budulelwa ba ile ba hlahlwa dikgopolong ke matla a a dirago. Se se bolela gore ba ile ba amogela go Modimo melaetša, go akaretša le diswantšho tše di nago le morero gomme melaetša ye e ile ya dula dikgopolong tša bona. “Xa xo ešo xwa bá xwa tšwêlêla porofetô ka xo ithatêla xa motho, xobane batho ba bakxêthwa ba Modimo ba boletše bà išwa ke Môya o mokxêthwa.”—2 Pet. 1:21; Joh. 20:21, 22.

18. Melaetša e buduletšwego e ile ya gatelelwa gakaaka’ng dikgopolong tša batho bao ba ilego ba e amogela?

¹⁸ Nakong ya ge batho ba ba Modimo ba be ba tsogile gomme ba phafogile ka mo go feletšego goba ba robetše gomme ba lora, moya wa gagwe o ile wa gatiša melaetša yeo e tšwago mothopong wa legodimo wa mokero wa go fetišetša ditaba. Moporofeta ge a e amogetše, o be a e-ba le boikarabelo bja go e bolela ka molomo go ba bangwe. Ge Moše gotee le baporofeta ba bangwe ba botegago ba boa nakong ya tsogo, ga go na pelaelo gore ba tla kgonthiša go nepagala ga dipego tša mangwalo a bona tšeo di bolokilwego ka gobane dikgopolo tša bona tšeo di lebogago le tšeo di bopilwego gape mohlomongwe di tla ba di sa gopola melaetša ya mathomo gabotse. Ka mo go swanago, moapostola Petro o ile a kgahlišwa kudu ke pono ya go fetoga sebopego moo a ilego a ngwala ka botlalo mabapi le letago la yona nywageng e fetago 30 ka morago.—Mat. 17:1-9; 2 Pet. 1:16-21.

MONGWADI LE MONWANA WA GAGWE

19. “Monwana” wa Modimo ke eng, bjalo ka ge mangwalo a bontšha?

¹⁹ Bangwadi bao e lego batho ba dirišitše menwana ge ba be ba ngwala, mehleng ya kgale ba ile ba diriša pene goba lehlaka gomme mehleng ya lehono ba diriša pene, motšhene wa go tlanya goba computer. Go thwe dilo tšeo di ilego tša tšweletšwa ka menwana ye di thomilwe ke kgopolo ya mong wa tšona. Na o be o tseba gore Modimo o na le monwana? Go bjalo ka gobane Jesu o ile a bolela gore moya wa Modimo ke “monwana” wa Gagwe. Ge Jesu a be a fodiša monna yo a bego a e-na le moya o mobe yo a ilego a buša a kgona go bolela le go bona gape, manaba a bodumedi a ile a nyatša matla ao Jesu a fodišitšego monna yo ka ona. Go ya ka Mateo, Jesu o ile a ba botša gore: “Nna byale xe ke lêlêka meôya e mebe ka Môya wa Modimo, ké xôna xe mmušô wa Modimo ò tlile xo lena.” (Mat. 12:22, 28) Luka o oketša kwešišong ya rena ka go tsopola Jesu a bolela tiragalong yona yeo gore: “Byale xe ke lêlêka meôya e mebe ka mono wa Modimo, ké xôna xe mmušo wa Modimo ò tlile xo lena.” (Luka 11:20) Pele ga fao, dingaka tšeo di dirago mehlolo tša Egipita di ile tša tlamega go dumela gore dikotlo tšeo di wetšego Egipita di be di bontšha matla a magolo a Jehofa ka gore: “Sé ké monwana wa Modimo.”—Ek. 8:14, 15.

20. “Monwana” wa Modimo o ile wa dira bjang, gomme ka mafelelo afe?

²⁰ Ka go dumelelana le ditsela tše tšeo lentšu “monwana” le dirišitšwego ka tšona, go ka lemogwa gore “monwana wa Modimo” o na le matla a magolo le gore tlhaloso ye e lebane ka mo go swanetšego moya wa gagwe ka ge a o dirišitše go ngwalweng ga Beibele. Ka gona Mangwalo a re botša gore Modimo o ile a ngwala Melao e Lesome diphaphathing tše pedi tša mafsika ka ‘monwana wa Gagwe.’ (Ek. 31:18; Doit. 9:10) Ge Modimo a be a diriša batho bakeng sa go ngwala dipuku tše fapa-fapanego tša Beibele e Kgethwa, monwana wa gagwe wa seswantšhetšo goba moya ka tsela e swanago o ile wa ba matla a hlahlago go ngwala ga banna bao. Moya o mokgethwa wa Modimo ke o sa bonagalego, eupja o ile wa dira ka tsela e makatšago gomme wa ba le mafelelo a bonagalago a gore batho ba amogele mpho e bohlokwa kudu yeo e lego Lentšu la therešo la Modimo, e lego Beibele ya Gagwe. Ga go na pelaelo tabeng ya gore Mongwadi wa Beibele ke Jehofa Modimo, e lego Monei wa Melaetša wa legodimong.

BOKGOBA-PUKU BJO BO BUDULETŠWEGO BO THOMA GO NGWALWA

21. (a) Go ngwalwa ga Mangwalo go ile gwa thoma bjang? (b) Jehofa o ile a lokišeletša go bolokwa ga ona bjang?

²¹ Bjale ka ge go šetše go bonwe, Jehofa o ile “a mo [Moše] nea diphaphathi tše pedi tša matlapa a ngwadilwexo ke monwana wa Modimo.” (Ek. 31:18) Lengwalo le be le akaretša Melao e Lesome, gomme ke mo go kgahlišago gore lengwalo le le tšweletša leina la Modimo la Jehofa ka makga a seswai. Ngwageng wona woo, ka 1513 B.C.E., Jehofa o ile a laela Moše gore a thome go ngwala dipego tšeo di bego di tla dula di le gona. Go ngwalwa ga Mangwalo a Makgethwa gwa napa gwa thoma. (Ek. 17:14; 34:27) Le gona Modimo o ile a laela Moše gore a age “polokêlô ya molaô” goba “polokêlô ya kxwêranô,” e lego lepokisi le le dirilwego ka bothakga leo ba-Isiraele ba bego ba tla bea molao wo wa bohlokwa ka gare ga lona. (Ek. 25:10-22; 1 Dikx. 8:6, 9) Tsela yeo Polokelo le taberenakele yeo e bego e le ka gare ga yona e bego e dirilwe ka yona e laetšwe ke Jehofa; gomme mmetli o mogolo le moagi e lego Betsaliele o ile a tlatšwa ka “môya wa Modimo, ka bohlale le ka thlaoloxanyô le ka tsebô medirong ka moka,” e le gore a tle a phethe modiro wa gagwe go ya ka thulaganyo ya Modimo.—Ek. 35:30-35.

22. (a) Mongwadi wa Mangwalo a makgethwa ke mang, gomme go ngwalwa ga wona go tšere nako e kaaka’ng? (b) Bangwadi bao ba hlakanetšego go ngwala Beibele e be e le bomang, gomme ke eng seo se tsebjago ka bona?

²² Modimo ge a be a tsebiša merero ya gagwe, o “boletše xa-ntši le ka mekxwa e mentši” ka nako e telele. (Ba-Heb. 1:1) Bangwadi bao ba ilego ba ngwala Lentšu la gagwe ba dirile bjalo go tloga ka 1513 B.C.E. go ba go fihla mo e ka bago ka 98 C.E., goba ka nywaga e ka bago 1610. Mongwadi o mogolo, e lego Jehofa Modimo o ile a diriša bangwaledi ba ka bago 40 bao e lego batho. Bangwadi-gotee ba ka moka e be e le ba-Hebere gomme ka go rialo e le ba setšhaba seo e bego e le “baboloki ba ’polêlô tša Modimo.” (Ba-Roma 3:2) Ba seswai ba bona e be e le ba-Juda ba Bakriste bao ba bego ba tseba Jesu ka nama goba ka baapostola ba gagwe. Mangwalo a buduletšwego ao a bego a ngwadilwe mehleng ya pele ga bona a ile a nea bohlatse mabapi le go tla ga Mesia goba Kriste. (1 Pet. 1:10, 11) Bangwadi ba ba lefaseng ba Beibele go tloga go Moše go ya go moapostola Johane gaešita lege e be e le batho ba ditšo tše di fapa-fapanego, ka moka ga bona ba ile ba ba le karolo go godišweng ga bogoši bja Jehofa Modimo le go tsebišweng ga merero ya gagwe lefaseng. Ba ile ba ngwala leineng la Jehofa le ka matla a moya wa gagwe.—Jer. 2:2, 4; Hesek. 6:3; 2 Sam. 23:2; Dit. 1:16; Kut. 1:10.

23. Ke dipego dife tša pele tšeo bangwadi ba bangwe ba Beibele ba ilego ba di diriša, gomme Mangwalo a a ile a ba ao a buduletšwego bjang?

²³ Ba bantši ba bangwadi ba ka dipegong tša bona tše di kgobokantšhitšwego ba akareditše mangwalo a dihlatse tše bonego ka mahlo ao a bego a ngwadilwe ke bangwadi ba pele, bao ba bangwe ba bona ba bego ba sa budulelwa. Ka mohlala, Moše mo gongwe o kgobokeditše dikarolo tša Genesi go tšwa dipegong tše bjalo tša bao ba bonego ka mahlo, bjalo ka ge mohlomongwe Samuele a ile a dira bjalo ge a be a ngwala puku ya Baahlodi. Jeremia o ile a kgoboketša Dikgoši tša Pele le tša Bobedi, gomme Esera o ngwadile karolo e kgolo ya Dikoronika tša Pele le tša Bobedi ka tsela ye. Moya o mokgethwa o ile wa hlahla bakgoboketši ba gore ba kgone go bona gore ke dikarolo dife tša mangwalo a a kgale a ngwadilwego ke batho ao a swanetšwego ke go kopanywa, e le go bontšha gore mangwalo a ke a kgobokeditšwego e le ao a botwago. Go tloga nakong ya go kgoboketšwa ga wona go ya pele, dikarolo tše tšeo di ntšhitšwego mangwalong a kgale di ile tša fetoga karolo ya Mangwalo a buduletšwego.—Gen. 2:4; 5:1; 2 Dikx. 1:18; 2 Kor. 16:11.

24, 25. (a) Nako ya histori yeo e akaretšwago ka Beibeleng ke e kaaka’ng? (b) Bolela ditherešo tše itšego tše kgahlišago tšhateng yeo e lego go letlakala 12.

²⁴ Dipuku tše 66 tša Beibele di ile tša tla go rena ka tatelano efe? Di akaretša karolo e kaaka’ng ya nako e sa felego? Ka morago ga go hlalosa go bopja ga magodimo le lefase le go lokišwa ga lefase e le legae la motho, pego ya Genesi e thoma go laodiša histori ya batho go tloga go bopjeng ga motho wa mathomo ka 4026 B.C.E. Mangwalo a Makgethwa bjale a anega ditiragalo tša bohlokwa go ba go fihla ka moragonyana ga 443 B.C.E. Ka morago ga moo, ge go šetše go fetile nywaga e ka bago 400, a thoma pego ye gape ka 3 B.C.E. gomme a e fihliša go 98 C.E. Ka gona, go ya ka histori Mangwalo a akaretša nako ya nywaga e 4123.

²⁵ Tšhate yeo e lego go letlakala 12 e thuša tabeng ya go kwešiša setlogo sa bangwadi ba Beibele le tatelano yeo ka yona mangwalo a Beibele a ilego a tlišwa go rena.

“PUKU” E FELETŠEGO YA THEREŠO YA MODIMO

26. Ke bjang Mangwalo e lego puku e tee e feletšego?

²⁶ Mangwalo a Makgethwa ka ge e le mokgobo wa dipuku wa go tloga go Genesi go ya go Kutollo, a bopa puku e tee e feletšego goba bokgoba-puku bjoo ka moka ga bjona bo buduletšwego ke Mongwadi o tee o Mogolo. Ga se a swanela go arolwa ka dikarolo tše pedi moo karolo e nngwe e ka tšewago e le yeo e sego ya bohlokwa kudu. Mangwalo a Sehebere le Mangwalo a Bakriste a Segerika a a thekgana. Mangwalo a Segerika a tlatša Mangwalo a Sehebere bakeng sa go bopa puku e tee ya therešo ya Modimo. Dipuku tša Beibele tše 66 ka moka ga tšona di bopa bokgoba-puku ka botee bja Mangwalo a Makgethwa.—Ba-Roma 15:4.

27. Ke ka baka la’ng maina a rego “Testamente ya Kgale” le “Testamente e Mpsha” e le a fošagetšego?

²⁷ Go arola Lentšu la Modimo leo le ngwadilwego dikarolo tše pedi le go bitša karolo ya pele ye e tlogago go Genesi go ya go Maleaki “Testamente ya Kgale,” le go bitša karolo ya bobedi ye e tlogago go Mateo go ya go Kutollo “Testamentse e Mpsha” ke phošo yeo e lego kgale e le gona. Go 2 Ba-Korinthe 3:14, King James Version yeo e ratwago kudu e bolela ka “go balwa ga testamente ya kgale,” eupja moapostola mo ga a bolele ka Mangwalo a kgale a Sehebere ka moka. Le gona ga a bolele gore mangwalo a Bokriste ao a buduletšwego a bopa “testamente [kgwerano] e mpsha.” Moapostola o bolela ka kgwerano ya Molao yeo e ngwadilwego ke Moše ka go Pentateuch le yeo e lego karolo feela ya Mangwalo a pele ga Bokriste. Ka lebaka le o bolela temaneng e latelago gore, “Xe xo balwa mangwalô a Moše.” Lentšu la Segerika leo le fetoletšwego e le “testamente” ka go King James Version le fetoletšwe ka tsela e swanago e le “kgwerano” diphetolelong tše dintši tša mehleng yeno.—Mat. 26:28; 2 Ba-Kor. 3:6, 14, New World Translation of the Holy Scriptures, Revised Standard Version, American Standard Version.

28. Ke kholofetšo efe yeo e newago ge e le mabapi le diporofeto tša Beibele?

²⁸ Seo se ilego sa ngwalwa le go bolokwa e le Mangwalo a Makgethwa ga se gwa swanela gore go bapalwe ka sona. (Doit. 4:1, 2; Kut. 22:18, 19) Moapostola Paulo o nea keletšo ntlheng ye ka gore: “E a kaxo Le anêxêla Ebangedi e šele, e sexo yeo Le boditšwexo yôna, le xe e ka ba rena, le xe e ka ba Morongwa wa lexodimong, yêna eo a e bê molahlwa.” (Ba-Gal. 1:8; bona gape le Johane 10:35.) Lentšu ka moka la Jehofa la boporofeta le swanetše go phethega ka nako e swanetšego. “Lentšu la-ka le le tšwaxo molomong wa-ka, le ka se boêle xo Nna lè le fêla; le tlo dira se nkxahlaxo, le tlo phêtha se ke le rometšexo sôna.”—Jes. 55:11.

GO HLAHLOBA MANGWALO

29. Ke tsebišo efe ya matseno yeo e newago ka pukung ye, ge go dutše go hlahlobja puku e nngwe le e nngwe ya Beibele?

²⁹ Dipuku tše 66 tša Mangwalo a Makgethwa di hlahlobja ka go latelana matlakaleng a latelago. Go hlaloswa maemo a ge go be go ngwalwa puku e nngwe le e nngwe, go newa tsebišo ka mongwadi, nako ya go ngwala gomme go tše dingwe go newa le nako yeo e tšerwego. Go newa gape le bohlatse bjo bo bontšhago go ba ga kgonthe ga puku le gore ke karolo ya Mangwalo a buduletšwego. Bohlatse bjo mo gongwe bo ka hwetšwa mantšung a Jesu Kriste goba mangwalong a a buduletšwego a bahlanka ba bangwe ba Modimo. Gantši go ba ga kgonthe ga puku go bontšhwa ka go phethega mo go ka se kego gwa ganetšwa ga diporofeto tša Beibele goba ka bohlatse bjo bo lego ka pukung ka boyona, bjalo ka go dumelelana, go botega le go rereša ga yona. Bohlatse bjo bo thekgago seo mo gongwe bo ka tšewa dilong tšeo di epollotšwego ke baepi ba marope goba historing e ka botwago ya lefase.

30. Dikagare tša puku e nngwe le e nngwe ya Beibele di tšweletšwa ka tsela efe?

³⁰ Nepo-kgolo ge go dutše go hlaloswa dikagare tša puku e nngwe le e nngwe ke go dira gore molaetša o matla wa mongwadi wa Beibele o tšwelele ka tsela yeo e tlago go tsenya ka pelong ya mmadi lerato le legolo la go rata Mangwalo a buduletšwego gotee le Mongwadi wa ona e lego Jehofa Modimo, gomme ka tsela yeo go godišwe tebogo ya go leboga molaetša o phelago wa Lentšu la Modimo ka baka la go dira ga wona, go dumelelana ga wona le botse bja wona. Dikagare tša puku di ngwadilwe ka dihlogwana tšeo di lego dirapeng. Se se diretšwe gore go ithuta go be bonolo, e sego gore ke dikarolo tša boikgopolelo tšeo dipuku tša Beibele di arogantšwego ka tšona. Puku e nngwe le e nngwe e ikemetše, gomme e na le karolo e bohlokwa ge e le ka go kwešišwa ga merero ya Modimo.

31. (a) Ke tsebišo efe yeo e newago go bontšha lebaka leo ka lona puku e nngwe le e nngwe e lego e holago? (b) Ke sehlogo sefe se segolo seo se etišitšwego pele ditlhalosong ka moka tša dipuku tša Beibele?

³¹ Tlhaloso ge e phetha puku e nngwe le e nngwe, e bontšha lebaka leo ka lona karolo ye ya Mangwalo e lego ‘e holago bakeng sa go ruta, go kgodiša, go sokolla, le go iša tokong.’ (2 Tim. 3:16) Go phethega ga diporofeto moo go bontšhwago ke bohlatse bjo bo buduletšwego bja bangwadi ba latetšego ba Beibele, go a ahla-ahlwa. Ka dinako tšohle, karolo yeo puku e nago le yona mabapi le go godišwa ga sehlogo ka moka sa Beibele e a bontšhwa. Beibele ga se nonwane. E rwele molaetša wo e lego wona fela wo o phelago bakeng sa batho. Go tloga pukung ya mathomo ya Genesi go ya pukung ya mafelelo ya Kutollo, Mangwalo a buduletšwego a nea bohlatse ka morero wa Mmopi wa legohle, Jehofa Modimo wa go kgethagatša leina la gagwe ka Mmušo wo o bušwago ke Peu ya gagwe. Ke gona mo go letšego kholofelo e kgolo ya barati ka moka ba go loka.—Mat. 12:18, 21.

32. Ke tsebišo efe yeo e newago bakeng sa go oketša tebogo ya go leboga Beibele?

³² Ka morago ga go ahla-ahla dipuku tša Beibele tše 66, re diriša sekgoba se itšego bakeng sa go nea tsebišo mabapi le Beibele. Tsebišo ye e akaretša dithuto tše di lego mabapi le Lefase la Kholofetšo, nako yeo ditiragalo tša Beibele di diregilego ka yona, diphetolelo tša Beibele, bohlatse bja baepi ba marope le bohlatse bjo bongwe bjo bo lego mabapi le go rereša ga Beibele, le bohlatse bja tatelano ya dipuku tša Beibele. Tsebišo e nngwe e bohlokwa gotee le ditšhate di tšwelela karolong ye. Tše ka moka di diretšwe go oketša tebogo ya go leboga Beibele e le puku e nago le thušo le e holago kudu lefaseng lehono.

33. Beibele e ka hlaloswa bjang, gomme go ithuta yona go hola ka tsela efe?

³³ Mongwadi wa legodimong o boletše le batho gantši-ntši. O bontšhitše lerato le legolo kudu gotee le kgahlego ya go swana le ya Tate ka seo a se diretšego bana ba gagwe lefaseng. Mangwalo a Makgethwa ke mokgobo o bohlokwa gakaakang wa dipuku tše di buduletšwego wo a re neilego wona! Ka kgonthe, mangwalo a a bopa lehumo le legolo ka go fetišiša, e lego bokgoba-puku bjo bogolo bja tsebišo yeo e ‘buduletšwego ke Modimo,’ yeo e humilego kudu le e kgolo kudu go feta mangwalo ao e lego a batho feela. Go ineela thutong ya Lentšu la Modimo go ka se ‘lapiše mmele,’ eupja go tla tliša mehola ya ka mo go sa felego go bao ba tsebago ‘lentšu la Jehofa leo e lego la neng le neng.’—Mmo. 12:12; 1 Pet. 1:24, 25.

[Tšhate go letlakala 12]

BANGWADI BA BEIBELE BAO BA BUDULETŠWEGO GOTEE LE MANGWALO A BONA

(Ka Tatelano ya Dinako)

 2. Jošua Moetapele c. 1450 B.C.E. Jošua

 5. Nathane Moporofeta c. 1040 B.C.E. Bona ka godimo (a le gotee le Gada)

 8. Asafa Seopedi Tše dingwe tša Dipsalme

 9. Hemane Monna yo bohlale Psalme 88

10. Ethane Monna yo bohlale Psalme 89

12. Agure Diema kgaolo 30

13. Lemuele Kgoši Diema kgaolo 31

14. Jona Moporofeta c. 844 B.C.E. Jona

15. Joele Moporofeta c. 820 B.C.E.(?) Joele

17. Hosea Moporofeta ka morago ga 745 B.C.E. Hosea

18. Jesaya Moporofeta ka morago ga 732 B.C.E. Jesaya

22. Habakuku Moporofeta c. 628 B.C.E.(?) Habakuku

23. Obadya Moporofeta c. 607 B.C.E. Obadya

27. Hagai Moporofeta 520 B.C.E. Hagai

28. Sakaria Moporofeta 518 B.C.E. Sakaria

29. Morodekai Tona-kgolo c. 475 B.C.E. Esitere

32. Maleaki Moporofeta ka morago ga 443 B.C.E. Maleaki

36. Mareka Moromiwa c. 60-65 C.E. Mareka