Puku ya Beibele ya bo-9 1 Samuele

Bangwadi: Samuele, Gada le Nathane

Lefelo Leo e Ngwadilwego go Lona: Isiraele

Go Fetšwa ga go Ngwalwa ga Yona: mo e ka bago ka 1078 B.C.E.

Nako Yeo e Akareditšwego: mo e ka bago ka 1180-1078 B.C.E.

1. Ke phetogo efe e kgolo thulaganyong ya setšhaba sa Isiraele ye e bilego gona ka 1117 B.C.E., gomme ke maemo afe ao a bego a tla latela ka morago?

GO BILE le phetogo e kgolo kudu thulaganyong ya setšhaba sa Isiraele ngwageng wa 1117 B.C.E. Kgoši ya motho e ile ya kgethwa! Se se diragetše ge Samuele a sa dutše a dira e le moporofeta wa Jehofa Isiraeleng. Gaešita lege Jehofa a be a tsebile ka yona gomme a e boletše e sa le pele, fela kgopelo ya setšhaba sa Isiraele ya go fetogela bogošing e ile ya tšhoša Samuele kudu. Samuele ka ge a be a ineetše gakaakaa tirelong ya Jehofa go tloga tswalong ya gagwe gomme a tletše ka tlhompho e kgolo ya go hlompha bogoši bja Jehofa, o ile a bona mafelelo a šiišago bakeng sa ditho-gotee le yena tša setšhaba se sekgethwa sa Modimo. Samuele o ile a dumelelana le dikgopelo tša bona feela ka baka la taelo ya Jehofa. “Xomme Samuele a anêxêla sethšaba dithswanêlô tša boxoši, a di ngwala mo lengwalong, a le bea pele xa Morêna.” (1 Sam. 10:25) Ka gona, mehla ya baahlodi e ile ya fela gomme gwa thoma mehla ya dikgoši tšeo e lego batho tše di bego di tla bona ge ba-Isiraele ba tšwela pele ka matla a fetišišago le bogolo, e le feela gore ba feleletše ba wetše kgobogong le go tlošwa kgaugelong ya Jehofa.

2. Ke bomang bao ba ngwadilego puku ya Samuele wa Pele, gomme ditshwanelego tša bona e be e le dife?

² Ke mang yo a bego a tla swanelega go ngwala pego ya Modimo ya nako ye ya phetogo e kgolo? Jehofa ka mo go swanetšego o ile a kgetha Samuele yo a botegago gore a thome go ngwala. Leina Samuele le bolela “Leina la Modimo,” gomme le yena ruri o be a hlomotše sefoka tabeng ya go ba mothekgi wa leina la Jehofa mehleng yeo. Go bonagala gore Samuele o ngwadile dikgaolo tša pele tše 24 tša puku. Ka morago ga ge a hwile, Gada le Nathane ba ile ba e ngwala gomme ba phetha ditaba tša nywaga ya mafelelo e sego mekae ya pego go fihla lehung la Saulo. Se se bontšhwa ke 1 Koronika 29:29 yeo e balegago ka gore: “Xe e le ditaba tša kxoši Dafida, tša xe a thôma a bá a xoma, tšôna di ngwadilwe ditabeng tša Samuele mmoni, le ditabeng tša Nathane moporofeta, le ditabeng tša Gada mmoni.” Dipuku tša Samuele ka go se swane le tša Dikgoši le tša Dikoronika ga di tsopole selo seo se tšwago dipegong tša pele, ka gona bagwera ba Dafida bao e lego Samuele, Gada le Nathane ba bolelwa e le bangwadi ba tšona. Banna ba ka moka ba bararo ba be ba neilwe maemo a hlomphegago e le baporofeta ba Jehofa, gomme ba be ba ganetša borapedi bja medimo ya diswantšho bjo bo bego bo fokodišitše matla a setšhaba.

3. (a) Puku ya Samuele wa Pele e ile ya ba bjang puku ya Beibele e arogilego? (b) E feditšwe neng, gomme e akaretša nako e kaaka’ng?

³ Dipuku tše pedi tša Samuele mathomong e be e le puku e tee. Puku ya Samuele e ile ya dirwa dipuku tše pedi nakong ya ge karolo ye ya Septuagint ya Segerika e be e gatišwa. Puku ya Samuele wa Pele e be e bitšwa Mebušo ya Pele ka go Septuagint. Karogano ye le leina la Dikgoši tša Pele e ile ya tšewa ke Vulgate ya Selatine gomme e tšwetše pele Dibeibeleng tša Katholika go fihla le lehono le. Gore puku ya Samuele wa Pele le ya Samuele wa Bobedi mathomong di be di dira puku e tee, go bontšhwa ke tsebišo ya ba-Masorete yeo e lego go 1 Samuele 28:24, yeo e bolelago gore temana ye e bogareng bja puku ya Samuele. Puku e bonala e feditšwe ka 1078 B.C.E. Ka gona, puku ya Samuele wa Pele e akaretša nako yeo e lego nywaga e ka fetago lekgolo go tloga mo e ka bago ka 1180 go ya go 1078 B.C.E.

4. Go nepagala ga pego e lego pukung ya Samuele wa Pele go thekgilwe bjang?

⁴ Bohlatse ke bjo bontši ge e le ka go nepagala ga pego. Mafelo a thutafase a swanela ditiragalo tšeo di hlaloswago. Ka mo go kgahlišago, go hlasela ka katlego ga Jonathane bahlabani ba ba-Filisita Mikimasa moo go feleleditšego ka go šwalalanyetša ruri ba-Filisita go ile gwa dirwa gape Ntweng ya I ya Lefase ke molaodi wa Bahlabani wa Brithania yo a begwago a ile a šwalalanya ma-Turkey ka go latela dipakane tše di hlaloswago pegong e buduletšwego ya Samuele.—14:4-14.a

5. Bangwadi ba Beibele ba hlatsela bjang go ba ga kgonthe ga puku ya Samuele wa Pele?

⁵ Lega go le bjalo, go na le bohlatse bjo bongwe bjo e lego bjo bogolo kudu bja go budulelwa ga puku le go ba ga yona ya kgonthe. E rwele phethagatšo e makatšago ya boporofeta bja Jehofa bja gore ba-Isiraele ba be ba tla kgopela kgoši. (Doit. 17:14; 1 Sam. 8:5) Nywageng e latetšego, Hosea o tiišitše pego ya yona gomme a tsopola Jehofa a re, “Kxoši ke Xo neile kè befetšwe; ke tlo buša kè e tloša kè xalefile.” (Hos. 13:11) Petro o boletše gore Samuele o be a buduletšwe, nakong ya ge a be a šupa Samuele e le moporofeta yo a ‘bolelago a šupile tša ona matšatši’ a Jesu. (Dit. 3:24) Paulo o tsopotše 1 Samuele 13:14 ge a be a bolela ka bokopana histori ya ba-Isiraele. (Dit. 13:20-22) Jesu ka noši o gateletše pego e le ya kgonthe ka go botšiša Bafarisei ba mehleng ya gagwe gore: “A xa L’a bala se Dafida a kilexo a se dira mohla wola à swerwe ke tlala, à na le batho ba xaxwe?” Ka morago ga fao o anega pego ya ge Dafida a be a kgopela dinkgwa-ponwa. (Mat. 12:1-4; 1 Sam. 21:1-6) Esera le yena o amogetše pego ye e le ya kgonthe go etša ge go šetše go boletšwe.—1 Kor. 29:29.

6. Bohlatse bjo bongwe ke bofe bja ka Beibeleng bjo bo bontšhago puku ya Samuele wa Pele e le yeo e nepagetšego?

⁶ Ka ge ye e le pego ya mathomo ya mediro ya Dafida, gona go bolelwa mo gongwe le mo gongwe ga Dafida Mangwalong ka moka go tiiša puku ya Samuele e le yeo e lego karolo ya Lentšu la Modimo le le buduletšwego. Tše dingwe tša ditiragalo tša yona di bile di bolelwa mantšung a ngwadilwego ka godimo ga dikgaolo a dipsalme tša Dafida go etša go Psalme 59 (1 Sam. 19:11), Psalme 34 (1 Sam. 21:13, 14), Psalme 142 (1 Sam. 22:1 goba 1 Sam. 24:1, 3). Ka gona, bohlatse bjoo bo lego Lentšung leo e lego la Modimo bo hlatsela e le ka kgonthe go ba ga kgonthe ga puku ya Samuele wa Pele.

DIKAGARE TŠA SAMUELE WA PELE

7. Histori e lego ka pukung e bolela ka bophelo bja baetapele bafe ba Isiraele?

⁷ Puku e akaretša ka boripana goba ka botlalo tša bophelo ka moka bja baetapele ba ba bane ba Isiraele: Moperisita o mogolo Eli, moporofeta Samuele, kgoši ya pele Saulo le Dafida yo a ilego a tloletšwa go ba kgoši yeo e latelago.

8. Maemo a go belegwa ga Samuele ke afe le a go ba ga gagwe “modiredi wa Jehofa”?

⁸ Boahlodi bja Eli le Samuele o monyenyane (1:1–4:22). Ge pego e thoma, re tsebišwa ka Hanna mosadi yo a ratwago kudu wa Elikana, mo-Lefi. Ga a na bana gomme o kwerwa pegong ye ke mosadi o mongwe wa Elikana, Penina. Nakong ya ge lapa le etetše ka le lengwe la maeto a lona a ngwaga le ngwaga Silo moo areka ya kgwerano ya Jehofa e lego gona, Hanna o rapela Jehofa ka pelo e bohloko a kgopela morwa. O holofetša gore ge e ba thapelo ya gagwe e ka arabja, gona o tla gafela ngwana tirelong ya Jehofa. Modimo o araba thapelo ya gagwe gomme o ba le morwa, Samuele. Ge feela Samuele a tshwešwa letswele, Hanna o mo tliša ntlong ya Jehofa gomme o mo tlogela gore a hlokomelwe ke moperisita o mogolo Eli, e le yo a ‘gafetšwego Jehofa.’ (1:28) Hanna bjale o bontšha lethabo la gagwe ka go opela kopelo ya tebogo. Mošimane e ba “modiredi wa Jehofa pele ga Eli moperisita.”—2:11, PK.

9. Samuele o ba bjang moporofeta Isiraeleng?

⁹ Ga go na taba e bose ka Eli. O tšofetše gomme barwa ba gagwe ke dihlola tšeo di ‘sa rego selo ka Jehofa.’ (2:12) Modiro wa bona wa boperisita ba o dirišetša go kgotsofatša megabaru ya bona le dikganyogo tša bona tše mpe. Eli o palelwa ke go ba kgala. Ka gona, Jehofa o tšwela pele go romela melaetša ya gagwe ntlong ya Eli gomme a eletša gore ‘go tlo hlokwa mokgalabje mo gagabo lena’ le gore barwa ba Eli ka bobedi ba tla hwa letšatšing le tee. (1 Sam. 2:30-34; 1 Dikx. 2:27) Mafelelong, O romela mošimane Samuele go Eli ka molaetša wa kahlolo wo o tsirinyago ditsebe. Ka gona, Samuele o monyenyane o newa matla a go ba moporofeta Isiraeleng.—1 Sam. 3:1, 11.

10. Jehofa o phetha bjang kahlolo ngwakong wa Eli?

¹⁰ Jehofa ka nako e swanetšego o phetha kahlolo ye ka go tliša ba-Filisita. Ge ntwa e thoma go ba e fišago go ba-Isiraele, ba hlaba mokgoši gomme ba tliša areka ya kgwerano yeo e tšwago Silo mešašeng ya bona ya bohlabani. Ba-Filisita ge ba e-kwa mokgoši gomme ba botšwa gore Areka e tlišitšwe mešašeng ya ba-Isiraele, ba tia matla gomme ba a fenya le go šwalalanyetša ruri ba-Isiraele. Areka e a thopja gomme barwa ba Eli ba babedi ba a hwa. Eli o kwa pego gomme pelo ya gagwe e tšhoga o šoro. Ge go bolelwa ka Areka, o wa ka santhago setulong sa gagwe gomme o hwa ka go robega molala. Ke kamoo boahlodi bja gagwe bja nywaga e 40 bo felago ka gona. Ruri, “letaxô la Isiraele le ile,” ka gobane Areka e emela go ba gona ga Jehofa go batho ba gagwe.—4:22.

11. Areka e itlhatsela bjang e se pheko ya mohlolo?

¹¹ Samuele o ahlola ba-Isiraele (5:1–7:17). Bjale ba-Filisita le bona ba swanetše go ithuta ka manyami a magolo gore areka ya Jehofa ga se ya swanelwa go dirišwa e le pheko ya mohlolo. Ge ba tsentšha Areka ka tempeleng ya Dagoni kua Asidodo, modimo wa bona o wela fase ka sefahlogo. Dagoni o wela gape serepoding letšatšing le le latelago, gomme mo nakong ye hlogo ya gagwe le diatla tša gagwe ka bobedi di a ripega. Se se thoma mokgwa wa tumela-khwele wa ba-Filisita wa go se ‘gate serepodi sa Dagoni.’ (5:5) Ba-Filisita ba akgofela go iša Areka Gathe gomme ka morago ba e iša Ekironi, eupja tšeo ka moka ga di hole selo! Ditlhokofatšo di tla ka sebopego sa letšhogo, dišo le kotlo ya magotlo. Dikgošana tša ba-Filisita ge di le tlalelong ya mafelelo ge palo ya bao ba hwago e dutše e gola, di bušetša Areka go ba-Isiraele e le ka koloing e mpsha yeo e gogwago ke dikgomo tše pedi tša ditshadi tšeo e lego ditswetši. Kua Bethe-Semese masetla-pelo a wela ba-Isiraele ba bangwe ka baka la go lebelela Areka. (1 Sam. 6:19; Num. 4:6, 20) Mafelelong, Areka e bewa ka ngwakong wa Abinadaba motseng wa ba-Lefi wa Kiryathe-Jearima.

12. Ke ditšhegofatšo dife tše di tlišwago ke go thekga ga Samuele borapedi bjo bo nepagetšego?

¹² Areka e dula ngwakong wa Abinadaba ka nywaga e 20. Samuele o gotše ke monna gomme o kgothaletša ba-Isiraele go lahla diswantšho tša medimo ya Baali le ya Asiterothe, le gore ba direle Jehofa ka dipelo tša bona ka moka. Ba dira se. Ge ba kgobokane Mitsipa go tla go rapela, dikgošana tša ba-Filisita di bona e le nako e botse ya go tsoša ntwa gomme di wela ba-Isiraele ba sa itebetše. Ba-Isiraele ba rapela Jehofa ka Samuele. Modumo o mogolo wa pula e tšwago go Jehofa o raranya ba-Filisita gomme ba-Isiraele ka ge ba matlafaditšwe ke sehlabelo le ke thapelo, ba ba fenya o šoro. Go tloga ka nako yeo go ya pele, ‘seatla sa Jehofa se tšwela pele go lwa le ba-Filisita mehleng yeo ka moka ge Samuele a le gona.’ (7:13) Lega go le bjalo, Samuele ga a role modiro. O tšwela pele go ahlola ba-Isiraele bophelong bja gagwe ka moka gomme o dikologa ka ngwaga le ngwaga go tloga Rama yeo e lego ka leboa la Jerusalema go ya Bethele, Giligala le Mitsipa. O agela Jehofa aletare Rama.

13. Ba-Isiraele ba gana bjang Jehofa e le Kgoši, gomme ke mafelelo afe ao Samuele a ba lemošago ka ona?

¹³ Saulo kgoši ya pele ya Isiraele (8:1–12:25). Samuele o tšofaletše tirelong ya Jehofa, eupja barwa ba gagwe ga ba sepele ditseleng tša tatago bona ka gobane ba amogela dipipa-molomo gomme ba kgopamiša kahlolo. Mo nakong ye, bagolo ba Isiraele ba batamela Samuele ka kgopelo ya gore: “Byale a k’O re tsemêlê kxoši, e re ahlolêlê re etšê dithšaba tše dingwê.” (8:5) Samuele a ferekane kudu, o tsoma Jehofa ka thapelo. Jehofa o a araba: “Xa ba’ lahle wêne; ba lahlile Nna xore ke se kê ka ba kxoši ya bôná. . . . Byale dira se ba se bolêlaxo.” (8:7-9) Lega go le bjalo, Samuele sa pele o swanetše go ba lemoša ka dilo tše bohloko tšeo di tlago go tlišwa ke kgopelo ya bona ya bohlanogi: sepalo, metšhelo, botlamiwa le go feleletša ka manyami a magolo gotee le go hlabela Jehofa mokgoši. Batho ka go ikgafela dikganyogong tša bona, ba kgopela kgoši.

14. Saulo o tlišwa bjang bogošing?

¹⁴ Bjale re kopana le Saulo morwa wa Kisi wa moloko wa Benyamini, yena monna yo mobotse kudu le yo motelele kudu Isiraeleng. O išwa go Samuele yo a mo hlomphago monyanyeng gomme a mo tlotša, ka morago a mo tsebiša go ba-Isiraele ka moka ba kgobokanego Mitsipa. Gaešita lege Saulo mathomong a utama gare ga dithoto, fela mafelelong o tšweletšwa e le yo a kgethilwego ke Jehofa. Samuele o gopotša ba-Isiraele gape ka ditshwanelo tša bogoši, gomme o di ngwala pukung. Lega go le bjalo, e bile ka morago ga phenyo ya gagwe ya go fenya ba-Amoni yeo e fedišitšego go rakelelwa ga Jabese ya Gileada moo boemo bja Saulo e le kgoši bo matlafatšwago, gomme batho ba tiišago bogoši bja gagwe Giligala. Samuele o ba kgothatša gape gore ba boife Jehofa, ba mo direle le go mo kwa, gomme o rapela Jehofa gore a romele seka se le ka sebopego sa maru a dumago nakong yeo e sego ya ona gotee le pula lebakeng la go buna. Jehofa pontšhong yeo ye e boifišago, o bontšha bogale bja gagwe ka baka la go mo gana ga bona e le Kgoši.

15. Ke sebe sefe sa boikgogomošo seo se išago go palelweng ga Saulo?

¹⁵ Go se kwe ga Saulo (13:1–15:35). Ge ba-Filisita ba tšwela pele go hlakiša ba-Isiraele, Jonathane morwa yo bogale wa Saulo o bolaya bahlabani ba ba-Filisita. Lenaba gore le tle le itefetše go se, le romela madira a mantši ‘a le kaaka lešabašaba la lebopong la lewatle’ ka bontši, gomme a hloma mešaša Mikimasa. Bahlabani ba ba-Isiraele ba welwa ke poifo. ‘Eka Samuele a ka tla go re botša seo Jehofa a se nyakago!’ Saulo ka go fela pelo ge a letetše Samuele, o dira phošo ka go dira sehlabelo yena ka noši ka boikgogomošo. Samuele o tšwelela gatee-tee. O bolela kahlolo ya Jehofa a sa šitišwe ke maitshwarelelo a sa kwagalego a Saulo: “Byale boxoši bya xaxo bo ka se kê bya tia. Morêna ó inyaketše monna e a kwanaxo le pelo ya xaxwe. Yêna-eo Morêna ó mo hlaotše xore a bê kêtapele ya sethšaba sa xaxwe; ka xobane wêna xa wa ka wa hlôkômêla se Morêna a Xo laetšexo sôna.”—13:14.

16. Bošaedi bja Saulo bo feleletša ka mathata afe?

¹⁶ Jonathane ka go fišegela leina la Jehofa, o hlasela bahlometši ba ba-Filisita gape, mo nakong ye o na le morwadi wa marumo a gagwe feela gomme ba bolaya kapejana banna ba 20. Tšhišinyego ya lefase e oketša kgakanego ya lenaba. Ba šwalalanywa ba lelekišwa ke ba-Isiraele. Lega go le bjalo, matla a magolo a phenyo a fokodišwa ke keno ya bošaedi ya Saulo ya go iletša bahlabani gore ba se ke ba ja pele ga ge ntwa e ka fela. Batho ba lapa kapejana gomme ba senyetša Jehofa ka go ja nama yeo e sa tšwago go hlabiwa, ka ntle le go tšea nako ba falatša madi. Jonathane yena o itapološitše ka lemapo la dinose pele ga ge a ka kwa keno yeo a e solago o šoro e le tšhitišo. O lopollwa lehung ke batho ka baka la phološo e kgolo yeo a e dirilego Isiraeleng.

17. Ke go lahlwa gofe mo gongwe ga Saulo mo go latelago sebe sa gagwe sa bobedi se segolo?

¹⁷ Bjale go tla nako ya go phetha kahlolo ya Jehofa go ba-Amaleke ba ba nyatšegago. (Doit. 25:17-19) Ba swanetše go fedišetšwa ruri. Ga go na se se swanetšego go šadišwa, e ka ba motho goba phoofolo. Ga go na dithebola tše di swanetšego go tšewa. Dilo ka moka di swanetše go senywa. Lega go le bjalo, Saulo ka go se kwe o phološa Agaga kgoši ya Amaleke gomme mehlape e mebotse ya dinku le ya dikgomo o bolela gore e tla ba sehlabelo sa Jehofa. Se se nyamiša Modimo wa Isiraele kudu moo a budulelago Samuele gore a bolele go lahlwa ga Saulo la bobedi. Samuele o hlokomologa maitshwarelelo a Saulo a go tšhaba go hlabja ke dihlong, o re: “A O re Morêna ó thabêla dihlabêlô . . . xo fetiša mola motho xe a e-kwa se Morêna a se boletšexo? O tsebê xore xo kwa xo phala [sehlabelo], . . . O lahlile Lentšu la Morêna; byale le Yêna O Xo lahlile, xore O se kê wa hlwa Ò e-ba kxoši.” (1 Sam. 15:22, 23) Saulo bjale o batamela gore a rapele Samuele gomme o gagola seaparo sa gagwe. Samuele o mmotša gore Jehofa o tla gagola mmušo ka yona tsela yeo go Saulo gomme a o nee monna yo a mo phalago. Samuele ka noši o tšea lerumo o bolaya Agaga gomme o furalela Saulo, gore le ka mohla a se ke a hlwa a sa mmona.

18. Jehofa o kgetha Dafida motheong ofe?

¹⁸ Go tlotšwa ga Dafida le go hloka poifo ga gagwe (16:1–17:58). Jehofa ka morago o romela Samuele ngwakong wa Isai kua Betlehema ya Juda go ya go kgetha le go tlotša kgoši ya nako e tlago. Barwa ba Isai ba feta ka o tee ka o tee gore ba bonwe, eupja ba a ganwa. Jehofa o gopotša Samuele gore: “Yo batho ba mmôxêlaxo, xa se yêna. Motho ó bôna se se lebanaxo le mahlô a xaxwe; Morêna Yêna ó bôna pelo.” (16:7) Jehofa mafelelong o bontšha go amogela ga gagwe Dafida o monyenyane, yo a hlaloswago e le “e mohubedu, wa mahlô a mabotse, wa sebopêxô sa senatla,” gomme Samuele o mo tlotša ka makhura. (16:12) Moya wa Jehofa bjale o tla go Dafida, eupja Saulo o ba le moya o mobe.

19. Ke phenyo efe ya mathomo yeo Dafida a e hwetšago ka leina la Jehofa?

¹⁹ Ba-Filisita ba šwahlela gape Isiraeleng ba etišitše pele mogale wa bona, Goliata, seoka seo botelele bja sona e lego meelo e selelago e nago le bophara bja seatla bjo e ka bago dimithara tše 2,9. Ke o mogolo kudu moo sephema-sehuba sa gagwe se imelago dikhilogramo tše 57 gomme bogale bja lerumo la gagwe bo imela dikhilogramo tše di ka bago 6,8. (17:4, 5, 7) Goliata yo ka matšatši ohle o kwera ba-Isiraele ka go ba goboša le go ba hlohla gore ba kgethe monna gomme ba mo tliše gore a tle go lwa le yena, fela ga go na yo a betago pelo. Saulo ka tenteng ya gagwe o tšhogile wa go hwa. Lega go le bjalo, Dafida o a tla gore a kwe dikwero tša mo-Filisita. Dafida ka bogale bjo bo swanetšego le ka go tia sebete mo go buduletšwego, o re, “Mo-Filisita eo, lešoboro leo ké mang xe a bile a roxa dirá tša Modimo yo a phelaxo?” (17:26) Dafida ka go gana ditlhamo tša Saulo ka baka la ge a se a ka a di apara, o tšwela ntweng a itlhamile feela ka molamo wa modiši, seraga-mabje le mafsikana a mahlano a boreletšana. Goliata ge a nagana ka go lwa le mošemanyana o monyenyane wa modiši yo a sa lekanego le yena, o roga Dafida. Karabo yeo e tšwago tumelong e a kwala: “Wêna Mo-Fillisita, O tla fá ka thšoša le ka lerumô, le ka kôtsê. Xe e le nna ke tlile fá ka ’ina la Morêna wa Mašaba.” (17:45) Lefsikana le tee leo le betšwago ka go nepa le tšwa seraga-mabjeng sa Dafida, gomme mogale wa ba-Filisita o šihlama fase! Dafida o kitimela go yena a lebeletšwe ke madira ka mahlakoreng a mabedi, o tšea lerumo la senatla gomme o se kgaola hlogo ka lona. A phološo e kgolo gakaakang yeo e tšwago go Jehofa! A lethabo le lekaakang leo le lego mešašeng ya ba-Isiraele! Bjale ka gore mogale wa bona o hwile, ba-Filisita ba a tšhaba gomme ba-Isiraele bao ba thabilego ba ba hlomarela o šoro.

20. Kgopolo ya Jonathane malebana le Dafida e fapane bjang le ya Saulo?

²⁰ Saulo o hlomarela Dafida (18:1–27:12). Mogato wo o tšerwego ke Dafida wa go se boife bakeng sa leina la Jehofa o mo direla bogwera bjo bo makatšago. Ke bogwera le Jonathane yo e lego morwa wa Saulo, yo ka tlhago a lego boemong bja go hwetša mmušo. Jonathane o mo “rata byalo ka xe a rata pelo ya xaxwe,” gomme ba babedi bao ba dira kgwerano ya bogwera. (18:1-3) Ge botumo bja Dafida bo direlwa monyanya Isiraeleng, Saulo o tsoma go mmolaya a befetšwe gaešita lege a mo nyadišitše Mikala morwedi wa gagwe. Lehloyo la Saulo le gola o šoro moo Dafida mafelelong a swanelwago ke go tšhaba ka go thušwa ka tsela ya lerato ke Jonathane. Bobedi bja bona ba a lla ge ba arogana gomme Jonathane o tiišetša Dafida potego ya gagwe, o re: ‘Jehofa a be gare ga-ka le wena le gare ga peu ya-ka le peu ya gago, di tie ka mo go sa felego.’—20:42, PK.

21. Ke ditiragalo dife tše di swayago go tšhaba ga Dafida Saulo?

²¹ Dafida gotee le sehlopha sa gagwe se senyenyane sa bathekgi bao ba swerwego ke tlala ge a tšhaba Saulo yo a befetšwego, o tla Nobe. Moperisita Ahimeleke ge a kgodišegile gore Dafida le banna ba gagwe ba hlwekile basading, o ba dumelela gore ba je dinkgwa-ponwa tše kgethwa. Dafida bjale ka ge a itlhamile ka lerumo la Goliata, o tšhabela Gathe nageng ya ba-Filisita moo a ikgafišago. Bjale o tsena mphomeng wa Adulama gomme a fetela Moaba, ka morago a boela nageng ya Juda ka go eletšwa ke moporofeta Gada. Saulo yo a nago le lehufa yo a gafago ka go boifa go hlaselwa ka baka la ge Dafida a ratwa, o laela Doege mo-Edomo gore a bolaye baperisita ba Nobe, mo Abyathara a nnoši a phonyokgago gomme a e-ba gotee le Dafida. O ba moperisita wa sehlopha seo.

22. Dafida o bontšha bjang go botegela Jehofa le go hlompha thulaganyo ya Gagwe?

²² Dafida ka ge e le mohlanka yo a botegago wa Jehofa, bjale o lwa ntwa e šoro le ba-Filisita. Lega go le bjalo, Saulo o tšwela pele ka lesolo la gagwe la go swara Dafida, o kgobokanya banna ba gagwe ba ntwa gomme o mo tsoma ‘lešokeng la Engedi.’ (24:1) Dafida moratiwa wa Jehofa, ka mehla o kgona go šia bahlomaredi ka lebelo. Ka nako e nngwe o bulegelwa ke sebaka sa go bolaya Saulo, eupja ga a mmolaye o ripa feela kobo ya Saulo e le bohlatse bja gore o phološitše bophelo bja gagwe. Gaešita le tiro ye yeo e sego ya bošoro e kweša pelo ya Dafida bohloko, ka gobane o bona gore o swere motlotšwa wa Jehofa gampe. A tlhompho e botse gakaakang yeo a nago le yona bakeng sa thulaganyo ya Jehofa!

23. Abigaile o dira bjang khutšo le Dafida le go feleletša a le mosadi wa gagwe?

²³ Gaešita lege lehu la Samuele bjale le begwa (25:1), fela mongwadi yo a mo hlatlamago o iša pego pele. Dafida o kgopela gore Nabala wa Maone ya nageng ya Juda a nee yena le banna ba gagwe dijo ka go leboga ge ba ile ba gwerana le badiši ba Nabala. Nabala o ‘fotlela’ banna ba Dafida gomme Dafida o ikemišeditše go mo otla. (25:14) Abigaile mosadi wa Nabala ka go lemoga kotsi, o iša dijo go Dafida ka sephiring gomme o a mo rapela. Dafida o mo šegofatša ka baka la tiro ye e bohlale gomme o mo gomišetša morago ka khutšo. Ge Abigaile a tsebiša Nabala ka seo se diregilego, Nabala o tšhoga o šoro gomme matšatši a lesome ka morago o a hwa. Dafida bjale o nyala Abigaile wa lešoko le yo botse.

24. Dafida o phološa bjang bophelo bja Saulo gape?

²⁴ Saulo ka lekga la boraro o hlomara Dafida o šoro-šoro, gomme le gona mo o bontšhwa kgaugelo ya Dafida. ‘Boroko bjo bogolo bjo bo tšwago go Jehofa’ bo swara Saulo le banna ba gagwe. Se se dumelela Dafida gore a tsene mošašeng gomme a tšee lerumo la Saulo, eupja o gana go iša seatla sa gagwe go ‘motlotšwa wa Jehofa.’ (26:11, 12) Dafida o gapeletšwa ka lekga la bobedi go tšhabela go ba-Filisita gore a šireletšege, gomme ba mo nea Tsikilaga e le moo a ka dulago gona. O šwahlela manaba a mangwe a ba-Isiraele a le mo.

25. Sebe sa boraro se segolo seo Saulo a se dirago ke sefe?

²⁵ Saulo o feleletša ka go ipolaya (28:1–31:13). Dikgošana tša ba-Filisita di iša dira tše di ipopilego ngatana Sunema. Saulo gore a tle a itlhakodiše, o rapela dira Thabeng ya Giliboa. O tsoma tlhahlo ka mešego fela, eupja ga go na karabo yeo a e hwetšago go Jehofa. E ka tla feela ge e ba go ka botšišwa Samuele! Saulo ka go ikgantšha o dira sebe se sengwe se segolo ge a e-ya go senoge sa Endoro seo se lego nageng ya ba-Filisita. Ge a se hweditše, o se kgopela gore se mmiletše Samuele. Saulo ka ge a be a fagahlela go hwetša seo, o tšea gore seriti ke Samuele yo a hwilego. Lega go le bjalo, “Samuele” ga se a swarela kgoši molaetša o homotšago. O tla hwa gosasa gomme bjalo ka ge Jehofa a boletše, o tla amogwa mmušo. Dikgošana tša ba-Filisita ka mešašeng e mengwe di ya ntweng. Ge di bona Dafida le banna ba gagwe gare ga tšona, di thoma go ba gonona gomme di ba gomišetša gae. Banna ba Dafida ba fihla Tsikilaga ka nako e swanetšego! Bahlasedi ba ba-Amaleke ba thopile malapa le dithoto tša Dafida le tša banna ba gagwe, eupja Dafida le banna ba gagwe ba a ba lelekiša gomme batho bohle ba bušwa ba se ba gobatšwa.

26. Pušo ya bomadimabe ya kgoši ya pele ya Isiraele e fela bjang?

²⁶ Ntwa bjale e lwewa Thabeng ya Giliboa. Ba-Isiraele ba fenywa o šoro gomme ba-Filisita ba thopa mafelo a magolo a naga. Jonathane le barwa ba bangwe ba Saulo ba a bolawa gomme Saulo yo a gobetšego kudu o ipolaya ka lerumo la gagwe. Ba-Filisita bao ba fentšego ba fega setopo sa Saulo le ditopo tša barwa ba gagwe ba bararo morakong wa motse wa Bethesane, eupja di tlošwa boemong bjo bja go hlabiša dihlong ke banna ba Jabese wa Gileada. Pušo ye e tletšego madimabe ya kgoši ya pele ya Isiraele e fihlile mafelelong a yona a bohloko.

LEBAKA LEO KA LONA E HOLAGO

27. (a) Eli le Saulo ba paletšwe kae? (b) Samuele le Dafida ke mehlala e mebotse dibopegong dife bakeng sa balebeledi le badiredi bao e lego bafsa?

²⁷ A histori e botse gakaakang yeo e lego pukung ya Samuele wa Pele! Ka ge e le yeo e botegago ka gohle ditabeng ka moka, e utolla kapejana bofokodi gotee le matla a ba-Isiraele. Go be go e-na le baetapele ba bane Isiraeleng, bao ba babedi ba ilego ba kwa molao wa Modimo gomme ba babedi ba se ke ba o kwa. Ela hloko kamoo Eli le Saulo ba paletšwego ka gona: Wa pele o ile a se ke a gata mogato, gomme wa bobedi o dirile ka boikgogomošo. Ka lehlakoreng le lengwe, Samuele le Dafida ba bontšhitše lerato la go rata tsela ya Jehofa go tloga bjaneng bja bona go ya pele, gomme ba ile ba atlega. A dithuto tše di holago gakaakang tšeo re di hwetšago mo bakeng sa balebeledi ka moka! Ke mo go nyakegago gakaakang gore balebeledi ba e be bao ba tiilego, ba elago hloko go hlweka le thulaganyo ya phuthego ya Jehofa, ba hlomphago dithulaganyo tša gagwe, ba sa boifego, ba lego boleta kudu, ba nago le sebete le bao ba naganelago ba bangwe ka lerato! (2:23-25; 24:5, 7; 18:5, 14-16) Le gona hlokomela gore baetapele ba babedi bao ba ilego ba atlega ba be ba hotšwe ke tlwaetšo e botse ya pušo ya legodimo go tloga bofseng bja bona go ya pele, le gore go tloga bjaneng bja bona ba be ba e-na le sebete sa go bolela molaetša wa Jehofa le go hlokomela boikarabelo bjo ba bego ba bo neilwe. (3:19; 17:33-37) Eka barapedi ka moka ba Jehofa bao e lego ba bafsa lehono ba ka ba “bo-Samuele” le “bo-Dafida” ba banyenyane!

28. Go kwa go gatelelwa bjang, gomme ke keletšo efe ya puku ya Samuele wa Pele yeo e bolelwago ka morago ke bangwadi ba bangwe ba Beibele?

²⁸ Mantšu ao a ka gopolwago gabotse gare ga mantšu ka moka a holago a puku ye, ke ao Jehofa a ilego a budulela Samuele go a bolela e le kahlolo ya Saulo ya go palelwa ga gagwe go ‘fediša ba-Amaleke gore ba se ke ba hlwa ba tsebja ka tlase ga legodimo.’ (Doit. 25:19) Thuto ya gore ‘go kwa go phala sehlabelo’ e bolelwa gantši maemong a fapa-fapanego go Hosea 6:6, Mika 6:6-8 le Mareka 12:33. (1 Sam. 15:22) Ke mo go nyakegago gore rena lehono re holwe ke pego ye ye e buduletšwego, ka go kwa lentšu la Jehofa Modimo wa rena ka botlalo le ka mo go feletšego! Go kwa tabeng ya go lemoga kgethego ya madi le gona re a go hlokomedišwa go 1 Samuele 14:32, 33. Go ja nama yeo e se ya falatšwago madi ka tshwanelo go be go lebelelwa e le ‘go senyetša Jehofa.’ Se le sona se dirišwa go phuthego ya Bokriste go etša ge se bolelwa ka mo go kwalago go Ditiro 15:28, 29.

29. Puku ya Samuele wa Pele e bontšha mafelelo a phošo efe ya setšhaba ka lehlakoreng la ba-Isiraele, gona ka temošo efe go batho ba ba ikgogomošago?

²⁹ Puku ya Samuele wa Pele e bontšha phošo e šoro ya setšhaba seo se ilego sa thoma go lebelela pušo ya Modimo e tšwago legodimong e le yeo e sa holego selo. (1 Sam. 8:5, 19, 20; 10:18, 19) Mathata le go se hole selo ga pušo ya motho a bontšhwa pepeneneng gotee le ka mokgwa wa boporofeta. (8:11-18; 12:1-17) Saulo o bontšhwa mathomong e le motho wa boikokobetšo yo a nago le moya wa Modimo (9:21; 11:6), eupja kahlolo ya gagwe e ile ya kgopama gomme pelo ya gagwe ya retela ge lerato la go rata go loka le tumelo go Modimo di fela. (14:24, 29, 44) Pego ya gagwe ya pele ya phišego e ile ya senywa ke ditiro tša gagwe tša ka morago tša boikgogomošo, go se kwe le go se botegele Modimo. (1 Sam. 13:9; 15:9, 28:7; Hesek. 18:24) Go hlaelelwa ga gagwe ke tumelo go bakile go se šireletšege gomme gwa feleletša ka lehufa, lehloyo le polao. (1 Sam. 18:9, 11; 20:33; 22:18, 19) O hwile a se na mohola go Modimo wa gagwe le batho ba gagwe go etša ge a be a le bjalo ge a sa phela gomme ke temošo go mang le mang yo a ka ‘ikgogomošago’ go etša ge a dirile.—2 Pet. 2:10-12.

30. Ke dika dife tša Samuele tšeo di ka hlagolelwago ka mo go holago ke badiredi ba mehleng yeno?

³⁰ Lega go le bjalo, go na le se sebotse se se fapanego le seo. Ka mohlala, hlokomela tsela ya Samuele yo a botegago yo a diretšego ba-Isiraele bophelong bja gagwe ka moka ka ntle le boradia, kgethollo goba go beba sefahlogo. (1 Sam. 12:3-5) O be a fišegela go kwa go tloga bošemanyaneng bja gagwe go ya pele (3:5), a le boleta le go hlomphega (3:6-8), a ka botwa ge a dira mediro ya gagwe (3:15), a sa teka-teke boineelong bja gagwe le borapeding bja gagwe (7:3-6; 12:2), a rata go kwa (8:21), a ikemišeditše go thekga diphetho tša Jehofa (10:24), a tiile kahlolong ya gagwe go sa šetšwe seo motho a lego sona (13:13), a katanela go kwa (15:22) le go phegelela ge a phetha thomo ya gagwe (16:6, 11). Le gona e be e le motho yo a bolelwago gabotse ke ba bangwe. (2:26; 9:6) Ga se feela gore bodiredi bja gagwe bja ge e sa le yo mofsa bo swanetše go kgothaletša bafsa go tsena bodireding lehono (2:11, 18), eupja go tšwela pele ga gagwe ka ntle le go rola modiro go fihla bofelong bja mehla ya gagwe go swanetše go thekga gaešita le batho bao ba tšofetšego.—7:15.

31. Jonathane e be e le mohlala o mobotse go eng?

³¹ Bjale go na le mohlala o mobotse kudu wa Jonathane. Ga se a ka a befedišwa ke taba ya ge Dafida a be a tloleditšwe bogoši bjoo bo ka bago bo neilwe yena. Go e na le moo, o lemogile dika tše dibotse tša Dafida gomme a dira kgwerano ya bogwera le yena. Bogwera bjo bo swanago bjo bo se nago boithati e ka ba bjoo bo agago kudu le go kgothatša gare ga bao lehono ba direlago Jehofa ka go botega.—23:16-18.

32. Ke mekgwa efe e mebotse yeo e ka hlokomelwago go basadi Hanna le Abigaile?

³² Bakeng sa basadi, go na le mohlala wa Hanna yo a bego a e-ya le monna wa gagwe ka mehla lefelong la borapedi bja Jehofa. E be e le mosadi yo a rapelago wa boikokobetšo le yo a ilego a gafa go gwerana ga gagwe le morwa wa gagwe, e le gore a phethe polelo ya gagwe le go bontšha go leboga botho bja Jehofa. Ruri, moputso wa gagwe e bile o mogolo kudu ge a bona morwa wa gagwe a ikgafela go phela bophelo bja gagwe ka moka tirelong ya Jehofa yeo e enywago dienywa. (1:11, 21-23, 27, 28) Le gona, go na le mohlala wa Abigaile yo a bontšhitšego boikokobetšo bja mosadi le tlhaloganyo yeo e retilwego ke Dafida, moo ka morago a ilego a ba mosadi wa gagwe.—25:32-35.

33. Lerato le le se nago poifo la Dafida le potego ya gagwe di swanetše go re tutueletša tseleng efe?

³³ Lerato la Dafida la go rata Jehofa le bolelwa ka mo go šišinyago dipsalmeng tšeo Dafida a ilego a di hlama nakong ya ge a be a tsongwa lešokeng ke Saulo, “motlotšwa wa Morêna” yo a bego a mo furaletše. (1 Sam. 24:7; Ps. 34:7, 8; 52:8; 57:1, 7, 9) Ke ka tebogo e kgolo gakaakang Dafida a ilego a kgethagatša leina la Jehofa ge a be a lahlela lenyatšo go Goliata wa mokweri! “Nna ke tlile fá [go wena] ka ’ina la Morêna wa Mašaba, . . . Lehono Morêna ó tlo Xo xafêla ’atleng sa-ka, . . . xore lefase ka moka le tsebê xe xo Isiraele xò na le Modimo. Le lešaba lé ka moka le tlo lemoxa xobane Morêna xa’ thuše ka thšoša le ka lerumô. Thlabanô yé ké ya Morêna. Ó tlo Le xafêla diatleng tša rena.” (1 Sam. 17:45-47) Dafida, “motlotšwa” wa Jehofa yo sebete le yo a botegago o godišitše Jehofa e le Modimo wa lefase ka moka le Mothopo o nnoši wa therešo wa phološo. (2 Sam. 22:51) Anke ka mehla re latele mohlala wo wa go hloka poifo!

34. Merero ya Mmušo wa Jehofa e tšwela pele go utollwa bjang mabapi le Dafida?

³⁴ Puku ya Samuele wa Pele e bolela’ng ka go godišwa ga merero ya Mmušo wa Modimo? Mmalo, ye e re tliša tabeng e kgolo ya kgonthe ya puku ye ya Beibele! Ka gobane ke mo moo re kopanago le Dafida, yo leina la gagwe mo gongwe le bolelago “Moratiwa.” Dafida o be a ratwa ke Jehofa gomme o be a kgethilwe e le “monna e a kwanaxo le pelo ya xaxwe,” motho yo a swanelwago ke go ba kgoši Isiraeleng. (1 Sam. 13:14) Ka gona, mmušo wa fetišetšwa molokong wa Juda ka go dumelelana le tšhegofatšo ya Jakobo go Genesi 49:9, 10, gomme bogoši bo be bo swanetše go dula bo le molokong wa Juda go fihlela ge Mmuši yo batho ka moka ba swanetšego go mo kwa a ka tla.

35. Leina la Dafida le ile la tla la kgomaganywa bjang le leo la Peu ya Mmušo, gomme ke dika dife tša Dafida tšeo Peu yeo e sa dutšego e tla di bontšha?

³⁵ Go feta mo, leina la Dafida le kgomaganywa le leo la Peu ya Mmušo yo le yena a ilego a belegelwa Betlehema, gomme e le wa moloko wa Dafida. (Mat. 1:1, 6; 2:1; 21:9, 15) Yoo ke Jesu Kriste yo a tagafaditšwego, “Tau ya ’loko la Juda, Lehloxedi la modu wa Dafida” le “modu wa Dafida le moloko wa xaxwe; . . . naledi e phadimaxo ya mesô.” (Kut. 5:5; 22:16) ‘Morwa yo wa Dafida’ ge a buša Mmušong o tla bontšha go tia ka moka le sebete sa rakgolo-khukhu wa gagwe yo a tumilego tabeng ya go lwa le manaba a Modimo go fihlela a fela, gomme a kgethagatše leina la Jehofa lefaseng ka moka. Tumelo ya rena e tiile gakaakang go Peu ye ya Mmušo!

[Mongwalo wa ka tlase]