Puku ya Beibele ya bo-41 Mareka

Mongwadi: Mareka

Lefelo Leo e Ngwadilwego go Lona: Roma

Go Fetšwa ga go Ngwalwa ga Yona: mo e ka bago ka 60–65 C.E.

Nako Yeo e Akareditšwego: 29–33 C.E.

1. Ke’ng se se tsebjago ka Mareka le lapa la gabo?

GE JESU a be a swarwa kua Getsemane gomme baapostola ba tšhaba, o ile a latelwa ke “lesoxana le lengwê . . . lè iphutile ka lešela, mmeleng lè hlobotše.” Ge lešaba le leka go le swara, “lesoxana la ba tloxêlêla lešêla leo la ba phônyôkxa le hlobotše.” Go dumelwa ka kakaretšo gore lesogana le ke Mareka. O hlaloswa go Ditiro e le “Johane e a reilwexo la Mareka,” gomme a ka ba a be a e-tšwa lapeng leo le ikgonago Jerusalema ka gobane ba be ba e-na le ngwako wa bona le bahlanka. Mmagwe, e lego Maria le yena e be e le Mokriste, gomme phuthego ya pele e be e diriša legae la gagwe e le lefelo la diboka. Lebakeng le lengwe ge Petro a be a lokollwa ke morongwa kgolegong o ile a ya ngwakong wo gomme a hwetša banababo ba bokane moo.—Mareka 14:51, 52; Ditiro 12:12, 13.

2, 3. (a) Ka ntle le pelaelo ke’ng seo se tutueditšego Mareka go tsenela tirelo ya boromiwa? (b) O bile le bogwera bofe le baromiwa ba bangwe, kudu-kudu Petro le Paulo?

² Moromiwa Baranaba, e lego mo-Lefi yo a tšwago Tsipero e be e le motswala wa Mareka. (Dit. 4:36; Ba-Kol. 4:10, NW) Ge Baranaba a be a e-tla le Paulo Jerusalema mabapi le kimollo ya tlala, Mareka le yena o ile a thoma go tseba Paulo. Bagwera ba ba ka phuthegong le badiredi ba ba fišegago ba baeng ga go pelaelo gore ba ile ba bjala ka go Mareka kganyogo ya go tsenela tirelo ya boromiwa. Ka gona re mo hwetša e le mogwera le mofelegetši wa Paulo le Baranaba leetong la bona la pele la boromiwa. Lega go le bjalo, Mareka o ile a ba tlogela Perege, Phamfilia ka mabaka a itšego gomme a boela Jerusalema. (Dit. 11:29, 30; 12:25; 13:5, 13) Ka baka la se, Paulo o ile a gana go sepela le Mareka leetong la bobedi la boromiwa, gomme se sa feleletša ka karogano magareng ga Paulo le Baranaba. Paulo o ile a tloga le Silase, mola Baranaba a ile a tloga le motswala’gwe Mareka gomme a sepela le yena ka sekepe go ya Tsipero.—Dit. 15:36-41.

³ Mareka o ile a itlhatsela boyena bodireding gomme a fetoga thušo e bohlokwa e sego feela go Baranaba eupja ka morago le go moapostola Petro le moapostola Paulo. Mareka o be a e-na le Paulo (mo e ka bago ka 60-61 C.E.) nakong ya ge a golegwa la mathomo kua Roma. (Filemone 1, 24) Ka morago re hwetša Mareka a e-na le Petro kua Babele magareng ga ngwaga wa 62 le wa 64 C.E. (1 Pet. 5:13) Paulo ke mogolegwa gape kua Roma mohlomongwe ka ngwaga wa 65 C.E., gomme o kgopela Timotheo ka lengwalong gore a tle le Mareka, a re, “ké yêna a tl’o xo nkxahla xe a ntirêla.” (2 Tim. 1:8; 4:11) Le ke lekga la morago-rago la go bolelwa ga Mareka pegong ya Beibele.

4-6. (a) Mareka o kgonne bjang go hwetša ditaba ka botlalo tše di botegago bakeng sa Ebangedi ya gagwe? (b) Ke’ng seo se bontšhago bogwera bja gagwe bja kgaufsi le Petro? (c) Nea mehlala ya dika tša semelo tša Petro Ebangeding.

⁴ Go hlangwa ga Ebangedi ye e kopana go tšohle go tswalanywa le Mareka yo. E be e le modiri-gotee le baapostola ba Jesu le yo a ilego a neela bophelo bja gagwe ka noši tirelong ya ditaba tše di lokilego. Eupja Mareka e be e se o mongwe wa baapostola ba 12, le gona e be e se mogwera wa kgaufsi wa Jesu. O hweditše kae ditaba ka botlalo tše di botegago tšeo di dirago gore pego ya gagwe ya bodiredi bja Jesu e be e kwalago e le ka kgonthe go tloga mathomong go fihla mafelelong? Go ya ka kanegelo ya pele-pele ya Papias, Origen le Tertullian, mothopo wo e be e le Petro yoo Mareka a bego a gwerane le yena kgaufsi.a Na Petro o be a sa mmitše “morwa wa-ka”? (1 Pet. 5:13) Petro e be e le hlatse e bonego ka mahlo dilo ka moka tšeo Mareka a di ngwadilego, ka gona Petro o be a ka ba a mmoditše ditaba tše dintši tšeo di hlalosago tšeo di sego gona Diebangeding tše dingwe. Ka mohlala, Mareka o bolela ka “bathwalwa” bao ba bego ba šomela Tsebedeo, molephera yo a kgopelago Jesu ‘a khuname ka matolo,’ monna yo a nago le moya o mobe “à ithuma ka mabyê” le Jesu a nea boporofeta bja gagwe mabapi le ‘go tla ga Morwa-motho ka matla a gagwe a magolo le letago’ ge a dutše Thabeng ya Mehlware “à lebane le Ntlo-kxêthwa.”—Mareka 1:20, 40; 5:5; 13:3, 26.

⁵ Petro ka boyena e be e le motho wa go kgomega kudu maikwelong, ka gona o be a ka kgona go lemoga le go hlalosetša Mareka maikwelo a Jesu. Ke ka baka leo Mareka a begago leboelela mabapi le kamoo Jesu a ilego a ikwa le go itshwara ka gona; ka mohlala, gore o ile ‘a dikološa mahlo a befetšwe, a nyamile,’ o ile “a fêxêlwa” le gore o ile “a fêxêlwa moyeng wa xaxwe.” Ke yena Mareka yo a re botšago ka maikwelo a Jesu go mmuši yo a humilego wa lesogana, a re “a mo rata.” (10:21) Le gona re hwetša lerato le lekaakang pegong ya gore ga se feela gore Jesu o ile a emiša ngwana gare ga barutiwa ba gagwe eupja gape o ile “a mo xokara,” le gore lebakeng le lengwe o ile a “gokarela bana”!—9:36; 10:13-16, NW.

⁶ Dika tše dingwe tša semelo tša Petro di ka bonwa mongwalelong wa Mareka, tšeo e lego go fagahla, go ba le bophelo, mafolofolo, matla le go hlalosa. Go bonala a ka se kgone go hlalosa ditiragalo ka lebelo le le lekanego. Ka mohlala, lentšu “kapejana” (NW) le tšwelela gantši le hlalosa taba ka mokgwa o kgahlišago.

7. Ke’ng seo se neago phapano magareng ga Ebangedi ya Mareka le ya Mateo?

⁷ Lege Mareka a be a ka kgona go diriša Ebangedi ya Mateo gomme pego ya gagwe e e-na le 7 lekgolong feela ya tšeo di sa hwetšwego Diebangeding tše dingwe, ruri e be e tla ba phošo go dumela gore Mareka o ile a fo khutsufatša Ebangedi ya Mateo gomme a tlaleletša ka ditaba tše sego kae tše kgethegilego. Lege Mateo a hlalositše Jesu e le Mesia le Kgoši e holofeditšwego, bjale Mareka o ahla-ahla bophelo le mediro ya gagwe go tšwa ka lehlakoreng le lengwe. O hlalosa Jesu e le Morwa wa Modimo yo a dirago mehlolo, Mophološi yo a fenyago. Mareka o gatelela mediro ya Kriste go e na le dithero le dithuto tša gagwe. Go begilwe karolo e nyenyane feela ya dipapišo le e nngwe ya dipolelo tša Jesu tše telele, gomme Thuto ya Thabeng e tlogetšwe. Ke ka baka lona le Ebangedi ya Mareka e lego e kopana gaešita lege e e-na le ditiragalo tše di lekanago le tša tše dingwe. Bonyenyane mehlolo e 19 e boletšwe ka go lebanya.

8. Ke dibopego dife tše di bontšhago gore Ebangedi ya Mareka e ngwaletšwe ba-Roma?

⁸ Lege Mateo a ngwaletše ba-Juda Ebangedi ya gagwe, go molaleng gore Mareka ge e le gabotse o ngwaletše ba-Roma. Re tseba bjang se? Molao wa Moše o bolelwa feela ge go begwa poledišano yeo e o tsopolago, gomme lešika labo Jesu le tlogetšwe. Ebangedi ya Kriste e swantšhetšwa e le e bohlokwa legohleng. O nea ditlhaloso tše di tseneletšego tša meetlo le dithuto tša ba-Juda tšeo babadi bao e sego ba-Juda ba ka bago ba sa di tlwaela. (2:18; 7:3, 4; 14:12; 15:42) Mebolelwana ya se-Arama e fetoletšwe. (3:17; 5:41; 7:11, 34; 14:36; 15:22, 34) O dumelelanya maina a tikologo ya Palestina le dimela ka ditlhaloso. (1:5, 13; 11:13; 13:3) Matla a tšhelete ya tšhipi ya Sejuda a neelwa ka tšhelete ya Roma. (12:42, mongwalo wa ka tlase wa NW) O diriša mantšu a mantši a Selatine go feta bangwadi ba bangwe ba Diebangedi, ka mohlala speculator (mohlapetši), praetorium (ngwako wa bogoši wa mmušiši) le centurio (tona ya madira).—6:27, NW; 15:16, 39, NW.

9. Puku ya Mareka e ngwadilwe neng gona kae, gomme ke’ng se se kgonthišago go nepagala ga yona?

⁹ Ka ge go le molaleng gore ge e le gabotse Mareka o ngwaletše ba-Roma, go tloga go bonala gore o ngwadile a le Roma. Bobedi kanegelo ya pele le dikagare tša puku di dumelela phetho ya gore e hlamilwe Roma nakong ya go golegwa la mathomo goba la bobedi ga moapostola Paulo, ka go rialo ke nywageng ya 60-65 C.E. Nywageng yeo Mareka o bile Roma bonyenyane gatee, goba gabedi. Methopo ka moka e botegago ya pele ya lekgolong la bobedi le la boraro la nywaga e tiišetša gore Mareka e be e le mongwadi. Ebangedi e be e šetše e phatlaladitšwe gare ga Bakriste bogareng bja lekgolo la bobedi la nywaga. Go tšwelela ga yona malokelelong a pele a Mangwalo a Bakriste a Segerika go tiišetša go nepagala ga Ebangedi ya Mareka.

10. Mantšu a phethago a matelele le a makopana a Mareka a swanetše go lebelelwa bjang, gona ka baka la’ng?

¹⁰ Lega go le bjalo, diphetho tše telele le tše dikopana tšeo ka dinakong tše dingwe di okeletšwago ka morago ga kgaolo 16 temana 8 ga se tša swanela go lebelelwa e le tše nepagetšego. Ga di hwetšwe mangwalong a mantši a kgale, go etša go a Sinai le a Vatican No. 1209. Baithuti ba lekgolong la bone la nywaga, e lego Eusebius le Jerome ba dumelelana ka gore pego e nepagetšego e phetha ka mantšu a rego “xobane ba be ba boifa.” Mantšu a mangwe a phethago mohlomongwe a tlaleleditšwe ka kgopolo ya go thakga phetho e sa letelwago ya Ebangedi.

11. (a) Ke’ng se se hlatselago go nepagala ga Ebangedi ya Mareka, gomme ke matla afe ao a gatelelwago? (b) Ke ka baka la’ng tše e le “ditaba tše di lokilego,” gomme Ebangedi ya Mareka e akaretša nako e kaaka’ng?

¹¹ Go nepagala ga pego ya Mareka go ka se lemogwe feela tumelelanong ya Ebangedi ya gagwe le Diebangedi tše dingwe, eupja gape le Mangwalong ka moka a Makgethwa go tloga go Genesi go ya go Kutollo. Jesu o bontšhwa leboelela e le yo a nago le matla e sego feela mantšung a gagwe ao a a boletšego eupja le go matla a tlhago, go Sathane le meoya e mebe, go mefokolo le malwetši, ee, le lehu ka bolona. Ka gona Mareka o thoma kanegelo ya gagwe ka matseno a kgahlišago: “Mathômô a Ebangedi ya Jesu Kriste.” Go tla ga gagwe le bodiredi di be di bolela “ditaba tše di lokilego,” ka gona go ithuta Ebangedi ya Mareka go swanetše go hola babadi ka moka. Ditiragalo tšeo di hlalositšwego ke Mareka di akaretša nako ya go tloga seruthwaneng sa 29 C.E. go ya seruthwaneng sa 33 C.E.

DIKAGARE TŠA MAREKA

12. Ke’ng seo se akareditšwego ditemaneng tše 13 tša mathomo tša Mareka?

¹² Kolobetšo le go lekwa ga Jesu (1:1-13). Mareka o thoma ditaba tše di lokilego ka go hlaola Johane Mokolobetši. Ke motseta yo a boletšwego e sa le pele yo a romilwego go goeletša gore: “Lekêlêlanyang tsela ya Morêna, Le lokišê mebila y’axwe.” Mokolobetši o bolela ka Yo a tlago go tla kapejana gore ‘O mphetha ka matla.’ Ee, o tla kolobetša e sego ka meetse, eupja ka moya o mokgethwa. Jesu bjale o tla a e-tšwa Natsaretha ya Galilea, gomme Johane o a mo kolobetša. Moya wa Modimo o theogela go Jesu o le bjalo ka leeba gomme lentšu le kwewa le e-tšwa legodimong le re: “O Morwa-moratwa wa-ka yo ke kxahlwaxo ke Yêna.” (1:3, 7, 11) Jesu o lekwa ke Sathane lešokeng, gomme barongwa ba a mo direla. Ditiragalo tše ka moka tše di kgahlišago di ditemaneng tša mathomo tše 13 tša Mareka.

13. Ke ka ditsela dife Jesu a bontšhitšego pele matla a gagwe a go ba “Mokxêthwa wa Modimo”?

¹³ Jesu o thoma bodiredi Galilea (1:14–6:6). Ka morago ga ge Johane a swerwe, Jesu o tšama a bolela ditaba tše di lokilego tša Modimo Galilea. O na le molaetša o makatšago gakaakang! “Mmušô wa Modimo o batametše; sokoloxang Le dumêlê Ebangedi.” (1:15) O bitša Simone le Andrea le Jakobo le Johane malokweng a bona a go rea dihlapi gore e be barutiwa ba gagwe. Ka Sabatha o thoma go ruta sinagogeng ya Kaperenaume. Batho ba tlabegile ka gobane o ruta “bo-ka E a naxo le matla, e sexo byalo ka ba-mangwalo.” O bontšha matla a gagwe e le “Mokxêthwa wa Modimo” ka go leleka moya o mobe mothong yo o mo dirišago le go fodiša mogwegadi wa Simone, yo a bego a bolawa ke letadi. Ditaba di phatlalala bjalo ka mollo wa hlaga gomme bošego “motse ka moka” o bokane ka ntle ga ngwako wa Simone. Jesu o fodiša ba bantši bao ba babjago le go leleka meoya e mentši e mebe.—1:22, 24, 33.

14. Jesu o nea bjang bohlatse bja go ba ga gagwe le matla a go lebalela dibe?

¹⁴ Jesu o tsebatša modiro wa gagwe ka gore: “Ke y’o ruta.” (1:38) O bolela Galilea ka moka. Gohle mo a yago gona o leleka meoya e mebe le go fodiša balwetši, go akaretša le molephera le morepha-ditho yoo Jesu a rego go yena: “O lebaletšwe dibe tša xaxo!” Ba bangwe ba ba-mangwalo ba bolela ka dipelong tša bona gore, ‘Ke thogako. Ke mang yo a kgonago go lebalela dibe ge e se Modimo.’ Ka go lemoga dikgopolo tša bona, Jesu o hlatsela gore “Morwa-motho ó na le matla a xo lebalêla dibe mo lefaseng” ka go laela morepha-ditho gore a eme a ye gae. Batho ba reta Modimo. Ge molekgetho Lefi (Mateo) e e-ba molatedi wa gagwe, Jesu o botša ba-mangwalo gore: “Ba ke tlilexo xo ba biletša thsokoloxong xa se ba ba lokilexo, ké ba-dira-dibe.” O ipontšha e le ‘Mong wa Sabatha.’—2:5, 7, 10, 17, 28.

15. Jesu o bolela’ng ka bao ba ganago mehlolo ya gagwe, gomme o re’ng ka ditswalano tša lapa?

¹⁵ Jesu ga bjale o bopa sehlopha sa baapostola ba 12. Ba leloko la gabo ba bontšha kganetšo e itšego, ka morago ba-mangwalo bao ba tšwago Jerusalema ba mmea molato wa go leleka meoya e mebe ka kgoši ya meoya e mebe. Jesu o ba botšiša gore, “Sathane a ka kxôna bya’ng xo lêlêka Sathane?” gomme o a ba lemoša: “E a roxaxo Môya-mokxêthwa, a ka se kê a lebalêlwa neng le neng; ó ôba molato wo o sa felexo.” Nakong ya poledišano, go tla mmagwe le banababo ba mo nyaka, gomme Jesu o tutueletšwa go bolela gore: “E a diraxo thatô ya Modimo ké yêna ngwana wešo, ké kxaetšedi ya-ka, le mmane.”—3:23, 29, 35.

16. Ka diswantšho, Jesu o ruta eng mabapi le “mmušô wa Modimo”?

¹⁶ Jesu o thoma go ruta “dithopa tša mmušô wa Modimo” ka diswantšho. O bolela ka monna yo a bjalago peu yeo e welago mehuteng e fapanego ya mmu (a swantšhetša mehuta e fapanego ya bakwi ba lentšu) le lebone leo le edišago le le sehlomong sa lona. Seswantšhong se sengwe, Jesu o bolela gore Mmušo wa Modimo o swana le ge monna a gaša peu mmung: “Mobú o mediša mabêlê ka nnoši; xo thôma lekxaba, xwa tla seakô; seakô sa tseb’o tlala mabêlê.” (4:11, 28) Le gona o nea seswantšho sa thorwana ya lehloko, yeo lege e le e nyenyane kudu go dipeu ka moka e golago ya ba le dikala tše kgolo bakeng sa polokego.

17. Mehlolo ya Jesu e bontšha bjang bogolo bja matla a gagwe?

¹⁷ Ge ba tshela Lewatle la Galilea, Jesu o homotša phefo ka mohlolo, ledimo la lewatle le homotšwa ke taelo ya gagwe e rego: “Homola O re ‘tuu’!” (4:39) Ka mošola nageng ya Gadara, Jesu o leleka “Madirá” a meoya e mebe go monna o mongwe gomme o a dumelela go tsena mohlapeng wa dikolobe tše ka bago 2000, tšeo le tšona di fekemelago legageng gomme tša nwelela lewatleng. (5:8-13) Ka morago ga se, Jesu o boela morago lebopong la ka mošono. Mosadi o fodišwa go elela ga madi mo go bego go sa alafege ka nywaga e 12 ka go fo kgwatha kobo ya Jesu ya ka ntle ge a le tseleng ya go ya go tsoša morwedi wa Jairo wa nywaga e 12. Ruri Morwa-motho o na le matla bophelong le lehung! Lega go le bjalo, batho ba lefelong la gabo Jesu ba gana matla a gagwe. O kgotsišwa ke go hloka ga bona tumelo eupja o tšwela pele “a dikoloxa ka dinakaneng tša xôna, à fêla a ruta.”—6:6.

18. (a) Bodiredi bja Jesu bo katološwa bjang? (b) Ke’ng seo se tutueletšago Jesu go ruta le go dira mehlolo?

¹⁸ Bodiredi bja Galilea bo a katološwa (6:7–9:50). Ba 12 ba rongwa ka babedi ka babedi ba neilwe ditaelo le matla a go bolela le go ruta, go fodiša batho le go leleka meoya e mebe. Leina la Jesu le tuma kudu moo ba bangwe ba naganago gore ke Johane Mokolobetši o tsogile bahung. Kgonagalo ye e tshwenya Heroda, yoo Johane a kgaotšwego hlogo monyanyeng wa letšatši la gagwe la matswalo. Barutiwa ba boa leetong la bona la boboledi gomme ba nea Jesu pego ya mediro ya bona. Lešaba le legolo le latela Jesu go dikologa Galilea gomme o “a ba šôkêlwa, xobane ba le byalo ka dinku tše di se naxo modiši.” Le gona o thoma go ba ruta dilo tše dintši. (6:34) Ka lerato o ba nea le dijo tša nama, o fepa banna ba 5000 ka dinkgwa tše hlano le dihlapi tše pedi. Ka moragonyana ga moo ge barutiwa ba le ka seketswaneng sa bona, ba katana le ledimo ge ba dutše ba lebile Betsaida, o tla go bona a sepela godimo ga lewatle gomme o homotša phefo. Ga go makatše gore gaešita le barutiwa ba gagwe ba ‘tlabegile ruri’!—6:51.

19, 20. (a) Jesu o kgalema ba-mangwalo le Bafarisei bjang? (b) Ke maemo afe ao a lebišago go kgalengweng ga Petro?

¹⁹ Seleteng sa Genetsaretha, Jesu o tsena poledišanong le ba-mangwalo le Bafarisei bao ba tšwago Jerusalema mabapi le go ja ka diatla tše di sa hlapiwago, gomme o ba kgalemelela go ‘tlogela molao wa Modimo gomme ba kgomarela metlwae ya batho.’ O bolela gore ga se seo se tsenago se e-tšwa ka ntle seo se šilafatšago motho, eupja ke seo se tšwago ka gare, seo se tšwago pelong, e lego, “dikxopolô tše mpe.” (7:8, 21) Ge a e-ya ka leboa tikologong ya Tiro le Sidone, o direla Ba-ntle mohlolo, o leleka moya o mobe go morwedi wa mosadi wa mo-Sirofenike.

²⁰ Morago kua Galilea, gape Jesu o šokela lešaba le legolo le le mo latelago, gomme o khoriša banna ba 4000 ka dinkgwa tše šupago le dihlapi tše sego kae. O lemoša barutiwa ba gagwe ka komelo ya Bafarisei le komelo ya Heroda, eupja ka nako yeo ba palelwa ke go kwešiša. Go latela mohlolo o mongwe—go fodišwa ga monna wa sefofu kua Betsaida. Poledišanong ya ge ba le tseleng ya go ya metseng ya Kesarea-Filipi, ka go kgodišega Petro o hlaola Jesu e le “Kriste” eupja ka morago o gana ka go tia ge Jesu a bolela ka ditlaišego le lehu la Morwa-motho tšeo di batamelago. Ka baka la se, Jesu o a mo kgalema: “Tloxa fá pele xa-ka, wêna Lenaba; xobane xa O eleletše tša Modimo; o eleletša tša batho.” (8:29, 33) Jesu o eletša barutiwa ba gagwe gore ba se kgaotše go mo latela ka baka la ditaba tše di lokilego; ge e ba ba lewa ke dihlong ka baka la gagwe, le yena o tla lewa ke dihlong ka baka la bona ge a fihla letagong la Tatagwe.

21. (a) Ke bomang bao ba bonago “mmušô wa Modimo ò e-tla ka matla,” gona bjang? (b) Jesu o gatelela bjang go etiša Mmušo pele?

²¹ Matšatšing a tshelelago ka morago ge ba le thabeng e telele, Petro, Jakobo le Johane ba ba le tokelo ya go bona “mmušô wa Modimo o e-tla ka matla” ge ba bona Jesu a fetošwa lebopo letagong. (9:1) Jesu gape o bontšha matla a gagwe ka go leleka moya wa semuma go mošemanyana, gomme o bolela la bobedi ka tlaišego ya gagwe le lehu tše di tlago. O eletša barutiwa ba gagwe gore ba se ke ba dumelela selo lege e le sefe se ba šitiša go tsena bophelong. Na letsogo la gago le a go kgopiša? Le ripe! Leoto la gago? Le ripe! Leihlo la gago? Le lahlele kgole! Go kaone go tsena Mmušong wa Modimo o golofetše go e na le go lahlelwa Gehenna o feleletše.

22. Ke keletšo efe yeo e gatelelago bodiredi bja Jesu Perea?

²² Bodiredi Perea (10:1-52). Jesu o tla mellwaneng ya Judea le ka “mošola wa noka ya Jorodane” (go tsena Perea). Bafarisei bjale ba mmotšiša mabapi le tlhalo, gomme o diriša sebaka se go bolela melao ya motheo ya Modimo ka lenyalo. Lesogana la mohumi le mmotšiša mabapi le go hwetša bophelo bjo bo sa felego eupja le nyamišwa ke go kwa gore, gore le be le lehumo legodimong le swanetše go rekiša dithoto tša lona gomme le be molatedi wa Jesu. Jesu o botša barutiwa ba gagwe gore: “Mohumi, xo tsêna mmušong wa Modimo, xo kaone xe kxomo e re ke tsêna ka lešobana la thšwana.” O kgothatša bao ba tlogetšego dilo tša bona ka moka ka baka la ditaba tše di lokilego, o ba holofetša “xo boêlwa ke lekxolo . . . è sa le bophelong byono, . . . le tšôna ditlaišexô; ’me mehleng e tl’o xo tla [ba] tlo hwetša bophelô byo bo sa felexo.”—10:1, 25, 30.

23. Ke poledišano le mohlolo ofe tšeo di ilego tša ba gona tseleng ya go ya Jerusalema?

²³ Jesu le ba 12 bjale ba leba Jerusalema. Jesu o ba botša ka lekga la boraro ka tlaišego yeo e mo letetšego le ka tsogo ya gagwe. O ba botšiša ge e ba ba ka kgona go nwa senwelong seo a nwago go sona, gomme o ba botša gore: “E a rataxo xo ba wa pele mo xo lena, a a bê mohlanka wa lena.” Ge ba le tseleng ya go ya Jeriko, mokgopedi wa sefofu o goeletša a le ka thoko ga tsela: “Morwa-Dafida, nkxauxêlê!” Jesu o dira gore monna wa sefofu a bone—e lego phodišo ya gagwe ya mafelelo ya mohlolo bjalo ka ge e begilwe ke Mareka.—10:44, 47, 48.

24, 25. (a) Jesu o hlatsetše matla a gagwe ka ditiro dife? (b) O araba baganetši ba gagwe ka mabaka afe? (c) Ke temošo efe yeo Jesu a e neago lešaba, gomme ke eng seo a se retago go barutiwa ba gagwe?

²⁴ Jesu Jerusalema le tikologong ya yona (11:1–15:47). Pego e tšwela pele ka lebelo! Jesu o tsena motseng a nametše pokolwana gomme batho ba mo reta e le Kgoši. Letšatšing le le latelago o hlwekiša tempele. Baperisita ba ba phagamego le ba-mangwalo ba thoma go mmoifa gomme ba nyaka go mmolaya. Ba botšiša gore, “Tše O di diraxo O di dira ka matla-mang?” (11:28) Jesu ka bohlale o retollela potšišo go bona gomme o ba botša seswantšho sa balemi bao ba ilego ba bolaya moja-bohwa wa tšhemo ya morara. Ba a kwešiša gomme ba a mo tlogela.

²⁵ Se se latelago ba roma ba bangwe ba Bafarisei gore ba tle ba mo tanye ka potšišo mabapi le lekgetho. Ge a kgopetše denarius, o a botšiša: “Ké sa mang seswanthšô sé, le leina lé?” Ba araba ka gore: “Ké tša Kesara.” Bjale Jesu o re: “Xôna nthšetšang Kesara tše e lexo tša Kesara; Modimo le mo nthšetšê tše e lexo tša Modimo.” Ga go makatše ge ba mo kgotsa! (12:16, 17) Bjale Basadutsei bao ba sa dumelego tsogo ba leka go mo tanya ka potšišo: ‘Ge e ba mosadi a ile a ba le banna ba šupago ka go latelana, e tla ba wa mang tsogong?’ Jesu o ba araba ka bjako ka gore bao ba tlago go tsoga bahung ba tla ba bjalo ka “barongwa ba maxodimong,” ka gobane ba ka se ke ba tsena lenyalong. (12:19-23, 25) O mongwe wa ba-mangwalo o a botšiša: “Molaô o moxolo xo melaô ka moka ké ofe?” Jesu o araba ka gore: “Molaô o moxolo xo melaô ka moka šó: Theetša Isiraele! Morêna Modimo wa xaxo ké Yêna Morêna à nnoši. Morêna Modimo wa xaxo O mo ratê ka pelo ya xaxo ka moka, le ka môya wa xaxo ka moka, le ka thlaoloxanyô ya xaxo ka moka, le ka matla a xaxo ka moka. Ké wôna molaô o moxolo. Wa bobedi o lekana le wôna ó re: Wa xeno O mo ratê ka mokxwa wo O ithataxo ka wôna.” (12:28-31) Ka morago ga se, ga go na yo a lekago go mmotšiša. Matla a Jesu e le morutiši yo a phethagetšego a phagamišitšwe. Lešaba le legolo le theetša ka lethabo, gomme Jesu o le lemoša malebana le ba-mangwalo bao ba ikgogomošago. Ka morago o reta mohlologadi wa modiitšana yo a tsenyago mo gontši go fetiša ba bangwe ka moka ka polokelong ya ka tempeleng, ka gobane ditšheletšana tša gagwe tše pedi tša tšhipi e be e le “tšohle tše a bexo a na natšo, è le tšohle tše a bexo a tlo phela ka tšôna.”—12:44.

26. Ke polelo efe e telele yeo e begilwego ke Mareka a nnoši, gomme e phethwa ka keletšo efe?

²⁶ A dutše Thabeng ya Mehlware a lebane le tempele, Jesu o botša barutiwa ba gagwe ba bane thopeng ka ‘pontšho’ ya bofelo bja tshepedišo ye ya dilo. (Ye ke polelo e nnoši e telele yeo e begilwego ke Mareka, gomme e swana le yela ya Mateo dikgaolo 24 le 25.) E phetha ka temošo ya Jesu ye e rego: “Xe e le letšatši leo le nakô ya tšôna, xa xo e a di tsebaxo. Le Barongwa ba lexodimong, le Yêna Morwa, xa ba di tsebe. Xo tseba Tate a nnoši. Xomme tše ke Le botšaxo tšôna ke botša bohle, ke re: Phakxamang!”—13:4, 32, 37.

27. Hlalosa ditiragalo tšeo di lebišago go ekweng ga Jesu kua Getsemane.

²⁷ Ge ba le kgaufsi le Bethania mosadi o tlotša Jesu ka oli ya monko o bose ya theko e kgolo. Ba bangwe ba bolela se e le go senya, eupja Jesu o bolela gore ke modiro o mobotse, e lego go lokišetša poloko ya gagwe. Nakong e beilwego, Jesu le ba 12 ba bokana motseng bakeng sa Paseka. O hlaola moeki wa gagwe gomme o thea selalelo sa segopotšo a e-na le barutiwa ba gagwe ba botegago, ba a tloga ba ya Thabeng ya Mehlware. Ge ba le tseleng Jesu o ba botša gore ka moka ba tlo kgopja. Petro o re: “Nna aowa!” Eupja Jesu o re go yena: “Ruri, ke a Xo botša, bošexo byó bya lehono, moxoxonope ò sešo wa lla xa-bedi, O tlo ba Ò latotše xa-raro wa re xa O ntsebe.” Ge ba fihlile lefelong le le bitšwago Getsemane Jesu o a tloga gore a ye go rapela, a kgopela barutiwa ba gagwe gore ba dule ba phafogile. Thapelo ya gagwe e fihlišwa seremong ka mantšu a rego: “Baba, Tate! Ké Wene O kxônaxo tšohle. Šuthiša senwêlô sé se ntloxê. Fêla, e se bê ka mo xo rataxo Nna; e bê ka mo xo rataxo Wene.” Jesu o boela go barutiwa ba gagwe ka makga a mararo gomme o ba hwetša ka makga a mararo ba robetše, gaešita le “ka yona nako ye”! (14:29, 30, 36, 41, bapiša le NW.) Eupja nako e fihlile! Bonang!—moeki!

28. Ke maemo afe ao Jesu a swarwago go ona le go tšwelela pele ga moperisita o mogolo?

²⁸ Judase o a batamela gomme o atla Jesu. Se ke sešupo go banna bao ba itlhamilego ba baperisita ba ba phagamego gore ba mo sware. Ba mo tliša lekgotleng la moperisita o mogolo moo ba bantši ba mmeago molato wa maaka, eupja bohlatse bja bona ga bo dumelelane. Jesu yena o a homola. Mafelelong moperisita o mogolo o a mmotšiša: “A ké Wene Kriste Morwa wa Yêna Moretiwa?” Jesu o araba ka gore, “Ké Nna!” Moperisita o mogolo o goa ka gore, ‘Ke thogako!’ gomme ka moka ga bona ba mo ahlola e le yo a swanetšwego ke lehu. (14:61-64) Ka lapeng leo le lego ka tlase, Petro o latotše Jesu ka makga a mararo. Mogogonope o lla la bobedi, Petro ge a gopola mantšu a Jesu o wela fase gomme o a lla.

29. Mareka a bega pego efe ya go sekišwa ga Jesu la mafelelo le go bolawa, gomme Mmušo o bontšhwa bjang e le o tsošitšego kgang?

²⁹ Kapejana ge mahube a hlatloga lekgotla la Sanhendrine le a kopana gomme le romela Jesu go Pilato a tlemilwe. O lemoga gatee-tee gore Jesu ga se sesenyi gomme o leka go mo lokolla. Lega go le bjalo, ka baka la go phegelela ga lešaba la bahlola-mpherefere leo le hlohleleditšwego ke baperisita ba ba phagamego, mafelelong o gafela Jesu gore a kokotelwe koteng. Jesu o tlišwa Gologotha (yeo e bolelago, “Maxateng a dihlôxô”) gomme o kokotelwa koteng, molato wa gagwe o ngwadilwe ka godimo: “KGOŠI YA BA-JUDA.” Bafeti ba tsela ba mo goboša ka gore: “Ba bangwê ó ba phološitše; xo iphološa xa a kxone.” Mosegare (ka iri ya botshelela) lefsifsi le aparela naga ka moka go fihlela ka iri ya boraro. Ka morago Jesu o goa ka lentšu le legolo ka gore, “Modimo wa-ka! Modimo wa-ka! O ntloxeletše’ng?” gomme o a hwa. Ge molaodi wa madira a bona dilo tše, o re: “Ka kxonthe, motho yó e be e le Morwa wa Modimo.” Josefa wa Arimathea, e lego o mongwe wa lekgotla la Sanhendrine eupja a dumela Mmušong wa Modimo, o kgopela setopo sa Jesu go Pilato gomme o se robatša lebitleng leo le epilwego lefsikeng.—15:22, 26, 31, 34, 39.

30. Ka letšatši la pele la beke, go direga’ng lebitleng?

³⁰ Ditiragalo tša ka morago ga lehu la Jesu (16:1-8). Ka mahube a banna letšatšing la pele la beke, basadi ba bararo ba ya lebitleng. Ba makatšwa ke go hwetša lefsika le legolo leo le bego le le mojakong le kgokološitšwe. “Lesoxana” leo le dutšego ka gare le ba botša gore Jesu o tsogile. (16:5) Ga a sa le moo eupja o ba etile pele go ya Galilea. Ba tloga lebitleng ba kitima ba thothomela gomme ba tšhogile.

LEBAKA LEO KA LONA E HOLAGO

31. (a) Mareka o hlatsela bjang go ba ga Jesu Mesia? (b) Ke’ng se se bontšhago matla a Jesu e le Morwa wa Modimo, gomme ke’ng seo a ilego a se gatelela?

³¹ Ka seswantšho se sa Jesu se se ngwadilwego se se kwagalago, babadi ka moka ba Mareka go tloga mehleng ya pele ya Bokriste go fihla mo nakong ye, ba ile ba kgona go bona phethagalo ya diporofeto tše dintši tša Mangwalo a Sehebere tšeo di lego mabapi le Mesia. Go tloga tsopolong ya mathomo e rego, “Tseba, ke roma motseta wa-ka a Xo êtê-pele” go fihla mantšung a kwešago bohloko a Jesu koteng a a rego: “Modimo wa-ka! Modimo wa-ka! O ntloxeletše’ng?” pego ka moka ya bodiredi bja gagwe bjo mafolofolo bjalo ka ge bo begilwe ke Mareka, e dumelelana le seo Mangwalo a Sehebere a se boletšego e sa le pele. (Mar. 1:2; 15:34; Maleaki 3:1; Ps. 22:1) Go feta moo, mehlolo ya gagwe le mediro ya gagwe e makatšago, thuto ya gagwe e phedišago le go sola ga gagwe mo go phethagetšego, go ithekga ga gagwe ka mo go feletšego ka Lentšu la Jehofa le moya wa gagwe le go diša ga gagwe dinku ka boleta—tše ka moka di mo swaya e le Yo a tlilego a e-na le matla e le Morwa wa Modimo. O rutile “bo-ka E a naxo le matla,” e lego matla ao a tšwago go Jehofa gomme a gatelela go ‘goelelwa ga Ebangedi ya mmušo wa Modimo’ ya gore “mmušô wa Modimo o batametše” e le modiro wa gagwe o mogolo mo lefaseng. Thuto ya gagwe e itlhatsetše e le yeo e nago le mohola o mogolo kudu go bohle bao ba ilego ba e ela hloko.—Mar. 1:22, 14, 15.

32. Jesu o diriša polelwana “mmušô wa Modimo” ka makga a makae, gomme ke melao efe ya motheo yeo e hlahlago yeo a e neago bakeng sa go hwetša bophelo ka Mmušo?

³² Jesu o boditše barutiwa ba gagwe gore: “Lena Le filwe xo tseba dithopa tša mmušô wa Modimo.” Mareka o diriša polelwana “mmušô wa Modimo” ka makga a 14 gomme o nea melao e mentši yeo e hlahlago ya motheo bakeng sa bao ba bego ba tla hwetša bophelo ka Mmušo. Jesu o itše: “E a rataxo xo phološa bophelô bya xaxwe, ó tlo bo lahla, ’me e a lahlaxo bophelô bya xaxwe ka ’baka la-ka le ka ’baka la Ebangedi, ó tlo bo phološa.” Lepheko lege e le lefe la go šitiša go hwetša bophelo le swanetše go tlošwa: “Xo kaone xe O tsêna mmušong wa Modimo Ò le moihlwe, wa se lahlêlwê moleteng Ò na le mahlô a mabedi.” Jesu gape o re: “Ke a Le botša, motho e a sa amoxelexo mmušô wa Modimo byalo ka ngwana, a ka se kê a bá a tsêna xo wôna,” gomme “E a naxo le mahumô, xe a re ke tsêna mmušong wa Modimo, xa se ka bothata!” O boletše gore yo a lemogago gore go boloka melao e mebedi e megolo go bohlokwa kudu go feta dibego ka moka tše di fišwago le dihlabelo ‘ga a kgole le mmušo wa Modimo.’ Dithuto tše le tše dingwe tša Mmušo tša Ebangedi ya Mareka di na le kgothatšo e botse kudu yeo re ka e dirišago maphelong a rena a letšatši le letšatši.—4:11; 8:35; 9:43-48; 10:13-15, 23-25; 12:28-34.

33. (a) Re ka holwa bjang ke Ebangedi ya Mareka? (b) Mareka e swanetše go re kgothaletša go latela tsela efe, gomme ka baka la’ng?

³³ Ditaba tše di lokilego “tšeo di begilwego ke Mareka” mohlomongwe di ka balwa ka moka ga tšona ka iri goba tše pedi, tša nea mmadi tlhahlobo e kgahlišago ya kapejana le e matla ya bodiredi bja Jesu. Go bala mo go bjalo ka go lebanya pego ye e buduletšwego gotee le go ithuta kudu le go naganišiša ka yona go tla itlhatsela e le mo go holago ka mehla. Ebangedi ya Mareka ke e holago go Bakriste bao ba tlaišwago lehono ka tsela e swanago le yeo Bakriste ba lekgolong la pele la nywaga ba tlaišitšwego ka yona, ka gobane Bakriste ba therešo nakong ye ba lebane le “mabaka a mathata” gomme ba nyaka tlhahlo e bjalo e buduletšwego yeo e hwetšwago pegong ye e lego mabapi le Mohlala wa rena, Jesu Kriste. E bale, thabela ditiragalo tša yona tše di kgahlišago gomme o hwetše kgothatšo ya go latela megato ya Moemedi o Mogolo le Mophethi wa tumelo ya rena, Jesu, ka lethabo le legolo le le swanago le leo a le bontšhitšego. (2 Tim. 3:1; Ba-Heb. 12:2, NW) Ee, mmone e le monna yo mafolofolo, tutuetšwa ke phišego ya gagwe gomme o ekiše potego ya gagwe e sa kwanantšhwego le sebete sa gagwe gare ga mathata le kganetšo. Hwetša khomotšo karolong ye e humilego ya Mangwalo a buduletšwego. Anke e go hole go phegeleleng ga gago bophelo bjo bo sa felego!

[Mengwalo ya ka tlase]