Magadi—a Swanetše go Lebelelwa Bjang ke Bakriste?

MOETLO wa bogologolo wa go ntšha magadi o sa dutše o dirišwa dinageng tše dintši. Mabakeng a mantši tefo e ka sebopego sa tšhelete gotee le dimpho tša dilo tše bohlokwa. Seroto se fapana ka go ya ka mafelo le malapa, go ithekgile ka maemo a tša leago, thuto le mabaka a mangwe. Se beilwe ka molao dinageng tše dingwe gaešita lege batho ba sego kae ba ela hloko seroto se beilwego.

Tlhahlobišišo ya kelohloko e bontšha gore moetlo wa mehleng yeno o akaretša se se fetišago go ntšha magadi. Ka gona ke gabohlale go ela hloko kamoo se se ka go kgomago ka gona bjalo ka Mokriste.

Kua Papua New Guinea, tefo ya magadi e swana le go tlošwa ga dithoto sehlopheng se sengwe sa lapa, e lego metswalong e oketšegilego ya gabo monyadi, go ya sehlopheng sa lapa leo ba nyalelanago le lona la gabo monyadiwa. Tefo e ka thoma ka R250 go ya go R115 000 go ithekgile ka lehumo la lapa la gabo monyadi. Kua Sri Lanka boemo ke bjo fapanego. Batswadi ba monyadiwa ba swanetše go nea monyadi dimpho. Se se ka akaretša mafsika a bohlokwa, thoto, ntlo le tšhelete. E le gore thoto e se tšwe ka lapeng, ke mo go tlwaetšwego go nyala motswala.

Dikarolong tše ntši tša Afrika, tefo ke o mongwe wa mekgwa e tlwaetšwego bakeng sa go phetha kwano ya lenyalo le go e tiiša. Tate wa mo-Nigeria yo morwedi wa gagwe a bego a lokišeletšwa lenyalo o re, “Gare ga ma-Igbo, tefo ya magadi ke e bohlokwa bakeng sa go dira gore lenyalo le hlompšhe ka tsela ya setšo. Go a amogela ke seka sa go bontšha go dumela ga lapa la gabo kgarebe. A kgotsofatša kgopolo ya batho ka lenyalo. Ka baka leo, gaešita le lenyalo leo kwano ya lona e dirilwego kerekeng goba la ngwadišwa mmušong le be le ka se hlompšhe setšhabeng seo ka ntle lege magadi a ntšhitšwe.”

Kamoo a ka Kgomago Tate

Bathong ba ba ma-Afrika, tefo e dirišwa e le seka sa go bontšha bokgoni bja monna bja go hlokomela lapa. Ditho tša lapa labo di etela batswadi ba kgarebe bakeng sa go boledišana ka magadi. Mafelong a mantši se ga se sa le bjalo, ka ge gantši bo-tate ba lebeletše go hwetša seroto se se phagamego kudu ka mo go ka kgonegago ka gona. Seroto se se thomago go mo e ka bago R30, e lego seo se beilwego ka molao mafelong a mangwe a Nigeria go ya go R3 500 goba go feta moo se a nyakega. Go ka lebelelwa dimpho gaešita le tšhelete pele ga ketelo ya pele ya batswadi ba lesogana. Ka morago, go swana le Zaire se se oketšegilego se ka swanelwa ke go lefsa bakeng sa “go bula molomo wa tate,” e lego go mo hlohleletša gore a bee seroto sa morwedi wa gagwe. Gaešita le ka morago ga ge tšhelete e itšego e lefilwe, fela ditefo tše itšego le dimpho di sa dutše di ka nyakega.

Ditiro tše bjalo di ka kgothaletša megabaru ya tšhelete. Eupja Beibele e re: “Mexabaru [lerato la tšhelete, NW] ké wôna modu wa bobe ka moka.” (1 Timotheo 6:10) Ka baka la megabaru batho ba ka fetoga bahlakodi, gomme se se tliša go se amogelwe ke Modimo. Beibele e re botša gore ga go “wa mexabaru—xobane wa mexabaru ó dirêla medimo e ‘šele—[yo a nago le] kabêlo mmušong wa Kriste le wa Modimo.”—Ba-Efeso 5:5; bapiša le Diema 20:21; 1 Ba-Korinthe 5:11; 6:10.

Eupja ga go se se fošagetšego ka go nea ratswale magadi e le seka sa tebogo bakeng sa tshenyagalelo ya morwedi yo a mo godišitšego le go mo ruta. Mokgonyana wa ka moso a ka lebelela tefo ye ka tshwanelo e le pontšho ya tebogo ya gagwe bakeng sa tlwaetšo yeo e neilwego yo a tlago go ba molekane wa gagwe. Lega go le bjalo, batswadi ba bangwe ba leka go buša ba ikhweletša ditshenyagalelo ka moka, ba nagana gore barwedi ba bona bao ba nyetšwego ba ka se ke ba thuša tabeng ya go ruta bana ba banyenyane. Batswadi ba bjalo ba nyaka seroto se se phagamego kudu ka mo go ka kgonegago sa magadi, mo e ka rego barwedi ba bona e be e fo ba dithoto tše bapatšwago. Eupja ba kolota bana ba bona kgodišo e botse. Ba swanetše go ikgantšha ka go phethagatša boikarabelo bjo, e sego ka go bona kamoo ba ka bušetšwago ka gona ka tša ditšhelete goba go hwetša botumo ka magadi a mantši. Beibele go e na le gore e dire gore batswadi ba nagane ka mehola ya dilo tše di bonagalago tšeo bana ba ka di tlišago e re: “Xa xo a swanêla xe batswadi ba kxobêlêlwa mahumô ke bana ba bôná.”—2 Ba-Korinthe 12:14.

Dilo tše dingwe tšeo di nyakwago ke bo-tate ba bangwe bao ba ipolelago e le Bakriste di hlokomologa mekgwa ya go hwetša ditšhelete ya masogana a mafsa a Bakriste. Go na le mabaka ao go wona bo-tate ba bjalo ba ilego ba gana dimpho tše di lekanego tšeo di ilego tša newa ke banababo bona ba Bakriste ka gobane banna ba lefase ba ile ba nea tše dintši! Ba bangwe ba bile ba tlogelela metswalo ya lefase gore e bee seroto, e lego bao ba beago seroto se phagamego. Ge ditherišano tše di dutše di tšwela pele, boemo bo ka gapeletša bafsa go dira bootswa. Se ke seo se diregago gare ga batho ba lefase. Gantši go direga gore batho ba babedi ba gakanegilego ba diriše go ima e le tsela e bonolo kudu ya go gapeletša lapa labo kgarebe go amogela seo lesogana le ka kgonago go se lefa.

Bakriste ga se ba swanela go dira ka tsela ye. Lentšu la Modimo le thibela bootswa, gomme bao ba bo dirago ba ka rakwa ka phuthegong. (1 Ba-Korinthe 6:9; Ba-Hebere 13:4) Tate a ka se ke a itokolla molatong ge e ba go nyaka ga gagwe tšhelete e ntši go tlaleletša go weleng ga morwedi wa gagwe boitshwarong bjo bobe. Phošo e bjalo e ka kgoma e le ka kgonthe boemo bja gagwe ka phuthegong. Ka mo go swanago, go amogela magadi a seroto le ge e le sefe go motho wa lefase e le gore a mo nyadiše morwedi wa gagwe wa Mokriste yo a ineetšego ga go dumelelwe ke Modimo. Go dira bjalo go dira gore bonyenyane ngwanabo rena a se swanelegele ditokelo tše itšego tše kgethegilego ka phuthegong. Batswadi ba Bakriste ba swanetše go nyaka gore bana ba bona ba dule ba le matla ka phuthegong ya Bokriste gomme ba swanetše go ba thuša gore ba dule ba se na bosodi. Ba swanetše go kganyogela barwedi ba bona lenyalo le thabišago ‘feela Moreneng,’ go banna bao le bona ba ratago Jehofa le go hlompha melao ya gagwe le melao ya motheo e le ka kgonthe.—1 Ba-Korinthe 7:39.

Ga se mokgwa wa Bokriste go lebelela magadi e le tsela ya go dira tšhelete ka ngwana wa motho, ka go bea seroto se se phagamego kudu go feta ka mo go swanetšego. Tate wa Mokriste o swanetše go itiša malebana le megabaru le boithati, ka ge se se ka kgoma e le ka kgonthe boemo bja gagwe bja moya le ditokelo tšeo a di thabelago ka phuthegong.—1 Ba-Korinthe 6:9, 10.

Ka mo go thabišago bo-tate ba bantši ba Bakriste ba ile ba bontšha go naganela go seo ba ilego ba se kgopela e le magadi, gomme se se bontšha kgopolo e botse. Ba bangwe ba bile ba kgethile go se nyake magadi le gatee, e le gore ba itiše malebana le go diriša mokgwa wa setšo gampe le go baka mathata a moya.

Kamoo a ka Kgomago Monyadi le Monyadiwa

Mabakeng a mantši megabaru ya kgarebe e tutueditše seroto seo batswadi ba se beilego e le magadi. Go na le bao ba nyakago lenyalo leo le bitšago tšhelete e ntši le la go rata go bogwa, gaešita le go phegelela batswadi ba bona ka mehla bakeng sa se. Ba bangwe ba nyaka gore batswadi ba bona ba ba rekele dibjana tše di bitšago tšhelete e ntši bakeng sa go di diriša lapeng le lefsa. Bakeng sa go hlokomela dilo tše bjalo tše di nyakwago, tate mo gongwe a ka bona go nyakega gore a oketše magadi.

Se le sona se gapeletša monyadi gore a thome bophelo bja gagwe bja lenyalo ka tlase ga dikoloto tše dikgolo tšeo di bakilwego ke lenyalo leo le bitšago tšhelete e ntši le dithoto tša ka ntlong tšeo di bitšago tšhelete e ntši. Lentšu la Modimo le re: “bohlale byo bo tšwaxo xodimo, . . . bo na le xo kwa.” Banyalani ba bafsa ba ka dira gore “boleta bya bona bo tsebye bathong bohle” ka go rulaganya monyanya wa lenyalo woo o ka se rwadišego o mongwe wa bona morwalo o boima wa tša ditšhelete.—Jakobo 3:17; Ba-Filipi 4:5.

Ka morago ga monyanya mosadi a ka thoma go lekanyetša lerato la monna wa gagwe go yena ka magadi ao monna a a ntšhitšego. Mo gongwe mosadi a ka ikwa a se a šireletšega ge e ba monna a lefile tšhelete e nyenyane. A ka bolela gore ge e ba monna a ka lapišwa ke yena gomme a rata go mo raka gona a ka dira seo a lokologile, a ikemišeditše go loba tšhelete e nyenyane yeo a e lefilego. Ke therešo gore banna ba bangwe ba bušeditše basadi ba bona go batswadi ba bona ka baka la mabaka a fapa-fapanego, a bjalo ka go se belege goba go bontšha moya wa borabele. Se se kgothaletšwa ka go se lemoge ke bao ba botšago lesogana le le sa tšwago go ntšha magadi gore: “O rekile mosadi.” Ge e ba, a ntšhitše tšhelete e ntši, a ka lekega gore a lebelele mosadi wa gagwe e le mohlanka yo a rekilwego go e na le go mo lebelela e le mogwera wa pelo-bohloko. Le gona, ka baka la mabaka a fapa-fapanego bo-tate ba ile ba buša magadi gomme ba gapeletša barwedi ba bona gore ba tlogele banna ba bona.

Go na le bao ba phegago kgang ka gore seroto se se phagamego sa magadi se thuša go thibela se ka baka la bothata bja go buša tšhelete e ntši kudu. Le gona ba nagana gore seroto se se phagamego se fokotša manyalo a ka pela, ka ge go tšea nako e telele go bolokela lenyalo. Ba nagana gore dikakanyo tše di feleletša ka banna bao ba ipheditšego le bao ba nago le boikarabelo le manyalo a tiilego kudu.

Ke therešo gore se se ka ba bjalo mabakeng a mangwe, eupja go tsepama ga lenyalo la Bokriste ga se gwa swanela go thewa dikgopolong tše bjalo tša go rata dilo tše di bonagalago. Go botega ga monna wa Mokriste ga se gwa swanela go ithekga ka seo a ka se lobago dilong tše di bonalago ge lenyalo le phumega. Go e na le moo, o swanetše go laolwa ke molao wa motheo wa Mangwalo: “Se Modimo a se tlemaxantšexo, motho a se ke a se aroxanya.” (Mateo 19:6) Go e na le go lebelela basadi e le thoto e rekilwego, banna ba laelwa gore ba ba ‘godiše.’ (1 Petro 3:7) Jesu o boletše gore monna le mosadi e ba “nama e tee” ge ba nyalana. (Mateo 19:5; Genesi 2:24) Beibele e eletša banna gore ba rate basadi ba bona, ba ba babalele le go ba hlokomela bjalo ka ge ba hlokomela mebele ya bona. (Ba-Efeso 5:28, 29) Go feta moo, tekanyo ya kgonthe ya lerato la monna e swanetše go ba tsela yeo ka yona a swarago mosadi wa gagwe nywageng ya ka morago ga monyanya. Go sa šetšwe ge e ba monna a ntšhitše magadi goba a se a a ntšha, ge e ba a hlokomela mosadi wa gagwe gabotse gomme a botega leratong la gagwe, na go na le yo a ka belaelago gore o a mo rata?

Magadi le gona a ka kgoma tsela yeo monna a lebelelago batswadi ba mosadi wa gagwe ka yona. Ka ge a ntšhitše magadi a mantši, a ka phetha ka gore ga a sa ba kolota selo gaešita lege ba ka hloka. Eupja Beibele e re: “Xe mohloloxadi a na le bana le xe a le ditloxolo, xo bôná-bao sa pele a e be xo ithuta borapedi ka lapa; e bê xo leboxa batswadi ba bona. Ke xona xo thakxa le xo kxahla Modimo.” (1 Timotheo 5:4) Bakriste ba latela keletšo ye, eupja bothata bo ka tšwelela ge e ba monna a dumelela therešo ya gore o ntšhitše magadi a kgopamiša tsela yeo a lebelelago boikarabelo bja gagwe ka yona.

Kgomarela Pono e Leka-lekanego

Ditiro tše itšego tšeo di sepedišanago le magadi di ka bakela lesogana leo le yago go nyala kgaetšedi wa moya yoo batswadi ba gagwe e sego Bakriste mathata a kgethegilego. Ba ka nyaka gore a be le karolo ditirelong tšeo di theilwego borapeding bja bagologolo le tumelong ya go se hwe ga moya. (Mmoledi 9:5, 10; Hesekiele 18:4) Eupja na a ka dira se ka ntle le go lahlegelwa ke kgaugelo ya Modimo le tšhegofatšo yeo Jehofa a e boloketšego bao ba ilego ba ‘sekiša meoya ya bona ka go kwa ga bona therešo’? (1 Petro 1:22; Kutollo 18:4) Mokriste yo a ineetšego ge a lebeletšane le mathata a bjalo ka mehla o swanetše go ikemišetša “go kwa Modimo e le mmuši go e na le batho.”—Ditiro 5:29, NW.

Ditlhaloso tše di lego ka mo godimo tša mabapi le bohlakodi, go phema bootswa le go nyala badumedi-gotee feela di dira ka mo go swanago ge lapa la gabo monyadiwa le ntšha mpho. Ngwanenyana wa Mokriste le batswadi ba gagwe ga se ba swanela go hlahlwa ke ditekanyetšo tša lefase ge ba kgetha monna. Go nyala motho yo e sego Mokriste ke tiro ya go se kwe go Modimo. O boditše ba-Isiraele ka Moše gore: “Le se ke la tšeana nabô’; Le se ke la ba nea barwedi ba lena ya ba basadi ba barwa ba bona; xomme Le se ke la tšeiša barwa ba bona barwedi ba lena.” (Doiteronomio 7:3, 4; 1 Ba-Korinthe 7:39) Go molaleng gore e ka se be mo go swanetšego gore masogana goba dikgarebe tša Bakriste ba ipapatše dikuranteng tša batho bohle e le bao ba tsomago balekane ba lenyalo ba swanelegago. Ke gare ga banababo bona le dikgaetšedi bao e lego Bakriste moo ba swanetšego go tsoma balekane ba swanetšego.

Lenyalo ke thulaganyo e kgethwa ya Jehofa, gomme ka moka ga rena re swanetše go hlahlwa ke seo a se bolelago mabapi le lona ka Lentšung la gagwe. Lerato le legolo la go rata Jehofa, bana ba rena le badumedi-gotee le rena le swanetše go re tutueletša go lahla ka mo go feletšego ditiro ka moka tšeo di senyago se se nepagetšego le se se lokilego. (Psalme 119:105; Ba-Hebere 4:12) Tšhegofatšo ya Jehofa go bonala e tla tšwela pele go bao ba dumelelago Lentšu la gagwe le ba hlahla, e sego feela diphethong tša mabapi le magadi le dimpho eupja gape le ditabeng tše dingwe tša bophelo.—Diema 10:22.