Go Thekgwa Ke Go Bota Ga-ka Jehofa

KA GE GO ANEGA AGENOR DA PAIXÃO

Morwa wa rena a nnoši Paul o bolailwe ke bronchitis a sa na le dikgwedi tše 11 feela. Dikgwedi tše tharo ka morago ka August 15, 1945, mosadi wa-ka yo a rategago a bolawa ke pneumonia. Ke be ke e-na le nywaga e 28 gomme ditiragalo tše tše bohloko di ile tša ntlogela ke nyamile e bile ke gateletšegile. Eupša go bota Jehofa le dikholofetšo tša gagwe go ile gwa nthekga. Anke ke hlalose kamoo ke bilego le kholofelo ye ka gona.

GO TLOGA nakong ya ge ke belegwa kua Salvador, Bahia State, Brazil ka January 5, 1917, mma o ile a nthuta go rapela “bakgethwa” ba Kereke ya Katholika. O be a bile a re tsoša nna le banabešo e sa le ka meso e le gore re rapele gotee. Lega go le bjalo, batswadi ba-ka ba be ba e-ba gona gape mananeong a candomblé yeo e lego ditirelo tša ma-Afrika le ma-Brazil tša boloi. Ke be ke tšeela ditumelo tše godimo eupša ke sa bote bao go thwego ke bakgethwa ba Katholika goba candomblé. Seo se ilego sa nnyamiša ka mo go kgethegilego e bile kgethollo ya morafo yeo e bego e bontšhwa madumeding a.

Ge nako e dutše e e-ya bo-mogolo ba-ka ba babedi ba ile ba tloga gae go ya go nyaka mošomo. Ka morago tate o ile a tlogela lapa. Ka gona ge ke e-na le nywaga e senyane, ke ile ka swanelwa ke go hwetša mošomo gore ke thuše mma le kgaetšedi’aka yo monyenyane. Mo e ka bago nywaga e 16 ka morago dipoledišano le modiri-gotee le nna feketoring di ile tša tliša phetogo e kgolo bophelong bja-ka.

Go Bota Jehofa

Ke ile ka gahlana le Fernando Teles ka 1942. O be a fela a bolela gore go rapela “bakgethwa” go fošagetše. (1 Ba-Korinthe 10:14; 1 Johane 5:21) Mathomong ke be ke sa mo ele hloko. Eupša potego ya gagwe le go kgahlegela ga gagwe batho go sa šetšwe mmala wa bona di ile tša nkgogela gomme ka thoma go kgahlwa ke tsebo ya gagwe ya Beibele, kudu-kudu seo a bego a se bolela ka Mmušo wa Modimo le lefase la paradeise. (Jesaya 9:5, 6 [9:6, 7 NW]; Daniele 2:44; Kutollo 21:3, 4) Ka go lemoga kgahlego ya-ka, o ile a nnea Beibele le dipuku tše dingwe tša Beibele.

Dibeke tše sego kae ka morago ke ile ka amogela taletšo ya go ya thutong ya Beibele ya phuthego. Sehlopha se be se ithuta puku ya Religion yeo e gatišitšwego ke Watch Tower Bible and Tract Society. Ke ile ka thabela thuto gomme ka thoma go ba gona dibokeng ka moka tša phuthego tša Dihlatse tša Jehofa. Seo se ilego sa nkgahliša ka mo go kgethegilego e bile go se be gona ga kgethollo le tsela yeo ke ilego ka amogelwa ka yona gatee-tee. Mo e ka bago ka nako yeo ke ile ka thoma go loša Lindaura. Ge ke be ke boledišana le yena ka seo ke bego ke ithuta sona o ile a thoma go ya dibokeng le nna.

Selo se sengwe seo se ilego sa nkgahliša dibokeng e bile go gatelelwa ga modiro wa boboledi. (Mateo 24:14; Ditiro 20:20) Ke kgothaditšwe ke babulamadibogo go etša ge badiredi ba nako e tletšego ba bitšwa bjalo, ke ile ka thoma go bolela ka mo go sa rulaganyetšwago le ba bangwe ge ke e-ya mošomong le ge ke boa ka setimeleng. Ge ke be ke hwetša motho yo a thabelago ke be ke tšea aterese ya gagwe gomme ke mo etele gore ke leke go hlagolela kgahlego yeo.

Ka yona nako yeo go bota ga-ka Jehofa le mokgatlo wo a o dirišago go ile gwa tšwela pele go gola. Ka gona, ka morago ga go theetša polelo ya Beibele ka boineelo bja Bokriste ke ile ka kolobetšwa Lewatleng la Atlantic ka April 19, 1943. Ka lona letšatši leo ke ile ka ba le karolo la mathomo bodireding bja ka mehla bja ntlo le ntlo.

Beke tše pedi ka morago ka May 5, nna le Lindaura re ile ra nyalana. Ke moka ka August 1943 o ile a kolobetšwa kopanong ya pele yeo e ilego ya swarwa ke Dihlatse tša Jehofa motseng wa Salvador. Mabapi le kopano yeo, 1973 Yearbook of Jehovah’s Witnesses e itše: “Modiro wa baruti o atlegile go homotša polelo ya phatlalatša kua Salvador, eupša e sego pele ga ge go tsebatšwa mo go botse mo gogolo . . . go šetše go diregile.” Bohlatse bja tlhahlo ya Jehofa ge go lebeletšanwe le tlaišo e šoro bo ile bja matlafatša go mmota ga-ka.

Bjalo ka ge ke boletše mathomong, nywaga e mebedi feela ka morago ga kolobetšo ya Lindaura—le dikgwedi tše tharo ka morago ga lehu la morwa wa rena—mosadi wa-ka yo a rategago o ile a hwa. O be a e-na le nywaga e 22 feela. Eupša go bota Jehofa go ile gwa nthekga dikgweding tšeo tše thata.

Go Matlafatšwa ke Modiro wa Moya

Ka 1946, e lego ngwaga ka morago ga go lahlegelwa ke mosadi wa-ka le morwa ke ile ka kgethwa go ba mohlanka wa thuto ya Beibele phuthegong e tee yeo e bego e le gona Salvador ka nako yeo. Wona ngwageng woo Sekolo sa Bodiredi sa Pušo ya Modimo se ile sa thoma diphuthegong tša Brazil gomme ke ile ka ba moswari wa sekolo wa mathomo nageng ya Bahia. Ke moka ka October 1946, Kopano ya Pušo ya Modimo ya “Ditšhaba tše Thabilego” e ile ya swarelwa motseng wa São Paulo. Mothwadi wa-ka yo ke mo šometšego nywaga e lesome o ile a bolela gore o a nnyaka gomme a nkgapeletša gore ke se ye. Lega go le bjalo, ka morago ga ge ke mo hlaloseditše kamoo go ba gona ga-ka kopanong go bego go le bohlokwa ka gona go nna o ile a nnea mpho e kgolo gomme a ntakaletša tše botse leetong.

Mananeo a kopano kua São Paulo’s Municipal Theater a be a neelwa ka Sepotokisi—e lego leleme la Brazil—le ka se-Hungary, Seisemane, Sejeremane, Sepholiši le se-Russia. Kopanong yeo makasine wa Phafoga! o ile wa lokollwa ka Sepotokisi. Kopano e ile ya ntutuetša kudu—go e-na le ba ka bago 1700 polelong ya phatlalatša—mo e lego gore ke ile ka tlatša kgopelo ya go thoma go bula madibogo ka November 1, 1946.

Ka nako yeo re be re diriša keremafomo kudu modirong wa rena wa bobulamadibogo. Polelo ya “Tšhireletšo” e be e le yeo gantši re bego re e bapalela beng ba dintlo. Ka morago ga moo re be re re: “Gore re itšhireletše go lenaba leo le sa bonagalego, re swanetše go kgomarela mogwera yoo le yena a sa bonagalego. Jehofa ke mogwera wa rena yo mogolo kudu gomme ke yo matla kudu go feta lenaba la rena leo e lego Sathane. Ka gona re swanetše go batamela kgaufsi le Jehofa gore re itšhireletše go yena.” Ke moka re be re neela pukwana ya Protection yeo e bego e nea tsebišo e oketšegilego.

Ke be ke butše madibogo ka lebaka la ka tlase ga ngwaga ge ke be ke hwetša taletšo ya go hlankela ke le mmulamadibogo yo a kgethegilego Phuthegong ya Carioca kua Rio de Janeiro. Moo ka dinako tše dingwe re be re lebeletšana le kganetšo e matla. Modirišani wa-ka Ivan Brenner o ile a hlaselwa ke mong wa ntlo ka nako e nngwe. Baagišani ba ile ba bitša maphodisa gomme ka moka ra išwa seteišeneng sa maphodisa.

Nakong ya go botšološišwa, mong wa ntlo yo a befetšwego o ile a re latofatša ka go šitiša khutšo. Molaodi wa maphodisa o ile a mo laela gore a homole. Ke moka molaodi wa maphodisa a retologela go rena a bolela ka lentšu le boleta gore re lokologile. O ile a swara molatofatši wa rena a mo latofatša ka tlhaselo. Maemo a swanago le ao a ile a matlafatša go bota ga-ka Jehofa.

Bodiredi bjo bo Katološitšwego bja Nako e Tletšego

Ka July 1, 1949 ke ile ka thabišwa kudu ke go laleletšwa go hlankela Bethele go etša ge meago ya taolo ya Dihlatse tša Jehofa nageng e bitšwa bjalo. Ka nako yeo Bethele ya Brazil e be e le 330 Licínio Cardoso Street kua Rio de Janeiro. Ka nako yeo go be go e-na le ba 17 feela lapeng la Bethele ka moka. Ka nakwana ke be ke kopanela Phuthegong ya lefelong leo ya Engenho de Dentro, eupša ka morago ka abelwa go ba molebeledi yo a okamelago phuthegong e nnoši ya Belford Roxo, e lego motse wo o lego dikhilomithara tše sego kae go tloga Rio de Janeiro.

Mafelo-beke e be e le a leema-ema. Ka Mekibelo ke be ke e-ya Belford Roxo ka setimela ke tšee karolo bodireding bja tšhemo thapama, ke moka ke ye Sekolong sa Bodiredi sa Pušo ya Modimo le Sebokeng sa Tirelo mantšiboa. Ke be ke robaletša go banabešo gomme ke tšee karolo bodireding bja tšhemo mesong e latelago. Thapameng yeo ke be ke e-ba gona bakeng sa polelo ya phatlalatša ya Beibele le Thuto ya Morokami gomme ke boele Bethele mo e ka bago ka seripa-gare go tšwa go iri ya senyane bošego. Lehono go na le diphuthego tše 18 Belford Roxo.

Ka 1954 ka morago ga nywaga e meraro le seripa ya thulaganyo yeo, ke ile ka abelwa go boela Rio de Janeiro ke le molebeledi yo a okamelago ka Phuthegong ya São Cristóvão. Nywaga e lesome e latetšego ke ile ka hlankela le phuthego yeo.

Dikabelo Tša-ka tša Bethele

Kabelo ya-ka ya pele Bethele e be e le go aga karatšhe ya koloi e nnoši ya Mokgatlo, e lego bene ya Dodge ya 1949, yeo e bego e reilwe leina la dikwero la Tšhokolete ka baka la mmala wa yona o motsotho. Ge karatšhe e be e feditšwe, ke ile ka abelwa go šoma ka khitšhing moo ke dutšego nywaga e meraro. Ke moka ke ile ka išwa Lefapheng la tša Kgatišo ya Dilo tše Nyenyane e lego moo ke bilego gona ka nywaga e fetago e 40 bjale.

Bontši bja ditlabakelo tša go gatiša tšeo re bego re e-na le tšona e be e le tšeo di kilego tša dirišwa. Ka mohlala, ka nywaga e mentši re bile le motšhene wa go gatiša wa kgale o nago le karolo e bataletšego ya go gatišetša wo re bego re o bitša Sara ka lerato, re o reeletše ka mosadi wa Aborahama. O be o dirišitšwe ka nywaga e mentši feketoring ntlong-kgolo ya Mokgatlo wa Watch Tower kua Brooklyn, New York. Ke moka nywageng ya bo-1950 o ile wa romelwa Brazil ka sekepe. Mo, bjalo ka mosadi wa Aborahama o ile wa tšweletša dienywa botšofading bja wona—ka sebopego sa dimakasine tša Morokami le Phafoga!

Ga se ka ka ka kgaotša go makatšwa ke koketšego ya palo ya dipuku tšeo di tšweletšwago lefelong la kgatišo la Brazil. Ngwageng ka moka wa 1953 re ile ra gatiša dimakasine tše 324 400, eupša bjale go tšweletšwa tše di fetago dimilione tše tharo ka kgwedi!

Meago ya Rena ya Bethele

E bile mo go kgahlišago nywageng ka moka go bona katološo ya meago ya rena ya Bethele ya Brazil. Ka 1952 re ile ra aga feketori ya mabato a mabedi ka morago ga legae la rena kua Rio de Janeiro. Ke moka ka 1968, Bethele e ile ya hudušetšwa moagong o mofsa motseng wa São Paulo. Ge re be re hudugela moo se sengwe le se sengwe se be se bonagala e le se segolo le se se nago le sekgoba bakeng sa lapa la rena la Bethele la ditho tše 42. Re be re tloga re nagana gore moago wo o be o tla lokela kgolo ka moka ya rena ya nakong e tlago. Lega go le bjalo, ka 1971 e mengwe e mebedi ya mabato a mahlano e ile ya agwa gomme feketori e lego kgaufsi ya rekwa, ya mpshafatšwa gomme ya kgokaganywa le meago ye. Eupša ka nywaga e sego kae koketšego e tšwelago pele ya bagoeledi ba Mmušo—re ile ra feta tlhora ya 100 000 ka 1975—e be e nyaka sekgoba se oketšegilego.

Ka gona, meago e mefsa e ile ya agwa mo e ka bago dikhilomithara tše 140 go tloga São Paulo kgaufsi le torotswana ya Cesário Lange. Ka 1980 lapa la rena la Bethele la ditho tše 170 le ile la hudušetšwa meagong ye e mefsa. Go tloga nakong yeo modiro wa Mmušo o gotše ka mo go makatšago. Bjale re na le ba fetago 410 000 ba ba tšeago karolo ka mehla modirong wa boboledi Brazil! Go hlokomela dinyakwa tša moya tša bagoeledi ba ba Mmušo ka moka, re ile ra swanelwa ke go tšwela pele re aga difeketori tše difsa bakeng sa go gatiša dipuku tša Beibele le mafelo a mafsa a bodulo go nea baithapi ba Bethele madulo. Gona bjale re na le ditho tše ka bago 1100 tša lapa la Bethele!

Ditokelo tše di Lebelelwago e le tša Bohlokwa

Ke lebelela tirelo ya Bethele e le tokelo e bohlokwa. Ka gona, gaešita le ge nywageng ya pele ke ile ka nagana ka go nyala gape, ke ile ka dira phetho ya go lebiša tlhokomelo ka mo go tletšego ditokelong tša-ka tša Bethele le modirong wa boboledi. Mo ke thabetše go hlankela gotee le batho ba bafsa ba ba sa balegego lefelong la kgatišo le go ba tlwaetša dikabelong tša bona. Ke lekile go dirišana le bona bjalo ka ge eka ke barwa ba-ka. Phišego ya bona le go se be le boithati e bile mothopo wa kgothatšo e kgolo go nna.

Tokelo e nngwe e bile go thabela segwera sa badudi-gotee ba botse ka nywaga-nywaga. Ke therešo gore go fapana ga dimelo ka dinako tše dingwe go ile gwa rotoša tlhohlo. Eupša ke ile ka ithuta go se letele phethego go ba bangwe. Ke katanetše gore ke pheme go dira ditaba tše nyenyane dithaba goba go itšeela godimo kudu. Go sega diphošo tša-ka ka noši go nthušitše gore ke kgotlelele tša ba bangwe.

Tokelo e nngwe e bohlokwa yeo ke e thabetšego e bile ya go kgona go ba gona dikopanong tše kgolo tša ditšhaba-tšhaba kua United States. Ye nngwe ya tše e bile Kopano ya “Ditaba tše di Lokilego tša Neng le Neng” yeo e bego e swaretšwe Lepatlelong la Yankee, New York ka 1963, gomme ye nngwe e bile Kopano ya Ditšhaba-tšhaba ya “Khutšo Lefaseng” yeo e bego e swaretšwe lefelong lona leo ka 1969. Ge ke be ke le moo ke ile ka thabela le go etela ntlong-kgolo yeo e lego kgaufsi ya lefase ya Dihlatse tša Jehofa Brooklyn, New York!

Ke bile le tokelo gape ka nywaga e lesome ya go ba le karolo—ka go šiedišana le ba bangwe—go direng ke le modula-setulo borapeding bja mesong bja lapa la Bethele. Lega go le bjalo, tokelo e kgolo go feta tšohle yeo e ntlišeditšego lethabo le legolo le kgothatšo ke ya go iša molaetša wa Mmušo go ba dipelo tše botegago go fo swana le ge Mong wa rena Jesu Kriste a dirile.

Nywageng ya morago bjale ke lebeletšane le tlhohlo ya go phela le bolwetši bja Parkinson. Tlhokomelo e lerato ya banabešo le dikgaetšedi lefelong la Bethele la go hlokomela balwetši e bile mothopo wa thušo le khomotšo tša ka mehla go nna. Ke rapela ka kgodišego e tletšego gore eka Jehofa a ka nnea matla gore ke tšwele pele ke dira sohle seo nka se kgonago bakeng sa borapedi bja gagwe bja therešo.

[Seswantšho go letlakala 23]

Ke e-na le mosadi wa-ka yo a hlokofetšego ka 1945

[Pictures on page 23]

Lekala la Brazil leo ke dulago go lona gona bjale