Ke Bomang Bao Ba Tlago Go Phonyokga ‘Letšatši La Jehofa’?

“Le swanetšwe gakaakang ke go ba batho ba ditiro tše kgethwa tša boitshwaro le mediro ya boineelo go Modimo, le letetše e bile le dula le gopola go ba gona ga letšatši la Jehofa!”—2 PETRO 3:11, 12, NW.

1. Ke bomang bao ba šomilego ka moya wa Eliya le matla a gagwe?

JEHOFA MODIMO o hlaotše batho bao e tlago go ba baja-bohwa gotee le Morwa wa gagwe Jesu Kriste Mmušong wa legodimong gare ga batho. (Ba-Roma 8:16, 17) Ge ba sa le lefaseng, Bakriste ba tloditšwego ba šomile ka moya wa Eliya le matla a gagwe. (Luka 1:17) Sehlogong se se fetilego re ile ra lemoga dilo tše dingwe tše di swanago magareng ga mediro ya bona le ya moporofeta Eliya. Eupša go thwe’ng ka modiro wa mohlatlami wa Eliya, e lego moporofeta Elisa?—1 Dikxoši 19:15, 16.

2. (a) Mohlolo wa Eliya wa mafelelo e bile ofe, gona wa Elisa wa mathomo e bile ofe? (b) Go na le bohlatse bofe bja gore Eliya ga se a ya legodimong?

² Mohlolo wa mafelelo wo o dirilwego ke Eliya e be e le wa go aroganya meetse a Noka ya Jorodane ka go a betha ka seaparo sa gagwe sa boporofeta. Se se ile sa dumelela Eliya le Elisa go tshela mobung o omilego. Ge ba be ba dutše ba sepela ka mošola wa ka bohlabela wa noka, ledimo le ile la iša Eliya lefelong le lengwe lefaseng. (Bona lepokisi go letlakala 15, leo le nago le sehlogo se se rego “Eliya o Ile a Rotogela Legodimong Lefe?”) Seo se ilego sa tlogelwa e bile seaparo sa Eliya sa boporofeta. Ge Elisa a be a se dirišetša go betha Jorodane, meetse a yona a ile a arogana gape go dira gore a kgone go boa a sepela mobung o omilego. Mohlolo wo o bontšhitše gabotse gore Elisa e be e le mohlatlami wa Eliya go godišeng borapedi bja therešo Isiraeleng.—2 Dikxoši 2:6-15.

Dika tša go Boifa Modimo di a Nyakega

3. Paulo le Petro ba itše’ng ka go ba gona ga Jesu le “letšatši la Jehofa”?

³ Nywaga-kgolong e mentši ka morago ga mehla ya Eliya le Elisa, moapostola Paulo le moapostola Petro ba ile ba tswalanya “letšatši [le le tlago] la Jehofa” le go ba gona ga Jesu Kriste gotee le “maxodimo a mafsa le lefase le lefsa” tšeo di bego di se tla ka nako yeo. (2 Ba-Thesalonika 2:1, 2; 2 Petro 3:10-13) Gore re phonyokge letšatši le legolo la Jehofa—e lego leo ka lona Modimo a fedišago manaba a gagwe gomme a phološa batho ba gagwe—re swanetše go tsoma Jehofa gomme re bontšhe boipoetšo le toko. (Tsefanya 2:1-3) Eupša go bonala dika tše dingwe tše oketšegilego ge re dutše re hlahloba ditiragalo tše di akaretšago moporofeta Eliya.

4. Phišego e kgatha tema efe tirelong ya Jehofa?

⁴ Go fišegela tirelo ya Modimo ke gabohlokwa ge e ba re tla phonyokga “letšatši la Jehofa.” Eliya le Elisa ba be ba fišega tirelong ya Jehofa. Mašaledi a Bakriste ba tloditšwego a neela Jehofa tirelo e kgethwa lehono ka phišego e swanago gomme a etelela pele go boleleng ditaba tše di lokilego.a Ga e sa le go tloga nywageng ya magareng ya bo-1930, a ile a kgothaletša bohle bao ba amogelago molaetša wa Mmušo le go holofela go phela ka mo go sa felego lefaseng gore ba ineele go Jehofa gomme ba kolobetšwe. (Mareka 8:34; 1 Petro 3:21) Ba dimilione ba ile ba arabela ka mo go kgahlišago kgothatšong ye. Ba kile ba ba lefsifsing la moya le go hwela sebeng, eupša bjale ba ithutile therešo ya Modimo, ba amogetše kholofelo ya bophelo bjo bo sa felego paradeiseng ya lefaseng gomme ba a fišega tirelong ya Jehofa. (Psalme 37:29; Kutollo 21:3-5) Ka phišego ya bona, moya wa tirišano, moya wa go amogela baeng le mediro e mengwe e mebotse, ba tlišetša banababo Kriste ba moya bao ba sa lego lefaseng tapologo e kgolo.—Mateo 25:31-46.

5. Ke ka baka la’ng go le bohlokwa gakaakaa go direla ‘bana babo’ Jesu dilo tše dibotse, gona re na le mohlala ofe wa mehleng ya Elisa?

⁵ Bao ba direlago ‘banababo’ Jesu dilo tše dibotse ka baka la ge batlotšwa ba e le balatedi ba gagwe, ba na le kholofelo ya go phonyokga “letšatši la Jehofa.” Banyalani ba motsaneng wa Sunema ba ile ba šegofatšwa kudu ka baka la go ba ba botho le ba bontšhago moya wa go amogela baeng go Elisa le mothuši wa gagwe. Banyalani ba ba be ba se na morwa gomme monna a tšofetše. Eupša Elisa o ile a holofetša mosadi wa mo-Sunema gore o be a tla belega morwa gomme se se ile sa direga. Ge morwa a nnoši yo a be a e-hwa nywageng e mmalwa ka morago, Elisa o ile a ya Sunema gomme a mo tsoša. (2 Dikxoši 4:8-17, 32-37) Ke moputso o humilego gakaakang ka baka la go bontšha moya wa go amogela baeng go Elisa!

6, 7. Naamane o beile mohlala ofe, gona se se tswalana bjang le go phonyokga “letšatši la Jehofa”?

⁶ Go nyakega boikokobetšo e le gore go amogelwe tlhahlo e theilwego Beibeleng, yeo e tšwago go ‘banababo’ Kriste re e-na le kholofelo ya go phonyokga letšatši la Jehofa. Tona ya madira a Siria yeo e bego e e-na le lephera e lego Naamane e ile ya swanelwa ke go bontšha boikokobetšo gore e latele tšhišinyo ya ngwanenyana wa lethopša wa mo-Isiraele gomme e tsome phodišo ka go ya go nyaka Elisa Isiraele. Go e na le go tšwa ka ngwakong wa gagwe gore a gahlanetše Naamane, Elisa o ile a mo romela molaetša wo: “Yaa O hlapê xa-šupa nokeng ya Jorodane, ké mo mmele wa xaxo ò tl’o xo fôla wa thakxafala.” (2 Dikxoši 5:10) Kgopolo ya Naamane ya boikgogomošo e ile ya kgopišega gomme a befelwa, eupša ka morago o ile a ya ka boikokobetšo a itahlela Jorodane ga šupa, “mmele wa xaxwe wa boêla wa ba byalo ka wa lesoxana le lefsa, wa thakxafala.” (2 Dikxoši 5:14) Pele ga ge a boela gae, Naamane o ile a swara leeto la go boela Samaria go ya go leboga moporofeta wa Jehofa. Ka ge a be a ikemišeditše go se tšee poelo ya dilo tše di bonagalago ka matla ao a a neilwego ke Modimo, Elisa o ile a tla go gahlanetša Naamane eupša a se ke a amogela dimpho le ge e le dife. Naamane o ile a botša Elisa ka boikokobetšo gore: “Mohlanka wa gago a ka se ke a hlwa a direla medimo e šele dihlabelo tša phišo le tša go hlabja, ge e se Jehofa.”—2 Dikxoši 5:17, PK.

⁷ Ka go latela keletšo ya Mangwalo ya batlotšwa ka boikokobetšo, ba dimilione ba šegofatšwa ka mo go humilego lehono. Godimo ga moo, ka go dumela sehlabelong sa Jesu sa topollo, ba ba dipelo tše di botegago ba hlwekišitšwe moyeng. Bjale ba na le tokelo ya go ba bagwera ba Jehofa Modimo le Jesu Kriste. (Psalme 15:1, 2; Luka 16:9) Boineelo bja bona go Modimo le tirelong ya gagwe bo tla putswa ka go šireletšwa ga bona phedišong ya ka mo go sa felego yeo e tla tlogago e wela badira-dibe ba ikgogomošago ba ba sa itsholego ‘letšatšing [le le batamelago ka lebelo] la Jehofa.’—Luka 13:24; 1 Johane 1:7.

“Ké Mang a Êmaxo le Nna?”

8. (a) Bao ba tlago go phonyokga “letšatši la Jehofa” ba na le boemo bofe bja kgopolo ka go dira thato ya Modimo? (b) Jehu o be a neilwe thomo efe? (c) Ke eng seo se bego se swanetše go diragalela Isebele?

⁸ Gape, bao ba holofetšego go phonyokga “letšatši la Jehofa” ba swanetše go ikemišetša go dira thato ya Modimo. Eliya o ile a bolela ka sebete e sa le pele ka go fedišwa ga lapa le le tletšego polao le le le rapelago Baali la Kgoši Ahaba. (1 Dikxoši 21:17-26) Lega go le bjalo, pele ga ge polao ye e phethwa, Elisa mohlatlami wa Eliya o ile a swanelwa ke go feleletša modiro o bego o sa fela. (1 Dikxoši 19:15-17) Ge nako ya Jehofa e swanetšego e be e fihla, Elisa o ile a laela mothuši gore a ye go tlotša Jehu tona ya madira e le kgoši e mpsha ya Isiraele. Ka morago ga ge a tšhetše makhura hlogong ya Jehu, motseta o ile a mmotša gore: “Morêna Modimo wa Isiraele ó re: Ke Xo beile kxoši ya sethšaba sa Morêna sa Isiraele. O tlo fediša leloko la Ahaba mong wa xaxo, xore O lefetšê Isebele madi a bahlanka ba-ka, a baporofeta, le madi a bahlanka ka moka ba Morêna, xore xo lôbê leloko ka moka la Ahaba.” Mohumagadi yo kgopo Isebele o be a tla lahlelwa dimpša gomme a se ke a bolokwa ka tlhompho.—2 Dikxoši 9:1-10.

9, 10. Mantšu a Eliya a ile a phethagatšwa bjang tabeng ya Isebele?

⁹ Banna ba Jehu ba ile ba lemoga go swanela ga go tlotšwa ga gagwe gomme ba mo tsebatša e le kgoši e mpsha ya Isiraele. A gata mogato ka boikemišetšo, Jehu o ile a kata a lebile Jeseriele go ya go thoma modiro wa gagwe wa go bolaya baetapele ba bahlanogi ba borapedi bja Baali. Wa pele yo a ilego a hlabja ke mosebe wa Jehu wa polao e bile morwa wa Ahaba, e lego Kgoši Jorama. O ile a kata a lebile ka ntle ga motse go ya go botšiša ge e ba Jehu a be a tlile ka morero wa khutšo. Jehu o ile a araba ka gore: “Šêbê-šêbê ya’ng, xe mabootswa a Isebele mm’axo le mabonoxê a xaxwe à sa fêla a ata?” Ge a rialo, mosebe wa Jehu o ile wa hlaba pelo ya Jorama.—2 Dikxoši 9:22-24.

¹⁰ Basadi bao ba boifago Modimo ba phema go swana le Isebele goba le ge e le mang wa mohuta wa gagwe. (Kutollo 2:18-23) Nakong ya ge Jehu a fihla Jeseriele o be a lekile go itira yo a gogelago. A okametše ka lefasetere, o ile a mo dumediša ka tšhošetšo ya kodutlo. Jehu o ile a botšiša bahlokomedi ba Isebele gore: “Ké mang a êmaxo le nna?” Gatee-tee, bahlankedi ba babedi goba ba bararo ba ngwako ba ile ba okamela. Na ba be ba thekga Jehu? O ile a kgothaletša gore: “Mo kxorometšeng a wêlê mono fase.” Ge a rialo, ba ile ba gata mogato ka boikemišetšo ba kgorometša Isebele yo mobe lefasetereng. Mohlomongwe o ile a gatakelwa ke ditlhako tša dipere. Ge batho ba be ba e-tla go mmoloka, ‘ga se ba hwetša selo ge e se legata le maoto le diatla.’ E bile phethagatšo e kgahlišago gakaakang ya mantšu a Eliya a rego: “Nama ya Isebele e tlo lewa ke dimpya”!—2 Dikxoši 9:30-37.

Thekgo e Tšwago Pelong Bakeng sa Borapedi bja Therešo

11. Jonadaba e be e le mang, gona o bontšhitše bjang go thekga ga gagwe borapedi bja therešo?

¹¹ Bao ba holofetšego go phonyokga “letšatši la Jehofa” le go phela ka mo go sa felego lefaseng ba swanetše go thekga borapedi bja therešo ka pelo ka moka. Ba swanetše go swana le Jonadaba yo e bego e le morapedi wa Jehofa yo e sego mo-Isiraele. Ge Jehu a be a dutše a tšwela pele go phetha thomo ya gagwe ka phišego, Jonadaba o be a nyaka go bontšha kamogelo ya gagwe le thekgo. Ka gona o ile a ya go gahlanetša kgoši e mpsha ya Isiraele yeo e bego e lebile Samaria go ya go bolaya mašaledi a ngwako wa Ahaba. Ge a bona Jonadaba, Jehu o ile a botšiša gore: “A pelo ya xaxo e mpotexetše byalo ka ya-ka xe e Xo botexetše?” Karabo ya Jonadaba ya go dumela e ile ya tutueletša Jehu gore a otlolle letsogo la gagwe gomme a laleletše Jonadaba go namela ka koloing ya gagwe ya ntwa, a re: “Tlaa le nna, O bônê xe ke fišêxêla Morêna!” Jonadaba o ile a amogela tokelo ya go bontšha go thekga ga gagwe mophethi yo a tloditšwego wa kahlolo wa Jehofa ka ntle le tika-tiko.—2 Dikxoši 10:15-17.

12. Ke ka baka la’ng Jehofa a nyaka boineelo bjo bo feletšego ka tshwanelo?

¹² Go thekga borapedi bja therešo ka go tšwa pelong ruri ke mo go swanetšego, ka gobane Jehofa ke Mmopi le Mmuši wa Legohle yo a nyakago ka tshwanelo le go swanelwa ke boineelo bja rena bjo bo feletšego. O laetše ba-Isiraele gore: “O se ke wa itirêla modimo wa xo betlwa, le xe e le seswanthšô se sengwê sa tše di lexo kwa lexodimong, le xe e le sa tše di lexo mono lefaseng, le sa tše di lexo meetseng ka tlase xa lefase. O se ke wa di khunamêla; O se kê wa di dirêla; ka xobane Nna Morêna Modimo wa xaxo ke Modimo yo [a nyakago boineelo bjo bo feletšego, NW].” (Ekisodo 20:4, 5) Bao ba holofetšego go phonyokga “letšatši la Jehofa” ba swanetše go mo rapela ka mo go feletšego, ba dira bjalo “ka Môya le ka therešô.” (Johane 4:23, 24) E swanetše go ba ba tiilego bakeng sa borapedi bja therešo go swana le Eliya, Elisa le Jonadaba.

13. Ke bomang bao ba amogelago Kgoši yeo e lego Mesia go etša ge pelo ya Jonadaba e be e botegetše Jehu, gona ba bontšha se bjang?

¹³ Ka morago ga go bolawa ga ngwako wa Ahaba, Kgoši Jehu o ile a gata megato e mengwe ya go hlaola barapedi ba Baali le go fediša bodumedi bjo bja maaka Isiraeleng. (2 Dikxoši 10:18-28) Lehono, Kgoši ya legodimong Jesu Kriste e kgethetšwe go bolaya manaba a Jehofa le go hlatsela bogoši bja Gagwe. Go etša ge pelo ya Jonadaba e be e botegetše Jehu, lehono “lešaba le lexolo” la “dinku tše dingwê” tša Jesu le amogela Kriste ka pelo ka moka e le Kgoši yeo e lego Mesia gomme le dirišana le bana babo ba moya bao ba lego lefaseng. (Kutollo 7:9, 10; Johane 10:16) Le nea bohlatse bja se ka go diriša bodumedi bja therešo le go tšea karolo ka mafolofolo bodireding bja Bokriste, le lemoša manaba a Modimo ka “letšatši la Jehofa” le le batamelago ka lebelo.—Mateo 10:32, 33; Ba-Roma 10:9, 10.

Ditiragalo tše di Kgahlišago di se tla!

14. Ke eng seo se letetšego bodumedi bja maaka?

¹⁴ Jehu o ile a gata mogato wa go fediša borapedi bja Baali Isiraeleng. Mehleng ya rena, Modimo o tla fediša Babele o Mogolo yo e lego mmušo wa lefase wa bodumedi bja maaka ka Jehu yo Mogolo, e lego Jesu Kriste. Re tla tloga re bona phethagalo ya mantšu a morongwa go moapostola Johane a rego: “Xe e le dinaka [tše lesome, PK] tše O di bonexo, le sôna Sebata, di tlo hlôya seotswa seo [Babele o Mogolo], di tlo se dira lešope, tša se hlobodiša, tša ja dinama tša sôna, tša se thšuma ka mollô. Xobane di tlo romeletšwa ke Modimo, tša dira se Yêna a se naxanaxo, tša išwa ke monaxanô o tee xe di dira, xe di xafêla Sebata boxoši bya tšôna, xo bê xo phêthêxê se Modimo a se boletšexo.” (Kutollo 17:16, 17; 18:2-5) “Dinaka tše lesome” di emela mebušo ya tša bohlabani ya dipolitiki yeo e bušago lefaseng. Gaešita le ge bjale e e-na le tswalano ya moya ya bohlotlolo le Babele o Mogolo, nako ya gagwe ke e kopana. Karolo ya tša dipolitiki ya lefase le e tla fediša bodumedi bja maaka gomme “sebata”—e lego Ditšhaba tše Kopanego—se tla kgatha tema e kgolo kudu le “dinaka tše lesome” bakeng sa go mo gatakela.b Ke tiragalo e kgahlišago gakaakang yeo go ka tumišwago Jehofa ka yona!—Kutollo 19:1-6.

15. Go tla direga’ng ge go dirwa boiteko bja go fediša mokgatlo wa Modimo wa lefaseng?

¹⁵ Ka morago ga tlhaselo ya Kgoši Jehu borapeding bja Baali, ngwako wa gagwe wa bogoši o ile wa lebiša tlhokomelo manabeng a tša dipolitiki a Isiraele. Kgoši Jesu Kriste o tla gata mogato o swanago. Mebušo ya dipolitiki e tla šala ka morago ga go fedišwa ga bodumedi bja maaka bjo bo swanago le bja Baali. A le ka tlase ga tutuetšo ya Sathane Diabolo, manaba a a bogoši bja Jehofa a tla hlasela ka gohle a leka go fediša mokgatlo wa Modimo wa lefaseng. (Hesekiele 38:14-16) Eupša Jehofa o tla dira gore Kgoši Jesu Kriste a a bolaye ka go a fediša ka Haramagedone, e lego “[ntwa] ya mohla-moxolo wa Modimo Ra-matla-ohle,” a phetha go hlatselwa ga bogoši bja Jehofa.—Kutollo 16:14, 16; 19:11-21; Hesekiele 38:18-23.

Go Hlankela ka Phišego ya Elisa

16, 17. (a) Re tseba bjang gore Elisa o fišegile go fihla bofelong bja bophelo bja gagwe? (b) Re swanetše go dira’ng ka mesebe ya therešo?

¹⁶ Go fihlela ge “letšatši la Jehofa” le fediša tshepedišo ka moka e kgopo ya dilo ya Sathane, bahlanka ba Modimo ba tla dula ba e-na le sebete le phišego bjalo ka Elisa. Ka ntle le modiro wa gagwe e le mothuši wa Eliya, Elisa o ile a hlankela a nnoši e le moporofeta wa Jehofa ka nywaga e fetago 50! Ka gona Elisa o bile le phišego go fihla bofelong bja bophelo bja gagwe bjo botelele. Pejana ga lehu la gagwe, o ile a etelwa ke setlogolo sa Jehu e lego Kgoši Joase. Elisa o ile a mmotša gore a foše mosebe ka lefasetere. Mosebe o ile wa akgofela moo o lebantšwego gona gomme Elisa a re: “Hee mosêbê-monamodi wa Morêna! Mosêbê monamola-diatleng tša Ba-Siria! O tlo fenya Ba-Siria kwa Afeke wa bá wa ba fediša!” Se se latetšego, Joase o ile a hlaba lefase ka mesebe ya gagwe a kgopetšwe ke Elisa. Eupša o ile a dira se a se na phišego, a hlaba gararo feela. Ka gona Elisa ka go rialo o ile a bolela gore Joase o be a tla newa diphenyo tše tharo feela tša go fenya Siria, gomme ke sona seo se ilego sa direga. (2 Dikxoši 13:14-19, 25) Kgoši Joase ga se a ka a bolaya ba-Siria ka mo go tletšego, ‘ga se a ba fediša.’

¹⁷ Lega go le bjalo, mašaledi a tloditšwego a tšwela pele go lwantšha borapedi bja maaka ka phišego e swanago le ya Elisa. Bagwera ba ona bao ba nago le dikholofelo tša lefaseng ba dira selo se se swanago. Godimo ga moo, bohle bao ba holofetšego go phonyokga “letšatši la Jehofa” ba dira gabotse ge ba gopola mantšu a Elisa yo a fišegago mabapi le go hlaba lefase. Anke re tšeeng mesebe ya therešo gomme re hlabe ka yona—leboelela—ee, go fihlela Jehofa a re modiro wa rena ka yona o phethilwe.

18. Re swanetše go arabela bjang mantšung a 2 Petro 3:11, 12?

¹⁸ “Letšatši la Jehofa” le tla tloga le fediša tshepedišo ya gona bjale e kgopo ya dilo. Ka go rialo, anke re itumeleleng go tutuetšwa ke mantšu a kgomago pelo a moapostola Petro. Petro o itše: “Ka ge dilo tše ka moka e le tša go tlo fedišwa, gona le swanetšwe gakaakang ke go ba batho ba ditiro tše kgethwa tša boitshwaro le mediro ya boineelo go Modimo, le letetše e bile le dula le gopola go ba gona ga letšatši la Jehofa.” (2 Petro 3:11, 12, NW) Ge karolo e nngwe le e nngwe ya tshepedišo ye e tološitšwe ke mollo wa kgalefo ya Modimo e tšhollwago ka Jesu Kriste, ke feela bao ba nago le pego ya boitshwaro bjo bo lokilego le boineelo go Modimo bao ba tlago go phonyokga. Tshekego ya boitshwaro le ya moya e a nyakega. Go bjalo le ka go rata magagabo motho mo go bontšhwago ka go arabela dinyakweng tša bona, kudu-kudu ka tsela ya moya ka bodiredi bja rena bja Bokriste.

19. Re swanetše go dira’ng gore re phonyokge “letšatši la Jehofa”?

¹⁹ Na mantšu a gago le ditiro di go hlaola o le mohlanka yo a botegago le yo a nago le phišego wa Modimo? Ge e ba go le bjalo, gona o ka holofela go phonyokga “letšatši la Jehofa” gore o tsene lefaseng le lefsa le le holofeditšwego la Modimo. Ee, o ka phologa ge e ba o dira botse go banababo Kriste ba moya ka gobane e le balatedi ba gagwe, go etša ge banyalani ba Sunema ba ile ba bontšha Elisa moya wa go amogela baeng. Gore o phologe, gape o swanetše go ba bjalo ka Naamane yo a ilego a amogela taelo ya Modimo ka boikokobetšo gomme ya ba morapedi wa Jehofa. Ge e ba o hlologetšwe go phela ka mo go sa felego paradeiseng ya lefaseng, o swanetše go bontšha go thekga borapedi bja therešo ka go tšwa pelong go etša ge Jonadaba a dirile. Ka gona mo gongwe o ka ba gare ga bahlanka ba Jehofa ba botegago bao ba tlago go tloga ba bona phethagalo ya mantšu a Jesu a rego: “Tlang lena bašexofatšwa ba Tate, Le tšeê kabêlô ya lena ya mmušô wo Le o lokišeditšwexo xo tloxa xo theweng xa lexohle.”—Mateo 25:34.

[Mengwalo ya tlase]

[Seswantšho go letlakala 20]

O be o tla Araba Bjang?

◻ Ke dika dife tše dingwe tšeo di nyakegago bakeng sa go phonyokga “letšatši la Jehofa”?

◻ Ke mohlala ofe o beilwego ke banyalani ba Sunema mehleng ya Elisa?

◻ Go ka ithutwa thuto efe go Naamane?

◻ Re ka latela bjang mohlala wa Jonadaba?

◻ Petro wa Bobedi 3:11, 12 e swanetše go re kgoma bjang?