Jehofa Ke Modimo Wa Dikgwerano

“Ke [tlo] . . . dira kxwêranô e mphsa le ba leloko la Isiraele le la Juda.”—JEREMIA 31:31.

1, 2. (a) Ke monyanya ofe wo Jesu a ilego a o hloma bošegong bja Nisani 14, 33 C.E.? (b) Ke kgwerano efe yeo Jesu a ilego a lebiša go yona mabapi le lehu la gagwe?

BOŠEGONG bja Nisani 14, 33 C.E., Jesu o ile a bina Paseka le baapostola ba gagwe ba 12. Ka ge a be a tseba gore e be e tla ba dijo tša gagwe tša mafelelo a e-na le bona le gore go se go ye kae o be a tla hwa ka diatleng tša manaba a gagwe, Jesu o ile a diriša tiragalo ka mo go holago go hlalosetša barutiwa ba gagwe ba kgaufsi-ufsi ditaba tše dintši tše bohlokwa.—Johane 13:1–17:26.

² E be e le ka nako ye, ka morago ga ge a rakile Judase Isikariothe moo Jesu a ilego a hloma monyanya o nnoši wa bodumedi wa ngwaga le ngwaga woo o laetšwego Bakriste—e lego Segopotšo sa lehu la gagwe. Pego e re: “Xe ba e-ja, Jesu a tšea senkxwa, a leboxa, a se ngwathaxanya, a se neêla barutiwa, a re: Tšeang Le jê, ké mmele wa-ka. A tšea senwêlô, a leboxa, a ba neêla sôna, a re: Nwang sôna bohle. Ké madi a-ka a Kxwêranô e mphsa, a thšollwaxo ka ’baka la ba bantši, e bê xo lebalêlwa dibe.” (Mateo 26:26-28) Barutiwa ba Jesu ba be ba swanetše go gopola lehu la gagwe ka mokgwa o bonolo o hlomphegago. Jesu o ile a šupa go kgwerano mabapi le lehu la gagwe. Pegong ya Luka e bitšwa “kxwêranô e mphsa.”—Luka 22:20.

3. Ke dipotšišo dife tše di botšišwago mabapi le kgwerano e mpsha?

³ Kgwerano e mpsha ke eng? Ge e le kgwerano e mpsha, na se se bolela gore go na le kgwerano ya kgale? Na dikgwerano tše dingwe di tswalana le yona? Tše ke dipotšišo tše bohlokwa ka baka la gore Jesu o itše madi a kgwerano a be a tla tšhollwa bakeng sa “xo lebalêlwa dibe.” Ka moka ga rena re nyaka tebalelo e bjalo kudu.—Ba-Roma 3:23.

Kgwerano le Aborahama

4. Ke kholofetšo efe ya kgale yeo e re thušago go kwešiša kgwerano e mpsha?

⁴ Gore re kwešiše kgwerano e mpsha, re swanetše go boela morago nywageng e ka bago e 2000 e fetilego pele ga bodiredi bja Jesu bja lefaseng go ya nakong ya ge Thara le lapa la gagwe—go akaretša Aborama (yo a ilego a ba Aborahama ka morago) le mosadi wa Aborama Sarai (yoo a ilego a ba Sara ka morago)—ba khuduga Uri ya go huma ya ba-Kaladea ba ya Harane ka leboa la Mesopotamia. Ba ile ba dula moo go fihla ka lehu la Thara. Ke moka go ya ka taelo ya Jehofa, Aborahama wa nywaga e 75 o ile a tshela Noka ya Eforate gomme a ya ka thoko ya borwa-bodikela nageng ya Kanana moo a ilego a phela bophelo bja mosepedi ditenteng. (Genesi 11:31–12:1, 4, 5; Ditiro 7:2-5) E be e le ka 1943 B.C.E. Ge Aborahama a be a sa le Harane, Jehofa o ile a re go yena: “Ke tlo Xo dira sethšaba se sexolo; ke tlo Xo šexofatša ka xodiša leina la xaxo; ’me wêna O tlo ba thšexofatšô. Ke tlo šexofatša ba ba Xo šexofatšaxo, ka roxa ba ba Xo roxaxo; ’me meloko ka moka ya lefase e tlo šexofatšwa ka wêna.” Ka morago ga ge Aborahama a tsheletše Kanana Jehofa o ile a oketša ka gore: “Naxa yé ke tlo e nea bana ba xaxo.”—Genesi 12:2, 3, 7.

5. Kholofetšo ya Jehofa go Aborahama e tswalana le boporofeta bofe bjo bohlokwa historing?

⁵ Kholofetšo go Aborahama e be e tswalane le e nngwe ya dikholofetšo tša Jehofa. Ge e le gabotse e ile ya dira Aborahama thwadi historing ya motho, e lego kgokaganyo phethagatšong ya boporofeta bja pele bjo bo kilego bja begwa. Ka morago ga ge Adama le Efa ba dirile sebe tšhemong ya Edene, Jehofa o ile a ba ahlola ka bobedi bja bona, gomme gona nakong yeo a bolela le Sathane yoo a bego a timeditše Efa a re: “Ke bea lehlôyô xare xa xaxo le mosadi, le xare xa peu ya xaxo le peu ya xaxwe. Yôna e tlo Xo phšatla hlôxô; ’me wêna O tlo e loma serêthê.” (Genesi 3:15) Kgwerano ya Jehofa le Aborahama e ile ya bontšha gore Peu yeo mediro ya Sathane e bego e tla fedišwa ka yona e be e tla bonala lešikeng la mopatriareka yoo.

6. (a) Kholofetšo ya Jehofa go Aborahama e be e tla phethagatšwa ka mang? (b) Kgwerano ya Aborahama ke eng?

⁶ Ka ge kholofetšo ya Jehofa e be e tswalana le peu, Aborahama o be a nyaka morwa yoo Peu e bego e tla tla ka yena. Eupša yena le Sara ba be ba tšofetše gomme ba sa dutše ba se na bana. Lega go le bjalo, mafelelong Jehofa o ile a ba šegofatša, a tsoša matla a bona a go belega ka mohlolo gomme Sara a belegela Aborahama morwa e lego Isaka ka gona a phethagatša kholofetšo ya peu. (Genesi 17:15-17; 21:1-7) Nywaga ka morago, ka morago ga go leka tumelo ya Aborahama—gaešita le go fihla ntlheng ya go leka go ikemišetša ga gagwe go nea morwa wa gagwe yo a rategago Isaka e le sehlabelo—Jehofa o ile a boeletša kholofetšo ya gagwe go Aborahama ka gore: “Ke re: Ke tlo Xo šexofatša xaxolo; bana ba xaxo ke tlo ba atiša xaxolo byalo ka dinaledi tša lexodimong, le byalo ka lešabašaba la lebotong la lewatlê; ’me bana ba xaxo e tlo ba beng ba dikxôrô tša manaba a bôná. Xomme dithšaba ka moka tša lefase di tlo šexofala ka peu ya xaxo, ka ’baka la xobane O kwele lentšu la-ka.” (Genesi 22:15-18) Kholofetšo ye ye e katološitšwego gantši e bitšwa kgwerano ya Aborahama gomme kgwerano e mpsha ya morago e be e tla tswalana le yona kgaufsi.

7. Peu ya Aborahama e ile ya thoma go ata bjang, gomme ke maemo afe a ilego a ba lebiša gore e be badudi ba Egipita?

⁷ Ge nako e dutše e e-ya Isaka o ile a ba le bašemane ba babedi ba mafahla e lego Esau le Jakobo. Jehofa o ile a kgetha Jakobo gore e be rakgolokhukhu wa Peu e Holofeditšwego. (Genesi 28:10-15; Ba-Roma 9:10-13) Jakobo o be a e-na le barwa ba 12. Go molaleng gore bjale e be e le nako ya gore peu ya Aborahama e thome go ata. Ge barwa ba Jakobo ba be ba godile, bontši bja bona ba na le malapa a bona, tlala e ile ya ba gapeletša ka moka gore ba theogele Egipita moo ka tlhahlo ya Modimo morwa wa Jakobo e lego Josefa a bego a lokišitše tsela. (Genesi 45:5-13; 46:26, 27) Ka morago ga nywaga e sego kae tlala kua Kanana e ile ya kaonefala. Eupša lapa la Jakobo le ile la dula Egipita—mathomong e le baeng eupša ka morago e le makgoba. E bile feela ka 1513 B.C.E., e lego nywaga e 430 ka morago ga ge Aborahama a tshetše Eforate moo Moše a ilego a eta pele ditlogolwana tša Jakobo go tšwa Egipita go ya khunologong. (Ekisodo 1:8-14; 12:40, 41; Ba-Galatia 3:16, 17) Bjale Jehofa o be a tla hlokomela kgwerano ya gagwe le Aborahama ka mo go kgethegilego.—Ekisodo 2:24; 6:2-5.

“Kxwêranô e Tála”

8. Jehofa o ile a kwana le bana ba Jakobo kua Sinai ka eng gomme se se be se tswalana bjang le kgwerano ya Aborahama?

⁸ Ge Jakobo le barwa ba gagwe ba be ba khudugela Egipita e be e le lapa le le katološitšwego, eupša ditlogolo tša bona di ile tša tloga Egipita e le sehlopha se segolo sa meloko e nago le batho ba bantši. (Ekisodo 1:5-7; 12:37, 38) Pele Jehofa a ba iša Kanana, o ile a ba lebiša ka thoko ya borwa thitong ya thaba yeo e bitšwago Horebe (goba Sinai) Arabia. Moo o ile a dira kgwerano le bona. Ye e ile ya tla ya bitšwa “kxwêranô e tála” ge e bapišwa le “kxwêranô e mphsa.” (2 Ba-Korinthe 3:14) Ka kgwerano ya kgale, Jehofa o ile a dira phethagatšo ya seswantšhetšo ya kgwerano ya gagwe le Aborahama.

9. (a) Ke dilo dife tše nne tše Jehofa a ilego a di holofetša ka kgwerano ya Aborahama? (b) Ke ditebelelo dife tše dingwe tšeo kgwerano ya Jehofa le Isiraele e ilego ya di bula, gomme di be di ithekgile ka eng?

⁹ Jehofa o ile a hlalosetša Isiraele melao ya kgwerano ye: “Xe Le tlo theetša ruri se ke se bolêlaxo, la hlôkômêla kxwêranô ya-ka, ké mo Le tl’o xo ba baruiwa ba-ka mo dithšabeng ka moka; ka xobane lefase ka moka ké la-ka. Xomme [go Nna le tlo ba mmušo wa baperisita, PK], sethšaba se sekxêthwa.” (Ekisodo 19:5, 6) Jehofa o be a holofeditše gore peu ya Aborahama e be e tla (1) ba setšhaba se segolo, (2) newa matla a go fenya manaba a sona, (3) tšea naga ya Kanana e le bohwa gomme e (4) be mokero wa go šegofatša ditšhaba. Bjale o be a utolotše gore bona ka bobona ba be ba ka hwetša ditšhegofatšo tše e le setšhaba sa gagwe se se kgethegilego sa Isiraele, e lego ‘mmušo wa baperisita le setšhaba se sekgethwa’ ge e ba ba be ba tla theetša ditaelo tša gagwe. Na ba-Isiraele ba ile ba dumela go tsena kgweranong ye? Ba ile ba araba ka lentšu le tee ba re: “Tšohle tše Morêna a di boletšexo re tlo di dira.”—Ekisodo 19:8.

10. Jehofa o ile a rulaganya Isiraele bjang gore e be setšhaba gomme o be a letetše gore ba dire’ng?

¹⁰ Ka gona Jehofa o ile a rulaganya ba-Isiraele gore e be setšhaba. O ile a ba nea melao yeo e laolago borapedi le bophelo bja setšhaba. Gape o ile a ba nea tabarenakele (ka morago tempele Jerusalema) le boperisita bjoo bo bego bo tla nea tirelo e kgethwa tabarenakeleng. Go kgomarela kgwerano go be go bolela go kwa melao ya Jehofa le gona kudu-kudu go rapela yena a nnoši. Wa mathomo wa Melao e Lesome yeo e bego e le moko wa melao yeo e be e le wa gore: “Ke Nna Jehofa, Modimo wa gago, Yoo ke go ntšhitšego nageng ya Egipita, ngwakong wa bohlanka. O se ke wa ba le medimo e šele hleng ga-ka.”—Ekisodo 20:2, 3, PK.

Ditšhegofatšo ka Kgwerano ya Molao

11, 12. Dikholofetšo tša kgwerano ya kgale di ile tša phethagatšwa bjang go Isiraele?

¹¹ Na dikholofetšo tšeo di bego di le kgweranong ya Molao di ile tša phethagatšwa go Isiraele? Na Isiraele e ile ya ba “sethšaba se sekxêthwa”? Ka ge e be e le ditlogolo tša Adama, ba-Isiraele e be e le badira-dibe. (Ba-Roma 5:12) Lega go le bjalo, ka tlase ga Molao dihlabelo di be di dirwa bakeng sa go bipa dibe tša bona. Mabapi le dihlabelo tšeo di bego di newa Letšatšing la Poelano la ngwaga le ngwaga Jehofa o itše: “Ka ’tšatši leo Le dirêlwa poêlanyô, xore Le thakxafatšwê, Le hlatswiwê dibe tša lena ka moka pele xa Morêna.” (Lefitiko 16:30) Ka gona ge ba be ba botega, ba-Isiraele e be e le setšhaba se sekgethwa seo se bego se hlwekišeleditšwe tirelo ya Jehofa. Eupša boemo bjo bjo bo hlwekilego bo be bo ithekgile ka go kwa ga bona Molao le go tšwela pele ba nea dihlabelo.

¹² Na Isiraele e ile ya ba “mmušo wa baperisita”? Go tloga mathomong e be e le mmušo, Jehofa e le Kgoši ya legodimong. (Jesaya 33:22) Go feta moo, kgwerano ya Molao e be e akaretša ditokišetšo tša bogoši bja batho mo e lego gore ka morago Jehofa o ile a emelwa ke dikgoši tšeo di bego di buša Jerusalema. (Doiteronomio 17:14-18) Eupša na Isiraele e be e le mmušo wa baperisita? E be e na le baperisita bao ba bego ba nea tirelo e kgethwa tabarenakeleng. Tabarenakele (ka morago e le tempele) e be e le lefelo la borapedi bjo bo sekilego bakeng sa ba-Isiraele gotee le batho bao e sego ba-Isiraele. Le gona setšhaba e be e le mokero o nnoši wa therešo e utolotšwego bathong. (2 Koronika 6:32, 33; Ba-Roma 3:1, 2) Ba-Isiraele ka moka ba ba botegago, e sego baperisita ba ba-Lefi feela e be e le “dihlatse” tša Jehofa. Isiraele e be e le “mohlanka” wa Jehofa yo a bopetšwego go ‘mmolela ka direto.’ (Jesaya 43:10, 21) Bašele ba bantši bao ba ikokobeditšego ba ile ba bona matla a Jehofa bakeng sa batho ba gagwe gomme ba gogelwa borapeding bjo bo sekilego. E ile ya ba basokologi. (Jošua 2:9-13) Eupša ge e le gabotse ke moloko o tee feela wo o bego o hlankela e le baperisita ba tloditšwego.

Basokologi Isiraele

13, 14. (a) Ke ka baka la’ng go ka bolelwa gore basokologi e be e se batšea-karolo kgweranong ya Molao? (b) Basokologi ba ile ba tla ka tlase ga kgwerano ya Molao bjang?

¹³ Boemo bja basokologi ba bjalo e be e le bofe? Ge Jehofa a be a dira kgwerano ya gagwe, e be e le feela le Isiraele; ba “lešaba la mahlakanasêla” gaešita le ge ba be ba le gona, ga se ba ka ba bolelwa e le batšea-karolo. (Ekisodo 12:38; 19:3, 7, 8) Ge tefo ya topollo ya maitšibulo a Isiraele e be e balwa, maitšibulo a bona a be a sa akaretšwe. (Numeri 3:44-51) Nywaga-some ka morago, ge naga ya Kanana e be e arolelwa meloko ya ba-Isiraele, ga se gwa bewa selo ka thoko bakeng sa badumedi bao e sego ba-Isiraele. (Genesi 12:7; Jošua 13:1-14) Ka baka la’ng? Ka baka la gore kgwerano ya Molao e be e sa dirwa le basokologi. Eupša banna ba basokologi ba be ba bolotšwa e le go kwa Molao. Ba ile ba kwa ditaelo tša wona gomme ba holwa ke ditokišetšo tša wona. Basokologi gotee le ba-Isiraele ba ile ba ba ka tlase ga kgwerano ya Molao.—Ekisodo 12:48, 49; Numeri 15:14-16; Ba-Roma 3:19.

¹⁴ Ka mohlala, ge mosokologi a be a ka bolaya motho yo mongwe ka kotsi, le yena go swana le mo-Isiraele o be a ka tšhabela motseng wa botšhabelo. (Numeri 35:15, 22-25; Jošua 20:9) Ka Letšatši la Poelano sehlabelo se be se direlwa “ba phuthêxô ka moka ya Ba-Isiraele.” Basokologi ba be ba tšea karolo bjalo ka karolo ya phuthego ditshepedišong gomme ba be ba akaretšwa ke sehlabelo. (Lefitiko 16:7-10, 15, 17, 29; Doiteronomio 23:7, 8) Basokologi ba be ba tswalane le Isiraele ka tlase ga Molao kgaufsi kudu mo e lego gore ka Pentekoste ya 33 C.E. ge ‘sekgonyu sa mmušo’ sa pele se dirišwa bakeng sa ba-Juda, basokologi le bona ba ile ba holega. Ka baka leo, “Nikolao mosokoloxi wa Antiokia” e ile ya ba Mokriste gomme o be a le gare ga “banna ba ba šupaxo, ba ba tsebyaxo ba lokile” bao ba bego ba kgethetšwe go ela hloko dinyakwa tša phuthego ya Jerusalema.—Mateo 16:19; Ditiro 2:5-10; 6:3-6; 8:26-39.

Jehofa o Šegofatša Peu ya Aborahama

15, 16. Kgwerano ya Jehofa le Aborahama e ile ya phethagatšwa bjang tlase ga kgwerano ya Molao?

¹⁵ Ge ditlogolo tša Aborahama di rulagantšwe e le setšhaba ka tlase ga Molao, Jehofa o ile a ba šegofatša go ya ka kholofetšo ya gagwe go mopatriareka. Ka 1473 B.C.E. mohlatlami wa Moše e lego Jošua, o ile a etelela Isiraele pele go ya Kanana. Go aroganywa ga naga moo go ilego gwa latela gare ga meloko go phethagaditše kholofetšo ya Jehofa ya go nea peu ya Aborahama naga. Ge Isiraele e be e botega, Jehofa o ile a phethagatša kholofetšo ya gagwe ya go ba dira gore ba fenye manaba a bona. Se e be e le sa therešo ka mo go kgethegilego mehleng ya Kgoši Dafida. Ka nako ya morwa wa Dafida e lego Salomo, sebopego sa boraro sa kgwerano ya Aborahama se ile sa phethagatšwa. “Batho ba Juda le ba Isiraele e be e le ba bantši bo-ka-lešabašaba la lewatleng; ba be ba e-ja bà e-nwa bà thabile.”—1 Dikxoši 4:20.

¹⁶ Lega go le bjalo, ke bjang ditšhaba di tlago go itšhegofatša ka Isiraele e lego peu ya Aborahama? Ka ge go šetše go boletšwe, Isiraele e be e le setšhaba sa Jehofa se se kgethegilego, e le moemedi wa Jehofa gare ga ditšhaba. Pejana ga ge Isiraele e tsena Kanana Moše o ile a re: “Hee lena Dithšaba! Hlalalang le ’thšaba sa xaxwe!” (Doiteronomio 32:43) Bašele ba bantši ba ile ba arabela. “Lešaba la mahlakanasêla” le be le šetše le latetše Isiraele go tšwa Egipita gomme le bone matla a Jehofa lešokeng gomme le kwele taletšo ya Moše ya gore le thabe. (Ekisodo 12:37, 38) Ka morago Ruthe wa Moaba o ile a nyalana le Boase wa mo-Isiraele gomme a ba makgolo-khukhu wa Mesia. (Ruthe 4:13-22) Jonadaba wa mo-Keni le ditlogolo tša gagwe le Ebede-Meleke wa mo-Ethiopia ba ile ba itlhaola ka go kgomarela melao ya go loka ge ba-Isiraele ba tlhago ba bantši ba be ba sa botege. (2 Dikxoši 10:15-17; Jeremia 35:1-19; 38:7-13) Tlase ga Mmušo wa Peresia, bašele ba bantši e ile ya ba basokologi gomme ba lwa gotee le Isiraele malebana le manaba a yona.—Esitere 8:17, mongwalo wa ka tlase wa NW.

Kgwerano e Mpsha e a Nyakega

17. (a) Ke ka baka la’ng Jehofa a ile a gana mmušo wa leboa le wa borwa wa Isiraele? (b) Ke eng seo se ilego sa lebiša go ganweng ga mafelelo ga ba-Juda?

¹⁷ Go sa dutše go le bjalo, gore se hwetše phethagatšo e feletšego ya kholofetšo ya Modimo, setšhaba se se kgethegilego sa Modimo se be se swanetše go botega. Se be se sa botege. Ke therešo gore go be go na le ba-Isiraele ba tumelo e kgolo. (Ba-Hebere 11:32–12:1) Go sa šetšwe seo, mabakeng a mantši setšhaba se be se retologela medimong ya baheitene se holofela go hwetša mehola ya dilo tše di bonagalago. (Jeremia 34:8-16; 44:15-18) Batho ba be ba diriša Molao gampe goba ba o tshediša mahlo ka boomo. (Nehemia 5:1-5; Jesaya 59:2-8; Maleaki 1:12-14) Ka morago ga lehu la Salomo, Isiraele e ile ya arolwa ka mmušo wa leboa le wa borwa. Ge mmušo wa leboa o itlhatsela o rabela kudu, Jehofa o ile a tsebiša gore: “Ka xobane tsebô e nyaditšwe ke wêna. Le Nna ke tlo Xo nyatša, wa se hlwê Ò e-ba moperisita wa-ka.” (Hosea 4:6) Mmušo wa ka borwa le wona o ile wa otlwa gabohloko ka baka la go se botegele kgwerano. (Jeremia 5:29-31) Ge ba-Juda ba be ba gana Jesu bjalo ka Mesia, Jehofa le yena o ile a ba gana. (Ditiro 3:13-15; Ba-Roma 9:31–10:4) Mafelelong Jehofa o ile a dira tokišetšo e mpsha bakeng sa go nea phethagatšo e feletšego ya kgwerano ya Aborahama.—Ba-Roma 3:20.

18, 19. Ke tokišetšo efe e mpsha yeo Jehofa a ilego a e dira gore kgwerano ya Aborahama e phethagatšwe ka mo go feletšego?

¹⁸ Thulaganyo yeo e mpsha e be e le kgwerano e mpsha. Jehofa o be a boletše se e sa le pele ge a be a re: “Tsebang! Xo tlo tla letšatši le ke tl’o xo dira kxwêranô e mphsa le ba leloko la Isiraele le la Juda. Ó r’yalo Morêna. . . . Xobane kxwêranô ye ke tl’o xo e dira le bôná xe xo fetile mehla yeno, Morêna ó re, šé: Ke tlo bea melaô ya-ka matswalong a bôná, ke tlo e tlôka dipelong tša bôná. Ké tlo ba Modimo wa bôná, ’me bôná e tlo ba sethšaba sa-ka.”—Jeremia 31:31-33.

¹⁹ Ye ke kgwerano e mpsha yeo Jesu a boletšego ka yona ka Nisani 14, 33 C.E. Nakong yeo o ile a utolla gore kgwerano e holofeditšwego e be e le kgaufsi le go hlongwa gare ga barutiwa ba gagwe le Jehofa, Jesu e le mmoelanyi. (1 Ba-Korinthe 11:25; 1 Timotheo 2:5; Ba-Hebere 12:24) Ka kgwerano ye e mpsha, kholofetšo ya Jehofa go Aborahama e be e tla ba le phethagatšo ya letago le ya nako e telele bjalo ka ge re tla bona sehlogong se se latelago.

Na o ka Hlalosa?

◻ Ke eng seo Jehofa a ilego a se holofetša kgweranong ya Aborahama?

◻ Jehofa o ile a dira bjang phethagatšo ya kgwerano ya Aborahama go Isiraele ya nama?

◻ Basokologi ba ile ba holwa bjang ke kgwerano ya kgale?

◻ Ke ka baka la’ng kgwerano e mpsha e be e nyakega?

[Seswantšho go letlakala 9]

Ka kgwerano ya Molao, Jehofa o ile a dira phethagatšo ya seswantšhetšo ya kgwerano ya Aborahama