Vyuma Vakazimbwila
1. Babilonia Yineni Vikhi?
Namwahi twaziva tuti Babilonia Yinene yilomboloka zingeleja za mambu? (Apocalipse 17:5) Asi soka ku vye:
Babilonia Yineni yali ni lifumu mu tumbu liose. Bibilya yiti Babilonia Yineni yatumama holu ya “mundu wenzi na vifuti.” Ayu yezi kutumina hukati ka “ziñgana za tumbu.”—Apocalipse 17:15, 18.
Endi kalomboloki zinguvulu na kambala. Twaziva mukonda “ziñgana za tumbu, na va vezi kulumba kambala,” kavesi kwiya vakavazimisa kumuhekha.—Apocalipse 18:9, 15.
Ayu yezi kuhandununa vathu kwa Suku. Vayishana vethi siwaya mukonda yezi kukalakala kumuhekha na zinguvulu phala kukwata vitali na vyuma vikwau. (Apocalipse 17:1, 2) Ayu yezi kukusa vathu mu tumbu liose. Kukhanda yikwau, yezi kukenga kufa kwa mundu wenzi.—Apocalipse 18:23, 24.
Vutuka mukutala mu lisau ya 13
2. Thembu yikhi Mesiya Akwiya Akamoneka?
Umbangi wa 69 semanas wakaleka sizuwa Mesiya akukamoneka.—Tanga Daniel 9:25.
69 semana ye yakameteka thembu yikhi? Yakameteka mu muvu wa 455 H.Y.K.A. (Hose Yesu Khali Akamonekeni). Mu muvu weni wo, nguvulu Neemia wakayuka mu Jerusalém phala “kutunga” mbongi yasu. —Daniel 9:25; Neemias 2:1, 5-8.
69 semanas yakalumba thembu zikuti? Mu vimwe umbangi wa Bibilya, vizuwa vilomboloka muvu umuhekha (Números 14:34; Ezequiel 4:6) Amomo semana yimuheka yilomboloka sambwali ya mivu. Ku umbangi unu wo 69 semana, yilomboloka 483 ya mivu (69 ya semana x 7 ya sizuwa).
Thembu yikhi 69 semana ye yikuhwa? Nga twakwata 483 ya mivu mukuvula kumuvu wa 455 H.Y.K.A.a twakuyuka mu muvu wa 29 H.Y.A. (Ha Yesu Akamoneka). Mu muvu weni wo, Yesu vakamubatizala akakhali Mesiya.—Lucas 3:1, 2, 21, 22.
Vutuka mukutala mu lisau ya 15
3. Kusoha ko Kulumba Mbandu ya Manyinga
Avamwe vathu vezi kuvahaka manyinga mukuvasoha. Vakwau vezi kusweka manyinga avu phala kuvahaka kambali. Kwali wekha vamwe vathu vezi kuhana manyinga avu ku vakwau. Mazi yitu mbunga ya Suku katwezi kutuva vyuma vye.—Deuteronômio 15:23.
Mazi kwali kumwe kusoha kukwau Kilistau yindi azivi se wafanya kutava ni lowo. Nãngu kulumba exame ya manyinga, hemodiálise, hemodiluição, recuperação intraoperatória de células na máquina coração-pulmão. Kilistau yindi azivi momo vakulumba na manyinga endi mukumusoha. Zindotoli kavesi na kusoha kumuheka. Mukonda lya vye muthu wafanya kuziva samboti momo vakulumba na manyinga endi andi yakutava. Tala vimwe vihulu wafanya kusoka andi yakutava:
Nga kwakuninga manyinga ami ali mukuhita muzimakina ahapalali amwe masimbu, namwahi na kulumba? Mbungi yami yakutuva kwakuninga ñgutava manyinga aha ni kota vahatasi?—Deuteronômio 12:23, 24.
Nga vali mu kuñgusoha havanoni ndambu ya manyinga avatingi na milongu zikwau avavutiki mukuñguhaka, namwahi mbungi yami yakukhala?
Vutuka mukutala mu lisau ya 39
4. Kulihewa
Bibilya yiywela yiti muyala na mukhetu, vafanya kukhala hamuhekha. Ayu yiti nga vuvu valihandununi avu kavatokelele kukazala na muthu mukwau. (1 Coríntios 7:10, 11) Mazi kwali vimwe vyuma vihasa kulumbisa zi Kilistau kulihewa.
Nga muyala ahewi kulava khumba: Nga akulumba vye, khumba yakuhita na nzala na vyuma vikwau vyatokala ku mwenyu.—1 Timóteo 5:8.
Nga muyala ni lowo mukhetu akulenga sinene mukwau: Kuli hamwe mukhetu ni lowo muyala asola kulenga sinene mukwau kate ha mukwau asoka kwakuninga nga saulili monzu, vakuñgukwama ni lowo vakuñguziha.—Gálatas 5:19-21.
Nga muyala ni lowo mukhetu akuhewesa mukwau kusimanya Yehova: Nga akulumba vye, ukamba wa muyala ni lowo wa mukhetu na Yehova, uhasa ku viha.—Atos 5:29.
5. Vizomba
Zi Kilistau kavezi kulumba vizomba vye Yehova kasoli. Mazi ku vimwe vizuwa kwakumoneka vimwe vyuma vye Kilistau watokala kusoka ku vye atuvi mu Bibilya phala kulumba kayula kukhanda ya vizomba. Tala vimwe vyuma:
Nga umwe muthu atovyeli momo: “Hita natali yamboti.” Avi uhasa kuvyela tuhu: “Nasakilila”. Nga asoli kuvyela kukhanda ya vye, avi uhasa kumuzimbwila se mukonda lya vikhi katwezi kulumba zi natali ni lowo vizomba vikwau.
Nga muyala wavi ni lowo mukhetu wavi kambangi ya Yehova aku, akuvyeli phala yinu kuya mu kulya na khumba yendi natali ni lowo sizomba sikwau. Nga mbungi yavi yakutava kuya, zimbwila ku muyala wavi ni lowo ku mukhetu wavi kwakuninga: “Ako tukuya nga kwakamoneka vimwe vyuma vya vanda ku zingeleja za mambu, ami sesi kuya ñgukalihaka kwene.”
Nga patrau yavi akuhana vitali na vyuma vikwau ku usukilu wa muvu. Sikukhala situsi kutava? Lowo, mazi andi yakutava wafanya kusoka ku vihulu vye: Patrau yami yo yokuñguhana vyuma vye phala yimi kulumba sizomba sa usukilu wa muvu? Ni yokuñguhana vyuma vye mukonda lya milimu zamboti nezi kulumba?
Nga umwe muthu akuhani simwe suma. Kuli hamwe muthu yo akuvyela momo: “Ami naziva kwakuninga, kwezi kulumba vyuma vye mazi ola mwemomo tambula vyavi.” Ahamwe muthu wali na sisola kwavi. Mazi suma samboti hamwe kulihula momo: “Muthu yo wasola kuziva se nakutava ni lowo?” Hose wakusoka kukhanda ya vye, yivi waziva se wakutava ni lowo. Suma salanda kulumba vye Yehova asola na kukhala na mbungi yamboti.—Atos 23:1.
Vutuka mukutala mu lisau ya 44
6. Mawuvezi Asapukila
Vikhi twafanya kulumba nga twali na uvezi usapukila? Twali na sisola ku vathu. Mukonda lya vye, tulumba zikhono phala katuhitisi uvezi wetu ku vakwetu. Twafanya kulumba momo nga twali na khangu se uvezi wo tuli navu usapukila ni lowo. Twezi kulumba momo mukonda Bibilya yiywela yiti: “Sola mukwenu ñangu momo ulisola yivi vyeni.”—Romanos 13:8-10.
Namwahi muthu yo ali na uvezi ahasa kuleka sisola ku vakwau? Muthu yo ali na uvezi usapukila wafanya kulivendeka phala kahani zibeju na kulipyata na vakwau na kulumba vyuma vikwau vihasa kusapwisa uvezi ku vakwau. Endi katokeleli kuliva mwaviha, nga umwe phangi kavamushenini konzu yindi. Andi ya muthu wasu kulibatizala suma siteti afanya kulumba kuvyela na vakulu vasikungulwila kukhanda ya uvezi wendi. Amomo vakulu vasikungulwila vakulumba vyosi vavinga phala kulava kukola kwa va vakulibatizala nendi. Amuni, nga umwe muthu ali na khangu se uvezi wendi usapukila ni lowo? Vikhi yindi afanya kulumba andi yakumeteka kuheka? Watokala kulumba exame ya manyinga. Amomo endi wakuleka kwakuninga wali na sisola ku vakwau, “kesi kukenga tuhu zimboti zendi vyeni, mazi yo kukenga mboti ya vakwau.”—Filipenses 2:4.
Vutuka mukutala mu lisau ya 56
7. Vyuma Vilumba Mbandu ya Kambala na Tuyula Twa Zinguvulu
Andi ya kulumba zimwe mingosu na umwe phangi mu sikungulwila, suma twafanya kulumba kusoneka mu mikanda mingosu zasu twakulumba. Nga twalumba momo katwesi kukhala na vithombo vinzi. (Jeremias 32:9-12) Ola mwemomo, kwali hamwe zi Kilistau va kulikwata mukonda lya vitali ni lowo vyuma vikwau. Nga vye vya kumoneka suma samboti twafanya kulumba kuvyela samboti phala ukamba wetu kauhwi.
Vikhi twafanya kulumba phala kumana vithombo nga vatuteteli ni lowo kututohesa ku vimwe vyuma? (Tanga Mateus 18:15-17.) Yesu wakavyela heti twafanya kulumba vyuma vitatu:
Suma siteti twafanya kulumba, kuvyela samboti na phangi wasu.—Tala sithimbu 15.
Nga kateveli lomba umwe phangi ni lowo, ziphangi zivali vali na wongu phala kumikwasa.—Tala sithimbu 16.
Nga kwakuninga vithombo vya hewa kuwa, wafanya kushana vakulu vasikungulwila.—Tala sithimbu 17.
Kumbata ziphangi zetu ku yinzu ya kulumba kayula (tribunal ni lowo pulusia), yilumbisa vathu vakwau kusoka mwaviha kukhanda ya Yehova na sikungulwila. (1 Coríntios 6:1-8) Mazi ola mwemomo, kwali vimwe vyuma vihasa kulumbisa kuya kuyinzu ya kulumba kayula. Nañgu kulihewa, yo akusala na vana hose vakulihewa, yili akukhala kuhana makulya kuvana, kuvyela na zinguvulu kukhanda ya ukambu wa vitali na kusoneka se yili akukhala na vyuma vyami aha ngufa. Kulumba vyuma vye ka situsi aku.
Vamwe vathu vezi kuthethemeka kulizeka na vakwau, vamwe vezi kwiva, vamwe vezi kuziha. Nga twakuhita na vimwe vyuma vye, kasitusi aku kuya mukuzimbula ku pulisia.
a Uli mu muvu wa 455 H.Y.K.A kate mu muvu 1 H.Y.K.A kwakahita 454 ya mivu. Uli mu muvu 1 H.Y.K.A. kate mu muvu 1 H.Y.A. hakahita muvu umuhekha mukonda kakwesi muvu vashana veti muvu wa zero. Uli mu muvu 1 H.Y.A. kate muvu 29 H.Y.A. kwakahita 28 ya muvu. Ku winzi wasu zizukisa 483 ya mivu.