Etyi Matyikutulisa Omutima Oityi Upondola Okulinga

Ovanthu vehole okupopia ovipuka ovinyingi tyatiwa ovio omunthu ena okulinga tyina amahiwapo, vimwe okuvilinga hahe umwe. Tyati umwe ou upopia etyi ou upopia etyi mokonda omunthu wokuahiwapo tyiti umwe ou tyimuihama ñgaa ou tyimuihama ñgaa. Etyi tyitulisa omutima omunthu umwe wokuahiwapo, hatyo-ko tyipondola okutulisa omutima omunthu omukuavo nae wahiwapo.

No ngotyo pena ovipuka vimwe vihole okukuatesako ovanthu ovanyingi tyina vamasiwapo. Ovipuka ovio no vokuatanga vehole okuvipopia okuti tyili vitulisa umwe omutima. Evi vokuatanga vapopia vilii netyi Ombimbiliya ipopia.

1: TAVELA TYINA VAKUENYI VEKUKUATESAKO

• 

  Ovanthu vamwe vokuatanga vapopia okuti tyina omunthu umwe etavela okukuatesiwako tyipondola umwe okumukuatesako okuhakala omapita. Mahi pamwe omunthu wokuahiwapo uhanda umwe vala okukala aike. Na ava vala veya okumukuatesako pamwe kevehande, uvenumanena umwe. Ine ove otyo ulinga ngotyo, have-ko vala.

• Otyili okuti ine kuahandele ovanthu upondola okukala awike, mahi weheliyeke atee uliwa-po nounye, mokonda mwene mapakala omuvo umwe mohande ñgeno ukala na vakuenyi. Popila vakuenyi etyi wahanda vekulinge-tyo netyi wahahande, mahi tyina upopia navo, popia nawa, wehevekandukile.

• Soka umwe nawa onalupi mokala na vakuenyi, onalupi mokala awike.

OMBIMBILIYA YATI: “Hahe vevali tyipona wike . . . Mokonda wike okutoka, mukwavo umuyaka emukatula.” — Eclesiastes 4:9, 10.

2: LIA OVIKULIA VIKAHI NAWA OTYO ULINANA-NANA MONONGOLO

• Omunthu tyina amahiwapo pamwe unkhia vala ononyengo, mahi okulia ovikulia vikahi nawa tyipondola okumukuatesako. Lia ovinyango, nonombi, novipuka ovikuavo mavikalesa olutu nononkhono.

• Nwa unene omaande, nokambulunga.

• Ine kuhande okulia, tyahanda okuti okala oli kapii, okala vali oli-po vali kapii. Tupu tyahanda okupula konondotolo otyityi upondola okulia.a

• Linana-nana monongolo, okaenda-endapo kapii, otyo matyikukuatesako okutula omutima. Okulinga ngotyo tyipondola okukukuatesako, omunthu wokuanyima ohemusoko vali unene.

OMBIMBILIYA YATI: “Kutupu omunthu uyele olutu lwae muene, mahi ulutekula nokululinga nawa.” — Ova Efesu 5:29.

3: LANGALAPO UMWE OPULUKUAPO UMWE NAWA

• 

  Langalapo umwe, pululukuapo umwe haunene pahe etyi wahiwapo, mokonda okuhiwapo tyitupola umwe ononkhono.

• Wahanue unene okafe novikunwa vikoleswa, mokonda vipondola okukupola otumphoki.

OMBIMBILIYA YATI: “Hahe peke peyula okupululukwa tyipona pomavoko evali peyula okututumbila ovilinga, okutaata omphepo.” — Eclesiastes 4:6.

4: LINGA OVIPUKA MAVIKUKUATESAKO

• 

  Hinangela okuti ovanthu tyina vamahiwapo tyati umwe ou ukala ñga, ou ukala ñga. Ove pahe una okutala etyi molingi ukale nawa.

• Ovanyingi vakala nawa tyina vatomphola na vakuavo oñgeni veliivite, mahi ovakuavo vati hahe vali okuahapopi. Vokuatanga unene tyati umwe ava vati hahe okutomphola nomunthu umwe, ava vakuavo vati hahe okuahapopi. Mahi ine una etyi wahanda okupopia mahi kutyivili, upondola okupopia nepanga liove.

• Vamwe vasoka okuti okulila tyivekuatesako, mahi vamwe vati nga valila-lila ñgo, petupu etyi tyilinga.

OMBIMBILIYA YATI: “Paihama peiwe nomutima wa hekulu.” — Provérbios 14:10.

5: WAHALINGE OVIPUKA VIPONDOLA OKUKUNYONA

• 

  Ovanthu vamwe vasoka okuti hahe vali vanwe ovikunwa vikoleswa okuti hatyo hahe vali vasipe hamwe vakala nawa. Mahi okulinga ovipuka ovio vitupu-ale etyi vilinga. Ovanthu vokulinga ngotyo potete ngoti hahe vakala nawa, mahi katyikalale ehimbwe, tyiveetela vala. Ove wahalinge ngotyo, hahe vali ulinge etyi matyikukalesa nawa, ohelinyono.

OMBIMBILIYA YATI: “Tulisukulei onkhako aiho.” — 2 Ova Kolindu 7:1.

6: LINGA OVIPUKA MAVIKUHAMBUKISWA

• Tyili okuhiwapo tyiihama umwe unene, mahi upondola okulinga ovipuka vimwe mavikutulisa omutima. Ovanyingi valinga-linga ovipuka viatyo ovio vetyimona okuti valingile valingile ngotyo.

• Kala nomapanga ove otyo muyola-yola-po kapii, lilongesa okulinga ovipuka wehei, tupu upondola okukanyana nomapanga ove.

• Haa mokatiko vala ñga omutima pahe watula, olwihamo luli umwe nokulamba. Pahe mohimbika umwe okukala nawa, kapii-kapii ukatiko vala ñga walimbuako, pahe atyilambe umwe.

OMBIMBILIYA YATI: “Ovipuka aviho vina omuvo wavio, . . . Kuna omuvo wokulila, kuna omuvo wokuyola.Kuna omuvo wokuliyava, kuna omuvo wokunyana.” — Eclesiastes 3:1, 4.

7: LINGA OVIPUKA ANKHO ULINGA-LINGA-LE

• 

  Likuatehila umwe olingi ovipuka ankho ulinga-linga-le.

• Langalapo liwa, tupu linga ovilinga viove ankho ulinga-le, novipuka ovikuavo vali, otyo matyikukuatesako ohimbika okukala nawa.

• Ine ulinga ovipuka mwene ove uhole, matyikukuatesako ohasoko unene kovipuka vikuihameka omutima.

OMBIMBILIYA YATI: “Ngwe kamasoko vali kononthiki mbomwenyo wae wahasete okupwa, mokonda, Huku yotyotyili umupa ovilinga vihambukiswa omutima wae.” — Eclesiastes 5:20.

8: WAHAKULUMINYE VALA OKULINGA OTYIPUKA WASOKA

• Ovanthu ovanyingi tyina vamahiwapo vehole okuutuka vala okulinga etyi vasoka mahi pahe konyima avelivele.

• Ine wasoka okuiluka oo hamwe wahanda okuyekapo ovilinga uundapa, hamwe wahanda okuyumbahi ovipuka viou wokuanyima, nkhele wehevilinge liwa, nkhele kalapo kapii otyo usoka.

OMBIMBILIYA YATI: “Evi vipanga wonduvia viviuka vala, mahi aveho vatumphauluka vala novipuka vahasoko, vakahepa.” — Provérbios 21:5.

9: SOKA KOMUNTHU WOKUANYIMA

• 

  Ovanthu ovanyingi vokuasiwapo vati okulinga ovipuka vivesokesa komunthu wokuanyima tyevekalesa nawa.

• Okutala onofoto mwapolele no ou wokuanyima, osoko kovipuka mwalingaile, tyipondola okukukuatesako olwihamo alutepuluka.

• Paka nawa ovipuka vimwe mavikuhinangelesa ovipuka oviwa mwalingaile no wokuanyima, tyina pahe wamatale tyitavela okuvitala, ovitale.

OMBIMBILIYA YATI: “Hinangela ononthiki mbo kohale.” — Deuteronômio 32:7.

10: ENDA UKAFILE KAPII OMPHEPO

• Upondola oende kotyilongo otyikwavo.

• Ine okuenda kotyilongo otyikuavo kumetyivili, linga otyipuka uhole, upondola okukayoa, oo hamwe upondola okukaenda-enda otale onomphunda, nekumbi tyina linyingila.

• Nokulinga umwe vala otyipuka ankho wehenelinge tyipondola okukukuatesako.

OMBIMBILIYA YATI: “Tuendei pomphangu pehena ovanthu opo mukapululukwe-po katutu.” — Maluku 6:31.

11: KUATESAKO VAKUENYI

• 

  Tyina ukuatesako vakuenyi, no ove matyikukuatesako, matyikukalesa nawa.

• Kuatesako omapanga ove nombunga yove navo veihamenwa umwe ngoove.

• Okukuatesako vakuenyi nokuvepameka matyikukuatesako ohambukwa, ohasoko vali unene ko wokuanyima.

OMBIMBILIYA YATI: “Okuava tyihambukiswa vali tyipona okupewa.” — Ovilinga 20:35.

12: SOKA UMWE NAWA KOVIPUKA VIESUKISA VALI

• Omunthu tyina amahiwapo, unoñgonoka umwe nawa-nawa ovipuka viesukisa vali.

• Soka kovipuka uhole okulinga ine vili umwe nawa.

• Etyi wamatale okuti katyaviukile ñgeno upiluluka, piluluka umwe, wehetyilinge vali.

OMBIMBILIYA YATI: “Hahe vali okwenda meumbo muna omutambo tyipona okwenda meumbo muna otyipito, mokonda kononkhia, oko ovanthu aveho vehungi. Vokuna omwenyo, otyipuka otyo vena okutyipaka momutima.” — Eclesiastes 7:2.

Ovipuka evi tuapopia apa, kamavikupolo-ale oluihamo una-lo. Mahi ovanthu ovanyingi vokuahiwa-hiwa-po vapopia okuti okulinga ovipuka ovio tyevekuatesako unene, tyevetulisa omutima. Apa tuapopia-po vala ovipuka vimwe upondola okulinga weheihamenue unene. Mahi ine uvilinga, momono okuti mokala nawa, motulu omutima.