Okuti Tyitavela Ovakristau Okufendela po Nomphangu Mbukola?

KESE nima, omakwi nomakwi ovityita viovanthu, valinga oungendi okuenda pohika yokalongo katiwa Shima ko Japau. Ovanthu ovo vaya po Sanduwaliu Onene itiwa Ise, pafendelwa o huku yo va Shinto, itiwa Amaterasu Omikami. Apa vahimbika okufendela-po palambale omanima ovityita omakwi evali. Ovafendi vatetekela okulisukukisa, okusukula omavoko avo no momilungu viavo. Iya avakala lutai po sanduwaliu (mondyuo yokufendela), avalingi oviso viavo, velipetamena, avahakela nokulikuambela ko huku yavo.a Ongeleya yo Shinto itavela okuti vana veli-mo vapondola okulinga ovipuka viomatavelo omakuavo. Iya vamwe vongeleya yo Budista, na vamwe veliti Ovakristau, no vakuavo vali, kuvo katyapengele okulipaka moviso vio Shinto nokufendela pono mphangu mbukola.

Onongeleya ononene mouye, nambo mbuna ono sanduwaliu,b iya ovanthu ovanyingi-nyingi vayako vekembutale. Movilongo ovinyingi vitiwa ovio Vakristau, muna ovikapela ovinyingi, no nomphangu mbukola mbanakelwa Jesus, na Maliya, no no sandu. Ono sanduwaliu mbumwe ngoombo mbutungilwa pana ovanthu vasoka okuti paenda otyipuka tyimwe tyapopiwa mo Mbimbiliya ine “omahuviso” mononthiki mbo pahe, ine pana papakwa ovanthu vokuankhimanene, novipuka ovikuavo vasoka okuti vikola. Ovanthu ovanyingi vaya po nomphangu mbukola mokonda vetavela okuti omalikuambelo avo maatehelelwa vali nawa, inkha alingilwa po nomphangu ombo. Ovakuavo vakakala po nomphangu ombo omuvo umwe, opo valekese okuti vena onthilo na Huku.

Okuti Huku ukumbulula omalikuambelo alingilwa po nomphangu mbukola? Okuti Huku uhambukwa umwe nefendelo lia vana vakakala ononthiki po nosanduwaliu? Mahi, okuti Ovakristau vapondola okufendela po nosanduwaliu? Omakumbululo omapulo oo, kamaalekesa vala oñgeni tuna okutala efendelo lililngilwa po nosanduwaliu, mahi tupu maetukuatesako okunoñgonoka olipi efendelo tyili-tyili lihambukiswa Huku.

OKUFENDA “NOSPILITU NOTYILI”

Etompho Jesus ali nalio nomukai omu Samaria, lialekesa nawa oñgeni Huku atala efendelo lilingilwa po ‘nomphangu mbukola’ ine o po nosanduwaliu. Jesus ankho ukahi no kuenda no ko Samaria, iya atalama ponyombo yepundaumbo lio Sikale opo aombe-po katutu. Jesus ahimbika okutomphola no mukai weya okutapa omaande ponyombo opo. Metompho liavo, omukai apopi okuti efendelo lio va Judeu nova Samaria lielikalela unene. Omukai oo ati: “Ovakuaukulu vetu ankho vafendela komphunda ei, mahi onwe muti omphangu yokufendela omo Jelusalei.”—João 4:5-9, 20.

Omphunda omukai oo ankho ekahi nokupopia, Omphunda Gerizim, ankho paendwa ono kilometulu ine ovikambo 50 kokulio kwo Jelusalei. Ova Samaria ankho vena ondyuo yokufendela komphunda oko, oku valingaila ovipito viavo, okukutikinya-mo o Pasikwa. Jesus kapopile konthele yefendelo liavo lielikalela, mahi wapopilile omukai okuti: “Tavela kwa ame: Omuvo mauya, kamamufendaila vali Tate komphunda ei ine oko Jelusalei.” (João 4:21) Onondaka ombo ankho mbuhuvisa, haunene mokonda mbapopiwa no mu Judeu! Omokonda yatyi ovanthu ankho mavayekela-po okufenda Huku mondyuo yae mo Jelusalei?

Jesus atualako okuti: “Tyotyili omuvo mauya, iya weya-le, una ovafendi votyotyili mavafende Tate nospilitu notyili, mokonda Tate ukahi nokuovola ovanthu ovo opo vemufende.” (João 4:23) Momanima omanyingi, ova Judeu ankho vatala ondyuo ya Huku mo Jelusalei, okuti oyo vala omphangu yokufendela. Ankho valinga oungendi tutatu menima, opo vakalingile Huku yavo Jeova ovilikutila. (Êxodo 23:14-17) Mahi, Jesus ati ovipuka ovio aviho mavipiluluka, mokonda “ovafendi votyotyili” mavafende “nospilitu notyili.”

Omphangu yokufendela yo va Judeu, ankho ondyuo imwe ina apa yatungwa. Mahi, ospilitu notyili havipuka-ko vimoneka, tupu kavipondola okukala pomphangu ike vala. Ngotyo, Jesus ankho ukahi nokupopia okuti Omukristau wotyotyili kapondola okuyumba onthumbi mondyuo ine omphangu, ngo Mphunda Gerizim, nondyuo ya Huku mo Jelusalei, ine omphangu onkhuavo ikola.

Metompho lia Jesus nomukai omu Samaria, tupu wapopile okuti “omuvo” wepiluluko olio mefendelo lia Huku ankho “mauya.” Ankho mauya nalupi? Omuvo oo weya etyi Jesus ankhia ngotyilikutila, amane-ko onkhalelo yokufenda yo va Judeu, yokulandula Ovitumino viapelwe Moisesi. (Romanos 10:4) Tupu Jesus wati: ‘Omuvo oo weya-le.’ Omokonda yatyi? Omokonda ankho oe Mesiya. Iya ankho ukahi nokuongiya ovalongwa mavetavela otyitumino ankho malandulisa-ko etyi ati: “Huku Ospilitu, iya vana vemufenda vena okumufenda nospilitu notyili.” (João 4:24) Okufenda nospilitu notyili, tyilekesa-tyi?

Etyi Jesus apopia konthele yokufenda nospilitu, ankho ukahi nokupopia okuti tuna okuhongolelwa nospilitu sandu ya Huku, opo itukuateseko okunoñgonoka Ombimbiliya novipuka ovikuavo. (1 Coríntios 2:9-12) Iya otyili Jesus ankho ekahi nokupopia, enoñgonoko lio tyotyili konthele yetyi Ombimbiliya ilongesa. Ngotyo, Huku kametavela efendelo lietu mokonda yomphangu apa tufendela. Mahi, metavela efendelo lietu, inkha lielikuata netyi Ombimbiliya ilongesa, nokuhongolelwa nospilitu sandu yae.

OÑGENI OMUKRISTAU ENA OKUTALA ONO SANDUWALIU?

Oñgeni Ovakristau vesukisa okutala otyituwa tyokukakala ononthiki po no sanduwaliu, nokufendela-po? Jesus wapopia okuti ovafendi votyotyili mavafende Huku nospilitu notyili. Ngotyo, tyayandyuluka nawa okuti efendelo lilingilwa po sanduwaliu ine o pomphangu vati ikola, litupu esilivilo nalike ku Tate yetu keulu. Tupu, Ombimbiliya utupopila oñgeni Huku atala otyituwa tyokufenda ovilolo ine ovikahuku. Yati: “Tilei efendelo lio vikahuku. Vana vange liyungei kovilolo.” (1 Coríntios 10:14; 1 João 5:21) Moluotyo, Omukristau wotyotyili kapondola okufendela pomphangu ina vati ikola ine ihindila omunthu okufenda ovikahuku. Ngotyo, mokonda yoku kuatuka ono sanduwaliu, novipuka vilingilwa po, Ovakristau votyotyili velityilika okufendela po nomphangu ombo.

Mahi, otyo katyilekesa okuti Ondaka ya Huku ityilika ovanthu okukala nomphangu pala okulingila omalikuambelo, nokulilongesila, ine okusokolola nawa etyi tulilongesa. Otyiwa okukala nomphangu yaviuka nawa yokuliongiyila, pala okulilongesa konthele ya Huku. Tupu katyapengele okutunga eendo papakwa omunthu wanyima. Otyo, ehinangelo vala ine ohole na una wanyima. Mahi, okutala eendo olio, ngatyina omphangu ikola, ine okufenda ovilolo ine ovipuka ovikuavo, tyelikalela unene netyi Jesus apopia.

Ngotyo, ove kusukisa okuenda po sanduwaliu, okusoka okuti Huku matehelela vali nawa omalikuambelo ove ulingila pomphangu opo. Tupu, Huku kamahambukwa no ove, ine okukuavela ononkhaneno onongwa vali, mokonda wakakalele ononthiki po sanduwaliu. Ombimbiliya itupopila okuti Jeova Huku, “Tatekulu yeulu nohi, kakala monondyuo mbatungwa nomavoko ovanthu.” Mahi, otyo katyilekesa okuti Huku ukahi kokule nonthue. Tupondola okulikuambela kwe iya oe metutehelela kese apa tukahi, mokonda “kekahi kokule na kese umwe puonthue.”—Atos 17:24-27.