Vakwendye — Muli Nokulikwatehila Mukale Ovakulu Vewaneno?

1-2. ‘Ovilinga patyi oviwa’ ovakulu vewaneno valinga?

INE apa wakala omukwatesiko wovakulu vewaneno pakala-le ehimbwe, tyipondola pahe uli nokulikwatehila haa ulinge omukulu wewaneno. Ine otyo uli nokulinga otyo, ‘otyilinga otyo wahanda otyiwa.’ — 1 Tim. 3:1.

² Ovilinga patyi ovakulu vewaneno valinga? Ovakulu vewaneno vetyikalela umwe komutwe tyokwivisa, vapinayala nokupameka vakwavo mewaneno nokuvelongesa. Tupu vati umwe ovo valinga, ovo vapopia evi vitunga ewaneno opo vakwavo vatalele-ko. Otyo Ombimbiliya yapopila okuti ovakulu ovo vaundapa unene, ‘ovalume vaandywa otyali.’ — Efe. 4:8.

3. Oityi omunthu ena okulinga atiwe watamo mokukala omukulu wewaneno? (1 Timotiu 3:​1-7; Titu 1:​5-9)

³ Oityi una okulinga utiwe watamo mokulinga omukulu wewaneno? Omunthu tyina aovola ovilinga, vokwesuka novanthu vatalela kounongo omunthu ena-o. Mahi pala omunthu alinge omukulu wewaneno ha-ngootyo-ko, katalelwa vala kounongo ena-o movilinga viokwivisa no kokutyivila okulongesa mewaneno. Opo ukale omukulu wewaneno tupu una umwe okukala ngeetyi tyapopia Ombimbiliya tyili momukanda 1 Timotiu 3:​1-7 no wa Titu 1:​5-9. (Mbutanga.) Monthele ei, matupopi-mo ovipuka vitatu vina okutalwa umwe nawa momunthu, opo atiwe watamo mokukala omukulu wewaneno. Una okulinga omunthu upopiwa nawa novo mokati kewaneno no vo kondye yewaneno, uhiwa okuhetekelwa omu alulikila veumbo liae, wahanda umwe okuundapela ewaneno.

OMUNTHU UPOPIWA NAWA

4. Omunthu utiwa “kavelwa onombei” oyou ukahi ñgeni?

⁴ Opo omunthu utiwe watamo mokukala omukulu wewaneno, una okulinga “omunthu wahavelwa onombei,” otyo okuti, una okukala nomukalelo omuwa umupopisa nawa mewaneno. Mahi tupu una ‘okupopiwa nawa no vo kondye’ yewaneno. Ovanthu vokuhelilongesa pamwe mavekupopi umwe omapita mokonda ove Umbangi ya Siovaa. Mahi nga vekupopi ñgoo, mwoove mwahavasiwe etyi tyikupopisa omapita. (Ndan. 6:​4, 5) Lipula ñgaa: ‘Ame ndyipopiwa nawa no vomewaneno no vo kondye yewaneno?’

5. Oityi una okulinga tyimoneke okuti “uhole otyiwa”?

⁵ Ine ulinga omunthu “wokuhole otyiwa,” moti umwe ove utala oviwa mu vakwenyi, ove tupu uvepandula. Molingila oviwa vakwenyi nehambu, na vina umwe ankho vahasoko-ale okuti movelingila-vio. (1 Tes. 2:8) Oityi ovakulu vewaneno vesukisila okulinga ovanthu vokuhole otyiwa? Omokonda ine valinga ovanthu vokuhole otyiwa, mavahambukilwa okunthita ewaneno, nokulinga ovilinga ovikwavo vena-vio. (1 Pet. 5:​1-3) Namphila vena ovilinga ovinyingi, mahi okuundapela vakwavo tyivepa ehambu. — Ovil. 20:35.

6. Okutyi kutalelwa omunthu ‘wokuyakula nawa ovaenda?’ (Ova Hembeleu 13:​2, 16; tala olutalatu.)

⁶ Matyimoneka vala okuti ‘uyakula nawa ovaenda,’ tyina ulingila oviwa vakwenyi, naava umwe vehemapanga ove omanene. (1 Pet. 4:9) Omukanda umwe wapopia omunthu wokuyakula nawa ovaenda wati: “Ombundi yeumbo liae no yomutima wae imumbululu, munyingila umwe naava ehei.” Pahe ove lipula ñgaa: ‘Tyina ovanthu vamphopia vati ndyimunthu wovanthu, ndyiyakula nawa ovaenda?’ (Tanga Ova Hembeleu 13:​2, 16.) Omunthu wokuyakula nawa ovaenda, waava umwe kaonyo enkhanya tyina mewaneno liavo mweya omukulu wokupila omawaneno, nou weya okulinga elongomona. Upa ovanthu vatyo aveho, naava umwe vehena-tyo. — Ehim. 18:​2-8; Omih. 3:27; Luka 14:​13, 14; Ovil. 16:15; Loma 12:13.

7. Oityi omukulu wewaneno ena okulinga tyimoneke okuti “ha wokuhole onombongo?”

⁷ “Ha wokuhole onombongo.” Otyo tyilekesa okuti omukulu wewaneno ha munthu-ko wokusuka unene nolumono. Tyilinge ove wamona tyilinge wahepa, movipuka aviho ulinga tyina okumoneka okuti upaka komutwe ovilinga vya Huku. (Mat. 6:33) Ulipola umwe tyove, omuvo una-o, nononkhono una-mbo, novipuka ovikwavo una-vio, opo ufende Siovaa nokutekula veumbo liove, nokuundapela ewaneno. (Mat. 6:24; 1 Swau 2:​15-17) Lipula ñgaa: ‘Oñgeni ndyitala onombongo? Okuti ndyihambukilwa etyi ndyina-tyo? Ine ndyisuka vala unene nokwovola omalumono?’ — 1 Tim. 6:​6, 17-19.

8. Omovipuka patyi matyimonekela okuti ‘uliteta kovipuka’ utyivila ‘okulioondweya’?

⁸ Omunthu utiwa “uliteta kovipuka, utyivila okulioondweya,” oyou wapola pokati movipuka aviho alinga. Otyo tyati umwe no kokulia no kokunwa kalambesa, no komuvalo, no kokulihiwisa onohuki no kovitalukiso. Tupu kahapelela vala viouye ou. (Luka 21:34; Tia. 4:4) Utyivila okulioondweya omutima na tyina umwe alingwa etyi tyinumanesa. Omunthu utiwa “ha wokunwa unene,” oyou wehenkholwa. Lipula ñgaa: ‘Okuti ovipuka ndyilinga tyimoneka okuti ndyiliteka kovipuka? Ndyityivila okulioondweya?’

9. Omunthu utiwa “omuna-ndunge” “woonganeka nawa ovipuka,” oyou ulinga-tyi?

⁹ Omukulu wewaneno, “omuna-ndunge.” Omunthu utiwa omuna-ndunge oyou uti tyina ena etyi ahanda okulinga, nkhele utala umwe nawa onondunge mbuli m’Ombimbiliya. Omunthu wokusoka umwe nawa onondunge mb’Ombimbiliya, utyivila okupunga nawa nokukungunyika ovipuka. Katumphauluka vala novipuka. Tyina ena etyi ahanda okulinga, nkhele usoka umwe nawa oityi metyilingila, ya oñgeni metyilingi. (Omih. 18:13) Okulinga ngootyo matyimukwatesako, etyivili okulinga etyi tyelikwata neetyi Siovaa asoka. Opo omunthu alinge omukulu wewaneno, una okulinga omunthu woonganeka nawa ovipuka. Motiwa vala “woonganeka nawa ovipuka.” tyina aviho uvilingila umwe omu vina okulingilwa, no momuvo vina okulingwa, nokulinga omunthu wokuhika liwa pomaliongiyo. Una okulinga omunthu uyumbwa onthumbi, ulandula apeho etyi apopilwa. Ine otyo ulinga otyo, molingi omunthu upopiwa nawa na vakwenyi. Pahe matutale etyi Ombimbiliya ipopia omukulu wewaneno ena okulinga opo atiwe ululika nawa veumbo liae.

LULIKA NAWA VEUMBO LIOVE VAKWENYI VATALELE-KO

10. Oityi omukulu weumbo ena okulinga matyilekesa okuti ‘ululika nawa veumbo liae’?

¹⁰ Ine wanepa ya wahanda okukala omukulu wewaneno, opo ukale notyilinga otyo, tyitalelwa kweetyi tyikahi vomeumbo liove. Naina, una ‘okululika nawa veumbo liove.’ Vakwenyi vena umwe okukunoñgonoka okuti umukulu weumbo una olwembia, usuka no veumbo liove. Otyo tyati umwe nokululika veumbo liove vesuke novilinga vya Huku, nokulinga efendelo liombunga, nokwenda komaliongiyo, no movilinga viokwivisa. Oityi otyipuka otyo tyesukisila unene? Omutumwa Paulu wapula wati: “Ine omulume ketyivili okululika veumbo liae okuti metyivili okululika ewaneno lya Huku?” — 1 Tim. 3:5.

11-12. Oityi tutila ovana vou wahanda okukala omukulu wewaneno vena okulinga ovana vonondunge? (Tala olutalatu.)

¹¹ Ine una ovana ovatutu, ovana vove vena okulinga “ovana vetavela, vata ombili ovipuka.” Una okuvelongesa nolwembia. Mokonda ovana ovatutu, wahanda ñgeno apa veli vayola-yola vanyana-nyana umwe ngovana vakwavo. Mahi mokonda ove uvelonga nawa, mavakala ovana vetavela, vena onthilo valinga ovipuka nonondunge. Tupu una okututumba nokuvekwatesako vakale noupanga omuwa na Siovaa, nokulandula onondunge mbuli m’Ombimbiliya, nokukula umwe avehiki kokumbatisalwa.

¹² “Wovana ovataveli vahahungwa okuti vena ombwandya, kaveivi.” Ine omona wove ukala nae meumbo ulinga onkhali onene, oñgeni matyikukalesa ove he movilinga una-vio mewaneno? Ine otyipuka otyo tyatuka kwoove he yatyo wahalongele nawa ovana vove, opo kumatiwa watamo mokukala omukulu wewaneno. — Tala Omutala Womulavi 15 ya Outubro yo 1996, pefo 21, opalangalafu 6-7 moputu.

UNDAPELA EWANENO

13. Okutyi kutalelwa omunthu “wapepuka omutima” “wehe-womakamo”?

¹³ Ovakwendye valandula umwe nawa onondunge mb’Ombimbiliya, vakwatesako unene ewaneno. Omunthu “wokwapepuka omutima” weeta ombembwa pokati kavo na vakwavo. Opo na vakwenyi vetyimone umwe okuti tyili wapepuka omutima, una okulinga omunthu wokutehelela nawa vakwenyi, nokutavela etyi ngwe vasoka. Okuti tyina muli peliongiyo na vakwenyi ulinga ononkhono mbokuyemba ko yovanyingi tyina ei vapopia yehelipono nonondunge mbuli m’Ombimbiliya? Una okulinga omunthu “wehe-womakamo,” otyo okuti, kuti ngaliti pano ovipuka vina vala okulingwa ngeetyi ove wasoka. Utavela okupakailwa-mo na vakwenyi. (Ehim. 13:​8, 9; Omih. 15:22) Wahalinge omunthu “womalwei” “wononthumba-ungo.” Wahalinge omunthu wokunumana liwa, wonkhango, mahi linga onkhengela, popia nomapole. Mokonda umunthu wombembwa, woovola okukala nombembwa na vakwenyi na tyina umwe mwelipona. (Tia. 3:​17, 18) Okupopia nomapole tyitulisa omutima ou ankho weya nononkhono. — Ovak. 8:​1-3; Omih. 20:3; 25:15; Mat. 5:​23, 24.

14. Onondaka mbokwati “ha wokweya vala pahe metavelo” no mbokwati ‘okulipakula umwe tyotyotyili’ mbupopia-tyi?

¹⁴ Omunthu utiwa watamo mokukala omukulu wewaneno, “ha you weya vala pahe metavelo.” Namphila tyina omunthu amambatisalwa katyisukisa pakale omanima omanyingi, mahi usukisa omuvo utiwa umwe oyou wokupameka oupanga wae na Siovaa, nokulilonga okulandula onondunge mbuli m’Ombimbiliya tyina ena etyi ahanda okulinga. Tyina wehenenakwe ulinge omukulu wewaneno, una okumoneka okuti uhetekela Sesusi, ulipaka koututu, tyina una otyilinga wesuka natyo mewaneno, ukevela vala ku Siovaa. (Mat. 20:23; Fili. 2:​5-8) Matyimoneka okuti ove “welipakula umwe tyotyili,” tyina wahayeke-po Siovaa novitumino viae, na tyina ulandula etyi upopilwa neongano. — 1 Tim. 4:15.

15. Oityi tutila kokulinga omalongomona ekahi nawa hakoko omunthu atilwa watamo mokukala omukulu wewaneno?

¹⁵ Ombimbiliya tupu yati omukulu wewaneno una okulinga omunthu “wata-mo mokulongesa.” Okuti otyo okuti una okulinga omalongomona ekahi nawa? Au. Ovakulu ovanyingi vomawaneno vatamo umwe motyilinga otyo, vahula okuti kavetyivili okulinga omalongomona ekahi nawa, mahi vetyivila okulongesa nawa movilinga viokwivisa, nokupameka vakwavo mewaneno. (Tala 1 Ova Kolindu 12:​28, 29; n’Ova Efesu 4:11) Namphila kokulinga omalongomona ekahi nawa hakoko utalelwa, mahi una okulikwatehila apeho ulilonge-tyo tyokulongesa vali nawa. Oityi una okulinga utyivile okulongesa nawa?

16. Oityi una okulinga utyivile okulongesa nawa? (Tala olutalatu.)

¹⁶ “Kakatela mondaka iyumbwa onthumbi.” Opo utyivile okulongesa nawa, tyina ulongesa na tyina upakaila-mo vakwenyi, etyi upopia tyipola Mondaka ya Huku. Linga omunthu wokulilongesa nawa Ombimbiliya, nomikanda vietu. (Omih. 15:28; 16:23) Tyina ulilongesa, tala umwe nawa oñgeni omikanda vietu viahangununa onovelesikulu mbumwe mb’Ombimbiliya, haa utyivile okutyipopia nawa. Tyina uti pokulongesa, ovola umwe okukwatesako ovanthu vahumbe Siovaa, nokusuka nokulandula etyi veli nokulongeswa. Otyipuka otyikwavo una okulinga opo utyivile okulongesa, okupopia novakulu vakwenyi vewaneno vekukwateseko, ya etyi vamekupopila ngatyo ulinga. (1 Tim. 5:17) Ovakulu vewaneno vena okulinga ovanthu ‘vetyivila okupameka vakwavo’ mewaneno. Mahi tupu pamwe vesukisa okuvepakaila-mo ‘nokuveviyula.’ Tyilinge pokupameka, tyilinge pokuviyula, apeho vena okutyilinga nolwembia. Ine apeho Ovakulu vewaneno vapopia nolwembia nomapole, tyina valongesa etyi vapopia avetyipolo Mondaka ya Huku, mavetyivili okulongesa nawa, mokonda ngootyo veli nokuhetekela Omulongesi Omunene Sesusi. — Mat. 11:​28-30; 2 Tim. 2:24.

WAHAYEKE-KO LIKWATEHILA

17. (a) Oityi matyikwatesako ovakwatesiko vovakulu vewaneno vahayeke-ko okulikwatesila? (b) Pokutala ine omunthu watamo mokukala omukulu wewaneno, oityi ovakulu vewaneno vena okuhinangela? (Tala okakasa kati: “Polei Pokati Pokutala Ine Vakwenyi Vatamo.”)

¹⁷ Ovakwatesiko vamwe vovakulu vewaneno, tyina vamatale evi vitisa omunthu watamo mokukala omukulu wewaneno, vasoka okuti ngwe kamavetyivili-ale. Hinangela okuti Siovaa, kakevela ove uviukise umwe nawa-nawa atyiho. Neongano liae haityo ñgoo. (1 Pet. 2:21) Opo utiwe watamo, usukisa okukwatesiwako nomphepo ikola ya Huku. (Fili. 2:13) Okuti ove una tyimwe watala usukisa okulilonga vali nawa? Likwambela ku Siovaa ekukwateseko. Ovola momikanda vietu vipopia otyipuka otyo ove wahanda okulilonga vali nawa, nokupopia novakulu vewaneno vekukwateseko utyivile.

18. Ovakwatesiko aveho vovakulu vewaneno vapewa ondundo valinge-tyi?

¹⁸ Atuho tyilinge tuvakulu-ale vewaneno tyilinge nkhele katuvakulu vewaneno, tuna okutwalako okulilonga etyi tyapopiwa monthele ei. (Fili. 3:16) Okuti ove umukwatesiko wovakulu vewaneno? Likwatehila! Ita ku Siovaa ekulongese, ekululike utyivile okumuundapela vali nawa, nokuundapela ewaneno. (Isa. 64:8) Siovaa ekuyambe mononkhono uli nokulinga opo ukale omukulu wewaneno.