EKICWEKA EKY’OKWEGA 21
EKYESHONGORO 21 Yebeembeze Okusherura Obukama
Sherura Orurembo Oruraagumeho
‘Nitusherura [orurembo] orurikwija.’—HEB. 13:14.
ENTIMA
Oku Abaheburaayo eshuura 13 erikutuhwera hati n’omu biro by’omumaisho.
1. Yesu akagamba bunabi ki obwabaire nibwija kuhikiirira ahari Yerusaalemu omu kyasha ky’okubanza?
EBIRO bikye Yesu atakafiire, akagamba aha bunabi obwabandize kuhikiirira omu biro by’aha mperu eby’entebeekanisa y’Ekiyudaaya. Akarabura ngu eizooba rimwe Yerusaalemu ekaba neija ‘kwehinguririziibwa’ eihe. (Luk. 21:20) Yesu akagambira abakuratsi be ngu ku barireeba eihe eryo, eriziire kuba ery’Abarooma, bakaba baine kuhunga ahonaaho.—Luk. 21:21, 22.
2. Entumwa Paulo akaha buhabuzi ki Abakristaayo Abaheburaayo abaabaire nibatuura omuri Buyudaaya na Yerusaalemu?
2 Harikuburayo emyaka mikye Abarooma bakehinguririza Yerusaalemu, Entumwa Paulo akahandiika ebaruha erikumanywa hati nk’ekitabo ky’Abaheburaayo. Omu baruha egyo, Paulo akaha Abakristaayo b’omuri Buyudaaya na Yerusaalemu obuhabuzi bukuru obwabaire nibwija kubahwera kwetebeekanisiza ebyabaire biri haihi kubahikaho. Kwonka shi niki ekyabaire nikyija kubahikaho? Yerusaalemu ekaba neija kucwekyerezibwa. Kubaasa kuhonokaho, Abakristaayo abo bakaba baine kuba beteekateekire kutsigaho amaka gaabo n’eby’obushuubuzi. N’ahabw’ekyo Paulo akahandiika arikugamba ahari Yerusaalemu ati: “Titwineho rurembo orurikugumaho.” Kandi akoongyeraho ati: ‘Kureka nitusherura orundi orurikwija.’—Heb. 13:14.
3. Orurembo orwine emisingi niki, kandi ahabw’enki niturusherura?
3 Abakristaayo abaacwiremu kuruga omuri Yerusaalemu na Buyudaaya nibabaasa kuba baajumirwe, kandi bakagaywa, kwonka eki baacwiremu kikakiza amagara gaabo. Naitwe obunaku obu nitujumwa ahabw’okwanga kuta amatsiko gaitu omu bantu nari kuteeraho kusherura esente nyingi kugira ngu zituhe embeera nungi n’oburinzi omu nsi egi. Ahabw’enki nitucwamu tutyo? Nitumanya ngu entebeekanisa y’obusingye obu eriho kumara akaire kakye. Nitusherura orurembo orurikwija “orwine emisingi,” nibwo Bukama bwa Ruhanga.a (Heb. 11:10; Mat. 6:33) Buri mutwe omukye ogw’omu kicweka eki niguza kworeka: (1) oku obuhabuzi bwa Paulo bwahweraire Abakristaayo omu kyasha ky’okubanza kugumizamu nibasherura ‘orurembo orurikwija,’ (2) oku Paulo yaabahweraire kwetebeekanisiza ebyabaire biri haihi kubaho, kandi (3) oku obuhabuzi bwe burikutuhwera obunaku obu.
YESIGYE OTARAIJE KUKUTSIGAHO
4. Ahabw’enki Yerusaalemu rwabaire ruri orurembo rukuru aha Abakristaayo?
4 Yerusaalemu rukaba ruri orurembo rukuru aha Abakristaayo. Ekibiina Ekikristaayo eky’omu kyasha ky’okubanza niyo kyatandikiire omuri 33 Y.A.K, kandi akakiiko akareeberezi kakaba kari omu rurembo orwo. Ekindi, Abakristaayo baingi bakaba baine amaka, n’eby’obugaiga omu rurembo orwo. Kwonka, Yesu akaba arabwire abakuratsi be ngu bakaba baine kuruga omuri Yerusaalemu na Buyudaaya.—Mat. 24:16.
5. Paulo akahwera ata Abakristaayo kwetebeekanisiza ebyabaire biri haihi kubaho?
5 Paulo akatebeekanisa Abakristaayo ahabw’ebyabaire nibiza kubaho, arikubahwera kuta omutima aha ku Yehova yaabaire naareeba orurembo Yerusaalemu. Akabaijutsya ngu Yehova akaba atakisiima hekalu, obunyamurwa, n’ebitambo ebyabaire nibiheebwayo omu rurembo orwo. (Heb. 8:13) Kandi baingi omu rurembo orwo, bakaba baangire Mesia. N’ahabw’ekyo hekalu ya Yerusaalemu ekaba etakiri ntima y’okuramya okushemeire, kandi ekaba neija kucwekyerezibwa.—Luk. 13:34, 35.
6. Ahabw’enki ebi Paulo yaahandiikire omu Abaheburaayo 13:5, 6 byabaire biri bikuru aha Abakristaayo omu bwire obwo?
6 Obu Paulo yaahandiikira Abaheburaayo, orurembo Yerusaalemu rukaba nirweyongyera kutunguuka. Omuhandiiki Omurooma ow’omu bwire obwo akagira ngu “nirwo rurembo orwabaire nirukirayo kurangaanwa omu burugwa izooba.” Abayudaaya kuruga omu bicweka ebindi bakaba baija omu rurembo orwo buri mwaka kukuza amagyenyi, ekyarureetaire kwongyera kutunguuka omu by’entaatsya. Abakristaayo abamwe nibabaasa kuba baabaire nibagasirwa omu mbeera nungi egyo ey’eby’entaatsya. Obundi egyo niyo nshonga ahabw’enki Paulo yaagizire ati: “Mutarigira omutima ogurikukunda empiiha, ebi mwine bibe nibyo byabamara.” Bwanyima akajuriza Ebyahandiikirwe ebirikworeka eki Yehova arikuraganisa abaheereza be ati: “Tindikutsigaho, kandi tindikuhemukaho na kakye.” (Shoma Abaheburaayo 13:5, 6; Bir. 31:6; Zab. 118:6) Abakristaayo abaabaire nibatuura omuri Yerusaalemu na Buyudaaya bakaba baine kwijukibwa okuraganisa okwo. Ahabw’enki? Ahakuba bwanyima y’obwire bukye baaherize kutunga ebaruha egyo, kikaba nikiija kubeetengyesa kutsigaho amaka gaabo, eby’obushuubuzi, n’ebintu ebindi. Reero bakaba baine kwemera ebyabaire nibiza kubahikaho.
7. Ahabw’enki twine kwongyera kwesiga Yehova hati?
7 Eky’okwega: Tworekyereire emperu y’entebeekanisa y’obusingye obu, eri haihi kubaho omu ‘kubonabona kwingi.’ (Mat. 24:21) Naitwe nitubaasa kutooreza Abakristaayo b’ekyasha ky’okubanza, turikuguma nitureeba, kandi tweteekateekire. (Luk. 21:34-36) Omu kubonabona kwingi, nikibaasa kwija kutwetengyesa kutsigaho ebintu byaitu, twine obwesigye ngu Yehova tarikwija kututsigaho. Kwonka na hati twine omugisha gw’okworeka ngu nitumwesiga. Yebuuze oti: ‘Ebikorwa n’ebigyendererwa byangye nibyoreka ngu ninyesiga Ruhanga kundeeberera omu mwanya gw’okwesiga eby’obugaiga?’ (1 Tim. 6:17) Amazima gari ngu, n’obu turaabe nitubaasa kwegyera bingi aha byabaireho omu kyasha ky’okubanza, titurikumanya buri kimwe ekiraabeho omu ‘okubonabona kwingi.’ Mbwenu shi nitwija kumanya tuta kyenyini eki twine kukora omu kubonabona kwingi?
YOROBERA ABAREEBEREZI
8. Yesu akagambira ki abeegi be?
8 Bwanyima y’emyaka mikye Abakristaayo Abaheburaayo baherize kutunga ebaruha ya Paulo, eihe rya Rooma rikeehinguririza orurembo rwa Yerusaalemu. Ako kakaba kari akamanyiso akarikworeka ngu bakaba baine kuhunga Yerusaalemu etakacwekyereziibwe. (Mat. 24:3; Luk. 21:20, 24) Kwonka shi bakaba baine kuhungira nkahi? Yesu akaba agizire ati: ‘Abariba bari Buyudaaya bahungire omu nshozi.’ (Luk. 21:21) Kwonka hakaba hariho enshozi nyingi omu kicweka ekyo. Mbwenu shi bakaba nibaija kuhungira ahari ruha?
9. Ahabw’enki Abakristaayo baagumiirwe kumanya orushozi oru baraahungireho? (Reeba na maapu.)
9 Teekateeka aha nshozi ezimwe ezi Abakristaayo baabaire nibabaasa kuhungiramu, nk’enshozi za Samaria, enshozi za Galilaaya, enshozi za Lebanooni, Orushozi Herumooni, n’enshozi ezaabaire ziri seeri ya Yorudaani. (Reeba maapu.) Zimwe aha ndembo ezaabaire ziri omu myanya y’enshozi ezo zikaba nizireebeka nk’ezaabaire ziine oburinzi. Nk’eky’okureeberaho orurembo Gamla, rukaba rwombekirwe aha mutwe gw’orushozi ruraingwa, kandi kigumire munonga kuruhikaho. Abayudaaya abamwe bakaba nibareeba orurembo orwo nk’omwanya murungi gw’okuhungiramu. Kwonka, Gamla ekabamu orutaro rw’amaani ahagati y’Abayudaaya n’Abarooma, kandi abantu baingi omu rurembo orwo bakaitwa.b
Hakaba hariho enshozi nyingi ezi Abakristaayo ab’omu kyasha ky’okubanza baabaire nibabaasa kuhungiramu, kwonka zimwe zikaba zitaine burinzi (Reeba akacweka 9)
10-11. (a) Yehova akaha ata Abakristaayo obuhabuzi bw’okukuratira? (Abaheburaayo 13:7, 17) (b) Abakristaayo bakagasirwa bata ku bayorobeire abareeberezi? (Reeba n’ekishushani.)
10 Nikireebeka ngu Yehova akakoresa abareeberezi omu kibiina kuha Abakristaayo obuhabuzi bw’okukuratira. Omunyabyafaayo omwe akahandiika ati: “Abareeberezi b’ekibiina kya Yerusaalemu bakatunga okushuruuruurwa, baamanyisa Abakristaayo ngu baine kuruga omu rurembo kuza omu kyanga kya Perea omu rurembo Pella, orutaro rutakatandikire.” Okuhungira Pella kukaba kuri okucwamu kurungi. Kikaba kyorobi kuza Pella ahakuba ekaba etari hare na Yerusaalemu. Ekindi, rukaba ruri orurembo rw’abanyamahanga, kandi rutarimu entaro ezaabaire ziri ahagati y’Abayudaaya abagomi hamwe n’Abarooma.—Reeba maapu.
11 Abakristaayo abaahungiire omu nshozi bakata omu nkora obuhabuzi bwa Paulo barikworobera abareeberezi omu kibiina. (Shoma Abaheburaayo 13:7, 17.) N’ekyarugiremu, bakakiza amagara gaabo. Ebyafaayo nibihamya ngu Ruhanga taratsigireho abo abaabaire baine “amatsiko g’okutaaha omu rurembo orwine emisingi” nibwo Obukama bwa Ruhanga.—Heb. 11:10.
Pella ekaba etarimu butabanguko (Reeba akacweka 10-11)
12-13. Yehova atwire naayebembera ata abaheereza be omu bwire bugumire?
12 Eky’okwega: Yehova naakoresa abareeberezi omu kibiina kuha abantu be eby’okukuratira. Omu Baibuli harimu eby’okureeberaho bingi ebirikworeka oku Yehova yaakoreise abashaija abeesigwa kwebembera abantu be omu bwire bugumire. (Bir. 31:23; Zab. 77:20) Omu bunaku obu, twongyeire kureeba oku Yehova arikugumizamu naakoresa abarikureeberera ekibiina.
13 Nk’eky’okureeberaho, omu bwire bw’ekigwererezi kya COVID-19, abarikureeberera ekibiina bakatuha eby’okukuratira ebyabaire nibyetengyesa. Abareeberezi bakatunga eby’okukuratira aha ku baabaire baine kugumizamu nibahwera ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe omu by’omwoyo. Ekigwererezi kiherize kutandika, tukagira oruteerane oruhango orw’ebyafaayo omu ndimi ezirikurenga 500 kurabira aha tiivi, Intaneeti, hamwe na radiyo. Tukaguma nitutunga eby’okurya by’omwoyo. N’ekyarugiremu, tukaguma twine obumwe omu nsi yoona. Nitubaasa kugira obwesigye ngu n’obu twakuhikwaho bureemezi ki omu biro by’omumaisho, Yehova naija kuhwera abarikutwebembera omu kibiina kucwamu gye ebiraatugasire. Oyihireho okwesiga Yehova n’okworobera ebiragiro bye, ni mitwarize ki endiijo ei twine kugira kubaasa kwetebeekanisiza okubonabona kwingi kandi tukacwamu gye omu bwire obwo oburaabe bugumire?
YOREKA RUKUNDO Y’EISHE-EMWE N’OBUFURA
14. Kurugiirira aha Abaheburaayo 13:1-3, Abakristaayo bakaba baine kugira mitwarize ki obu entebeekanisa y’Ekiyudaaya yaabaire eri haihi kuhendera?
14 Okubonabona kwingi ku kuraatandikye, nikiza kutwetengyesa kworekana rukundo okukira obundi bwona. Naitwe twine kutooreza eky’okureeberaho ky’Abakristaayo abaabaire nibatuura omuri Yerusaalemu na Buyudaaya. Bakaba batwire niboorekana rukundo. (Heb. 10:32-34) Kwonka obu entebeekanisa y’obusingye bw’Ekiyudaaya yaabaire eri haihi kuhendera, Abakristaayo bakaba baine kwongyera kworeka rukundo y’eishe-emwe n’obufura.c (Shoma Abaheburaayo 13:1-3.) Naitwe nikyo turaabe twine kukora omu kubonabona kwingi.
15. Ahabw’enki Abakristaayo Abaheburaayo baabaire baine kworekana rukundo y’eishe-emwe n’obufura bwanyima y’okuhunga?
15 Eihe ry’Abarooma ku ryayehinguririize Yerusaalemu reero rikagarukayo kitaraariire, Abakristaayo bakahunga ahonaaho baine ebintu bikye. (Mat. 24:17, 18) N’ahabw’ekyo obu baabaire nibahungira omu nshozi bakaba baine kuhwerahwerana kubaasa kumanyiira omwanya musya. Hatariho okubangaanisa, hakaba hariho baingi abaabaire “bashemereire kuhwerwa,” kandi ekyo kikaha Abakristaayo abo omugisha gw’okworekana rukundo y’eishe-emwe, n’obufura barikushagika bataahi baabo, kandi bakabagana nabo ebi baine.—Tit. 3:14.
16. Nitubaasa kworeka tuta rukundo ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe abarikwenda obuhwezi bwaitu? (Reeba n’ekishushani.)
16 Eky’okwega: Rukundo neetuhiga kuhwera ab’eishe-emwe bagyenzi baitu baaba nibeetenga obuhwezi. Abaheereza ba Yehova babaasize kuhwera ab’eishe-emwe bagyenzi baabo abarikuhikwaho entaro n’ebihikiirizi, barikubahwera omu by’omubiri, n’eby’omwoyo. Munyaanyazi-itwe omwe omuri Ukraine owaatsigireho eka ye ahabw’orutaro akagira ati: “Tukareeba oku Yehova yaatwebembeire n’oku yaatuhaire obuhwezi kurabira omu b’eishe-emwe bagyenzi baitu. Bakatwakiira omu maka gaabo kandi baatuhwera, omuri Ukraine, Hungary, na hati omuri Germany.” Twaba efura aha b’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe kandi tukafayo aha byetengo byabo, Yehova naaba naatukoresa kubahwera.—Enf. 19:17; 2 Kor. 1:3, 4.
Twine kuhwera Abakristaayo empungi (Reeba akacweka 16)
17 Ahabw’enki twine kuteeraho kugira rukundo y’eishe-emwe n’okuba efura?
17 Hatariho kubangaanisa nikiija kutwetengyesa kwongyera kuhwerahwerana omu biro by’omumaisho. (Hab. 3:16-18) Hati, Yehova ariyo naatutendeka kugira rukundo y’eishe-emwe n’okuba efura, ahakuba emitwarize egyo neija kuba neeyetengyesa munonga omu bwire obwo.
EKIRAABEHO OMU BIRO BY’OMUMAISHO
18. Nitubaasa kutooreza tuta Abakristaayo abaahungire omuri Yerusaalemu?
18 Ebyafaayo nibyoreka ngu Abakristaayo abaahungiire omu nshozi bakahonokaho obu Yerusaalemu yaacwekyerezibwa. N’obu baraabe baatsigireho Yerusaalemu, Yehova tarabatsigireho. Kandi shi omu bunaku obu? Titurikumanya byona ebiraabeho omu biro by’omumaisho. Kwonka Yesu akaturabura ngu tugume tweteekateekire. (Luk. 12:40) Twine n’obuhabuzi oburi omu baruha ei Paulo yaahandiikiire Abaheburaayo oburikutugasira omu bunaku obu. Kandi, Yehova naatuhamiza ngu tarikwija kututsigaho. (Heb. 13:5, 6) Ka tugumizemu nitusherura orurembo oruraagumeho nibwo Bukama bwa Ruhanga. Twakora tutyo nitwija kwesiimira emigisha etarikuhwaho ei buraareete.—Mat. 25:34.
EKYESHONGORO 157 Nihaija Kubaho Obusingye!
a Omu bwire bwa Baibuli, orurembo rukaba rutegyekwa omugabe. N’ahabw’ekyo orurembo nk’oru rukaba nirubaasa kwetwa obukama nari obugabe.—Kut. 14:2.
b Eki kikabaho omuri 67 Y.A.K., bwanyima y’obwire bukye Abakristaayo baherize kuhunga omuri Yerusaalemu na Buyudaaya.
c ‘Rukundo y’eishe-emwe’ neeshushana na rukundo ehami ei twiniire abu turikuzaarwa nabo. Niyo Paulo yaabaire naamanyisa ei twine kugirira ab’eishe-emwe omu kibiina.