NKHANI YAKUPFUNZA 49
NYIMBO 44 Mpembo wa Munthu Wakutsautsika
Bukhu la Djobi Lingakuthandizeni Pomwe Mukupereka Malango
“Tsapano, imwe a Djobi, ndaphata minyendo, tetekerani mafala yangu.” — DJOBI 33:1.
CAKULINGA CA NKHANIYI
Mu nkhani ino, tiniwona momwe bukhu la Djobi lingatithandizire kuti timbapereke malango yabwino.
1-2. Thangwe ranyi bzikhali lini bzakupusa kwa axamwali atatu wa Djobi na Eliu kutsangalaza Djobiyo?
POMWE Djobi adaluza cuma cace centse, wanthu azinji wa komwe iye akhakhala adabva bzomwe bzidamucitikirabzo. Pomwe axamwali atatu wa Djobiyo omwe akhali Elifazi, Bilidadi na Zofari adabva bzomwe bzikhadamucitikirabzo, iwo adayenda ku dziko la Uzi kuti akamutsangalaze. Pomwe iwo adawona bzomwe bzikhadacitikira Djobi adadabwa kwene-kwene.
2 Djobi akhabonera kwene-kwene thangwe ra akhadaluza bzinthu bzizinji bzomwe bzikhali bzakufunika kwa iye. Ng’ombe zizinji zomwe iye akhanazo, ngamira zace na mabira yace bzidaphedwa ayai kubedwa. Azinji mwa anyabasa wace adafa. Ndipo wana wace wentse adagweredwa na nyumba acifa. Kuthumizira bzimwebzi, Djobi adaduwala kwene-kwene. Thupi lace lentse likhana mapute ndipo iye akhabva kuwawa kwene-kwene. Pomwe Bilidadi, Elifazi na Zofari adafikira Djobi, iye akhadakhala pa dotha ndipo akhadasunama kwene-kwene. N’ciyani comwe iwo adacita pomwe adawona bzimwebzo? Iwo adakhala pafupi na Djobi kwa ntsiku 7, tsono pa nthawe imweyi iwo alibe kulewa cinthu ciri-centse napo kuti akhawona Djobiyo akhabonera. (Djobi 2:12, 13) Mwamuna munango wacitswaka wakucemeredwa Eliu adayendambo kukawona Djobi ndipo adakhala pafupi na amunawo. Pakumalizira pace, Djobi adayamba kuwona kuti kufa kuli bwino acilewa kuti bzingadakhala bwino angadasaya kubadwa. (Djobi 3:1-3, 11) Kulewa cadidi, Djobi akhafunikira thandizo ndipo bzimwebzi bzingadakhala bzakunesa kwa axamwali wace wale! Thangwe ranyi? Thangwe bzomwe amuna amwewa angadalewa bzingadalatiza penu akhalidi axamwali wacadidi wa Djobi na penu akhacitadi naye thupo. Mbatiwoneni bzomwe iwo adacita.
3. Kodi tin’cezerana ciyani tsapano?
3 Yahova adacitisa kuti Mozeji anembe bzomwe axamwali atatu wa Djobi na Eliu adalewa na kucita. Imwepo mun’kwanisa kuwona kuti bzomwe Eliu adalewa ni bzomwe Yahova akhafuna kuti iye alewe. Tsono Elifazi adalewa bzinthu bzinango bzomwe bzikuwoneka kuti adacita kuuzidwa na bziwanda kuti alewe. (Djobi 4:12-16; 33:24, 25) Ndipopa mu bukhu la Djobi ifepano timbakwanisa kugumana malango yabwino na malango yanango yomwe njabwino lini. Phindu libodzi lomwe tingaligumane mu bukhu la Djobi ni momwe iro lingatithandizire tikakhala tikufuna kupereka malango. Cakuyamba, tin’cezerana ciratizo cakuipa ca axamwali atatu wa Djobi. Patsogolo pace, tin’dzacezerana ciratizo cabwino ca Eliu. Pa nfundo iri-yentse, tiniwona momwe Ajirayeri angadagumanira phindu na bukhu la Djobi na momwe ifepanombo tingagumanirembo phindu ntsiku zino.
MOMWE AXAMWALI ATATU WA DJOBI ADAMUPASIRA MALANGO
4. Thangwe ranyi axamwali atatu wa Djobi alibe kukwanisa kutsangalaza Djobiyo? (Onanimbo cithunzi-thunzi.)
4 Bibliya limbalewa kuti axamwali atatu wa Djobi “adabwera kudzamutsangalaza” thangwe ra bzinthu bzentse bzakuipa bzomwe bzikhadamucitikira. (Djobi 2:11) Tsono iwo alibe kukwanisa kumutsangalaza. Thangwe ranyi? Iwo alibe kucita bzimwebzo pa mathangwe matatu. Lakuyamba iwo alibe kutoma kuima kuti atetekere Djobiyo na kuyezera kubvesesa momwe bzinthu bzikhaliri pa moyo wace. M’mbuto mwace, iwo adakumbuka kuti Djobi akhalangidwa thangwe ra pikado zomwe iye akhadacita.a (Djobi 4:7; 11:14) Laciwiri, mbali ikulu ya bzomwe iwo adauza Djobi bziribe kumuthandiza napo kuti bzikhawoneka ninga bza nzeru. (Djobi 13:12) Iwo adalewambo bzinthu bzomwe Djobi alibe kukomedwa nabzo bzomwe bzidamucitisa kuti asuname. Mwa ciratizo, kawiri kentse Bilidadi adalewa kuti Djobi akhalewalewa kwene-kwene. (Djobi 8:2; 18:2) Ndipo nthawe zinango bzomwe amuna amwewa akhalewa bzikhali bzakuipiratu kwene-kwene. Mwa ciratizo, Zofari adandendemezera Djobi na munthu “wakupusa.” (Djobi 11:12) Lacitatu, napo kuti iwo alibe kulewalewa mwakukuwa, bzomwe iwo adalewa na momwe adalewalewera bzidacitisa kuti Djobi abzipase mulandu na kuwona kuti akhafunidwa lini. (Djobi 15:7-11) Amuna amwewa adayezera kucitisa kuti Djobi awone ninga kuti akhadacita pikado ndipo alibe kumutsangalaza ne kulimbisa cikhulupiro cace.
Pomwe imwepo mukupasa malango munthu lekani kucitisa kuti iye akuwoneni ninga wabwino kuposa iye. Cakulinga canu cin’funika kukhala cakumuthandiza (Onani ndime 4)
5. N’ciyani comwe cidacitika pomwe axamwali atatu wa Djobi adamala kumupasa malango?
5 Pomwe Elifazi, Bilidadi na Zofari adamala kulewalewa, Djobi bzidamuwawa kwene-kwene kuposa momwe akhaliri pakuyamba. (Djobi 19:2) Imwepo mungakwanise kubvesesa kuti thangwe ranyi Djobi adalewa kuti akhali wakulungama. Mafala yomwe iwo adamuuzayo yadamucitisa kuti aleke kukumbuka bwino acilewalewambo mwakusaya kukumbuka bwino. (Djobi 6:3, 26) Bzomwe Djobi na axamwali wace atatu adalewa bzikhabverana lini na momwe Yahova ambakumbukira ndipo iwo alibe kucita bzinthu mwa ntsisi na Djobi. Bzimwebzi bzidacitisa kuti Sathani awaphatise basa kuti awofokese Djobi. (Djobi 2:4, 6) Kodi nkhani imweyi ingadathandiza tani Ajirayeri m’mbuyomu ndipo ingatithandizembo tani ntsiku zino?
6. Kodi n’ciyani comwe akulu wa ku Jirayeri angadapfunza na ciratizo cakuipa ca axamwali wa Djobi?
6 Momwe Ajirayeri angadagumanira phindu. Pomwe Yahova adapasa malamulo Ajirayeri, iye adasankhula akulu omwe angadzatonga wanthu wacewo aciwathandiza kuphatisa basa malamuloyo. (Deuteronomiyo 1:15-18; 27:1) Amuna amwewa akhafunika kutetekera mwatceru pomwe akanati kupereka malango ayai kutonga wanthu. (2 Nkhani 19:6) Iwo akhafunikirambo kucita mibvunzo m’mbuto mwakukumbuka kuti akhaidziwa kale nkhani yentse. (Deuteronomiyo 19:18) Ndipo iwo akhafunikirambo kulewalewa mu njira yabwino na wale omwe akhanyang’ana thandizo. Thangwe ranyi? Thangwe kulewalewa mwaukali kungacitise kuti munthu aleke kufotokoza momwe akubvera. (Ekisodo 22:22-24) Zimwezi ni nfundo zinango zomwe akulu wa ku Jirayeri angadapfunza na nkhani ya Djobi.
7. Kuthumizira pa akulu wa ku Jirayeri, mbani winango omwe angadapereka malango, ndipo n’ciyani comwe iwo angadapfunza na nkhani ya Djobi? (Mimwani 27:9)
7 Ni akulu lini okha wa ku Jirayeri omwe akhafunika kupereka malango. Mjirayeri ali-wentse angadathandiza xamwali wace kukhala pa uxamwali bwakulimba na Yahova. Ndipo munthu ali-wentse angadapasa malango xamwali wace omwe angadacita cinthu cakuphonyeka. (Salimo 141:5) Axamwali wacadidi mbakukonzeka kuthandizana mwa njira imweyi. (Werengani Mimwani 27:9.) Bzingadakhala kuti Ajirayeri adakumbukira momwe axamwali wa Djobi adalewalewera na Djobiyo, iwo angadapfunza bzomwe angadafunikira lini kulewa na bzomwe angadacita pomwe akupereka malango.
8. Kodi n’ciyani comwe tin’funika kutcenkha pomwe tikupereka malango? (Onanimbo bzithunzi-thunzi.)
8 Momwe tingagumanire phindu. Ninga Akristau, tin’funika kuthandiza abale na mpfumakazi zathu pomwe akugumana na mabvuto. Tsono kuti bzimwebzi bzikwanisike tin’funika kutcenkha bzomwe axamwali atatu wa Djobi adacita. Cakuyamba, tin’funika kubvesesa nkhani yentse pomwe tikanati kupereka malango. Caciwiri, malango yathu yan’funika kucokera m’cadidi cakucokera m’Fala la Mulungu m’mbuto mwa kulewa nzeru zathu ninga momwe Elifazi adacitira kazinji kentse. (Djobi 4:8; 5:3, 27) Cacitatu, tin’funika kutcenkha kulewa bzinthu bzakusaya kuthemera ayai bzakuipa. Kumbukirani kuti bzinthu bzinango bzomwe Elifazi na axamwali wace adalewa bzikhali bzacadidi; mwakuti patsogolo pace mpostolo Paulo adalewambo mafala manango yomwe Elifazi adalewa. (Ndendemezerani Djobi 5:13 na 1 Akolinto 3:19.) Tsono mbali ikulu yomwe iwo adalewa pakulewa bza Mulungu ikhali lini yacadidi ndipo iwo adasunamisa Djobi. Na tenepo, Yahova adalewa kuti iwo alibe kulewa bzacadidi. (Djobi 42:7, 8) Pomwe tikupereka malango kwa winango tin’funika kukhala na citsimikizo cakuti bzomwe tikulewabzo bzireke kucitisa kuti Yahova awoneke ninga wakunesa ayai kucitisa atumiki wace kubzibva ninga kuti angafunidwe lini na Yahovayo. Tsapano mbatiwoneni bzomwe tingapfunze na ciratizo ca Eliu.
Pomwe mukupereka malango, (1) yezerani kubvesesa momwe munthuyo akubvera, (2) phatisani basa Fala la Mulungu na (3) khalani wakudeka mtima (Onani ndime 8)
MOMWE ELIU ADAPASIRA MALANGO DJOBI
9. Fotokozani kuti thangwe ranyi Djobi akhafunikira thandizo pambuyo pa axamwali wace atatu wale kunyamala na momwe Yahova adamuthandizira.
9 Djobi na axamwali wace atatu wale adanesana kwa nthawe itali. Iwo adalewalewa kwene-kwene mwakuti mafala yawo yadakwana makapitulo 28 ya m’Bibliya. Ndipo bzizinji bzomwe iwo adalewa bzidalatiza kuti akhana ukali kwene-kwene. Tingakwanise kubvesesa kuti thangwe ranyi Djobi akhapitiriza kukhala adasunama! Iye akhafunikira kutsangalazidwa na kuthandizidwa. Kodi Yahova adathandiza tani Djobi? Iye adaphatisa basa Eliu kuti amupase malango. Thangwe ranyi Eliu alibe kulewalewa pomwe amuna wale akhalewalewa? Iye adalewa kuti: “Inepano ndine mwana ndipo imwepo ndimwe akulu. Ndipopa ndiribe kulewalewa thangwe nimbakulemekezani.” (Djobi 32:6, 7) Eliu akhadziwa kuti kazinji-kazinji acikulire mbanzeru thangwe rakuti adakhala na moyo kwa magole mazinji ndipo adagumana na bzinthu bzizinji pa moyo wawo kuposa maswaka. Tsono pambuyo pa kutetekera Djobi pabodzi na axamwali wace wale mwakupirira, Eliu alibe kukwanisa kupitiriza kukhala adanyamala. Iye adati: “Ni magole lini yokha yomwe yambacitisa kuti munthu akhale wanzeru, ndipo mbaacikulire lini okha omwe ambadziwa bzinthu bzomwe mpsakuthemera.” (Djobi 32:9) N’ciyani comwe Eliu adalewa patsogolo pace ndipo iye adalewa tani bzimwebzo?
10. Kodi n’ciyani comwe Eliu adacita pomwe akhanati kupasa malango Djobi? (Djobi 33:6, 7)
10 Pomwe Eliu akhanati kulewalewa na Djobi, iye akhafuna kuti Djobiyo akhale wakugwa mpfuwa acikhala wakukonzeka kutetekera bzomwe iye akhafuna kumuuza. N’ciyani comwe iye adacita? Cakuyamba, iye adakhala wakugwa mpfuwa pomwe akhanati kulewalewa na Djobi. Iye akhafunika kucita bzimwebzo thangwe Bibliya limbalewa kuti pakuyamba iye akhadakalipa. (Djobi 32:2-5) Bzimwebzi bzidacitisa kuti Eliu aleke kulewalewa na Djobi mu njira yakuipa. M’mbuto mwace, iye adakhala wakubzicepesa ndipo adalewalewa na Djobi ninga xamwali wacadidi. Iye adauza Djobi kuti: “Kwa Mulungu wacadidi inepano ndiri ninga imwepo.” (Werengani Djobi 33:6, 7.) Na tenepo, Eliu adamutsimikizira Djobi kuti akhadamutetekera mwatceru. Pomwe akhanati kupasa malango Djobi, iye adabwerezera nfundo zinango zomwe Djobiyo akhadalewa. (Djobi 32:11; 33:8-11) Ndipo iye adadzacita pomwe bzibodzi-bodzibzo pomwe adapasa malango Djobi pa nthawe inango. — Djobi 34:5, 6, 9; 35:1-4.
11. Kodi Eliu adapasa tani malango Djobi? (Djobi 33:1)
11 Pomwe Eliu adapasa malango Djobi, iye alibe kumucitisa kubzibva kuti akhalibe na basalo, m’mbuto mwace iye adalatiza kuti akhalemekeza mwamuna wakukhulupirika ule. Mwa ciratizo, pomwe Eliu akhalewalewa na Djobi, iye akhaphatisa basa dzina lace bzomwe ni bzinthu bzomwe amuna atatu wale alibe kucita. (Werengani Djobi 33:1.) Bzikuwoneka kuti Eliu adakumbukira momwe akhafunika kulewalewera pomwe Djobi na axamwali wace atatu wale akhalewalewa. Na tenepo, Eliu adapasa mwayi Djobi wakulewalewa pomwe iye akhamupasa malango. (Djobi 32:4; 33:32) Eliu adamulatizambo Djobi kuti thangwe ranyi mafala yanango yomwe iye akhadalewa yakhali lini yabwino ndipo mwakudeka mtima adamukumbusa bza nzeru, mphanvu, cirungamo na lufoyi lacadidi la Yahova. (Djobi 36:18, 21-26; 37:23, 24) Malango yabwino ya Eliu yadathandiza Djobi kuti akhale wakukonzeka kubva pomwe malango yanango yakucokera kwa Yahova. (Djobi 38:1-3) Kodi ciratizo ca Eliu cingadathandiza tani Ajirayeri ndipo cingatithandizembo tani ntsiku zino?
12. Kodi Yahova adaphatisa tani basa aprofeta kuti athandize wanthu wace, ndipo Ajirayeri angadagumana tani phindu na ciratizo cabwino ca Eliu?
12 Momwe Ajirayeri angadagumanira phindu. Kazinji-kazinji, Yahova adaphatisa basa aprofeta kuti apfunzise na kupasa malango Ajirayeri. Mwa ciratizo, mu nthawe za Atongi, Yahova adaphatisa basa mprofeta wacikazi Debora kuti apereke malango kwa wanthu wace. Yahova adaphatisambo basa Samuyeli napo akhali tswaka kuti apfunzise Ajirayeri. (Atongi 4:4-7; 5:7; 1 Samuyeli 3:19, 20) Mu nthawe za amambo, Yahova adaphatisa basa aprofeta wakusiyana-siyana kuti athandize Ajirayeri kupitiriza kumunamata mu njira yakuthemera. Ndipo pomwe wanthuwo akhambamubvera lini iye akhambatumiza aprofeta kuti akawapase malango. (2 Samuyeli 12:1-4; Mabasa 3:24) Ciratizo cabwino ca Eliu comwe cidanembedwa m’bukhu la Djobi cingadathandiza amuna na akazi wakukhulupirika kudziwa bzomwe angadalewa pomwe akupasa malango winango na momwe angadacitira bzimwebzo mu njira yabwino.
13. Kodi Akristau ntsiku zino angalimbikise tani abale na mpfumakazi?
13 Momwe tingagumanire phindu. Ninga Akristau, ifepano timbadziwisambo kufuna kwa Mulungu tikambaphatisa basa Fala lace Bibliya. Njira inango yomwe tingacitire bzimwebzo ndiyo kuphatisa basa mafala yomwe yangalimbikise na kutsangalaza abale na mpfumakazi zathu. (1 Akolinto 14:3) Akulu wa gwere nthawe zentse an’funika kucita mphole kuti “ambalewelewe mu njira yakudeka mtima na yalufoyi” napo pa nthawe yomwe munthu adakalipa ayai alewa bzinthu bzomwe akhafunikira lini kubzilewa. — 1 Atesalonika 5:14; Djobi 6:3.
14-15. Fotokozani momwe mkulu wa gwere angatewezerere Eliu pomwe akupereka malango.
14 Kumbukirani bza ciratizoci. Mkulu munango wa gwere adziwa kuti mpfumakazi inango ya m’gwere mwace idasunama. Mkuluyo pabodzi na m’bale munango wayenda kumui kwace kuti akailimbikise. Pomwe ayamba kucezerana na mpfumakaziyo, iyo yayamba kulewa makumbukidwe yakuphonyeka. Iyo ikufotokoza kuti napo kuti imbayenda ku mitsonkhano na kuyenda mu upalizi imbakhala lini yakukondwa. N’ciyani comwe mkulu wa gwereyo an’dzacita?
15 Cakuyamba, iye an’dzayamba kubvesesa bwino-bwino bzomwe bzikucitikira mpfumakaziyo. Kuti iye akwanise kucita bzimwebzo an’dzafunikira kuitetekera mwatceru. Pinango mpfumakaziyo ikupenukira penu Mulungu ambaifunadi. Ayai pinango iyo ingakhale ikucita thupo kwene-kwene na bzinthu bza ntsiku na ntsiku. (Luka 21:34) Caciwiri, mkulu wa gwereyo an’dzanyang’anambo mipata kuti atende mpfumakaziyo. Mwa ciratizo, iye angaitende thangwe ra kugumanika pa mitsonkhano na mu upalizi napo kuti ni nthawe lini zentse zomwe bzimbakhala bzakupusa kwa iye. Ndipo cacitatu, m’baleyo akakwanisa kubvesesa bzomwe bzikucitisa kuti mpfumakaziyo isuname, iye an’dzaphatisa basa Bibliya kuti aitsimikizire kuti Yahova ambaifuna. — Agalatiya 2:20.
PITIRIZANI KUGUMANA PHINDU NA BUKHU LA DJOBI
16. Kodi tingapitirize tani kugumana phindu na bukhu la Djobi?
16 Bzikuwonekeratu padeca kuti tingapfunze bzinthu bzizinji na bukhu la Djobi! Ninga momwe tidawonera mu nkhani idapitayi, bukhu limweri limbandotipfunzisa lini kuti n’thangwe ranyi Mulungu ambalekerera kubonera koma limbatipfunzisambo momwe tingapiririre. Ninga momwe tawonera mu nkhani ino, tingapfunze kupereka malango yabwino mwa kuleka kutewezera bziratizo bza axamwali atatu wa Djobi, koma mwakutewezera ciratizo cabwino ca Eliu. Pinango imwepo mungawone pomwe nfundo zabwino zomwe mwapfunza m’bukhu la Djobi pomwe mukanati kupasa malango munthu. Penu imwepo mulibe kuliwerenga tsapanoli bukhu la Djobi, pinango bzingakhale bwino kuliwerenga pomwe. Imwepo mun’dzagumana nfundo zakufunika kwene-kwene m’bukhu limweri.
NYIMBO 125 ‘An’kondwa ni Wanthu wa Nsisi’
a Bzikuwoneka kuti ni ciwanda comwe cidayezera kucitisa Elifazi kulewa kuti Yahova ambawona lini wanthu ninga wakulungama nakuti palibe munthu omwe angakondwese Mulungu. Elifazi adakhulupira makumbukidwe yakuphonyeka yale. Na tenepo, nthawe yentse pomwe akhambalewalewa na Djobi akhambabwerezera mafala yakuphonyekayo. — Djobi 4:17; 15:15, 16; 22:2.