NKHANI YAKUPFUNZA 48
NYIMBO 129 Ifepano Tin’dzapitiriza Kupirira
Bukhu la Djobi Lingakuthandizeni Pomwe Mukugumana na Mabvuto
“Cadidi, Mulungu ambacita lini bzinthu bzakuipa.”— DJOBI 34:12.
CAKULINGA CA NKHANIYI
Bzomwe tingapfunze na bukhu la Djobi pakulewa bza thangwe lomwe limbacitisa Mulungu kulekerera kubonera na momwe tingapiririre tikakhala tikubonera.
1-2. Thangwe ranyi bukhu la Djobi ndakufunika kwene-kwene?
KODI imwepo mwawerenga bukhu la Djobi tsapanopali? Bukhuli lidanembedwa m’magole 3500 m’mbuyomu. Napo bziri tenepo, wanthu azinji akadapitiriza kuliwona ninga bukhu labwino kwene-kwene. Wanthu azinji ambatumbiza munembi wa bukhuli thangwe iye adaphatisa basa mafala yakupusa kubvesesa, yakudeka na yamphanvu. Napo kuti Mozeji ndiye omwe adanemba bukhuli, tsono Mwenekaciro ni Yahova. — 2 Timotio 3:16.
2 Bukhu la Djobi ndakufunika kwene-kwene m’Bibliya. Thangwe ranyi? Thangwe limbatithandiza kubvesesa kuti anjo na wanthu an’funika kusankhula kutumikira Yahova thangwe ra kumufuna na kufunambo kucenesa dzina lace. Ndipo limbatipfunzisambo bza makhalidwe yabwino ya Yahova ninga lufoyi, nzeru, cirungamo na mphanvu. Bukhu la Djobi limbalewa kazinji kentse kuti Yahova “ngwa Mphanvu-zentse.” Iro limbalewambo kuti n’thangwe ranyi Mulungu ambalekerera kubonera ndipo limbatawirambo mibvunzo inango yakufunika yomwe wanthu anayo.
3. Kodi bukhu la Djobi limbatithandiza tani?
3 Ninga momwe phiri lingatithandizire kuwona bwino-bwino bzinthu bzomwe bziri mphepete mwathu, bukhu la Djobi limbatithandiza kuwona mabvuto yathu ninga momwe Yahova ambayawonera. Mbatiwoneni momwe bukhu la Djobi lingatithandizire pomwe tikugumana na mabvuto. Tin’pfunza momwe nkhani ya Djobi ingadathandizira Ajirayeri na momwe ingatithandizirembo ntsiku zino. Ndipo tin’pfunzambo momwe tingaphatisire basa nkhani ya m’Bibliya imweyi kuti tithandize winango.
MULUNGU ADALEKERERA KUTI DJOBI ABONERE
4. Kodi Djobi akhadasiyana tani na Ajirayeri omwe akhali ku Edjipito?
4 Djobi akhakhala mu dziko linango lakucemeredwa Uzi pa nthawe yomwe Ajirayeri akhali ku ukapolo ku Edjipito. Bzikuwoneka kuti dziko limweri likhali pafupi na ku Arábia. Mwakusiyana na Ajirayeri omwe akhadayamba kunamata bzifanikiso ku Edjipito, Djobi adatumikira Yahova mwakukhulupirika. (Djoswa 24:14; Ezekiyeli 20:8) Pakulewa bza Djobi, Yahova adalewa kuti: “Palibe munango wakundendemerana naye pa dziko la pantsi.”a (Djobi 1:8) Djobi akhadadala kwene-kwene ndipo akhalemekezedwambo kwene-kwene m’dziko limwelire. (Djobi 1:3) Kulewa cadidi, Sathani adakalipa kwene-kwene pakuwona mwamuna umweyu omwe wanthu azinji akhamudziwa na kumulemekeza akutumikira Yahova mwakukhulupirika!
5. Thangwe ranyi Yahova adalekerera kuti Djobi abonere? (Djobi 1:20-22; 2:9, 10)
5 Sathani adalewa kuti Djobi angadabonera angadasiya kutumikira Yahova. (Djobi 1:7-11; 2:2-5) Yahova akhafuna kwene-kwene Djobi. Tsono iye adalekerera kuti Sathani alatize penu bzomwe adalewa pakulewa bza Djobi bzikhali bzacadidi ayai ne. (Djobi 1:12-19; 2:6-8) Sathani adacitisa kuti bzifuwo bza Djobi bzitengedwe, adapha wana wace 10 ndipo adacitisambo kuti Djobiyo aduwale mapute thupi lentse. Napo kuti Sathani adaboneresa kwene-kwene Djobi, Djobiyo adapitiriza kutumikira Yahova mwakukhulupirika. (Werengani Djobi 1:20-22; 2:9, 10.) Na kupita kwa nthawe, Yahova adapoza Djobi, adamupasa cuma cizinji, adamupasa pomwe wana 10 ndipo wanthu adayamba pomwe kumulemekeza. Yahova adasimbambo Djobi mwa kumupasa moyo utali. Djobi adakhala na moyo kwa magole yakukwana 140, ndipopa iye adawona azukulu wace na wana wa azukulu wacewo. (Djobi 42:10-13, 16) Kodi nkhani imweyi idathandiza tani atumiki wa Yahova m’mbuyomu ndipo ingatithandizembo tani ntsiku zino?
6. Kodi nkhani ya Djobi ingadathandizambo tani Ajirayeri? (Onanimbo cithunzi-thunzi.)
6 Momwe Ajirayeri angadagumanira phindu. Ajirayeri adabonera kwene-kwene ku Edjipito. Mwa ciratizo, Djoswa na Kalebe adamala magole mazinji ninga akapolo. Ndipo iwo adakhala mu dambo kwa magole 40 thangwe rakuti Ajirayeri winango alibe kubvera Yahova. Na tenepo, nkhani ya Djobi ingadadzalimbikisa Ajirayeri winango omwe angadadzakhala na moyo patsogolo pace. Iwo angadabvesesa kuti Sathani ndiye omwe ambacitisa kuti tibonere sikuti Mulungu. Iwo angadabvesesambo kuti n’thangwe ranyi Mulungu ambalekerera kuti wanthu abonere nakuti iye ambafuna wale omwe ambapitiriza kukhala wakukhulupirika kwa iye napo kuti bzingakhale bzakunesa ndipo ambawasimba.
Ajirayeri omwe adakhala pa ukapolo ku Edjipito kwa magole mazinji, na kupita kwa nthawe angadadzapfunza bza Djobi. Ciratizo cace cingadawathandiza (Onani ndime 6)
7-8. Kodi bukhu la Djobi lingathandize tani wale omwe akugumana na mabvuto? Fotokozani ciratizo.
7 Momwe tingagumanire phindu. Bzakupasa ntsisi mpsakuti wanthu azinji ntsiku zino asiya kukhulupira Mulungu thangwe rakuti ambakwanisa lini kubvesesa kuti n’thangwe ranyi bzinthu bzakuipa bzimbacitikira wanthu wabwino. Mbatiwoneni bzomwe bzidacitikira mkazi munango wakucemeredwa Hazelb omwe ambakhala ku Ruanda. Pomwe iye akhali mwana akhakhulupira Mulungu. Tsono bzinthu bzidacinja pa moyo wace. Abereki wace adalambana, mai wace adalowodwa na mwamuna munango ndipo iye adaboneresa Hazel. Na kupita kwa nthawe, mwamuna munango adadzamupswitha. Hazel akhambayenda ku gereja, tsono akhambatsangalazidwa lini ku gerejako. Na kupita kwa nthawe, Hazel adadzapemba kwa Mulungu ndipo mu mpembomo iye adalewa kuti: “Mulungu, inepano ndidapemba kwa imwepo. Ndayezera kucita bzabwino, tsono imwepo mwandibwezera bzakuipa pa bzabwino bzomwe ndikhacita. Tsapano inepano ndikukusiyani ndipo ndikufuna kucita bzomwe bzin’ndikondwesa.” Ninga Hazel, wanthu azinji ambabva magunkha pakulewa bza Mulungu ndipo ambakhulupira kuti ndiye omwe ambacitisa kuti abonere. Timbasunama kwene-kwene thangwe rakuti iwo ambadziwa lini cadidi pakulewa bza Mulungu ndipo tikufunisisa kuwathandiza!
8 Mu bukhu la Djobi, ifepano tapfunza kuti ni Mulungu lini omwe ambacitisa kuti tibonere koma ni Sathani! Ndipo tapfunzambo kuti wanthu akakhala akubonera tin’funika lini kukumbuka kuti bzimwebzi bzikuwacitikira thangwe rakuti adacita cinthu cinango cakuphonyeka. Bzinembo bzimbatiuza kuti “nthawe ya matsoka na bzinthu bzakusaya kudikhiririka” bzingacitikire munthu ali-wentse na pa nthawe iri-yentse. (Mpalizi 9:11; Djobi 4:1, 8) Ndipo tapfunzambo kuti tikapitiriza kutumikira Yahova mwakukhulupirika pa nthawe zakunesa, tin’dzamupasa mpata wakulatiza kuti Sathani ngwakunama. (Djobi 2:3; Mimwani 27:11) Timbatenda thangwe ra kupfunza bzinthu bzimwebzi m’Bibliya ndipo tsapano ifepano timbadziwa thangwe lomwe limbacitisa kuti ifepano na wanthu winango tibonere. Na kupita kwa nthawe, Hazel adadzapfunza Bibliya na Mboni za Yahova ndipo adadzabvesesa kuti ni Mulungu lini omwe akhacitisa kuti iye abonere. Iye adati: “Ndidapemba pomwe kwa Mulungu na mtima wangu wentse. Inepano ndidamuuza Yahova kuti napo ndikhadalewa kuti ningadasiya kumunamata ndibzo lini bzomwe ndikhafuna kucita. Inepano ndidalewa mafala yamweyale thangwe rakuti ndikhamudziwa lini bwino-bwino Mulunguyo. Tsapano ndikubvesesa kuti Yahova ambandifuna. Inepano ndine wakukondwa kwene-kwene.” Timbatenda kwene-kwene thangwe ra kudziwa kuti n’thangwe ranyi Mulungu ambalekerera kuti tibonere! Tsapano mbatiwoneni momwe nkhani ya Djobi ingatithandizire tikakhala tikugumana na mabvuto.
MOMWE NKHANI YA DJOBI IMBATITHANDIZIRA KUPIRIRA
9. Kodi n’ciyani comwe Djobi adacita pomwe akhabonera? (Tiyago 5:11)
9 Yezerani kukumbukira Djobi adakhala yekha padotha, thupi lace lentse lidadzala na mapute ndipo akubva kuwawa. Thupi lace likhadadzongeka kwene-kwene ndipo akhadawonda. Djobi akhalibe mphanvu kuti acite bzizinji. Iye akhambakhala pantsi ndipo akhambakhwenya bzironda bzace na nyaphale. Kazinji-kazinji, iye akhambadandaula thangwe ra kubva kuwawa. Tsono Djobi alibe kundopitiriza kukhala na moyo napo kuti akhabonera koma adapitirizambo kukhala wakukhulupirika kwa Yahova na kumuthemba. (Werengani Tiyago 5:11.) N’ciyani comwe cidathandiza Djobi kupirira?
10. Kodi ni uxamwali buponi bomwe bukhalipo pakati Djobi na Yahova? Fotokozani.
10 Djobi adauza Yahova momwe akhabvera. (Djobi 10:1, 2; 16:20) Pa kapitulo 3, Djobi adalewa momwe akhaliri wakusunama thangwe ra bzomwe bzikhamucitikira. Djobi akhakumbuka kuti Yahova ndiye omwe akhacitisa kuti iye agumane na mabvuto. Patsogolo pace, axamwali wace atatu akhalewa mwakubwereza-bwereza kuti Mulungu akhamulanga thangwe ra bzakuphonya bzace. Tsono Djobiyo akhambalewa kuti iye akhali wakukhulupirika. Mafala manango yomwe adalewa yadalatiza kuti iye akhakumbuka kuti akhali wakulungama kuposa Mulungu. (Djobi 10:1-3; 32:1, 2; 35:1, 2) Tsono Djobi akhambalewambo kuti nthawe zentse zomwe iye akhambalewa mafala mwakusaya kukumbuka bwino ni thangwe rakuti iye akhacita nyongo yakufuna kulatiza kuti akhapitiriza kukhala wakukhulupirika. (Djobi 6:3, 26) Patsogolo pace pa kapitulo 31, Djobi akhafuna kuti Mulungu amutawire ndipo amuuze kuti iye akhathemera lini kulangidwa. (Djobi 31:35) Tsono iye akhafunika lini kungingimira kuti Mulungu amuuze kuti n’thangwe ranyi iye akhabonera. Tsapano tikubvesesa kuti Djobi adalewalewa na Yahova mwa njira imweyire ni thangwe rakuti iye akhali pa uxamwali bwakulimba na Yahovayo nakuti akhakhulupira na mtima wentse kuti angadamutonga mu njira yakulungama.
11. Kodi n’ciyani comwe Yahova adacita pomwe Djobi adalewa kuti akhali wakukhulupirika?
11 Na kupita kwa nthawe, Yahova adalewalewa na Djobi kucokera m’cimphepo ndipo adamutawira. Tsono Yahova alibe kumufotokozera kuti n’thangwe ranyi iye akhabonera. Ndipo iye alibe kulanga Djobi thangwe ra kufotokoza momwe akhabvera, thangwe ra kulewa kuti akhali wakukhulupirika ayai thangwe ra kulewa kuti iye akhalibe kucita cinthu ciri-centse cakuphonyeka. M’mbuto mwace, Yahova adapfunzisa Djobi ninga momwe pai angadacitira na mwanace. Ndipo imweyi idakhala njira yabwino kwene-kwene. Bzomwe bzidadzacitika patsogolo mpsakuti Djobi mwakubzicepesa adazindikira kuti iye akhadziwa lini bzinthu bzizinji ndipo adakungula thangwe ra mafala yomwe iye adayalewa mwakusaya kukumbuka bwino. (Djobi 31:6; 40:4, 5; 42:1-6) Kodi nkhani imweyi idathandiza tani wanthu m’mbuyomu ndipo ingatithandizembo tani ntsiku zino?
12. Kodi nkhani ya Djobi ingadathandiza tani na Ajirayeri?
12 Momwe Ajirayeri angadagumanira phindu. Ajirayeri angadapfunza na bzomwe bzidacitikira Djobi. Mbatiwoneni bzomwe bzidacitikira Mozeji. Bziribe kukhala bzakupusa kwa Mozeji kutsogolera mtundu wa Ajirayeri. Kazinji-kazinji Ajirayeriwo akhambabvera lini Yahova ndipo akhambamusunamisa Mozejiyo. Mwakusiyana na Ajirayeri wakupanduka amwewa omwe akhambadandaulira Yahova kazinji kentse, Mozeji akhambapemba kwa Yahova kuti amuthandize pa nthawe zakunesa ninga momwe Djobi adacitira. (Ekisodo 16:6-8; Numero 11:10-14; 14:1-4, 11; 16:41, 49; 17:5) Mozeji akhafunikambo kupirira pomwe iye adatsimulidwa. Mwa ciratizo, pomwe Ajirayeri akhanati kupita mu Dziko Lakupiciridwa, Mozeji adakalipa nawo ndipo adalewalewa mwakusaya kukumbuka bwino. Iye alibe kutumbiza Yahova ninga momwe bzikhafunikira. (Salimo 106:32, 33) Thangwe ra bzimwebzo, Yahova alibe kulekerera kuti Mozeji apite mu Dziko Lakupiciridwa. (Deuteronomiyo 32:50-52) Napo kuti bzimwebzi bzidakhala bzakunesa kwa Mozeji; iye mwakubzicepesa adapfunza na cirango comwe Yahova adamupasa. Nkhani ya Djobi ingadathandizambo Ajirayeri wakukhulupirika omwe adakhala na moyo pambuyo pa nthawe ya Mozeji. Iwo angadakumbukira nkhani ya Djobi ndipo angadamuuza Yahova momwe akhabvera. Tsono akhafunikambo kukumbukira kuti iwo akhali lini wakulungama kuposa Yahova. Iwo angadabvumambo cirango ca Yahova mwakubzicepesa.
13. Kodi bukhu la Djobi lingatithandize tani kupirira? (Ahebereu 10:36)
13 Momwe tingagumanire phindu. Ninga Akristau, ifepano timbafunikirambo kupirira. (Werengani Ahebereu 10:36.) Pinango tingakhale tikuduwala, tina bzakukumbuka bzizinji ayai thupo lakunyanyira ayai tingakhale tikugumana na mabvuto m’banja mwathu. Pinango munthu wa m’banja mwathu ayai xamwali wathu wafa ayai tingakhale tikugumana na mabvuto manango. Ndipo nthawe zinango mafala na bzicito bza wanthu winango bzingacitise kuti bzikhale bzakunesa kupirira. (Mimwani 12:18) Na tenepo, bukhu la Djobi limbatipfunzisa kuti tingafotokozere Yahova momwe tikubvera na citsimikizo cakuti iye an’dzatibva. (1 Juwau 5:14) Yahova an’dzakalipa lini nafe tikamuuza momwe tikubvera napo kuti nthawe zinango tingalewelewe mwakusaya kukumbuka bwino. M’mbuto mwace, Yahova an’dzatipasa mphanvu kuti tipirire. (2 Nkhani 16:9; Tiyago 1:5) Bzikafunikira, iye angatitsimulembo ninga momwe bzidacitikira na Djobi. Bukhu la Djobi limbatipfunzisambo momwe tingapiririre tikatambira malango kucokera m’Fala la Yahova, m’gulu lace ayai axamwali wakukhwima mwauzimu. (Ahebereu 12:5-7) Ninga momwe Djobi adagumanira phindu thangwe ra kubvuma malango mwakubzicepesa, ifepano tin’dzagumanambo phindu tikambabvuma malango yomwe timbapasidwa mwakubzicepesa. (2 Akolinto 13:11) Zimwezi ni nfundo zabwino zomwe tingazipfunze mu bukhu la Djobi! Tsapano mbatiwoneni momwe tingaphatisire basa nkhani ya Djobi kuti tithandize winango.
PHATISANI BASA BUKHU LA DJOBI KUTI MUTHANDIZE WINANGO
14. Kodi ni njira inango iponi yomwe tingaiphatise basa mu utumiki kuti tifotokoze kuti n’thangwe ranyi timbabonera?
14 Kodi imwepo mudagumana kale munthu mu upalizi omwe adakubvunzani kuti thangwe ranyi timbabonera? Kodi imwepo mudamutawira tani? Pinango mudamufotokozera bzomwe Bibliya limbalewa pakulewa bzomwe bzidacitika mu zunde la Edeni. Pinango imwepo mudayamba kumufotokozera kuti Sathani omwe ni anjo wakuipa adauza magunkha banja lakuyamba acilicitisa kupandukira Mulungu. (Genesesi 3:1-6) Ndipo pinango, imwepo mudamuuza kuti pambuyo pa kusaya kubvera kwa Adamu na Eva, dziko lentse lidadzala na mabvuto na infa. (Aroma 5:12) Ndipo pakumalizira pace, pinango mudamuuza kuti Mulungu akupereka nthawe yakukwanira kuti alatize wanthu wentse kuti bzomwe Sathani adalewa mpsakunama ndipo Mulungu akuphatisa basa nthawe imweyi kuti wanthu adziwe kuti Mulunguyo an’dzamalisa kubonera kwentse nakuti iwo angadzakhale na moyo mpaka kale-kale. (Apokalipse 21:3, 4) Imweyi ni njira yabwino yakuthandizira wanthu azinji kubvesesa kuti n’thangwe ranyi wanthu wabwino ambabonera.
15. Kodi tingaphatise tani basa bukhu la Djobi kuti tithandize munthu omwe akufuna kudziwa kuti n’thangwe ranyi timbabonera? (Onanimbo bzithunzi-thunzi.)
15 Njira inango yakufotokozera wanthu kuti n’thangwe ranyi timbabonera ndiyo kuwafotokozera bza Djobi. Imwepo mungayambe na kumutenda munthuyo thangwe ra kucita mbvunzo wakufunikayu. Patsogolo pace, imwepo mungamuuze kuti mwamuna munango wakukhulupirika omwe adabonera kwene-kwene adakhalambo na makumbukidwe mabodzi-bodziya. Ndipo iye akhakumbuka kuti ni Mulungu omwe akhacitisa kuti iye abonere. (Djobi 7:17-21) Munthu omwe mukuceza nayeyo pinango angadabwe thangwe ra kudziwa kuti kale-kale pakhana wanthu omwe akhafunambo kudziwa kuti n’thangwe ranyi timbabonera. Patsogolo pace, imwepo mungamufotokozere kuti pa nkhani imweyi ni Mulungu lini omwe akhacitisa kuti Djobi abonere koma ni Dyabu. Dyabu akhacita bzimwebzi na cakulinga cakufuna kulatiza kuti wanthu ambatumikira Mulungu thangwe ra dyera. Imwepo mungamuuzembo kuti Mulungu ambakhulupira kuti alipo wanthu omwe ana cikhulupiro ndipo alibe dyera. Iye adalekerera kuti iwo alatize kuti Sathani ngwakunama. Pakumalizira, imwepo mungamuuzembo kuti na kupita kwa nthawe, Mulungu adadzasimba Djobi thangwe ra kupitiriza kukhala wakukhulupirika. Na tenepo, tingatsangalaze winango mwa kuwatsimikizira kuti ni Mulungu lini omwe ambacitisa kuti tibonere.
Kodi imwepo mungaphatise tani basa nkhani ya Djobi kuti muthandize winango kudziwa kuti bzinthu bzakuipa bzimbacokera lini kwa Mulungu? (Onani ndime 15)
16. Fotokozani ciratizo comwe cikulatiza momwe bukhu la Djobi lingathandizire munthu omwe akugumana na mabvuto.
16 Onani momwe bukhu la Djobi lidathandizira Mario. Ntsiku inango mu gole la 2021, mpfumakazi inango ikhapalizira mwakuphatisa basa telefoni. Munthu wakuyamba omwe iyo idaligaliri akhali Mario. Iyo idamuwerengera vesi libodzi lomwe limbalatiza kuti Mulungu ambandotetekera lini mipembo yathu koma ambapicirambo kuti an’dzatipasa bzinthu bzabwino kutsogolo. Mpfumakaziyo idabvunza Mario kuti akhaliwona tani vesiro. Na tenepo, Mario adauza mpfumakaziyo kuti iye akhanembera tsamba adzinza wace na kuwauza kuti akhawafuna ndipo patsogolo pace angadabzipha. Iye adalewa kuti: “Inepano nimbakhulupira Mulungu, tsono kumacibese kuno inepano ndikhabzibvunza penu iye akhadandisiya.” Patsogolo pace, mpfumakaziyo idaceza naye bza Djobi na momwe adabonerera. Mario adawona kuti bzikhali bwino kuwerenga bukhu lentse la Djobi. Na tenepo, mpfumakaziyo idamutumizira linki ya Bibliya ya mu jw.org. Kodi n’ciyani cidadzacitika patsogolo pace? Mario adabvuma kupfunza Bibliya ndipo akhafunisisa kupfunza bzizinji bza Mulungu wa lufoyi omwe ambacita naye thupo.
17. Thangwe ranyi imwepo mumbatenda Yahova thangwe ra kuikha nkhani ya Djobi mu Fala lace lakufuliziridwa? (Djobi 34:12)
17 Kulewa cadidi, Fala la Mulungu lina mphanvu yakuthandiza wanthu kuphatanidzambo wale omwe akubonera. (Ahebereu 4:12) Timbatenda kwene-kwene Yahova thangwe ra kuikha nkhani ya Djobi m’Bibliya na kukhalambo na mwayi wa kuwerenga nkhani yace! (Djobi 19:23, 24) Bukhu la Djobi limbatitsimikizira kuti “Mulungu ambacita lini bzinthu bzakuipa.” (Werengani Djobi 34:12.) Limbatipfunzisambo kuti n’thangwe ranyi Mulungu ambalekerera kubonera na momwe tingapiririre. Ndipo limbatithandizambo kutsangalaza wale omwe akubonera. Mu nkhani yomwe ikubwerayi tin’dzawona momwe bukhu la Djobi lingatithandizire pomwe tikupereka malango.
NYIMBO 156 Ndikudikhirira Mwacikhulupiro
a Djobi adakhala na moyo pambuyo pa Zuze kufa na pomwe Mozeji akhanati kutumidwa kuti akatsudzule Ajirayeri ku Edjipito. Na tenepo, maceza yomwe yadacitika pakati pa Yahova na Sathani kuphatanidzambo nthawe yomwe Djobi adagumana na mabvuto pinango bzidacitika pakati pa magole ya 1657 na 1514 pomwe Kristu akhanati kubwera.
b Madzina yanango yacinjidwa.