Ɛbahola Wɔanyia Anyuhɔlɛ Wɔ Kɛzi Ɛkakye Debie La Anu
GYIHOVA NYAMENLE bɔle sonla amelɛ ne mɔɔ ɔkola ɔkakye debie wɔ nwanwane adenle zo. Yeyɛ ye mɔɔ bɛkola bɛtwe nuhua ninyɛne ne bie mɔɔ ninyɛne mɔɔ sonle bolɛ mɔɔ wɔ nu la ɛmminli a. Kɛzi bɛhyehyɛ amelɛ ne la nee Nyamenle bodane mɔɔ se ɔwɔ kɛ alesama tɛnla aze dahuu la yia.—Edw. 139:14; Dwɔn 17:3.
Noko bie a ɛte nganeɛ kɛ ninyɛne mɔɔ ɛfa ɛsie wɔ adwenle nu la dɔɔnwo minli. Ɛhyia nwolɛ na ɛkpondɛ a, ɛnnwu ye. Duzu a ɛbahola wɔayɛ na wɔanyia anyuhɔlɛ wɔ kɛzi ɛkakye debie la anu ɛ?
Maa Ɛ Nye Ɛlie Nwo
Anyelielɛ mɔɔ ɛbanyia wɔ debie nwo la hyia amaa wɔanyia anyuhɔlɛ wɔ kɛzi ɛkakye debie la anu. Saa yɛmaa ɔyɛ yɛ subane kɛ yɛbanlea debie boɛ, yɛahile menli nee ninyɛne mɔɔ ɛlɛkɔ zo wɔ ɛleka mɔɔ yɛde la anwo anyelielɛ a, ɔka yɛ adwenle ne. Akee ɔnrɛyɛ se kɛ yɛ nye balie ninyɛne mɔɔ hyia kpole mɔɔ yɛbagenga anzɛɛ yɛbade la anwo.
Ɔta ɔyɛ se kɛ awie bahakye awie mɔ aluma. Noko kɛ Keleseɛnema la, yɛze kɛ menli nwo hyia—yɛ gɔnwo mɔ Keleseɛnema, menli mɔɔ yɛdi bɛ daselɛ, nee menli gyɛne mɔɔ yɛ nee bɛ bɔ nu yɛ debie wɔ mekɛ mɔɔ yɛlɛdi ninyɛne mɔɔ hyia wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu anwo gyima la. Duzu a baboa yɛ yeamaa yɛahakye menli ɛhye mɔ aluma a? Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo bɔle asafo bie anu menli 26 aluma wɔ mekɛ mɔɔ ɔkɛlɛ bɛ la. Tɛ bɛ aluma mɔɔ ɔbɔle la ala a kile kɛ ɔ nye die bɛ nwo a, emomu ɔhanle edwɛkɛ titile ɔvanenle bɛ nuhua dɔɔnwo anwo. (Wulo. 16:3-16) Ɔnva nwo kɛ ɛnɛ mekɛ ye Gyihova Alasevolɛ neavolɛ adenduvoma fi asafo ko anu kɔ fofolɛ nu dapɛne biala la, bɛbɔ mɔdenle bɛkakye menli aluma. Duzu a boa bɛ a? Bɛta bɛbɔ ahenle duma fane dɔɔnwo wɔ mekɛ mɔɔ ɔlumua mɔɔ bɛ nee ye ɛlɛdi adwelie la. Bɛbɔ mɔdenle kɛ bɛbahakye ahenle anyunlu. Bieko, bɛ nee awie mɔ kɔ daselɛlilɛ, yɛɛ bɛ nee bie mɔ bɔ nu di aleɛ. Saa ɛyia awie a, asoo ɛbahakye ye duma? Bɔ ɔ bo kpondɛ debie kpalɛ mɔɔ ɔbaboa wɔ yeamaa wɔahakye ye duma la; akee sɔ nzuzulɛ mɔɔ yɛlumua yɛha nwolɛ edwɛkɛ la nea.
Kɛzi ɛbahakye mɔɔ wɔgenga la noko hyia. Duzu a baboa wɔ amaa wɔanyia anyuhɔlɛ wɔ ɛhye anu a? Anyelielɛ nee ndelebɛbo hyia. Ɔwɔ kɛ ɛ nye die mɔɔ ɛlɛkenga la anwo amaa wɔava wɔ adwenle wɔahɔ zo. Saa wɔ adwenle luolua ɛleka bie na ɛlɛbɔ mɔdenle kɛ ɛkenga a, edwɛkɛ dɔɔnwo ɛnrɛha ɛ ti anu. Saa ɛfa edwɛkɛ ne ɛtoto mɔɔ ɛze ye dɛba la anwo a, ɔbamaa wɔade ɔ bo kpalɛ. Biza ɛ nwo kɛ: ‘Kɛzi yɛɛ mekɛ boni a mebahola meava edwɛkɛ ɛhye meali gyima wɔ me ɛbɛlabɔlɛ nu a? Kɛzi mebahola meava meaboa awie ɛ?’ Saa wɔangenga edwɛkɛ agbɔkɛ ne ngoko ala na ɛkenga ye ɛdendɛsinli a, ɛbade ɔ bo kpalɛ. Ɛbade edwɛkɛ ne abo ndɛndɛ na wɔanwu adwenle titile mɔɔ wɔ nu la, amaa yeanyɛ se kɛ ɛbahakye.
Nyia Mekɛ Ti Nu
Menli mɔɔ ɛbe wɔ nwomazukoalɛ nu la si nvasoɛ mɔɔ wɔ zo kɛ yɛbadi edwɛkɛ nu la azo. Kɔlegyi abɔlɔba ko hilele kɛ saa ɛfa mitini ko bɔbɔ ɛti edwɛkɛ nu a, ɔmaa ɛkola ɛfa edwɛkɛ dɔɔnwo ɛsie. Yemɔti, ɛkenga edwɛkɛ ne anzɛɛ foa titile bie ɛwie ala a, ti edwɛkɛ titile mɔɔ wɔ nu la anu amaa bɛaha wɔ adwenle nu. Dwenle kɛzi ɛbava wɔ edwɛkɛ wɔahilehile ninyɛne fofolɛ mɔɔ wɔzukoa anu la anwo. Saa ɛkenga debie ɛwie na ɛkakyehakye wɔ adwenle a, ɛbahola wɔamaa edwɛkɛ ne aha wɔ adwenle nu mekɛ tendenle.
Mekɛ ekyii gua nu a, kpondɛ adenle ti mɔɔ ɛgengale la anu ɔlua awie gyɛne mɔɔ ɛbaha nuhua edwɛkɛ ne wɔahile ye la azo. Ɛbahola wɔaha nwolɛ edwɛkɛ wɔahile wɔ busuanli bie, awie mɔɔ wɔ asafo ne anu, ɛ nee ye yɛ gyima, ɛ nee ye kɔ sukulu, mɔɔ de wɔ kpalɛzo anzɛɛ awie mɔɔ ɛbayia ye wɔ daselɛlilɛ nu la. Bɔ mɔdenle kɛ ɛbahakye nuhua edwɛkɛ titile ne nee Ngɛlɛlera ne anu edwɛkɛ mɔɔ boka nwo la. Ɛyɛ ɛhye a, ɔbaboa wɔ yeamaa edwɛkɛ mɔɔ hyia la aha wɔ adwenle nu; ɔbaboa awie mɔ noko.
Dwenledwenle Ninyɛne Mɔɔ Hyia La Anwo
Mɔɔ boka debie mɔɔ wɔgenga mɔɔ ɛti nu na wɔaha wɔahile awie mɔ anwo la, ɛbanwu kɛ nvasoɛ noko wɔ ninyɛne mɔɔ hyia mɔɔ ɛbadwenledwenle nwolɛ la azo. Baebolo kɛlɛvoma Esafe nee Devidi yɛle zɔ. Esafe hanle kɛ: “Mebahakye mɔɔ [Gyihova] ɛyɛ la amuala; ɛhɛe, mebahakye wɔ mɔmoane nwanwane gyima ne. Mebadwenledwenle wɔ gyima ne amuala anwo, na meadwenle wɔ gyima mgbole ne mɔ anwo.” (Edw. 77:11, 12) Devidi noko hɛlɛle kɛ: “Me adwenle gyinla ɛ nwo zo nɔe ne amuala,” yɛɛ “Mekakye dɛba, medwenledwenle mɔɔ wɔyɛ la anwo.” (Edw. 63:6; 143:5) Asoo ɛyɛ ye zɔ?
Saa ɛdwenledwenle mɔɔ Gyihova ɛyɛ, ye subane ne mɔ, ye ɛhulolɛdeɛ mɔɔ yela ye ali la anwo ɛkɔ moa a, ɔbaboa wɔ yeadɛla edwɛkɛ mɔɔ ɔka ɛ ti anu ala la. Saa ɛta ɛdwenledwenle ninyɛne nwo wɔ adenle ɛhye azo a, ɔbamaa edwɛkɛ mɔɔ hyia kpalɛ la aha wɔ ahonle. Ɔbaziezie wɔ. Saa ɛsuzu edwɛkɛ nwo ɛkɔ moa a, ɔbamaa yeaha wɔ adwenle nu.—Edw. 119:16.
Gyima Mɔɔ Nyamenle Sunsum Ne Di La
Saa yɛkpondɛ kɛ yɛkakye Gyihova gyima nwo nɔhalɛ edwɛkɛ nee edwɛkɛ mɔɔ Gyisɛse Kelaese hanle la a, yɛ ngomekye yɛnrɛhola ye yɛ. Nɔe ne mɔɔ aleɛ kye a Gyisɛse bawu la, ɔzele ye ɛdoavolɛ ne mɔ kɛ: “Mekɛ mɔɔ me nee bɛ de ala ye yɛɛ meha ɛhye mehile bɛ la o! Boavolɛ ne, mɔɔ le Sunsum Nwuanzanwuanza ne, mɔɔ Selɛ ne bazoa ye wɔ me duma nu la, barahilehile bɛ debie biala, na yeamaa bɛahakye mɔɔ meha mehile bɛ la amuala.” (Dwɔn 14:25, 26) Ɛnee Mateyu nee Dwɔn wɔ ɛkɛ ne bie. Asoo sunsum nwuanzanwuanza ne boale bɛ? Ɛhɛe! Ɛvolɛ kɛyɛ mɔtwɛ anzi, Mateyu hɛlɛle Gyisɛse ɛbɛlabɔlɛ nu edwɛkɛ mɔɔ lumua mɔɔ Boka Zo Ɛdendɛlɛ ne mɔɔ bɛkakye ye kpalɛ, Kelaese ɛralɛ ne nee ewiade awieleɛ ne anwo sɛkɛlɛneɛ boka nwo la wiele. Gyisɛse ewule nzi ɛvolɛ 65, ɛzoanvolɛ Dwɔn hɛlɛle ye Edwɛkpa ne mɔɔ adwelie biala mɔɔ Gyisɛse nee ye ɛzoanvolɛ ne mɔ lile wɔ nɔe ne mɔɔ li awieleɛ kolaa na yeawu la boka nwo la. Ɛnee Mateyu nee Dwɔn kakye mɔɔ Gyisɛse hanle nee mɔɔ ɔyɛle wɔ mekɛ mɔɔ ɛnee bɛ nee ye lua la kpalɛ, noko sunsum nwuanzanwuanza ne boale bɛ kpole amaa bɛ rɛle anvi edwɛkɛ mɔɔ hyia mɔɔ Gyihova kpondɛ kɛ bɛkɛlɛ wɔ ye Edwɛkɛ ne anu la.
Asoo sunsum nwuanzanwuanza ne boa Nyamenle azonvolɛ ɛnɛ? Ɛhɛe! Nɔhalɛ nu, sunsum nwuanzanwuanza ne ɛnva ninyɛne mɔɔ yɛtɛsukoale ye ɛlɛ la ɛnwula yɛ ti anu, emomu ɔboa yɛ ɔmaa yɛkakye ninyɛne mɔɔ yɛzukoa ye dɛba la. (Luku 11:13; 1 Dwɔn 5:14) Akee saa nwolɛ kyia a, ɔkakyehakye yɛ adwenle ɔmaa yɛdwenle “edwɛkɛ mɔɔ Nyamenle kpɔmanvolɛma nwuanzanwuanza ne mɔ ɛha ɛdo ɛkɛ ne nee Awulae Dievolɛ ne ngyehyɛlɛ” ne anwo.—2 Pita 3:1, 2.
“Bɛmmamaa Bɛ Rɛle Fi”
Gyihova bɔle Yizilayɛma kɔkɔ fane dɔɔnwo kɛ: “Bɛmmamaa bɛ rɛle fi.” Tɛ kɛ ɛnee ɔkpondɛ kɛ bɛkakye debie biala pɛpɛɛpɛ. Noko ɛnee ɔnle kɛ bɛtianwo ninyɛne ɛkpondɛlɛ fo bɛ nwo zo na bɛsuhu mɔɔ Gyihova ɛyɛ ɛmaa bɛ mɔɔ bɛkakye la bɛsie ahane. Ɛnee ɔwɔ kɛ bɛkakye kɛzi Gyihova luale anwumabɔvolɛ ne mɔɔ hunle Yigyibiti belamunli mralɛ ne mɔ azo liele bɛ nee kɛzi Gyihova bukele Nyevile Kɔkɔlɛ ne anu manle bɛ na ɔhanle ɔbɔle nu ɔmanle Falo nee ye ɛlɔnema ne wule la dahuu. Eza ɛnee ɔwɔ kɛ Yizilayɛma kakye kɛzi Nyamenle vale ye Mɛla ne manle bɛ wɔ Boka Saenae azo na ɔlile bɛ nyunlu wɔ fienemgbole ne anu ɔhɔle Ɛwɔkɛ Azɛlɛ ne azo la. Ɛnee ɔnle kɛ bɛmaa bɛ rɛle fi ɔluakɛ ɛnee ɔwɔ kɛ ninyɛne ɛhye mɔ mɔɔ bɛbahakye la nyia bɛ ɛbɛlabɔlɛ zo tumi dahuu.—Mɛla 4:9, 10; 8:10-18; Ade. 12:24-27; Edw. 136:15.
Ɔwɔ kɛ yɛdayɛ noko yɛnea boɛ na yɛ rɛle anvi. Mekɛ mɔɔ yɛlɛgyinla asetɛnla nu ngyegyelɛ nloa la, ɔhyia kɛ yɛkakye Gyihova, Nyamenle holɛ ko mɔɔ ɔle, nee ɛlɔlɛ mɔɔ ɔlale ye ali ɔlua ɔ Ra ne mɔɔ ɔvale ɔhyɛle yɛ na ɔvale ɔyɛle ɛkpɔnedeɛ wɔ yɛ ɛtane ti amaa yɛanyia asetɛnla mɔɔ di munli la dahuu. (Edw. 103:2, 8; 106:7, 13; Dwɔn 3:16; Wulo. 6:23) Baebolo ne mɔɔ yɛbagenga ye dahuu, asafo ayia mɔɔ yɛbahɔ na yɛava yɛ nwo yɛawula nu nee daselɛlilɛ mɔɔ yɛbahɔ la bamaa nɔhalɛ ɛhye mɔɔ sonle bolɛ la aha yɛ ti anu.
Saa ɛsi kpɔkɛ kpole anzɛɛ ekyi a, kakye nɔhalɛ edwɛkɛ zɔhane mɔ na maa bɛboa wɔ wɔ nzuzulɛ nu. Mmamaa ɛ rɛle fi. Maa Gyihova ɛhile wɔ adenle. Kɛ anrɛɛ ɛbazuzu ninyɛne nwo wɔ nwonane nu anzɛɛ ɛbava ɛ nwo wɔado ahonle mɔɔ ɛnli munli la azo la, biza ɛ nwo kɛ, ‘Folɛdulɛ anzɛɛ ngyinlazo mɔɔ wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu la boni a fane me kpɔkɛzilɛ ne anwo a?’ (Mrɛ. 3:5-7; 28:26) Ɛnrɛhola ɛnrɛhakye ninyɛne mɔɔ ɛtɛkengale anzɛɛ ɛtɛtele ye ɛlɛ la. Noko mekɛ mɔɔ ɛlɛnyia nɔhalɛ ndelebɛbo nee Gyihova anwo ɛlɔlɛ kpole la, ndelebɛbo ne mɔɔ wɔnyia ye mɔɔ Nyamenle sunsum ne bahola aboa wɔ yeamaa wɔahakye la bayɛ kpole, na Gyihova anwo ɛlɔlɛ kpole mɔɔ wɔnyia la bamaa wɔ anwosesebɛ yeamaa wɔava wɔali gyima kɛmɔ ɔfɛta la.