Bagua Nu Ɛdendɛlɛ Ɛziezielɛ
DAPƐNE biala, Gyihova Alasevolɛ asafo dɔɔnwo yɛ ngyehyɛleɛ maa bagua nu ɛdendɛlɛ mɔɔ gyi Baebolo ne azo. Saa ɛle asafo nu kpanyinli anzɛɛ sonvolɛ a, asoo ɛda ye ali kɛ ɛle bagua nu tendɛvolɛ anzɛɛ kilehilevolɛ mɔɔ ɛbɔ mɔdenle? Saa zɔhane a ɔde a, bie a bɛbamaa wɔamaa bagua nu ɛdendɛlɛ. Teokelase Ɛzonlenlɛ Sukulu ne ɛboa mediema mrenya dɔɔnwo ɛmaa bɛdwu ɛzonlenlɛ nu nwolɛ adenle ɛhye anwo. Saa bɛmaa wɔ bagua nu ɛdendɛlɛ a, kɛzi ɔwɔ kɛ ɛbɔ ɔ bo ɛ?
Nwu Ɛdendɛlɛ Kɛlata Ne Anu Edwɛkɛ
Kolaa na wɔayɛ neɛnleanu biala la, kenga ɛdendɛlɛ kɛlata ne na dwenledwenle nwolɛ kɔkpula kɛ ɛbanwu adwenle mɔɔ wɔ nu la. Maa ɛdendɛlɛ ne edwɛkɛtile ne ɛdɛnla wɔ adwenle nu. Duzu a ɔwɔ kɛ ɛmaa wɔ tievolɛma nwu ye a? Wɔ bodane a le boni?
Nwu edwɛkɛ adile mɔɔ wɔ nu la kpalɛ. Suzu zɔhane edwɛkɛ titile ne mɔ anwo. Kɛzi nuhua ko biala fane edwɛkɛtile ne anwo ɛ? Bɛhɛlɛ edwɛkɛ ngyikyi wɔ edwɛkɛ titile ko biala abo. Yɛɛ edwɛkɛ mɔɔ foa ngyikyi ne mɔ azo la noko wɔ ɔ bo. Suzu kɛzi ɛdendɛlɛ kɛlata ne foa biala si mɔɔ lumua la azo, kɛzi ɔmaa mɔɔ doa ye la anu da ɛkɛ na ɔboa ɔmaa ɛdwu ɛdendɛlɛ ne bodane nwo la anwo. Saa ɛte edwɛkɛtile ne, bodane mɔɔ ɛdendɛlɛ ne gyi zo, nee kɛzi edwɛkɛ titile ne mɔ bamaa wɔadwu zɔhane bodane ne anwo la abo a, ɛnee mekɛ ɛdwu kɛ ɛbɔ ɔ bo ɛsiezie wɔ edwɛkɛ ne.
Saa ɛdumua ɛbu wɔ ɛdendɛlɛ ne kɛ ɔle ɛdendɛlɛ nzinrenzinra nna anzɛɛ nnu mɔɔ biala lɛ ye edwɛkɛ titile a, ɔbaboa wɔ. Sukoa bɛ ngoko ngoko.
Ɛdendɛlɛ kɛlata ne mɔɔ bɛva bɛmaa wɔ la baboa wɔ yeamaa wɔaziezie ɛ nwo. Ɔnle kɛlɛtokɛ mɔɔ ɛnea zo wɔamaa ɛdendɛlɛ ne ala. Ɔle kɛ sua ɛzilɛ la. Ɔwɔ kɛ ɛkpɔnla, ɛtu zo, ɛtuodua ye nlenkɛ nee nvɛnzɛlɛ, ɛsiezie nu, na wɔadɛnla nu.
Ngɛlɛlera Mɔɔ Bɛfa Bɛdi Gyima
Gyisɛse Kelaese nee ye ɛdoavolɛma ne gyinlanle Ngɛlɛlera ne azo a hilehilele a. (Luku 4:16-21; 24:27; Gyi. 17:2, 3) Ɛbahola wɔayɛ zɔhane ala. Ɔwɔ kɛ wɔ ɛdendɛlɛ ne gyinla Ngɛlɛlera ne azo. Kɛ anrɛɛ ɛbahilehile edwɛkɛ mɔɔ wɔ ɛdendɛlɛ kɛlata ne azo anu na wɔaha kɛzi ɔwɔ kɛ bɛfa bɛdi gyima ala la, nwu kɛzi bɛva Ngɛlɛlera ne bɛzi zolɛ la na akee kilehile mɔɔ wɔ Ngɛlɛlera ne anu la anu.
Mekɛ mɔɔ ɛlɛsukoa wɔ ɛdendɛlɛ ne la, nea ngɛlɛlera mɔɔ bɛhwe adwenle bɛhɔ zo wɔ ɛdendɛlɛ kɛlata ne azo la anu. Yɛ edwɛkɛ mɔɔ ɔboka nwo la nzonlɛ. Ngɛlɛlera bie mɔ bamaa wɔanwu edwɛkɛ ne anye zo ala. Ɔngyia kɛ ɛkenga anzɛɛ ɛka ɔ muala anwo edwɛkɛ wɔ wɔ ɛdendɛlɛ ne anu. Kpa mɔɔ baboa wɔ tievolɛma kpalɛ la. Saa ɛfa wɔ adwenle ɛsie ngɛlɛlera mɔɔ wɔ ɛdendɛlɛ kɛlata ne azo la azo a, bie a ɔnrɛhyia kɛ ɛbava Ngɛlɛlera gyɛne wɔaboka nwo.
Saa wɔ ɛdendɛlɛ ne bali munli a, ɔngyi ngɛlɛlera dɔɔnwo mɔɔ ɛbagenga la azo, emomu kɛzi ɛbahilehile nu kpalɛ la. Saa ɛtwe adwenle wɔahɔ ngɛlɛlera bie azo a, maa bɛnwu deɛmɔti bɛvale bɛlile gyima la. Maa bɛ mekɛ maa bɛdwenledwenle nwo. Saa ɛkenga ngɛlɛlera bie ɛwie na ɛlɛkilehile nu a, mmato wɔ Baebolo ne anu. Ɔbamaa wɔ tievolɛma noko ayɛ ye zɔhane ala. Kɛ ɔkɛyɛ na wɔamaa wɔ tievolɛma anye alie na wɔaboa bɛ wɔamaa bɛanyia Nyamenle Edwɛkɛ ne azo nvasoɛ bɔkɔɔ ɛ? (Nih. 8:8, 12) Ɛbahola wɔalua ngilehilenu, ndonwo, nee kɛzi edwɛkɛ ne fane yɛ nwo la azo wɔayɛ ɛhye.
Ngilehilenu. Saa ɛkulo kɛ ɛkilehile ngɛlɛlera titile bie anu a, biza ɛ nwo kɛ: ‘Duzu a ɔkile a? Duzu ati a melɛfa meali gyima wɔ me ɛdendɛlɛ ne anu a? Kpuyia boni a bie a me tievolɛma babiza bɛ nwo wɔ ngyɛnu ɛhye anwo a?’ Ɔbahyia kɛ ɛsuzu edwɛkɛ mɔɔ ɔboka nwo, ɛleka mɔɔ ɔzile, tɛnlabelɛ ne, tumi mɔɔ wɔ edwɛkɛ agbɔkɛ ne anu, nee deɛmɔti kɛlɛvolɛ ne hɛlɛle la anwo. Ɛhye hyia neɛnleanuyɛlɛ. Ɛbanyia edwɛkɛ dɔɔnwo mɔɔ hyia wɔ mbuluku mɔɔ ‘akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ’ ne ɛyɛ la anu. (Mat. 24:45-47) Mmabɔ mɔdenle kɛ ɛkilehile edwɛkɛ biala mɔɔ fane ngyɛnu ne anwo la anu, emomu kile deɛmɔti ɛmanle wɔ tievolɛma gengale nee kɛzi ɔfane edwɛkɛ ne mɔɔ ɛlɛkilehile nuhua anwo la.
Ndonwo. Deɛmɔti ndonwo hyia la a le kɛ ɔbamaa wɔ tievolɛma ade edwɛkɛ ne abo anzɛɛ ahakye edwɛkɛ titile anzɛɛ ngyinlazo mɔɔ wɔ nu la. Ndonwo boa menli ɔmaa bɛte mɔɔ wɔha la abo na bɛfa bɛtoto mɔɔ bɛze ye dɛba la anwo. Zɔhane a Gyisɛse yɛle wɔ mekɛ mɔɔ ɔmaa ye Boka Zo Ɛdendɛlɛ ne mɔɔ yɛkakye ye kpalɛ la. “Nloma mɔɔ luolua anwomanyunlu,” “ɛhoayelɛ nu aloa,” “anuhɔlɛ ɛdenraa,” ‘sua mɔɔ gyi bodane zo’ nee edwɛkɛ ɛhye mɔ dɔɔnwo manle tumi rale ye ngilehilelɛ ne anu na nuhua lale ɛkɛ mɔɔ yɛ rɛle ɛnrɛvi a.—Mat., adile 5–7.
Kɛzi Bɛbava Bɛali Gyima. Ngɛlɛlera bie mɔɔ ɛbahilehile nu na wɔamaa nwolɛ ndonwo la bamaa bɛanyia ndelebɛbo, noko saa bɛfa zɔhane ndelebɛbo ne bɛdi gyima a, yɛɛ ɔbaboa bɛ a. Ɔle nɔhalɛ kɛ wɔ tievolɛma a ɔwɔ kɛ bɛfa Baebolo ne anu edwɛkɛ ne bɛdi gyima a, noko ɛbahola wɔaboa bɛ wɔamaa bɛanwu mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛyɛ la. Saa akee ɛnwu kɛ wɔ tievolɛma ɛde ngyɛnu ne mɔɔ ɛlɛkilehile nu la abo na bɛnwu kɛzi ɔfane edwɛkɛ ne mɔɔ ɛlɛka la anwo a, tɔ alagye kile bɛ tumi mɔɔ ɔlɛ ye wɔ diedi nee ɛbɛlabɔlɛ zo la. Ka nvasoɛ mɔɔ saa bɛye nzuzulɛ mɔɔ ɛnfɛta anzɛɛ bɛgyakyi ɛbɛlatane bie mɔɔ ɔtia nɔhalɛ ne mɔɔ bɛlɛsuzu nwolɛ la a bɛbanyia la.
Mekɛ mɔɔ ɛlɛdwenle kɛzi bɛbava ngɛlɛlera ne bɛali gyima anwo la, kakye kɛ asolo kɛzi wɔ tievolɛma ne anu ko biala de nee ye tɛnlabelɛ. Bie a anyelielɛma fofolɛ, mgbavolɛ nee mbɛlɛra, mgbanyima nee menli mɔɔ asolo ngyegyelɛ mɔɔ bɛ nuhua biala ɛlɛyia la a wɔ ɛkɛ a. Maa wɔ ɛdendɛlɛ ne ɛvane bɛ nwo na ɔyɛ edwɛkɛ mɔɔ ɔsi wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu. Koati kɛ ɛbava folɛdulɛ mɔɔ ɔbamaa yeayɛ kɛ asɛɛ menli ekyi bie ala a anwo edwɛkɛ wɔ wɔ adwenle nu la wɔamaa.
Tendɛvolɛ Ne Kpɔkɛzilɛ
Bɛlumua bɛzi wɔ ɛdendɛlɛ ne anwo kpɔkɛ bie mɔ bɛmaa wɔ. Bɛla edwɛkɛ titile ne mɔ ali wienyi, yɛɛ bɛhile mekɛ dodo noko mɔɔ ɔwɔ kɛ ɛfa ɛdi edwɛkɛtile ekyi ko biala anwo gyima a. Kpɔkɛ ne mɔ bie wɔ ɛkɛ mɔɔ ɛdawɔ a ɔwɔ kɛ ɛsi a. Bie a ɛbahulo kɛ ɛfa mekɛ dɔɔnwo ɛdi edwɛkɛ bie mɔ anwo gyima na ɛfa mekɛ ekyi bie ala ɛka bie mɔ noko anwo edwɛkɛ. Mmanyia adwenle kɛ ɔwɔ kɛ ɛfa mekɛ ko ne ala ɛdi edwɛkɛ ngyikyi ne mɔ amuala anwo gyima. Ɛhye bamaa wɔapele ɛ nwo wɔ wɔ edwɛkɛ ne anu na wɔagyegye wɔ tievolɛma. Kɛ ɔkɛyɛ na wɔahola wɔanwu mɔɔ ɔwɔ kɛ ɛfa mekɛ dɔɔnwo ɛka nwolɛ edwɛkɛ nee mɔɔ ɔwɔ kɛ ɛka ye sikalɛ la ɛ? Biza ɛ nwo kɛ: ‘Edwɛkɛ boni mɔ a baboa me yeamaa meahilehile ɛdendɛlɛ ne edwɛkɛ titile ne anu a? Nuhua boni mɔ a baboa me tievolɛma kpalɛ a? Saa meye ngɛlɛlera nee edwɛkɛ bie mɔ mefi nu a, asoo ɔbamaa ndelebɛbo mɔɔ wɔ edwɛkɛ ne anu la anye aminli?’
Koati kɛ ɛbabɔ ɛ ti anu anzɛɛ ɛbava wɔ nzuzulɛ wɔawula nu. Gyisɛse Kelaese, Nyamenle Ara ne bɔbɔ hoatile kɛ ɔbaha ‘ɔ ti anwo edwɛkɛ.’ (Dwɔn 14:10) Nwu ye kɛ deɛmɔti menli ba Gyihova Alasevolɛ ayia ne mɔ la a le kɛ bɛba bɛaradie Baebolo ngilehilelɛ. Saa bɛbu wɔ kɛ ɛle tendɛvolɛ kpalɛ a, ɛnee ɔbayɛ kɛ ɛtwe adwenle ɛkɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne azo na tɛ ɛdawɔ mumua ne ɛ nwo zo la ati ɔ. Ɛhye ati a bɛ nye die wɔ ɛdendɛlɛ ne mɔ anwo a.—Fel. 1:10, 11.
Mekɛ mɔɔ wɔzukoa wɔ ɛdendɛlɛ kɛlata ne na wɔgyinla Ngɛlɛlera ne azo wɔmaa ndelebɛbo ɛra nu la, akee ɔwɔ kɛ ɛmaa ɛnea. Ɔhyia kɛ ɛyɛ ɛhye ɛmaa ɔfinde ɛ nloa. Mɔɔ hyia kpalɛ la a le kɛ ɛbamaa edwɛkɛ titile ne mɔ amuala adɛnla wɔ adwenle nu. Ɔwɔ kɛ ɛkola ɛfa anwodozo ɛtendɛ, ɛmaa ndelebɛbo ba wɔ edwɛkɛ ne anu, na ɛfa anyelielɛ ɛka nɔhalɛ ne. Kolaa na wɔamaa wɔ ɛdendɛlɛ ne la, biza ɛ nwo kɛ: ‘Duzu a me nye la kɛ mebadwu nwo a? Asoo edwɛkɛ titile ne mɔ da ali? Asoo me ɛdendɛlɛ ne gyi Ngɛlɛlera ne azo? Asoo edwɛkɛ titile biala twe adwenle kɔ mɔɔ doa ye la azo? Asoo ɛdendɛlɛ ne bamaa bɛahile Gyihova nee ye ngyehyɛleɛ ne mɔ anwo anyezɔlɛ? Asoo adwulaleɛ ne fane edwɛkɛtile ne anwo fɔɔnwo, ɔkile mɔɔ ɔwɔ kɛ tievolɛma yɛ na ɔmaa bɛ anwosesebɛ kɛ bɛyɛ ɔ?’ Saa ɛkola ɛbua kpuyia ɛhye mɔ kɛ ɛhɛe a, ɛbalua “nrɛlɛbɛvolɛ anloa edwɛkɛ” zo wɔaboa asafo ne na wɔaye Gyihova ayɛlɛ!—Mrɛ. 15:2.