Bah Jɛhova Naa Kpuria Doo Pippip

1. Bu mɛ sīdee na Mozis bee tɔgɛ kɔ a ɛrɛe yira bu Jɛhova sɔ̄ a gaa bee zaāsī pya miɔŋɔ Izrɛl aābu buɛ̄ Ijipt a?

KPA Hibru kɔ nu akiiloo gbɛnɛ-edo pya nɛɛ a bee ɛrɛ yira bu Jɛhova. Ziī aba na Mozis, lo a bee ɛrɛ yira alu keebee. (Hib 3:​2-5; 11:​23-25) A bee tɔgɛ yira sɔ̄ a bee zaāsī pya miɔŋɔ Izrɛl aābu buɛ̄ Ijipt. A naa bee iye kɔ bɔɔ a aa ye loo Fero le pya ye gbo nɔ̄. Nyɔɔbee a bee dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova a, a bee zaāsī pya Izrɛl tɛ̄mabu Miimii Pɛnɛ mmɛ bu kpo-sagara-wii. (Hib 11:​27-29) Gbɛnɛ-edo pya Izrɛl bee peere bɛābu ba bee ɛrɛ bu Jɛhova kɔ ekuū wa dɛɛ̄loo, kerewo, Mozis bee kiisī lo edɛrɛ nyiɛ nyɔɔ ye Bari. Yira Mozis bee ɛrɛ bu Bari naa bee lu pe, nyɔnɛbee Bari bee si nyɛŋiatam sa nɛ nuede le maā e’ɔ̄ pya miɔŋɔ Izrɛl bie bu kpo-sagara-wii lokwa ba dap tɔɔ̄dum.a—A’aa 15:​22-25; Yɔɔ 78:​23-25.

2. Ena anua Bari bee bip Mozis kɔ: “Bah Jɛhova luge ekpuree ni”? (Buā 11:​21-23)

² Kaɛlɛɛ kɔ Mozis bee ɛrɛ e’agatɛ̄ yira, sɔ̄ nu a waɛloo ziī zua etɛ̄na aā sɔ̄ Jɛhova bee agara pya miɔŋɔ Izrɛl bu nyɛŋia sīdee, Mozis bee bip ebip loo ekpo Jɛhova ɛrɛ lo enɛ nam pya Ye nɛɛ. Mozis bee bura kɛ̄ Jɛhova edap nɛ nam egbɔ̄mɛloo gbɛnɛ-edo miliɔn pya nɛɛ a bee le bu kpo-sagara-wii ama doo. Jɛhova bee ture nɛ Mozis kɔ: “Bah Jɛhova luge ekpuree ni?” (Buū Buā 11:​21-23.) Nu ue a kɔ “bah Jɛhova” bu dɔ ama kura na kaɛ edɔɔ̄ Bari ale ekpo Bari wee su daānu. Nyɔɔwo, a le doodoo bee Jɛhova gaa bee bip Mozis kɔ, ‘Lu o kɛɛrɛ kɔ mm le edap doo nu m bee kɔ m dooe ni?’

3. Ena anua a kuī kɔ i kɛɛrɛbu loo nu a bee siraloo Mozis le pya Izrɛl a?

³ Ekɔ o ewee bura lo a le Jɛhova edapge kuūdɛɛ̄loo olo ale pya o butɔ ni? Lo a le o ewee bura doo wo ale o sii bura, dooraa i ɛp nu a bee siraloo Mozis le pya miɔŋɔ Izrɛl lo ba bee peere bɛābu ba bee ɛrɛ bu Bari kɔ ekuū wa dɛɛ̄loo. Pya dɔ Kpa Kaɛ a kɔ nu akiiloo nu a bee wa siraloo ama edoo kɔ i agɛrɛbah dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova kɔ ye bah naa kpuria.

NƆ NU AĀLOO MOZIS LE PYA IZRƐL

4. Ena anua gbɛnɛ-edo pya Izrɛl bee bɔātɛ̄ e’ɛrɛ baɛbaɛ beenyiɛ lo a le Jɛhova edapge wa nɛ nuede a?

⁴ Ena anua gbɛnɛ-edo pya Izrɛl bee bɔātɛ̄ e’ɛrɛ baɛbaɛ ekɛɛrɛ lo a le Jɛhova edapge wa kuūdɛɛ̄loo a? Yubeloo edonyɔɔ Izrɛl le “gbɛnɛkpo nɛɛ alu keekee” lo ba naa lu Izrɛl bee le gaa kiā bu kpo-sagara-wii a nyɔɔdɛɛ̄ bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄, sɔ̄ ba gaa bee aa Ijipt sa kii Buɛ̄ A Bee Lu Eyira Yii Loo. (A’aa 12:38; Deut 8:15) A bee mma gbɛnɛkpo nɛɛ alu keekee ama le gbɛnɛ-edo pya Izrɛl lo ede mana, e dɛ̄dɛɛ̄ aba bee bɔātɛ̄ enɛ kpɛa loo Mozis. (Buā 11:​4-6) Pya nɛɛ ama bee bɔātɛ̄ ewee kɛɛrɛ nu akiiloo nuede ba bee le gaa de bie Ijipt. Nyɔɔ kɛ̄ pya nɛɛ ama gaa bee nɛ taāŋa Mozis doo, a bee kɛɛrɛ kɔ egbīe kɛ̄ edoo doo a nɛ wa nam ba eba, kerewo, a naa bee suā kɛ̄ etɛɛ̄ doo ɛrɛ lo nam.—Buā 11:​13, 14.

5-6. Ena i dap nɔ aāloo kɛ̄ gbɛnɛkpo pya alu dɔɔ̄na buɛ̄ bee ɛrɛ pɔrɔ pah nyɔɔ pya Izrɛl doo a?

⁵ Kɛ̄ gbɛnɛkpo pya alu dɔɔ̄na buɛ̄ a bee nyɔɔnɛ pya Izrɛl naa bee tɔgɛ nia loo nu Jɛhova wa doo nɛ doo bee ɛrɛ pɔrɔ pah nyɔɔ pya Izrɛl. Pya dɔɔ̄na a naa ɛrɛ elap dogo doo yaa dapnage ɛrɛ pɔrɔ pah nyɔɔ ili sa doo kɔ pya nu Jɛhova gaa i nɛ aa i yiinadɛɛ̄. Lo ama dap sira doo wo lo i ɛp dumɛ sa kɛɛrɛ nu akiiloo pya nu i bee ɛrɛ tua sɔ̄ ale mānyiɛ nu pya dɔɔ̄na ɛrɛ. Mɛ lo i nɔ lo e’ɛrɛ elap dogo kɔ nu i ɛrɛ a gbɔɛ̄ i loo, edoo kɔ bu i a ɛɛ kaɛlɛɛ i kɛ̄tɔɔ̄.

⁶ Ebee bɔloo kɔ pya Izrɛl a nyɛŋiabu kɔ Bari ebee wa kɔ nɛ kɔ enɛe wa nu egbɔ̄mɛ wa loo sɔ̄ ba e’ina Buɛ̄ A Bee Lu Eyira Yii Loo. Yii Bari bee yira ama edooa gbɔ̄mɛɛ̄ sɔ̄ ba e’ina bu Buɛ̄ A Bee Lu Eyira Yii Loo, e naale sɔ̄ ba lege gaa kiā bu kpo-sagara-wii. Bu aba lo sīdee, taā i sere ekɛɛrɛ nyɔɔ pya nu ii le edap ɛrɛ bu lo sɔ̄ eku ama, elee i sere ekɛɛrɛ nyɔɔ pya nu Jɛhova eyira yii kɔ enɛe i li deesī bu ye aā nyɔuwe. I dapnage ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ pya dɔ Kpa Kaɛ lo eyerebah doo kɔ kɛ̄ i dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova doo a nyim yiiloo.

7. Ena anua i suā sa yiga leere kɔ bah Jɛhova naa kpuria a?

⁷ Mɛ o dap le gaa bura kɔ, ena anua Bari bee bip Mozis kɔ: “Bah Jɛhova luge ekpuree ni?” Sɔ̄ Jɛhova bee bip Mozis ebip a le bu kpa Buā 11:​23, naadabah a gaa bee gbī kɔ Mozis a kɛɛrɛ nu akiiloo baɛ nu: (1) Kɔ ye ekpo naa ɛrɛ kuma. (2) Ye ekpo dap ina dɛ̄dɛɛ̄ kɛ̄, kere kɛ̄ a binia. Nyɔɔwo, kereadoo pya Izrɛl bee le taɛbu kpo-sagara-wii, Jɛhova dap wa nɛ gbɛnɛ-edo nam eba. Bari bee tɔgɛ ye ekpo tɛ̄maloo ye “e’aga bah le ekpobah alu eniina.” (Yɔɔ 136:​11, 12) Nyɔɔwo, sɔ̄ i le bu e’aga kɛ̄tɔɔ̄, ii le e’ɛrɛ baɛbaɛ ekɛɛrɛ lo a le bah Jɛhova edapge i ina loo naa e.—Yɔɔ 138:​6, 7.

8. Ena i dap doo lokwa ii tɛɛ̄ dua ekwɔ gbɛnɛ-edo pya a bee le bu kpo-sagara-wii bee tɛɛ̄ a? (Ɛpnage foto.)

⁸ Sɔ̄sɔ̄ naa binia, Jɛhova bee wa nɛ nam sa yere gbɛnɛ-edo enuɛ̄ a kura quail wa ma. Kerewo, pya Izrɛl naa bee doo yaa Bari loo nyɛŋiatam a bee si ama. Gbɛnɛ-edo aba bee ɛrɛ yɔgɔ-oo sa gbī e’ɛrɛ gbɛnɛ-edo quail eekɛ̄ a wa lu ebɛɛ̄ loo doo. Ba wee le gaa lap gbɛnɛ-edo quail aā ɛɛdee mmɛ uunɛ. Bu Jɛhova bee biira loo “pya a ɛrɛ gbɛnɛ taɛ” nu ama, e a bee su kpɔte wa nua nyɔɔ. (Buā 11:​31-34) I dap nɔ nu aāloo edobah ama. Alu ebɛɛ̄ kɔ i nwaɛdɛɛ̄ sa muɛ kɔ ii lu pya a ɛrɛ yɔgɔ-oo. Kere i lu mɛnɛ ale i lu kporo, i ɛrɛ emuɛ kɔ kpooge loo “zɔ bunyɔɔ” lu nu i su nua tuatua bu i dum, tɛ̄maloo edoo kɔ gbanialoo a le yɛɛ Jɛhova le Jizɔs le ii a agatɛ̄. (Mat 6:​19, 20; Luk 16:9) Lo i doo wo, i dap suā sa yiga leere kɔ Jɛhova ekuū i dɛɛ̄loo.

9. Ena i suā leere a?

⁹ Nii’ee, Jɛhova gaa niina ye bah lo eyerebah nɛ pya ye nɛɛ. Lo ama naa kura kɔ kpugi naale ebɛɛ̄ i ale loo i naale elɛɛ lɔgɔ sɔ̄ doo pippip.b Kerewo, Jɛhova naale elɛɛ i bahloo bie. A gaa le kiisī lo eyerebah i nɛ sɔ̄ i gaa tɛɛ̄bu keekee taāŋa. I dap baatɛ̄ kɛ̄ lo ama lu kaka doo tɛ̄maloo ekɛɛrɛbuloo baɛ sīdee i dap tɔgɛ kɔ i dɛrɛe nyiɛ nyɔɔ Jɛhova kɔ eniina ye bah lo enɛ i pya nu a i bɛɛ̄; (1) sɔ̄ kpugi i bɛɛ̄ ale sɔ̄ i gaa gbī tam esi, le (2) sɔ̄ i gaa kɛɛrɛbuloo nu i su kuādɛɛ̄loo aba ii sɔ̄ i e’ana.

SƆ̄ KPUGI I BƐƐ̄ ALE SƆ̄ I GAA GBĪ TAM ESI

10. Pio amunu e’aga kɛ̄tɔɔ̄ na i dap kpesī a?

¹⁰ Kumakɛ̄ i tɔɔ̄ waɛloo kuma nyɔuwe ama doo, kɛ̄ dum e’agɛrɛnage bah aga doolo nyɔɔbee benɔ̄, bugia siranu, aā dumɛloo a yaara, le sɔ̄ bɛbɛɛ nyaa. Bu bugia, i dap peere i tam, peere pya nu i bee ɛrɛ, ale i dap teera aa kɛ̄ i wee tɔɔ̄ kii dɔɔ̄na kɛ̄ nyɔɔ ziī nu ale lo dɔɔ̄na, e lo ama dap doo kɔ tɔɔ̄dum a agɛrɛbah aga. I dap bɔātɛ̄ egbī tam bie kɛ̄ i teera kii, ale bura nu akiiloo susu pya i butɔ kuma dɔɔ̄na kɛ̄ lokwa i dap ɛrɛ nu i su wa kuādɛɛ̄loo. Ena edap i yerebah nɛ kɔ i doo pya biaɛfii ama bu sīdee etɔgɛ kɔ i dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ ekpobah Jɛhova a?

11. Ena edap a yerebah nɛ kɔ o tāma e’aga kɛ̄tɔɔ̄ a? (Luk 12:​29-31)

¹¹ Tua nu a bɔloo kɔ o doo na lo ekɔ dɛ̄dɛɛ̄ o taāŋa nɛ Jɛhova. (Kam 16:3) Bara ye kɔ a nɛ a suānu lokwa o dap doo pya biaɛfii a lee, sa ye baranage kɔ a nɛ a efɛɛloo beenyiɛ lokwa oo ɛrɛ gbɛnɛ “ekɛɛrɛ” akiiloo o kɛ̄tɔɔ̄. (Buū Luk 12:​29-31.) Bara ye kɔ a yerebah a nɛ kɔ pya nu o ɛrɛ a gbɔɛ̄ a loo. (1 Tim 6:​7, 8) Gbītɛ̄ nu aābu pya i kpa akiiloo pya nu o dap doo sɔ̄ kpugi a bɛɛ̄. Gbɛnɛ-edo nɛɛ e’ɛrɛ biī aāloo pya nu a le nyɔɔ jw.org akiiloo kɛ̄ etāma e’aga kɛ̄tɔɔ̄ doo.

12. Pya amunu ebip na edap yerebah nɛ Nɛɛ Kraist kɔ a biaɛ nu fii leere nɛ ye butɔ a?

¹² Pio nɛɛ esiatam a doo kɔ ba a kii ebīnikɛ̄ aaloo pya wa butɔ, mɛ sɔ̄ esaa, gbɛnɛ-edo aba sikɛ̄ muɛ kɔ dodoo wo lu nu suānu naale loo. Lɛɛ o gae si ziī tam, o aa bura aba nu akiiloo biī o ɛrɛ aāloo lo tam, doodoo kpugi ba ekpɛ a nɛ, buranage nu akiiloo kɛ̄ lo tam e’ɛrɛ pah nyɔɔ o kɛ̄tɔɔ̄ bu edɔɔ̄ doo. (Luk 14:28) Bip oloo kɔ: ‘Lo m aa kpaɛ̄ na dam ale na wa, bu mɛ sīdee na e’ɛrɛ pah nyɔɔ na iya dam le wa a? Amunu pah na e’ɛrɛ nyɔɔ na si enɔānu, si uwe zue ue, le sɔ̄ m tɔ̄ma kpaɛ̄ pya na wuga nɛɛdam le nɛɛwa a?’ Lo o ɛrɛ pya miɔŋɔ, elee o bip ebip a kuī ama aba ɔɔ kɔ: ‘Lo a le mm le kpaɛ̄ pya na miɔŋɔ, m tɛɛ̄ doodoo wa wa dap kpɔā “bu zuurabahtɔ̄ le nɔnɔ Nɛɛ-a-i-ɛrɛ” ni?’ (Ɛfɛs 6:4) Lɛɛbahloo kɔ nu alu ekɛɛrɛ Bari a baɛloo o biaɛfii, e a naale nu pya o manamana ale pya o gbo lo ba naa nwadɛɛ̄ pya daakuu Baibol a kɔ nɛ.c Tony a tɔɔ̄ dee kɛ̄ enaānī wee dɛp kii loo Asia bee muɛ keekee tam edoo kɔ a kii dɔɔ̄na edo, lo ba ekpɛ ye gbɛnɛkpo kpugi. Mɛ sɔ̄ a yere kara akiiloo ue ama sah, sa nyɔɔnɛ ye wa kɔnia, a bee biaɛfii lo ekiī pya lo tam sa kwabahloo wa tɔɔ̄dum lokwa nu ba ɛrɛ wa gbɔɛ̄loo. Sɔ̄ Tony kɛɛrɛbuloo ye biaɛfii ama, a kɔ: “Nyɔɔbee m bee kiī pya lo tam, a bee doo kɔ m ɛrɛ dee lo eyerebah nɛ gbɛnɛ-edo nɛɛ kɔ ba a suāloo Jɛhova, sa doonage kɔ pya i miɔŋɔ a wereloo Jɛhova. Pya i butɔ emɔna kɔ sɔ̄ i tɔɔ̄dum dɛɛa nyɔɔ ue a le bu Matiu 6:​33, Jɛhova ekiisī lo ekuū i dɛɛ̄ loo.”

SƆ̄ I GAA KƐƐRƐBULOO NU I SU KUĀDƐƐ̄LOO ABA II SƆ̄ I E’ANA

13. Pya ena i dap doo anyaawo lokwa i ɛrɛ nu i su kuādɛɛ̄loo aba ii sɔ̄ i e’ana a?

¹³ I dapnage tɔgɛ dua kɛ̄ i dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova doo sɔ̄ i gaa nɔɔ kɛ̄ i tɛɛ̄ doo kuūdɛɛ̄loo i loo sɔ̄ i e’ana. Baibol kɔ i nɛ kɔ i si e’aga tam lokwa i dap ɛrɛ nu i su kuādɛɛ̄loo aba ii li deesī. (Kam 6:​6-11) Elu nu suānu le loo lo a le i kpoogeloo pio nu sere, kumakɛ̄ i kɛ̄tɔɔ̄ i nɛ dee doo, lokwa i dap su kuādɛɛ̄loo aba ii li deesī. Alu kaka kɔ kpugi dap i kpega sa i yerebah nɛ sɔ̄ i le bu ebɛɛ̄. (Eklis 7:12) Kerewo, ii le eyiga kɔ gbī kpugi ale zɔ alu tuatua nu bu i dum.

14. Ena anua i kɛɛrɛbuloo ue a le bu Pya Hibru 13:5 sɔ̄ i gaa nɔɔ nu i su kuādɛɛ̄loo aba ii li deesī a?

¹⁴ Jizɔs bee nɛ edobah akiiloo kɛ̄ alu ezu doo sɔ̄ nɛɛ kpoogeloo kpugi sa lo nɛɛ naa lu “mɛnɛ kɛ̄ Bari le.” (Luk 12:​16-21) Lɔgɔ nɛɛ naa suā nu esira li nyɔɔ’ee. (Kam 23:​4, 5; Jem 4:​13-15) A ɛrɛ ziī nu finiabah dɛ̄dɛɛ̄ pya a gaa nyɔɔnɛ dumɛ Kraist gaa kpesī anii’ee. Jizɔs bee kɔ i ɛrɛ ekpɛ̄naloo e “kiira dumɛ kpe” dɛ̄dɛɛ̄ nu i ɛrɛ lokwa i dap lu pya a ye nyɔɔnɛ dumɛ. (Luk 14:33) Taɛ nu a bee siraloo Pya Nɛɛ Kraist bu buɛ̄ Judia bu tua sɔ̄ o’oo tup zua lo. Ba bee kpɛ̄naloo ekiira dumɛ kpe dɛ̄dɛɛ̄ nu ba bee ɛrɛ. (Hib 10:34) Bu ilii dee ama, gbɛnɛ-edo pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa epeere wa zɔ ale wa tam nyɔɔbee ba naa gbī eyerekpotɛ̄ lɔgɔ eku bɛbɛɛ. (Mum 13:​16, 17) Ena a wa yerebah nɛ kɔ ba a doo wo a? Ba dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ yii Jɛhova kaāna, lo a kɔ: “Mm le lɛɛ a bahloo, e mm le bie a.” (Buū Pya Hibru 13:5.) I piiga kumakɛ̄ i ekpo toora doo lo enɔɔ kɛ̄ i dap doo i ɛrɛ nu i su kuādɛɛ̄loo i loo li deesī, e lo alu kɔ nu ii bee ɛmadɛɛ̄ sira, i dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova kɔ eyerebah i nɛ.

15. Pya tɛ le ka alu Pya Nɛɛ Kraist e’ɛp pya wa miɔŋɔ bu sīdee a kuūnadɛɛ̄ doodoo wa? (Ɛpnage foto.)

¹⁵ Bu pio barasī, taɛ nu anua pya nɛɛ wee ɛrɛ pya miɔŋɔ na lokwa pya lo miɔŋɔ dap ɛrɛ gbɛnɛkpo kpugi lo ba esu wa kuādɛɛ̄loo sɔ̄ ba e’ana. Bu lo sīdee, pya dam le wa a le doo wo ɛp pya wa miɔŋɔ kɔ ba le doodoo “kpugi ba wee kpɛ nɛ nɛɛ a bee le loo tam beke sɔ̄ e’aara loo tam.” Kerewo, Baibol kɔ pya tɛ le ka a kuūdɛɛ̄loo pya wa miɔŋɔ. (2 Kɔr 12:14) Alu kaka kɔ sɔ̄ pya tɛ le ka e’ana, a dap lu ebɛɛ̄ kɔ pya wa miɔŋɔ a kuū wa dɛɛ̄loo sa wa nɛ kpugi le pya dɔɔ̄na nu, e bu gbɛnɛ-edo pya miɔŋɔ wee ɛɛ lo ekuūdɛɛ̄loo pya wa nɛɛ. (1 Tim 5:4) Kerewo, pya tɛ le ka ba lu Pya Nɛɛ Kraist suā kɔ nu a wee nɛ gbɛnɛ ɛɛbu nɛɛ naale kpɔā pya miɔŋɔ lokwa ba dap a kuūdɛɛ̄loo li deesī, mɛ lo eyerebah wa nɛ kɔ ba alu pya a taāŋabah Jɛhova.—3 Jɔn 4.

16. Bu mɛ sīdee na pya tɛ le ka edap kpɛ̄naloo pya wa miɔŋɔ lokwa ba dap ɛrɛ nu ba esu kuādɛɛ̄loo wa loo sɔ̄ ba elu nɛɛ a? (Pya Ɛfɛsɔs 4:28)

¹⁶ Sɔ̄ o gaa nɔɛ̄ pya o nwiī kɛ̄ ba edap kuūdɛɛ̄loo wa loo li deesī doo, tɔgɛ wa kɛ̄ ba edap dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova doo tɛ̄maloo o edobah. Aā sɔ̄ ba le nwīgbagbara, tɔgɛ wa kɔ sitam wee dɔbiī. (Kam 29:21; buū Pya Ɛfɛsɔs 4:28.) Kiiloo wa tɔkpa, yerebah wa nɛ kɔ ba aa su wa nɔ kpa biābii kuma sɔ̄ ba gaa nyim lu nɛɛ. Pya tɛ le ka dap gbītɛ̄ pio daakuu Baibol sa su yeābah nɛ pya wa miɔŋɔ lokwa ba dap biaɛ nu fii leere akiiloo kɛ̄ ba esi tɔkpa mmɛ. Lo ama eyerebah nɛ pya wa miɔŋɔ kɔ ba a dap ɛrɛ nu ba esu kuādɛɛ̄loo wa loo sa ɛrɛnage sɔ̄ ba esu siā uwe zue ue ale yii bu tam sɛmdee.

17. Ena i suā leere a?

¹⁷ Pya zooro Jɛhova a ye tɔɔ̄ agara nɛ dap ye dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ kɔ a gaa le kuū wa dɛɛ̄ loo, e a taɛnage ye lo edoo wo. Kumakɛ̄ i tɔɔ̄ waɛloo kuma nyɔuwe ama doo, kɛ̄ a agɛrɛnage bah lu ebɛɛ̄ kɔ i dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova doolo. Nyɔɔwo, kaɛlɛɛ ɛrɛgebah nu a sira, dooraa i biaɛfii lo edɛrɛ nyiɛ nyɔɔ Jɛhova kɔ enɛ i pya nu a i bɛɛ̄ bu namloo tɛ̄maloo ye ekpo. I suā leere kɔ ye bah a ɛrɛ ekpo le ye ekpobah a niina e’ina i loo, nyɔɔbee a naa kpuria doo pippip.