KƐ̄ KPOOGE pio Watchtower ONLINE
Watchtower
KƐ̄ KPOOGE PIO KPA ONLINE
Khana
  • BAIBOL
  • KPA
  • MEETINGS
  • w23 O’oo Enɔɔ̄ naɛsī 14-19
  • Kiisī Lo Ekiā Nyɔɔ “Dee A Le Kaɛ”

No video available for this selection.

Sorry, there was an error loading the video.

  • Kiisī Lo Ekiā Nyɔɔ “Dee A Le Kaɛ”
  • Tɔ Baɛloo Gaa Zue Buɛ̄-mɛnɛ Jɛhova (Nɔ)—2023
  • Gbagbara ekobee ue
  • Dɔɔ̄na Kpa a aara lo Yere Ue
  • “DEE A LE KAƐ”—NU A KURA A DEE KERE LE BU ILII DEEAMA
  • KWAKWA LODEE
  • “DEE A LE KAƐ” LEGE EKPAĀ NƐ PYA A GBĪ ETƐƐ̄ NYƆƆ
  • “Bɔɔlo [Ɛrɛ] Ele Kaɛ”
    Tɔ Baɛloo Gaa Zue Buɛ̄-mɛnɛ Jɛhova (Nɔ)—2021
Tɔ Baɛloo Gaa Zue Buɛ̄-mɛnɛ Jɛhova (Nɔ)—2023
w23 O’oo Enɔɔ̄ naɛsī 14-19

22 EKOBEE UEENƆ

Kiisī Lo Ekiā Nyɔɔ “Dee A Le Kaɛ”

“Ziī gbɛnɛ dee gaa le le a kɛ̄a, ... Dee a le Kaɛ.”—AIS 35:8.

YƆƆ 31 Nyɔɔnɛ Bari Siniatam!

DASĪ TƐƐ̄NYƆƆa

1-2. Amunu biaɛfii a kuī na pya Juu a bee le Babilɔn bee ɛrɛ edoo a? (Ezra 1:2-4)

MƐNƐ enɛa lok! Elua elɛɛbaloo pya Juu ba ebee tɔɔ̄ kɛ̄ bah aa li Babilɔn loo 70 zua, kɔ ba a obia kii wa buɛ̄ Izrɛl. (Buū Ezra 1:2-4.) Aba Jɛhova na a dap doo nu amaa.Ena anua i dap kɔ doo wo a? Nu anua na kɔ pya Babilɔn naa wee lɛa pya ba bee aa bah. (Ais 14:4,17) Mɛ ebee lu ebe eebah Babilɔn, e lo aā nɛɛ a bee bɛɛ bee kɔ nɛ pya Juu kɔ ba dap aa lo buɛ̄. Wo bee doo kɔ dɛ̄dɛɛ̄ pya Juu, eetɔɔ̄ na pya alu tɛ bee tɔ a kpesī biaɛfii lo e’aa Babilɔn ale lo etɔɔ̄. Lo biaɛfii bee dap lu lo a naa waɛ edoo. Ena anuaa?

2 Gbɛnɛ-edo aba ebee dap ana lo ekiā nyɔɔnyɔɔ dɛɛ̄ kiā ama. E kuma sɔ̄ gbɛnɛ-edo pya Juu ama bee mɛā bie Babilɔna, ba sii bee tɔɔ̄ lɔgɔ dɔɔ̄na kɛ̄. Kiikɛ̄ ba le, Izrɛl bee le buɛ̄ pya wa nama tɛ. Siga pya Juu ebee lu mɛnɛ bia Babilɔn, nyɔɔwo bee wa dap agaloo lo elɛɛbaloo pya wa ekpedɛɛ̄ tɔ ale gbora sa kii buɛ̄ ba naa suā.

3. Amunu leelee na Jɛhova enɛ pya Juu ba ye wereloo ba obia kii Izrɛla?

3 Pio pya Juu ba bɔ ture nyiɛ loo bee ɛp kɔ obia kii Izrɛl edɔbiī wa nɛ ee ɛrɛgebah nu ba elɛɛbaloo. Lo gbɛnɛ leelee ba e’ɛrɛ kiiloo wa taāŋabah. Kereadoo nu a eeloo 50 tɔkaɛ pya dɔɔ̄na ibari bee le Babilɔn, tɔkaɛ Jɛhova naa bee le bu lo gbɛnɛ buɛ̄. Lɔgɔ da wɔp zɔɔ lo pya Izrɛl dap wɔp zɔɔ nyɔɔ dookɛ̄ Lok Mozis bee kɔ doo naa bee le, e pya ewɔp alu etubobaloo kɔ ba a wɔp zɔɔ naa bee lenage. Gbaāloo wo, pya nɛɛdam le nɛɛwa a taāŋabah yɔ lo ba naa nɛ enwadɛɛ̄ Jɛhova ale ye daakuu bee kuīkpo ee pya nɛɛ Jɛhova kaāna. Nyɔɔwo, bee taɛ gbɛnɛ-edo pya Juu a wereloo Jɛhova lo e’obia kii wa buɛ̄ kɛ̄ ba dap ye taāŋabah bu sīdee a bɔloo.

4. Amunu sīdee na Jɛhova bee kɔ eyereebah nɛ pya Juu ba obia kii Izrɛla?

4 Kiā aa Babilɔn kii Izrɛl bee aga, a dap su nu alu nia enɔɔ̄. Mɛ Jɛhova bee yira yii kɔ elɛɛe ɛrɛgeba e’aga kɛ̄tɔɔ̄ edoo kɔ ba aa dap obia kii wa buɛ̄. Aisaia bee ɛm kɔ: “Kwaa dee Jɛhova leere bu kposagara wii, dooraa kɔ gbɛnɛ dee a lera bu eko kɛ̄ nɛ ilii Bari. ... Kɛnɛkɛ̄ alu kpok-kpok gaa le lu kuna-kuna, e dɛ̄dɛɛ̄ kɛnɛkɛ̄ alu koo-koo sī gaa le ɔgara sī kɛ̄.” (Ais 40:3,4) Naa kɛɛrɛ bu loo dee a ɔgarasī tɛɛ̄ bu kposagara wii sa naa lu dɛɛ̄ egu. Naa ɛp kɛ̄ enia pya aa kiā tɛɛ̄ nyɔɔ doo a! E waɛ wa bah kaāna lo ekiā nyɔɔ dee a ɔgarasī ee kiā nyɔɔ dee alu dɛɛ̄ egu sa lu kpok-kpok. E ba enwaanage bah ina kɛ̄ ba aakii.

5. Amunu bee na a bee lu enɛ dee a tɔɔ̄dɔ nu a aa Babilɔn kii Izrɛla?

5 Nii’ee, lu esuāloo gbɛnɛ-edo dee tɛ̄maloo wa bee. Dee a tɔɔ̄dɔ nu lo Aisaia bee ɛm nu akiiloo ama, bee ɛrɛnage bee. A bee ɛm kɔ: “E ziī gbɛnɛ dee gaa le le a kɛ̄a, e a elu ekue ye Dee a le Kaɛ, pya wa nyiɛ naa ɛɛ naale tɛɛ̄ ye nyɔɔ, e pya ezu naale tɛɛ̄-ekwɔ ye bu.” (Ais 35:8) Ena yii ama bee kura nɛ pya Izrɛl a bee le lo sɔ̄ a? E ena a kura nɛ ili anii’eea?

“DEE A LE KAƐ”—NU A KURA A DEE KERE LE BU ILII DEEAMA

6. Ena anua a bee lu esu lo dee kure dee a le kaɛa?

6 “Dee a le Kaɛ,” bee alu enɛ dee ama lee niā! Ena anua a bee lu ekɔ lo dee le kaɛ a? Lɔgɔ “pya wa nyiɛ naa ɛɛ,” lo a le pya Juu ba doo dogo a naa ɛɛ, taāŋabah yɔ ale pya dɔɔ̄na bag dogo naale etɔɔ̄ bu buɛ̄ Izrɛl. Pya Juu e’obia kii wa buɛ̄ elu “pya nɛɛ a lu kaɛ” nɛ wa Bari. (Deut 7:6) Mɛ lo ama naa kura kɔ, pya ba bee aa Babilɔn naa bee kwabaloo wa dum lokwa ba doo nu a nia Jɛhova.

7. Amunu kwabaloo nu na a bee lu ebɛɛ̄ kɔ pio pya Juu a doo a? Naa nɛ edoba.

7 Dookɛ̄ ebee lu ekɔ doo, gbɛnɛ-edo pya Juu bee mɛā bia Babilɔn, e kɛ̄ pya Babilɔn doonu sa kɛɛrɛ nu doo ebee wa suloo. Sɔ̄ 69 zua etɛ̄na aā sɔ̄ tua eku pya Juu bee obia kii Izrɛl, Ezra bee dā kɔ pio aba bee ii wa aā dɔɔ̄na buɛ̄. (A’aa 34:15,16; Ezra 9:1,2) Gbaāloo wo, a bee deegenage Nehemaia sɔ̄ a bee muɛ kɔ pya miɔŋɔ a mɛā bia Izrɛl naa bee dap kɔ muɛ̄ ue pya Juu. (Deut 6:6,7; Neh 13:23,24) Pya miɔŋɔ ama edap nɔ kɛ̄ etaāŋabah Jɛhova sa ye wereloo doodoo wa lo ba naa dābeeloo muɛ̄ ue Hibru lo a bee lu esu ɛ’ma gbɛnɛ-edo kɛ̄ a le bu Muɛ̄ Ue Bari ni? (Ezra 10:3,44) Nyɔɔwo bee lu ebɛɛ̄ kɔ pya Juu ama a doo pya kwabaloo nu a kuī. Mɛ ewaɛ wa loo kaāna lo ekwabaloo pya nu ama bie wa buɛ̄ Izrɛl kɛ̄ kaka taāŋabah ebee ina aa kiisī dookɛ̄ a wee le doo.—Neh 8:8,9.

Keekee sīdee pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa bee su zuema le yereue aābu zua 1919 le sīdee aa lu ezuema anii’ee.

Aā bu zua 1919, gbɛnɛ-edo miliɔn pya nɛɛdam le nɛɛwa, gbaāloo pya miɔŋɔ e’aara bu Babilɔn Lo Gbɛnɛ sa bɔātɛ̄ kiā nyɔɔ “Dee a le Kaɛ” (Ɛp 8 barakpaɛ̄)

8. Ena anua a lee kɔ i ɛrɛ taɛ bu nu a bee sira gbɛnɛ-edo zua akii adumɛ a? (Ɛp foto a le nyɔɔ eko.)

8 Pio nɛɛ dap kɛɛrɛ kɔ, ‘nu a bee sira ama nia i edā, mɛ ena pya nu a bee siraloo pya Juu gbɛnɛ-edo zua akii adumɛ kura nɛ ili anii’ee a?’ Bu kaka a ɛrɛ nu edoo kiiloo ili, nyɔɔbee bu ziī sīdee, i aa kiā nyɔɔ “Dee a le Kaɛ.” Kere i le yɛɛ pya alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ale “dɔɔ̄na gbo naana pee,” lu ebɛɛ̄ kɔ i bia nyɔɔ “Dee a le Kaɛ” lo a edoo kɔ i taāŋabah Jɛhova anyaawo sa i ture yimabu Buɛ̄-mɛnɛ Bari.b (Jɔn 10:16) Aā bu zua 1919C.E., gbɛnɛ-edo miliɔn pya nɛɛdam le nɛɛwa, gbaāloo pya miɔŋɔ e’aara bu Babilɔn Lo Gbɛnɛ lo a le dɛ̄dɛɛ̄ ekwɔ sīdee taāŋabah sa bɔātɛ̄ kiā nyɔɔ dee a tɔɔ̄dɔ nu ama. Pio sɔ̄ o dap wa le yɛɛ. Kere alu kɔ pya nɛɛ bee bɔātɛ̄ ekiā nyɔɔ lo dee nu alu 100 zua akii adumɛ, pya dɔɔ̄na nɛɛ ebee bɔātɛ̄ esitam loo lo dee gbɛnɛ-edo zua lɛɛ a gae lu lo sɔ̄.

KWAKWA LODEE

9. Dookɛ̄ Aisaia 57:14 kɔ doo, bu mɛ sīdee na elua ekwa “Dee a le Kaɛ”a?

9 Jɛhova bee doo kɔ lɔgɔ nu aa kpaɛ̄ pya Juu kɔ ba aa dap aa Babilɔn. (Buū Aisaia 57:14.) Ena i dap kɔ kiiloo “Dee a le Kaɛ” bu ilii dee ama a? Gbɛnɛ-edo zua lɛɛ a gae lu bu zua 1919, Jɛhova bee su pya nɛɛ ba ye ɛrɛ bɔɔ loo siātam loo lo dee lokwa pya nɛɛ dap aabu Babilɔn Lo Gbɛnɛ. (Dooreloo Aisaia 40:3.) Ba bee si pya tam alu ebɛɛ̄ lo ekwa lo dee sere sɛɛ pya nɛɛ le beenyiɛ, lokwa ba dap aa bu Babilɔn Lo Gbɛnɛ sa yii bu paradais bu edɔɔ̄, kɛ̄ elua e’obara kaka taāŋabah sere ye dɔ. Pya ena a bee lu edoo lo e “kwa lo dee” a? Naa ɛp pio tam a bee lu esi loo lo dee ama.

Nu ba wee kuɛ̄ma kpa tua sɔ̄ le nɛɛɛ a gaa tap Baibol.

Bu gbɛnɛ-edo zua pya nɛɛ a ɛrɛ bɔɔ loo Bari bee yerebah lo esitam loo lo dee lokwa pya nɛɛ dap aabu Babilɔn Lo Gbɛnɛ (Ɛp 10-11 barakpaɛ̄)

10-11. Mɛ sīdee na kūkuɛ̄ le tatap Baibol eyerebah doo kɔ gbɛnɛ-edo nɛɛ a suā nu a le bu Baibol a? (Ɛpnage foto.)

10 Kūkuɛ̄ kpa. Wee lu e’ɛp Baibol sa sikɛ̄ ɛma bah lɛɛ a gae lu bu pya zua 1450. Lo tam wee wa su nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ bah, e Baibol wee sidu kaāna sa naa waɛ e’ɛrɛ. Mɛ sɔ̄ pya nɛɛ bee bɔātɛ̄ esu kpe kuɛ̄ma kpa daānu, Baibol bee bɔātɛ̄ waɛ ekwa sa ina bah gbɛnɛ-edo nɛɛ.

11 Tatap. Bu gbɛnɛ-edo zua, Baibol bee le bu aba muɛ̄ ue Latin, lo aba pya enɔā kpa kaāna na a wee dap dābeelooa.Kerewo, sɔ̄ kpe kuɛ̄ma kpa bee bɔātɛ̄ ebokɛ̄, pya a ɛrɛ bɔɔ loo Bari bee bɔātɛ̄ etap Baibol yerebu muɛ̄ ue gbɛnɛ-edo pya nɛɛ dābeeloo. Nyaawo, pya a nɔ Baibol dap su nu pya zaāsī yigabari gaa bee wa tɔgɛ dooreloo taɛ nu Baibol tɔgɛ.

Wuga Russell le pya dɔɔ̄na a gaa nɔ Baibol aa gbītɛ̄ nu aābu pya kpa a baatɛ̄ Baibol sa aa gbaa kɔ ue nyɔɔ pya nu ba gbī muɛ.

Pya nɛɛ a ɛrɛ bɔɔ loo Bari bee yerebah lo esitam loo lo dee lokwa pya nɛɛ dap aabu Babilɔn Lo Gbɛnɛ (Ɛp 12-14 barakpaɛ̄)c

12-13. Naa nɛ edoba a tɔgɛ kɛ̄ pya a bee nɔ Baibol bu 19 sɔ̄ o’oo tup zua bee bɔātɛ̄ esu esah tɔgɛ nu pya tɔbari ɛɛ’ee doo.

12 Pya kpa enɔā Baibol. Pya a bee kuūdɛɛ̄kɛ̄ nɔ Baibol bee nɔ gbɛnɛ-edo nu aāloo nu ba buū aābu Muɛ̄ Ue Bari. Kerewo, bu gbɛnɛ-edo pya zaāsī yigabari bee biira sɔ̄ ba bee kɔ pya nu ba enɔā ama nɛ pya dɔɔ̄na. Bu edoba, bu 19 sɔ̄ o’oo tup zuaa, pio pya nɛɛ le beenyiɛ bee bɔātɛ̄ ekwa kpa a su ekwɔ tɔgɛ nu pya tɔbari ɛɛ’ee.

13 Dee bu zua 1835 ziī nɛɛ a bee ɛrɛ bɔɔ loo Bari ye bee kura Henry Grew bee ɛm ziī kpa a kɔ nu akiiloo kɛ̄tɔɔ̄ pya e’ua. Bu lo kpa, a tɔgɛ aābu Baibol kɔ dum a naa u lu dɔɔ̄nu Bari nɛ, naale kɔ a ɛrɛ edɔɔ̄ a naa u a i le bu, dookɛ̄ gbɛnɛ-edo pya tɔbari tɔgɛ doo. Bu zua 1837 ziī gbɛnɛ nɛɛ tɔbari a kura George Storrs bee muɛ ziī lo nwīepɛɛkpa sɔ̄ aa bee ɔp train. Sɔ̄ a bee buū a bee muɛ kɔ emɔnae ziī kaka ue a kuī. A bee biaɛfii lo ekɔ nu enɔā nɛ pya dɔɔ̄na. Bu zua 1842 a bee nɛŋana ekɔaue nyɔɔ ekobee ue a dana taɛ a kɔ: “Ekɔ Pya Bag Dogo Ɛrɛ Piogi A Naa Wee U Ni?” Pya nu George Storrs bee ɛm bee ɛrɛ pah nyɔɔ ziī zege nɛɛ ye bee kura Charles Taze Russell.

14. Bu pya amunu sīdee na Russell le pya a bee ye le loo bee ɛrɛ biī aāloo tam ebee lu esi sɔ̄ akii adumɛ loo kaka sīdee taāŋabah a? (Ɛpnage foto.)

14 Bu pya amunu sīdee na WugaRussell le pya a bee ye le loo ɛrɛ biī aāloo tam a bee lu esi loo dee a ture nɛɛ mmɛ loo kaka sīdee taāŋabah sɔ̄ akii adumɛ a? Sɔ̄ ba bee le aa nɔ nu, ba bee gbītɛ̄ nu aābu pya kpa a baatɛ̄ bee ue, pya kpa a tɔgɛ kɛ̄ e’ɛrɛ ue o gaa gbī aā le keekee tatap Baibol a bee le lɛɛ a gae lu lo sɔ̄. Ba bee ɛrɛnage biī aāloo pya nu Henry Grew, George Storrs, le pya dɔɔ̄na bee gbītɛ̄ aābu Baibol. WugaRussell le pya a bee ye le loo bee yerenage bah loo ekwa lo dee bu edɔɔ̄, tɛ̄maloo e’ɛm gbɛnɛ-edo ekpo ekpo kpa le pya nwīepɛɛ kpa a baatɛ̄ pya ue a le bu Baibol.

15. Amunu nu a kuī na a bee sudɔ bu zua 1919a?

15 Bu zua 1919, Babilɔn Lo Gbɛnɛ naa bee ɛrɛna ekpo loo pya nɛɛ Bari. Bu lo zua, “zooro a bɔloo eture nyiɛ loo sa suā nu” bee bɔātɛ̄ esitam lokwa pya nɛɛ le beenyiɛ dap bɔātɛ̄ ekiā nyɔɔ lo “Dee a le Kaɛ” alu ekpaāna aā. (Mat 24:45-47) Tam pya a bee si tam kwa lo dee bee si sɔ̄ a tɛɛ̄ kii adumɛ, yerebah nɛ pya a tɛɛ̄ nyɔɔ lo dee kɔ ba a dap nɔ gbɛnɛ-edo nu Jɛhova gbī sa ye suāloo leere. (Kam4:18) Ba dap bɔātɛ̄ edoo kɔ wa sīdee tɔɔ̄dum a gbaaloo nu Jɛhova gbī. Jɛhova naa ɛmadɛɛ̄ kɔ pya ye nɛɛ a aadee nyaana dɛ̄dɛɛ̄ wa sīdee tɔɔ̄dum aba sɔ̄. Taāwo, a doo kɔ sīdee tɔɔ̄dum pya ye nɛɛ a nyaa kinakina. (Ɛp ekpo a kura “Jɛhova Nyaana Sīdee Tɔɔ̄dum Pya Ye Nɛɛ Kinakina.”) Naa ɛp kɛ̄ bu dɛ̄dɛɛ̄ ii e’ɛɛ sɔ̄ dɛ̄dɛɛ̄ nu i doo gaa le ɛɛrɛbu i Bari doo a!—Kɔl 1:10.

Jɛhova Nyaana Sīdee Tɔɔ̄dum Pya Ye Nɛɛ Kinakina

Lo dee bɔātɛ̄ elera sa ɔgarasī kinakina. Pya te a le kpaɛ̄ lo dee bɔātɛ̄ dum saga sa kuīkpo.

1927-1928: Bee lu edābeeloo kɔ Krismas lu doonu taāŋabahyɔ

1928-1936: Kinakina a bee lu e’ɔbɛ su gbagbaɛ̄ te daānu

1931: Bee lu eyiga bee a kura Pya Ekeebee Jɛhova

1938: Naa bee luna etɛrɛkpa loo nɛɛ elu nɛɛ kanɛɛ

1944-1945: Bee lu edābeeloo kɛ̄ mii lu nu a le kaɛdoo

1952: Bee lu ebaatɛ̄ kɛ̄ a kuī kɔ alu ekpo nɛɛ a naa kiiya lɛɛ bu bɔŋanaloodoo

1956: Bee lu edābeeloo kɛ̄ iya dam le wa lu nu a le kaɛdoo

1972: Bee lu etubobahloo pya kanɛɛ alu esu kaɛ edɔɔ̄ tɔā nɔɔ̄ bee kɔ ba a kuūdɛɛ̄loo ziī ziī bɔŋanaloo

1973: Bee lu edābee loo kɔ ɔ̄ sɔɔ̄ ale yaa sɔɔ̄ lu si gbɛnɛ pɔrɔ

1976: A bee lu enɛ zuurabahtɔ̄ loo dua tam Pya Nɛɛ Kraist dapsi

2000: Bee lu ebaatɛ̄ leere kɛ̄ esu epɛɛ epɛɛ a aaloo mii daānudoo

2006, 2012: Bee lu ebaatɛ̄ kɛ̄ ɛp ekotɛ̄ nɛɛ bee piya gbɛnɛdoo

“DEE A LE KAƐ” LEGE EKPAĀ NƐ PYA A GBĪ ETƐƐ̄ NYƆƆ

16. Amunu tam na a bee lu esi loo “Dee a le Kaɛ” aābu zua 1919 a? (Aisaia 48:17; 60:17)

16 Dɛ̄dɛɛ̄ dee wee gbī kɔ alu ekwa loo aā ziī sɔ̄ yii ziī. Lege aa lu esitam loo “Dee A Le Kaɛ” aābu zua 1919 mmɛ anyaawo, lokwa a waɛ loo gbɛnɛ-edo pya dɔɔ̄na nɛɛ lo e’aa bu Babilɔn Lo Gbɛnɛ. Zooro a bɔloo eture nyiɛ loo sa suā nu a bee lu etubebaloo aā bee bɔātɛ̄ esitam, e bu zua 1921, ba bee kwa ziī kpa esu nɔā Baibol lo eyerebah nɛ pya a gaa nɔ Baibol aā. Sɔ̄ sɔ̄ aa kiisī bee lu ekwa nu a bia kina alu ini’ī miliɔn kpa a kura The Harp of God ama bu 36 muɛ̄ ue. E gbɛnɛ-edo nɛɛ bee su lo kpa nɔā kaka ue Baibol. Kunɛ dee ama, i ɛrɛ aā ekpo kpa esu nɔɛ̄ Baibol pya nɛɛ lo a le Ɛrɛ Ekpeloo Dum Mmɛ Deedee! Bu kpɛdumɛ dee ama, Jɛhova ekirasī lo enɛ i nuede bu edɔɔ̄ tɛ̄maloo ye bɔŋanaloo, lokwa dɛ̄dɛɛ̄ ii dap kiisī lo ekiā nyɔɔ “Dee a le Kaɛ.”—Buū Aisaia 48:17; 60:17.

17-18. Mɛ kɛ̄ na “Dee A Le Kaɛ” ture nɛɛ mmɛa?

17 I dap kɔ sɔ̄ nɛɛ yiga lo enɔ Baibol, na a ɛrɛ dee lo ebɔātɛ̄ kiā nyɔɔ “Dee a le Kaɛ”a.Pio nɛɛ nwaabah dɔ aanyɔɔ dee ama. Pya dɔɔ̄na biaɛfii lo ekiā nyɔɔ lo dee mmɛ sɔ̄ ba e’ina kɛ̄ ba aa kii. Mɛ lo dee ture nɛɛ mmɛ mɛ kɛ̄ni?

18 “Dee a le Kaɛ” ama ture pya a ɛrɛ bɛābu kii bunyɔɔ mmɛ loo “Paradais loo Bari” a le li bunyɔɔ. (Mum 2:7) Mɛ pya a ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄ a kɛnɛkɛ̄, lo dee ture wa mmɛ sɔ̄ bɛbɛɛ Kraist bu baɛboo le lop tup zua e’ina kuma, sɔ̄ ba elu pya a mma. Lo o waa kiā nyɔɔ lo dee anii’ee, waa ɛp dumɛ, e o waa aa nyɔɔ mmɛ sɔ̄ wee ina bu aā nyɔuwe kɛ̄ o gaa kii! I kɔ o agɛrɛloo kiā nyɔɔ dee ama mmɛ kɛ̄.

O AGARA DOODOOWA

  • Ena a bee lu “Dee a le Kaɛ” nɛ pya Juu a dee kerea?

  • Mɛ sɔ̄ na “Dee a le Kaɛ” bee lu ekpaāna bu ilii dee ama sa pya nɛɛ bɔātɛ̄ etɛɛ̄ nyɔɔa, e amunu tam na a bee lu esi loo dee a tɔɔ̄dɔ nu ama?

  • Ba mɛɛ na a le nyɔɔ “Dee a le Kaɛ” anii’eea, e mɛ kɛ̄ na aa wa ture kumaa?

YƆƆ 24 Yii Bu Bɔŋanaloo Jɛhova

a Bu sīdee a tɔɔ̄dɔ nu, Jɛhova bee su dee a aa Babilɔn kii Izrɛl kure “Dee a le Kaɛ.” Ekɔ Jɛhova esiage kɛ̄ kwa ziī dee nɛ pya ye nɛɛ bu ilii dee ama ni? Aiī! Aage bu zua 1919C.E., gbɛnɛ-edo miliɔn pya nɛɛ e’aara bu Babilɔn lo gbɛnɛ sa bɔātɛ̄ kiā nyɔɔ lo “Dee a le Kaɛ.” Dɛ̄dɛɛ̄ ii ɛrɛ ebia nyɔɔ mmɛ sɔ̄ i ina kɛ̄ i aa kii.

b Ɛp kpa a kura Isaiah’s Prophecy—Light for All Mankind II, pp. 56-57.

c UE A BAATƐ̄ FOTO: WugaRussell le pya a bee ye le loo bee su pya kpa esu nɔā Baibol ebee lu e’ɛm lɛɛ a gae lu wa sɔ̄ daānu.

    Pya Kpa alu E’ɛm bu Khana (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Khana
    • Share
    • Kɛ̄ enia a doo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kɛ̄ elu Esu Daānu Doo
    • Lok Pya a Ɛrɛ Nɛ
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share