Doraa Kɔ “Miā A [Aabah Jɛhova]” Aa Zim

1. Bu mɛ sīdee na Baibol baatɛ̄ kaāna wereloo a?

WERELOO “lu ɛnɛm miā, lo miā a [aabah Jahova]. Booboo maā naa dap zimɛ wereloo, e dɛ̄dɛɛ̄ bumaā naa dap ye uu.”b (Yɔɔ Sol 8:6, 7) Naa ɛp kɛ̄ lo ama baatɛ̄ kaāna wereloo doo a! Ue a kɔ: Bui dap ɛrɛ wereloo a naa wee dɔ kumaloo ziī, lu kaāna nu egbɔ̄nyiɛ nɛ dam le wa.

2. Ena dam le wa ɛrɛ edoo lokwa wa wereloo naa dɔ a?

² Lo dam le wa ekiisī lo e’ɛrɛ wereloo a naa dɔ kumaloo ziī, edɛɛa nyɔɔ kɛ̄ ba aara ziī doo. Lo enɛ edoba, miā alu ekwa naa wee zim lo o kiisī lo eyere kaāni dɛɛ̄. Mɛ lo oo yerena kaāni dɛɛ̄, lo miā ezim. Bu aba lo sīdee, wereloo a le yɛɛ dam le wa ekiisī lo e’agatɛ̄ lo a le ba doo nu e’agɛrɛtɛ̄ wa gbanialoo. Pio sɔ̄, sɔ̄ dam le wa kpesī kɛ̄tɔɔ̄ naɛ̄bah, eyɔloo ale taāŋa a le bu kpɔā pya miɔŋɔ, a dap wa tɔɔ̄loo kɔ wa wereloo edɔa. Nyɔɔwo, lo a le o e’ira ale o e’iya, bu mɛ sīdee na o dap doo kɔ “miā a [aabah Jɛhova]” a kiisī lo ebɛ bu o iya dam le wa a? Bu ekobee ue ama, i kɔnia taa sīdee o dap kiisī lo edoo kɔ bui gbanialoo a agatɛ̄ sa o ɛrɛ ɛɛbu bu o iya dam le wa.c

KIISĪ LO E’AGƐRƐTƐ̄ GBANIALOO O ƐRƐ LOO JƐHOVA

3. Bu mɛ sīdee na e’agatɛ̄ gbanialoo dam le wa ɛrɛ kumaloo Jɛhova yerebah doo kɔ wereloo ba ɛrɛ loo ziī aa fiitɔɔ a? (Eklisiastis 4:12) (Ɛpnage foto.)

³ Lo edoo kɔ “miā a [aabah Jɛhova]” a kiisī lo ebɛ, dam le wa ekiisī lo e’agɛrɛtɛ̄ wa gbanialoo kumaloo Jɛhova. Bu mɛ sīdee na gbanialoo ba ɛrɛ kumaloo Jɛhova eyerebah wa nɛ bu wa iya dam le wa a? Sɔ̄ dam le wa su gbanialoo ba ɛrɛ kumaloo Jɛhova nua nu a wa kuīloo, ba ekpɛ̄naloo esu ye zuurabahtɔ̄, lo edoo kɔ ba aa yii bu taāŋa sa benage eebah ɛrɛgebah taāŋa a dap doo kɔ wereloo ba ɛrɛ kumaloo ziī a fiitɔɔ. (Buū Eklisiastis 4:12.) Pya a ɛrɛ le gbanialoo kumaloo Jɛhova piiganage lo enɔ pya ye elap dogo, doodoo fɛgɛ dogo, egerebu, le aaloo pɔrɔ. (Ɛfɛs 4:32–5:1) Sɔ̄ dam le wa ɛrɛ pya elap dogo ama, edoo kɔ wa wereloo aa fiitɔɔ. Ziī wuga nɛɛwa a kura Lena lo e’iya dam nu a yeeloo 25 zua kɔ: “A waɛ ewereloo sa nwadɛɛ̄ nɛɛ a ɛrɛ le gbanialoo kumaloo Bari.”

4. Ena anua Jɛhova bee sagɛ Josɛf le Meri nua pya elu tɛ le ka Mɛsaia a?

⁴ Naa ɛp ziī edoba a le bu Baibol. Sɔ̄ Jɛhova bee sagɛ pya elu tɛ le ka Mɛsaia, a bee sagɛ Josɛf le Meri aā yɛɛ gbɛnɛ-edo pya alu manamana Devid. Ena anua? Ziī ziī aba bee ɛrɛ le gbanialoo kumaloo Jɛhova, e Jɛhova bee suā kɔ ba esu doo nu a ye nia nua tua tua bu wa dum. Pya dam le wa, ena bui dap nɔ aāloo edoba Josɛf le Meri a?

5. Ena pya dam dap nɔ aāloo Josɛf a?

⁵ Josɛf bee kpɛ̄naloo esu leredee a aabah Jɛhova, e lo ama bee doo kɔ alu le dam. Bari bee ye zuurabahtɔ̄ kumaloo ye butɔ nu a naa kiikɛ̄ ee taa sɔ̄. Ziī ziī sɔ̄ ama, a bee nwaabah doo taɛ nu alu ekɔ ye nɛ kere a bee ye agaloo edoo. (Mat 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Tɛ̄maloo enyɔɔnɛ leredee a aabah Bari, Josɛf bee kpega Meri, ye yere kpotɛ̄, sa ye nɛ pya nu a ye bɛɛ̄. Naa kɛɛrɛ kɛ̄ pya nu Josɛf bee doo ama bee doo kɔ Meri a were ye loo sa ye nɛ enwadɛɛ̄ doo a! Pya dam bui dap nɔ edoba Josɛf tɛ̄maloo esu zuurabahtɔ̄ a aabu Baibol kuādɛɛ̄loo bui butɔ.d Sɔ̄ o su zuurabahtɔ̄ ama, kere a kura kɔ o kwabaloo pio nu, etɔgɛ kɔ o wereeloo o wa sa e’agɛrɛtɛ̄ bui iya dam le wa. Ziī wuga nɛɛwa a tɔɔ̄ Vanuatu, lo e’iya dam nu a eeloo 20 zua kɔ: “Sɔ̄ na dam su zuurabahtɔ̄ a aabah Jɛhova doo kɔ m nwa ye dɛɛ̄ eekɛ̄ m wee doo. Loo mɛ sukɛ̄ sa m dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ pya biaɛfii a doo.”

6. Ena pya wa dap nɔ aāloo Meri a?

⁶ Meri bee ɛrɛ le gbanialoo kumaloo Jɛhova, e ye yira naa bee dɛɛa nyɔɔ nu Josɛf bee doo. A bee suā nu a le bu Kpa Kaɛ leere. (Ɛp nu enɔ nu nyɔɔ bu Luk 1:46 NWT) A bee nɔɔnage sɔ̄ lo e’ɛā ekɛɛrɛ nyɔɔ nu a nɔ. (Luk 2:19, 51) Bu kaka, le gbanialoo Meri bee nyɔɔnɛ Jɛhova ɛnia bee doo kɔ alu kaāna le wa. Nii’ee gbɛnɛ-edo wa aa nɔ edoba Meri. Bu edoba, ziī wuga nɛɛwa ye bee kura Emiko kɔ: “Sɔ̄ m sii bee iya dam, m wee nɔɔ sɔ̄ nɔā nu sa yere kara nyɔɔ na loo. Mɛ sɔ̄ m e’iya dam, kuma sɔ̄ na dam na a wee yere kara sa baɛbee i enɔānu butɔ a, mm bee doona wo nyɔɔ na loo. M bee muɛ kɔ a bɔloo kɔ m agɛrɛtɛ̄ na gbanialoo kumaloo Jɛhova nyɔɔ na loo. Nyɔɔwo, nyaawo m nɔɔ sɔ̄ lo eyeā kara, nɔ Baibol, sa ɛrɛ ekɛɛrɛ nyɔɔ pya nu m buū nyɔɔ na loo.” (Gal 6:5) Pya wa, lo bui kiisī lo e’agɛrɛtɛ̄ bui gbanialoo kumaloo Jɛhova edoo kɔ bui dam a leera i sa i wereloo kaāna.—Kam 31:30.

7. Ena dam le wa dap nɔ aāloo Josɛf le Meri kiiloo egbaa taāŋabah Jɛhova a?

⁷ Josɛf le Meri bee gbaanage doo nu edoo kɔ wa gbanialoo kiikɛ̄ Jɛhova le a agaloo. Ba bee dābeeloo kɛ̄ gbaa taāŋabah Jɛhova doodoo ziī butɔ kuī doo. (Luk 2:22-24, 41; 4:16) Bee dap lu nu finiābah wa nɛ lo edoo wo, eetɔɔ̄ na kuma sɔ̄ wa butɔ gaa bee nyim yii loo a, kerewo, ba bee piiga lo edoo wo. Mɛ dua le edoba a le nɛ pya dam le wa anii’ee sɛh! Lo o ɛrɛ gbomiɔŋɔ dookɛ̄ Josɛf le Meri bee doo, a dap lu nu finiābah lo esi pya i enɔānu, ale lo enɔɔ sɔ̄ e’ɛā enɔānu butɔ. A dapnage aga kaāna lo enɔɔ sɔ̄ enɔā nu ale gbaa yere kara doodoo dam le wa. Kerewo, nyɛŋiabu kɔ sɔ̄ bui gbaa taāŋabah Jɛhova edoo kɔ bui tɔɔ̄ ye waɛloo sa tɔɔ̄nage waɛloo ziī kaāna. Nyɔɔwo, su taāŋabah Jɛhova nua nu a a kuīloo gbɛnɛ.

8. Ena dam le wa ba ɛrɛ taāŋa bu wa iya dam le wa edoo lokwa ba ɛrɛ biī aāloo enɔānu butɔ a?

⁸ Ena o doo lo a le taāŋa le bu o iya dam le wa ani? Pio sɔ̄, gbaa ɛrɛ enɔānu butɔ naale edap a nia. Lo a le doo wo, bɔātɛ̄ tɛ̄maloo ekɛɛrɛbu ziī ekpurubah nu a kpeloo lo bui gbaa yiga lo enɔ. Lo ama edoo kɔ bui gbanialoo kumaloo Jɛhova a agatɛ̄ sa edoonage kɔ bui ɛrɛ taɛ lo egbaa nɔ nu sa yere kara doodoo dam le wa.

SUAA SƆ̄ TƆ̄MA KPAƐ̄ ZIĪ

9. Ena anua alu ebɛɛ̄ kɔ dam le wa a ɛrɛ sɔ̄ ba gbaa tɔ̄ma kpaɛ̄ ziī a?

⁹ Pya dam le wa, bui dapnage agɛrɛtɛ̄ bui wereloo kumaloo ziī sɔ̄ bui gbaa su sɔ̄ tɔ̄ma kpaɛ̄ ziī. Sɔ̄ o doo wo, eyerebah a nɛ kɔ o suā nu o dam ale o wa aa kɛɛrɛ le kɛ̄ nu ye tɔɔ̄loo doo. (Jɛn 2:24) Yere nukuādɛɛ̄loo nu Lilia le Ruslan bee gbī muɛ sɔ̄ 15 zua etɛ̄na aā sɔ̄ ba bee iya ziī. A kɔ: “I bee muɛ kɔ ii dap su sɔ̄ tɔ̄ma kpaɛ̄ ziī dookɛ̄ i bee kɛɛrɛ doo. I gbora, si tam tɔ le sɔ̄ i bee sikɛ̄ ɛrɛ miɔŋɔ bee doo kɔ i aa ɛrɛna sɔ̄. I bee muɛ kɔ lo ii nɔɔ lo e’ɛrɛ sɔ̄ i gbaa tɔ̄ma kpaɛ̄ ziī doodoo dam le wa, wereloo i ɛrɛ loo ziī dap dɔ.”

10. Bu mɛ sīdee na dam le wa dap su zuurabahtɔ̄ a le bu Pya Ɛfɛsɔs 5:15, 16 daānu a?

¹⁰ Ena dam le wa edoo lokwa ba dap ɛrɛ sɔ̄ etɔ̄ma kpaɛ̄ ziī a? Bui ɛrɛ esere ale nɔɔ sɔ̄ lokwa bui ɛrɛ sɔ̄ nɛ ziī. (Buū Pya Ɛfɛsɔs 5:15, 16.) Ziī wuga nɛɛdam alu Nigeria ye bee kura Uzondu kɔ: “Sɔ̄ m aa nɔɔ sɔ̄ esiā pya na tam, m wee nɔɔ sɔ̄ na wa le mm i su tɔ̄ma kpaɛ̄ ziī doodoo dam le wa, sa m wee doo taɛ kɛ̄ m bee nɔɔ doo.” (Fil 1:10) Naa kɛɛrɛbu kɛ̄ Anastasia alu wa ziī nɛɛ kuūdɛɛ̄loo sɛkiut bie Moldova bee su ye sɔ̄ daā nu leere doo. A kɔ: “M wee piiga lo edoo pya nu a mɛ le bah sɔ̄ na dam le aa si pya dɔɔ̄na tam a ye le bah. Lo ama wee doo kɔ i ɛrɛ sɔ̄ etɔ̄ma kpaɛ̄ ziī sɔ̄ esaa.” Mɛ lo pya nu edoo a i le bah doo kɔ a aga i bah e’ɛrɛ sɔ̄ etɔ̄ma kpaɛ̄ ziī ni a?

11. Pya amunu tam na Akwila le Prisila bee gbaa si a?

¹¹ Pya dam le wa dap nɔ nu aāloo edoba Akwila le Prisila, lo gbɛnɛ-edo Pya Nɛɛ Kraist bu tua sɔ̄ o’oo tup zua bee wereloo. (Rom 16:3, 4) Kere Baibol naa kɔ gbɛnɛ-edo nu akiiloo wa iya dam le wa, a tɔgɛ kɔ ba bee gbaa si tam, zue ue, sa gbaa yerebah nɛ pya dɔɔ̄na. (Doonu 18:2, 3, 24-26) Bu kaka, ɛrɛgebah sɔ̄ Baibol kɔ nu akiiloo Akwila a wee kɔnage nu akiiloo Prisila.

12. Ena dam le wa edap doo lokwa ba tɔɔ̄kpaɛ̄ ziī gbɛnɛkpo sɔ̄ a? (Ɛpnage foto.)

¹² Bu mɛ sīdee na dam le wa dap nɔ edoba Akwila le Prisila a? Naa kɛɛrɛbu gbɛnɛ-edo nu olo le o dam ale o wa dap gbaa doo. Bui dap gbaaloo doo pio nu doodoo dam le wa, taā ziī ziī bui doo nyɔɔ bui loo. Bu edoba, Akwila le Prisila bee gbaa zue ue. Bui wee nɔɔge lo egbaa zue ue gbɛnɛkpo sɔ̄ ni? Akwila le Prisila wee gbaanage loo si tam. Dap lu kɔ o dam ale o wa le ɔɔ naa aa si aba tam, mɛ bui dapge nɔɔ sɔ̄ sa gbaa si tam butɔ ni? (Eklis 4:9) Sɔ̄ bui yerebah nɛ ziī loo tam, bui gbaaloo doo nu doodoo ziī butɔ sa bui ɛrɛ dee lo ekɔniā sɔh. Robert le Linda e’iya ziī nu a yeeloo 50 zua. Robert kɔ: “Bu kaka, ii wee aadee ɛrɛ sɔ̄ lo egbaa ɛrɛ ekpeloo. Mɛ sɔ̄ m gaa log bu fɛrɛ de nu bu na wa wee le aa siŋ bu kagɛrɛ, e sɔ̄ m wee le aa fah ebie bu uwe a le loo i be, a wee mɛ nyɔɔnɛ si, e lo ama wee mɛ ɛɛrɛbu kaāna. Sɔ̄ i gbaa doo nu doo kɔ i tɔɔ̄ waɛloo ziī kaāna. Wereloo i ɛrɛ loo ziī kiisī lo e’agatɛ̄.”

13. Ena dam le wa edoo lokwa ba dap tɔɔ̄ waɛloo ziī kaāna a?

¹³ Kerewo, suā kɔ aba tɔɔ̄kpaɛ̄ ziī naale edap doo kɔ dam le wa a tɔɔ̄ waɛloo ziī kaāna. Ziī wa a tɔɔ̄ Brazil kɔ: “Nii’ee nyɔɔbee i ɛrɛ gbɛnɛ-edo nu a dap dabara ekɛɛrɛ nɛɛ a, m emɔna kɔ i dap kɛɛrɛ kɔ i ɛrɛe sɔ̄ nɛ ziī nyɔɔbee i tɔɔ̄ aba tɔ. E m emɔna kɔ a naale aba nu i doo na lo ele kpaɛ̄ ziī. Mɛ dɔɔ̄na nu m doonage na ɛrɛ sɔ̄ nɛ na dam.” Naa ɛp kɛ̄ Bruno le ye wa Tays bee nɔɔ lo e’ɛrɛ sɔ̄ nɛ ziī doo. Bruno kɔ: “Sɔ̄ i aa gbaa seea, i wee sere i fon bu sīdee a naale enɛ i taāŋa sa i gbaa ɛrɛ ekpeloo.”

14. Ena dam le wa a naa ɛrɛ ekpeloo sɔ̄ ba le kpaɛ̄ ziī dap doo a?

¹⁴ Kerewo, lo alu kɔ a naa wee kpeloo o dam ale o wa sɔ̄ bui gbaa le kpaɛ̄ ziī ni a? Naadaba nu a wee a nia naale nu a wee nia alɛ, ale loo baɛ bui dap bɛ sɔ̄ bui le kpaɛ̄ ziī. Ena o dap doo a? Naa kɛɛrɛbu loo miā alu ekwa i bee kɔ nu akiiloo tua sɔ̄ a. Lo miā naa wee bɛ gbɛnɛ tua sɔ̄ alu ekwa. Lu ebɛɛ̄ kɔ alu ewee yere kaāni dɛɛ̄ kinakina. Bu aba lo sīdee, ena anua buii su kina sɔ̄ tɔ̄ma kpaɛ̄ ziī, ziī ziī biradee a? Piigaa lo egbaa doo nu ekpeloo baɛ bui, e a naale nu edoo kɔ bui kana. (Jem 3:18) Lo bui bɔātɛ̄ kinakina edoo kɔ wereloo bui ɛrɛ loo ziī a nyim agaloo.

AARAA ZIĪ BU ENWADƐƐ̄

15. Ena anua alu ebɛɛ̄ kɔ dam le wa a nɛ enwadɛɛ̄ ziī lokwa wereloo ba ɛrɛ loo ziī kiisī lo e’agatɛ̄ a?

¹⁵ Enwadɛɛ̄ lu nu a kuī bu iya dam le wa. A le doodoo efɔp a wee doo kɔ miā alu ekwa a bɛ leere. Lo efɔp naale, miā wee zim. Bu aba lo sīdee, lo dam le wa naa nwadɛɛ̄ ziī dap doo kɔ wa wereloo a nwaabah ɔloo. Bu dɔɔ̄na sīdee, dam le wa ba piiga lo e’ɛrɛ enwadɛɛ̄ kumaloo ziī aa si tam lo enyimɛ wa wereloo loo ziī. Kerewo, suā kɔ a naale kɛkɛɛrɛ kɔ o gaa tɔgɛ enwadɛɛ̄ na a kuī a, mɛ nu a kuī na sɔ̄ o dam ale o wa muɛ kɔ o nwa ye dɛɛ̄. Penny le Aret e’iya ziī bu nu a eeloo 25 zua. Ye wa Penny kɔ: “Nyɔɔbee i nwadɛɛ̄ ziī a, doo kɔ kaāna wereloo a le i butɔ. Wee i waɛbah ekɔ nu a i le nyiɛ nɛ ziī, nyɔɔbee i wee nwadɛɛ̄ nu ziī ziī ii kɔ kaāna.” Nyɔɔwo, ena o dap doo lo eyerebah doo kɔ o dam ale o wa a suā kɔ o nwa ye dɛɛ̄ kaāna ani? Naa kɛɛrɛbu edoba Abreham le Sera.

16. Ena pya dam dap nɔ aāloo edoba Abreham a? (1 Pita 3:7) (Ɛpnage foto.)

¹⁶ Abreham bee aara Sera bu enwadɛɛ̄. A bee gbaɛ̄tɔ̄loo Sera sa kɛɛrɛbu kɛ̄ nu ye tɔɔ̄loo doo. A ɛrɛ sɔ̄ nu bee nɛ taāŋa Sera, e a bee si saŋ sa begenage ue Abreham. Ekɔ bu Abreham bee biirage sa a pɔm loo Sera ni? Eeye. A bee suā kɔ Sera lu wa a kumalookɛ̄ sa ye yere kpotɛ̄. Abreham bee ye gbaɛ̄tɔ̄loo sa gbī kɛ̄ edoo kwa lo taāŋa. (Jɛn 16:5, 6) Ena i dap nɔ aāloo a? Pya dam, bui ɛrɛ ekpo lo ebiaɛfii nu pya bui butɔ edoo. (1 Kɔr 11:3) Kerewo, nu a bɔloo kɔ bui doo na lo e’ɛp nu alu ekɛɛrɛ bui wa sɔ̄ bui aa gbī ebiaɛ nu fii, eetɔɔ̄ na sɔ̄ lo biaɛfii e’ɛrɛ ye pah nyɔɔ. (1 Kɔr 13:4, 5) Pio sɔ̄, o wa dap ɛrɛ nu aa ye nɛ taāŋa sa a gbī ekɔ kɛ̄ nu ye tɔɔ̄loo doo a nɛ. O wee ye nwagedɛɛ̄ tɛ̄maloo egbaɛ̄ ye tɔ̄loo kaāna ni? (Buū 1 Pita 3:7.) Angela le Dmitry e’iya ziī bu nu a waɛloo 30 zua. Angela baatɛ̄ kɛ̄ ye dam wee ye nwadɛɛ̄ doo, sɔ̄ a kɔ: “Sɔ̄ bu mɛ biira ale sɔ̄ m gbī ekɔ kɛ̄ nu mɛ tɔɔ̄loo doo, Dmitry wee mɛ gbaɛ̄tɔ̄loo dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ kaāna. A naa wee nwaabah ɛrɛ saŋ, kere sɔ̄ m kɔ pya nu a ye dap biirebu.”

17. Ena pya wa dap nɔ aāloo edoba Sera a? (1 Pita 3:5, 6)

¹⁷ Sera bee nɛ enwadɛɛ̄ Abreham tɛ̄maloo eyerekpotɛ̄ pya ye biaɛfii. (Jɛn 12:5) A ɛrɛ dee Abreham bee biaɛfii lo e’aara saanɛɛ pya nɛɛ a bee ye lu loo sɔ̄ a naa bee ɛmadɛɛ̄. A bee kɔ nɛ Sera kɔ a lɛɛbaloo nu aa bee doo sa kwa gbɛnɛ-edo fituru. (Jɛn 18:6) Sera bee nwaabah doo wo sa yerekpotɛ̄ biaɛfii Abreham. Pya wa, bui dap nɔ edoba Sera tɛ̄maloo eyerekpotɛ̄ biaɛfii bui dam. Sɔ̄ bui doo wo, bui agɛrɛtɛ̄ gbanialoo a le yɛɛ bui dam le bui. (Buū 1 Pita 3:5, 6.) Dmitry i bee kɔ nu akiiloo tua sɔ̄ a, kɔ kɛ̄ ye wa ye nwadɛɛ̄ doo. A kɔ: “M tɔgɛ nia loo kɛ̄ Angela piiga lo eyerekpotɛ̄ pya na biaɛfii doo, kere sɔ̄ i ɛrɛ keekee ekɛɛrɛ. Lo alu kɔ le nu naa sira aabu, a naa wee mɛ bege ue.” Naa ɛp kɛ̄ a waɛ ewereloo nɛɛ a a nwadɛɛ̄ doo a!

18. Bu mɛ sīdee na pya dam le wa ɛrɛ biī sɔ̄ ba kiisī lo e’agɛrɛtɛ̄ wereloo ba ɛrɛ loo ziī a?

¹⁸ Nii’ee, Setan gbī kɔ pya dam le wa alu Nɛɛ Kraist a ɔbɛ ewereloo ziī. A suā kɔ lo dam le wa ɔbɛ ewereloo ziī, ba ebɔātɛ̄ etɔɔ̄ aaloo Jɛhova. Kerewo, kaāna wereloo naa wee dɔ! Nyɔɔwo doolo wereloo a le bu bui iya dam le wa le doodoo wereloo alu ebaatɛ̄ bu Yɔɔ Solomɔn. Biaɛraafii lo esu Jɛhova nua tua tua bu bui iya dam le wa, ɛrɛaa sɔ̄ nɛ ziī, sa bui nɛ enwadɛɛ̄ kɛ̄ ziī ziī bui kɛɛrɛ nu doo, le kɛ̄ nu i tɔɔ̄loo doo. Lo bui doo wo, bui iya dam le wa esu ka nua loo Jɛhova nɛɛ kaāna wereloo tɛɛ̄ aabah. E doodoo miā aalu eyere kaāni dɛɛ̄, bui wereloo ekiisī lo e’agatɛ̄ mmɛ deedee.