-
Пехуымпарадон чиныгЧиныг алкӕмӕндӕр
-
-
Рагон Вавилон сси «паддзахӕдты фидауц» (Исай 13:19, АМТ). Уыцы ӕнӕуагӕвӕрд ауӕрӕхгонд горӕт ахста стратегион бынат Персы донбакӕлӕнӕй Зӕххастӕуы денджызмӕ цы базарадон фӕндаг цыд, уым; афтӕмӕй, уый уыд Скӕсӕн ӕмӕ Ныгуылӕны ’хсӕн куыд сурзӕххыл, афтӕ денджызыл дӕр базарады коммерцион скълады бынаты.
Нӕ эрӕйы агъоммӕ VII ӕнусы онг Вавилойнаг империйы сӕйраг горӕт Вавилон ӕвадуат зындис. Горӕт уӕрӕх айтынг цӕугӕдон Ефраты былгӕрӕттыл, ӕмӕ цӕугӕдоны дӕттӕй спайда кодтой уӕрӕх, арф къахтбыру байдзаг кӕнынӕн ӕмӕ каналты системӕ саразынӕн. Горӕт хъахъхъӕдта хъахъхъӕнӕг мӕсгуытӕй конд дывӕр къулты егъау системӕ. Диссаг нӕу, йӕ цӕрджытӕ сӕхи ӕдас кӕй хатыдысты.
Уымӕ нӕкӕсгӕйӕ нӕ эрӕйы агъоммӕ VII ӕнусы, цалынмӕ Вавилон йӕ кады бӕрзӕндтӕм схӕццӕ уыдаид, уӕдмӕ пехуымпар Исай рагзагъд скодта, зӕгъгӕ, уый ‘сӕрфт ӕрцӕудзӕн куынӕггӕнӕн цъылынӕй’ (Исай 13:19, АМТ; 14:22, 23). Исай ма ӕрфыста Вавилоны басаст дӕр. Лӕбурджытӕ йын йӕ цӕугӕдӕттӕ ‘басур кӕндзысты’ — хъахъхъӕныны бындур къахтбырутӕ, — уый уылты горӕт ӕнцон фӕцӕфгӕнӕн суыдзӕн. Исай ма, ӕгӕристӕмӕй, тыхӕйисӕджы ном дӕр загъта — «Кир», хъомысджын персаг паддзах, кӕцыйӕн ‘дуӕрттӕ кодтаиккой ӕмӕ къулдуӕрттӕ не ’хгӕдтаиккой’ (Исай 44:27—45:2).
-
-
Пехуымпарадон чиныгЧиныг алкӕмӕндӕр
-
-
«Цӕрӕгджын никуыуал суыдзӕн»
Цы хъуамӕ ’рцыдаид Вавилоныл йӕ басасты фӕстӕ? Исай рагзагъд скодта: «Цӕрӕгджын никуыуал суыдзӕн, ӕмӕ мыггагӕй-мыггагмӕ нӕ уыдзӕн уым цӕрджытӕ. Нӕ айтындздзӕн Аравиаг йӕ цатыр, ӕмӕ фыййӕуттӕ сӕ дзугтимӕ нӕ улӕфдзысты уым» (Исай 13:20). Чи зоны нӕм ӕнахуыр фӕкӕса, кӕй срагзагъд кодта, ахӕм фидар арӕзт горӕт ӕнустӕм ӕдзӕрӕг кӕй суыдзӕн. Цымӕ Исай йӕ ныхӕстӕ Вавилоны хӕлд феныны фӕстӕ ныффыста?
Киры басасты фӕстӕ, Вавилон — кӕд къаддӕр нымӕцы, уӕддӕр ма цӕрӕгджын уыд бирӕ ӕнусты дӕргъы. Ӕрхъуыды кӕнӕм, Мард денджызы ссард тыхтонты ’хсӕн кӕй уыд Исайы ӕнӕхъӕн чиныджы къопи дӕр, кӕцы дагӕгонд уыд нӕ эрӕйы агъоммӕ II ӕнусӕй. Уыцы тыхтоны рафыст куы фӕцис, уыцы рӕстӕгмӕ ’ввахс парфиӕгтӕ бацахстой Вавилон. Нӕ эрӕйы I ӕнусы Вавилоны цардысты иудейтӕ, кӕцыты бабӕрӕг кодта Библийы фыссӕг Петр (1 Петры 5:13). Фӕлӕ уыцы рӕстӕгмӕ Мард денджызы ссард Исайы чиныджы тыхтоныл дыууӕ ӕнусмӕ ’ввахс цыд. Афтӕмӕй нӕ эрӕйы I ӕнусы Вавилон ӕххӕстӕй нӕ уыд пырх, кӕд ӕмӕ Исайы чиныг уымӕй бирӕ раздӕр фӕци фыст, уӕддӕрa.
Рагзагъд куыд уыд, афтӕмӕй Вавилон ӕппын фӕстаг сси «хӕлддзӕгты цӕнд» (Иереми 51:37). Гебрайаг ӕвзагзонӕг Иеронимы (нӕ эрӕйы агъоммӕ IV ӕнус) ныхӕстӕм гӕсгӕ, Вавилоны «алыхуызон сырдтӕ» амӕттаг агур цыдысты9. Вавилоны абоны онг дӕр нӕй цӕрджытӕ.
Исай уыцы рӕстӕгмӕ нӕ фӕцард, Вавилон ӕдзӕрӕг ран куы сси. Фӕлӕ нырыккон Иракы горӕт Багдадӕй, хуссарырдӕм иу-80 километры дарддӕр, кӕддӕры хъомысджын горӕты хӕлддзӕгтӕ сты ӕнӕдзургӕ ӕвдисӕйнад йӕ ныхӕсты сӕххӕстӕн: «Цӕрӕгджын никуыуал суыдзӕн». Вавилон реставриргонд куы ӕрцӕуа, куыд туристон бынат, уӕд, гӕнӕн ис, ӕрбацӕуӕгты цымыдис кӕна, фӕлӕ Вавилоны «фырт ӕмӕ фырты фырт» фесӕфтысты мыггагмӕ (Исай 13:20; 14:22, 23).
Уымӕ гӕсгӕ пехуымпар Исай нӕ загъта ӕбӕрӕг раныхӕстӕ, кӕцытӕ бабӕззыдаиккой фидӕны кӕцыфӕнды цауӕн дӕр. Уый истори дӕр нӕ рафыста, цӕмӕй йӕ пехуымпарады хуызы равдиса. Ахъуыды ма кӕн: цӕмӕн хъуыд гӕдыныхасгӕнӕджы, кӕцы фыста Вавилоны байсты фӕстӕ, йӕхи тӕссаг уавӕры ӕвӕрын, йӕ бон бынтондӕр бандавын цӕуыл нӕ уыд, уый «пехуымпариуӕг кӕнынӕй», ома хъомысджын Вавилон ногӕй никуыуал уыдзӕн цӕрӕгджын?
-