Disiembre

¿Rä Zi Dada Jeoba pe̱ꞌtsi rä tsꞌe̱di pa dä gu̱tsꞌi nuꞌu̱ xä du? Hää. Rä Mäkä Tꞌofo enä ge Jeoba go geꞌä pe̱ꞌtsi Gatꞌho rä Tsꞌe̱di (Apoc. 1:8). Jeoba pe̱ꞌtsi rä tsꞌe̱di pa dä däpäbi gatꞌho yä nkontra ꞌne pe̱ꞌtsi rä tsꞌe̱di pa dä huati asta rä du (1 Cor. 15:26). ꞌNehe di pädihu̱ xä ñho ge rä Zi Dada Jeoba hää dä za dä umbäbi rä te mänꞌaki nuꞌu̱ xä du, ngeꞌä näꞌä nunka te di pumfri. Rä Mäkä Tꞌofo mää ge Näꞌä pätuäbi rä thuhu kada nꞌa rä tso̱o̱ (Is. 40:26). Njabu̱ ꞌnehe, näꞌä beni kada nꞌa de nuꞌu̱ yä jäꞌi xä du (Job 14:13; Luc. 20:38). Jeoba beni mi tenguꞌu̱ yä ꞌmai, yä mꞌu̱i, beni xä ñho näꞌä bi thogi kada nꞌa de geꞌu̱ ꞌne mi tenguꞌu̱ yä mfeni. Ja ngu ya dä handihu̱, rä Zi Dada Jeoba hää ma dä gu̱tsꞌi nuꞌu̱ yä jäꞌi xä du, ngeꞌä näꞌä tanto di desia ꞌne pe̱ꞌtsi rä tsꞌe̱di pa dä kumpli rä promesa. Pe tobe ja mä nꞌa rä raso pa gä kamfrihu̱ ge rä Zi Dada Jeoba hää ma dä gu̱tsꞌi nuꞌu̱ xä du ja ngu di promete. Mäyaꞌmu̱, rä Zi Dada Jeoba bi umbäbi rä tsꞌe̱di rꞌa de nuꞌu̱ yä ꞌme̱go pa bi gu̱tsꞌi rꞌa yä zi jäꞌi nuꞌu̱ xki du. w23.04 yä nxii 9, 10, yä parr. 7-9

Mu̱ gä ñähu̱ ko rä tꞌekꞌei, rä ñhojäꞌi ꞌne rä pasensia, tal vez näꞌä jäꞌi ma dä ne dä sigi dä ñä kongekhu̱. Pe mu̱ nꞌa rä jäꞌi ne dä diskuti o dä burla de gekhu̱, hindi ꞌmu̱ihu̱ obligado gä thädihu̱ o gä kohihu̱ gä ñähu̱ kongeꞌä (Prov. 26:4). Pe ja ngu xtä handihu̱, mänꞌa ndunthi nuꞌu̱ yä jäꞌi ne dä yꞌo̱de ke nuꞌu̱ hinä. Ja ngu ya dä handihu̱, ja ndunthi yä benefisio de gä udihu̱ rä ñhojäꞌi ꞌne rä pasensia. Yꞌapäbi rä Zi Dada Jeoba rä tsꞌe̱di pa dä maxꞌäꞌi gi ꞌñudi rä ñhojäꞌi ꞌne rä pasensia ora toꞌo ne dä diskuti o dä kritika mä jamfrihu̱. Ogi pumfri ge rä ñhojäꞌi ꞌne rä pasensia japi dä tsaya yä kue̱ ora märꞌaa ne dä diskuti. Beni ge rꞌa yä jäꞌi xä da ngue̱nda ge hingä mäjuäni nuꞌu̱ yä nkꞌuamba xä yꞌo̱de de gekhu̱ ꞌne asta xä ne xä bädi de rä Mäkä Tꞌofo. Hänge sigi gi jamäsu näꞌä mängä rä Mäkä Tꞌofo ora enä: «Ñhokihu̱ pa gi presentahu̱ nꞌa rä defensa ante nuꞌu̱ toꞌo dä yꞌaꞌähu̱ yä prueba de näꞌä rä humu̱i gi pe̱ꞌtsihu̱, pe jahu̱ nsinke gi nkue̱hu̱ ꞌne ko ndunthi rä tꞌekꞌei» (1 Ped. 3:​15, TNM). Hää, mu̱ gi ꞌñudi rä ñhojäꞌi ꞌne rä pasensia, ¡ma gi ꞌñudi ge ja ri balo ꞌne ri tsꞌe̱di! w23.09 rä nxii 19, yä parr. 18, 19

Ma gä handihu̱ goho yä hogä mꞌu̱i pe̱ꞌtsi nꞌa rä jäꞌi näꞌä udi rä pasensia. Nꞌaa, hindi dämä nkue̱. Pädi dä dominä rä kue̱ nuꞌmu̱ pe̱ꞌtsi yä xuñha o nuꞌmu̱ te tꞌo̱tꞌpäbi (Éx. 34:6). Yoho, nꞌa rä jäꞌi näꞌä pe̱ꞌtsi rä pasensia pädi dä do̱ꞌmi. Hää, hingi mfada nixi di nkue̱ ora himꞌe tso̱ho̱ o himꞌe thogi näꞌä to̱ꞌmi (Mat. 18:​26, 27). Hñuu, nꞌa rä jäꞌi näꞌä pe̱ꞌtsi rä pasensia, di mbeni mꞌe̱tꞌo änte te dä mää o te dä me̱fi. Pe nꞌa rä jäꞌi näꞌä pe̱ꞌtsi rä pasensia ꞌne tꞌumbäbi nꞌa rä ꞌme̱fi näꞌä di debe dä kumpli, hingi hoki de gä nhextꞌihi näꞌä rä ꞌme̱fi pa mäntꞌä dä huati mäske habu̱räza. Sino ju̱ki rä tiempo pa dä ja xä ñho näꞌä rä ꞌme̱fiꞌä. Goho, nꞌa rä jäꞌi näꞌä pe̱ꞌtsi rä pasensia tse̱ti yä xuñha ꞌne hinto ho̱xä rä thai po näꞌä thogi. Pe ꞌnehe, nꞌa rä jäꞌi näꞌä pe̱ꞌtsi rä pasensia, sigi o̱tꞌe ntsꞌe̱di po hindä ꞌme̱di rä johya ꞌne dä sigi dä me̱päbi rä Zi Dada Jeoba mäske thogi yä xuñha (Col. 1:11). Nuju̱ di pe̱päbihu̱ rä Zi Dada Jeoba mähyoni gä sigihu̱ gä o̱thu̱ ntsꞌe̱di po gä udihu̱ rä pasensia ja ngu ya dä pädihu̱. w23.08 yä nxii 20, 21, yä parr. 3-6

¿Hanja faxkägihu̱ ora di pädihu̱ ge rä Zi Dada Jeoba tsa dä hyandi näꞌä ja ha mä korasohu̱? Faxkägihu̱ pa gä jamäsuhu̱ näꞌä di ku̱ꞌtihu̱ ha mä mfenihu̱ ꞌne ha mä korasohu̱. Ngeꞌä rä Zi Dada Jeoba hingi handi ho̱nse̱ näꞌä di nheki mäxo̱tsꞌetho, sino ke ꞌnehe handi näꞌä ja asta mbo ha mä korasohu̱. Rä Zi Dada Jeoba ma dä mäkägihu̱ mu̱ dä hyandi ge di ñuꞌtsihu̱ mä mfenihu̱ ꞌne mä korasohu̱ ko näꞌä rä mfädi bi ehe de Geꞌä (Juan 4:14). Mu̱ gä ñuꞌtsihu̱ mä korasohu̱ ko näꞌä rä mfädi bi ehe de Äjuä, hingä ma dä za dä yu̱tꞌi yä nkꞌuamba, nixi nuꞌu̱ yä mfeni bi ehe de rä Zithu (1 Juan 5:​18, 19). Entremäs gä jonihu̱ ko rä Zi Dada Jeoba, mänꞌa ma gä mädihu̱ ꞌne mänꞌa ma gä pe̱ꞌspäbihu̱ rä tꞌekꞌei, ꞌne geꞌä ma dä maxkägihu̱ pa nunka gä benihu̱ gä o̱tꞌehu̱ nꞌa rä tsꞌoki näꞌä ma dä u̱mbäbi rä mfeni. Nꞌa rä nju rä mengu Croacia rä thuhu Marta bi ñhandui nꞌa rä tentasio. Näꞌä bi yꞌofo: «Nuga ndi ne gä pe̱fi nꞌa rä pekado ꞌne mi jaki xä ñhei gä täpäbi näꞌä rä tentasio. Pe näꞌä rä hogä ntsu di pe̱ꞌspäbi rä Zi Dada Jeoba, geꞌä bi sugägi ꞌne bi maxkägi pa hindä tagi». ¿Por hanja? Marta bi ꞌñenä: «Dä hudi dä ntso̱ꞌmi ꞌne dä imäjinä te mä xuñha ma xtä xofo mu̱ xtä o̱tꞌe näꞌä rä pekadoꞌä». Geꞌä dä za gä pe̱fihu̱ ꞌnehe ora tso̱kägihu̱ nꞌa rä tentasio. w23.06 yä nxii 20, 21, yä parr. 3, 4

Rä Hesu mi pädi xä ñho ge rä Zi Dada Jeoba, ma dä nsunda rä mäkä thuhu ꞌne ma dä japi dä tꞌaxki de gatꞌho nuꞌu̱ yä nkꞌuamba xä mhää kontra Geꞌä. Hänge rä Hesu bi ꞌñutuäbi nuꞌu̱ yä de̱ni dä xatuäbi rä Zi Dada Jeoba njaua: «Mä Zi Dadaꞌihe gi ꞌmu̱i mähetsꞌi, drä nsunda ri mäkä thuhu» (Mat. 6:9). Rä Hesu mi pädi xä ñho ge drä su̱kuäbi rä thuhu rä Zi Dada Jeoba, geꞌä mänꞌa xa di mporta de gatꞌho märꞌa yä tꞌo̱tꞌe. Tanto ha mähetsꞌi ngu ha rä Xiꞌmhai, rä Hesu geꞌä mänꞌa xä yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po dä xu̱kuäbi rä thuhu rä Zi Dada Jeoba. Pe mi mꞌu̱kua ha rä Xiꞌmhai, bri akusa rä Hesu ge go geꞌä xki mänchabi rä thuhu rä Zi Dada Jeoba. Rä Hesu mi pädi ge po geꞌä ma xrä kondenä ꞌne ma xä tho. Hänge xa mi turämu̱i de hanja ma xä gohi rä thuhu rä Zi Dada Jeoba (Luc. 22:​41-44). w24.02 rä nxii 11, rä parr. 11

Pa gä sigihu̱ ha nunä nhextꞌihi ꞌne gä tso̱nihu̱ asta ha rä te pa nzäntho, mähyoni mꞌe̱tꞌo gä mädihu̱ rä Zi Dada Jeoba ꞌne rä Hesu ke nuꞌu̱ mä familiahu̱ o mä parientehu̱ (Mat. 10:37). Pe hindi signifika ge di debe gä tsohu̱bu̱ nuꞌu̱ yä responsabilida di pe̱ꞌtsihu̱ ko mä familiahu̱, nixi debe gä handihu̱ nuꞌu̱ yä responsabilida ngu nꞌa rä estorbo näꞌä hägägihu̱ gä pe̱päbihu̱ rä Zi Dada Jeoba. Al contrario, mu̱ di nehu̱ dä nugägihu̱ xä ñho rä Zi Dada Jeoba ꞌne rä Hesu, pe̱ꞌtsi te gä kumplihu̱ ko nuꞌu̱ yä responsabilida di pe̱ꞌtsihu̱ ha mä familiahu̱ (1 Tim. 5:​4, 8). Mu̱ gä jahu̱bu̱ mänꞌa ma gä sentihu̱ rä johya. ¿Por hanja? Ngeꞌä mismo rä Zi Dada Jeoba di mändabi yä däme ꞌne yä ꞌme̱hñä dä mädi ꞌne dä ꞌñudi rä tꞌekꞌei nꞌa ngu mänꞌaa. ꞌNehe, di mändabi yä dada dä mädi ꞌne dä educa yä bätsi. ꞌNehe di mändabi yä bätsi dä yꞌo̱te yä dada (Efes. 5:33; 6:​1, 4). Hindi mporta ua grä dada, grä nänä, grä däme, grä ꞌme̱hñä, grä tꞌu̱ o grä tꞌixu de rä familia, mähyoni ge nzäntho gi beni ge pa mä ñhouihu̱ nuꞌu̱ yä konseho uni rä Mäkä Tꞌofo. Ogi pe̱fi näꞌä go gi mbenise̱, nixi näꞌä di nzäi yä jäꞌi dä me̱fi o näꞌä xiꞌi yä bämhñä. Usa nuꞌu̱ yä erramienta rꞌakägihu̱ rä hnini rä Zi Dada Jeoba. Ha nuya yä erramienta dä za gä tinihu̱ nuꞌu̱ yä konseho uni rä Mäkä Tꞌofo nuꞌu̱ faxkägihu̱ pa gä kumplihu̱ ko nuꞌu̱ yä responsabilida di pe̱ꞌtsihu̱ ha mä familiahu̱. w23.08 rä nxii 28, yä parr. 6, 7

Nuꞌu̱ yä ꞌme̱hñä pe̱päbi rä Zi Dada Jeoba, xä ñho dä bädi te dä me̱fi. Ndunthi de näꞌä tꞌuti yä nxutsi dende nuꞌmu̱ bätsi geꞌä ma dä matsꞌi durante rä bida. Por ejemplo, nxadi gi hñeti rä he̱ꞌmi ꞌne gi ñꞌofo xä ñho. Rꞌa yä jäꞌi di mbeni ge yä nxutsi hindi ja mꞌe̱di dä bädi dä hñeti rä he̱ꞌmi ꞌne dä ñꞌofo. Pe rä Zi Dada Jeoba to̱ꞌmi ge gatꞌho nuꞌu̱ yä ꞌme̱hñä pe̱päbi, xa mähyoni dä bädi dä hñeti rä he̱ꞌmi ꞌne dä ñꞌofo xä ñho (1 Tim. 4:13). Hänge yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po gi pädi gi hñeti rä he̱ꞌmi ꞌne gi ñꞌofo xä ñho ꞌne ogi hopäbi toꞌo dä hñäkꞌäꞌi. ¿Te mä benefisio ma gi hñäni? Mu̱ gi pädi gi hñeti rä he̱ꞌmi ꞌne gi ñꞌofo xä ñho hingä ma dä jaꞌi xä ñhei gi tini nꞌa rä ꞌme̱fi. ꞌNehe, geꞌä ma dä maxꞌäꞌi pa gi pädi gi nxadi rä Mäkä Tꞌofo ꞌne gi ꞌñuti märꞌaa. Koꞌmu̱ ma gi pädi gi hñeti xä ñho rä Mäkä Tꞌofo, geꞌä ma dä maxꞌäꞌi pa gi pe̱ꞌtsi nꞌa rä hogä ntsitsꞌi ko rä Zi Dada Jeoba (1 Tim. 4:15). w23.12 rä nxii 20, yä parr. 10, 11

Ma gä apäbihu̱ rä Zi Dada Jeoba dä maxkägihu̱ gä ze̱tihu̱ yä tentasio. Koꞌmu̱ xtä mꞌu̱ihu̱ ko rä pekado njatꞌä di nehu̱ gä pe̱fihu̱ näꞌä xä ntsꞌo. Hänge mähyoni xa gä o̱tꞌehu̱ ntsꞌe̱di po gä pe̱fihu̱ näꞌä xä ñho ꞌne gä ze̱tihu̱ yä tentasio. ꞌNehe hindi debe gä pumfrihu̱ ge rä Zithu, nzäntho ma dä yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di pa dä jakägihu̱ gä pe̱fihu̱ näꞌä xä ntsꞌo o pa dä jakägihu̱ gä tagihu̱ ha yä tentasio. Por ejemplo, näꞌä di usa nuꞌu̱ yä dibersio hingi tꞌaxi pa dä tsꞌoni mä mfenihu̱ ꞌne dä jakägihu̱ gä pe̱fihu̱ näꞌä xä ntsꞌo ꞌne njabu̱ rä Zi Dada Jeoba ya hindä numäñhogihu̱ (Mar. 7:​21-23; Sant. 1:​14, 15). Po mä tsꞌe̱dise̱hu̱ hindä za gä täpäbihu̱ yä tentasio. Hänge mähyoni gä apäbihu̱ rä Zi Dada Jeoba ge dä maxkägihu̱. Geꞌä bi ꞌñuti rä Hesu nuꞌu̱ yä de̱ni dä yꞌapäbi rä Zi Dada Jeoba ꞌne dä ꞌñembi: «Oxki hopi gä tagihe ha yä tentasio, ñängägihe de rä Zithu» (Mat. 6:13). Rä Zi Dada Jeoba näꞌä nzäntho ne dä maxkägihu̱, pe mähyoni gä apäbihu̱ rä mfatsꞌi. Pe hingä kombasta gä xatuäbihu̱, sino ke pe̱ꞌtsi te gä huxu̱ de mä partehu̱ pa gä u̱tsahu̱ ꞌne gä ꞌuegehu̱ de nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe jakägihu̱ gä pe̱ꞌtsihu̱ yä tsꞌo mfeni. w23.05 yä nxii 6, 7, yä parr. 15-17

Mu̱ nꞌa rä ñꞌo̱ho̱ o nꞌa rä ꞌme̱hñä pe̱fi njabu̱, ꞌnehe ma dä mꞌu̱i dispuesto dä me̱fi nuꞌu̱ yä konseho uni rä Mäkä Tꞌofo. Geꞌä ma dä matsꞌi pa hindä käni näꞌä rä mhäte ja entre geꞌu̱, ꞌne ma dä za dä däpäbi nuꞌu̱ yä xuñha ma dä ꞌñepäbi. Nꞌa rä ñꞌo̱ho̱ o nꞌa rä ꞌme̱hñä näꞌä di mädi rä Zi Dada Jeoba, ma dä yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po dä de̱mbäbi rä mꞌu̱i. Por ejemplo, ma dä ꞌñudi rä tꞌekꞌei, ma dä me̱ꞌtsi rä pasensia ꞌne ma dä bädi dä ungä rä mpumbäte (Efes. 4:32–5:1). Mu̱ tanto rä ñꞌo̱ho̱ ngu rä ꞌme̱hñä pe̱fi njabu̱, näꞌä rä mhäte ja entre geꞌu̱ hingä ma dä huetꞌi. Nꞌa rä zi nju rä thuhu Lena —pe̱ꞌtsi thogi de 25 nje̱ya de xä nthäti— enä: «¡Hinxä ñhei gi mädi ꞌne gi pe̱ꞌspäbi rä tꞌekꞌei nꞌa rä jäꞌi näꞌä xa di mädi rä Zi Dada Jeoba!». Ma gä handihu̱ rä ejemplo nꞌa rä medinthäti. De gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi bä ehe de rä familia rä rey David, rä Zi Dada Jeoba bi huahni José ꞌne María pa go geꞌu̱ bi tedebi rä Tꞌu̱. ¿Por hanja? Ngeꞌä José ꞌne María xa mi mädi rä Zi Dada Jeoba ꞌne mi pe̱ꞌtsi nꞌa rä hogä ntsitsꞌi Kongeꞌä. Jeoba mi pädi xä ñho ge rä Tꞌu̱ ma xä te ko ndunthi rä mhäte ha nunä medinthäti. w23.05 rä nxii 21, yä parr. 3, 4

Ñhesukristo go geꞌä mä Liderhu̱ ꞌne di pädihu̱ ge näꞌä rä perfecto. Pe nuꞌu̱ yä jäꞌi xä huahni nuua ha rä Xiꞌmhai pa dä gu̱nkägihu̱, nuꞌu̱ xä mꞌu̱i ko rä pekado ja ngu gatꞌho nuju̱. Po geꞌä, rꞌabu̱ dä za dä jakägihu̱ xä ñhei gä o̱tehu̱ ora di mändagihu̱ te gä pe̱fihu̱. Geꞌä bi senti ꞌnehe rä apostol Pedro. Ha näꞌä rä Ley bi tꞌumbäbi Moisés, rä Zi Dada Jeoba mi proibi dä tsꞌi rꞌa yä zuꞌue. Pe nꞌa rä pa, nꞌa rä e̱nxe̱ bi mändabi rä apostol Pedro ge nubye̱ mi debe dä zi nuꞌu̱ yä zuꞌueꞌu̱. Rä apostol Pedro asta hñu mꞌiki bi mää ge hingä ma xä zi nuꞌu̱ yä zuꞌueꞌu̱ (Hech. 10:​9-16). Rä apostol Pedro himbi ho näꞌä bi mhändabi, ngeꞌä xki nzäi dä me̱fi näꞌä mi mända nuꞌu̱ yä Ley bi tꞌumbäbi Moisés. Rä apostol Pablo bi ꞌñudi ge ꞌnehe xki ñhoki pa dä yꞌo̱de. Hänge nuꞌu̱ yä anciano de Jerusalén bi ꞌñembäbi ge xä ma ha rä templo ko mä goho yä jäꞌi pa xä nxu̱ki ja ngu mi mända rä Ley Moisés. Rä apostol Pablo mi pädi ge hingä mäjuäni näꞌä xki mängä yä jäꞌi de geꞌä, ꞌne ge yä kristianu ya hingä mi ja mꞌe̱di dä mꞌu̱i ja ngu mi mända nuꞌu̱ yä Ley. Pe mäske njabu̱, bi me̱fi näꞌä bi mändabi yä anciano de Jerusalén. Rä Mäkä Tꞌofo enä: «Rä hyaxꞌä Pablo bi zitsꞌi nuꞌu̱ goho yä ñꞌo̱ho̱ ꞌne bi nxu̱ki mähye̱gi kongeꞌu̱» (Hech. 21:​23, 24, 26, TNM). Koꞌmu̱ rä apostol Pablo bi me̱fi näꞌä bi mhändabi mäske ya himi ja mꞌe̱di, njabu̱ bi mfaxte pa bi mꞌu̱i unido rä mhuntsꞌi ꞌne himbi nja yä dibisio (Rom. 14:​19, 21). w23.10 rä nxii 10, yä parr. 15, 16

Pe zäi ge nunka xkä mbeni ge rä ntsu ꞌnehe debe dä nja ha nꞌa rä hogä amista. ¿Por hanja di mäñhu̱ njabu̱? Ha rä Mäkä Tꞌofo mää ge toꞌo ne dä me̱ꞌtsi nꞌa rä hogä amista ko rä Zi Dada Jeoba, di debe dä me̱ꞌspäbi rä ntsu. Hindi mporta ya hängu o̱tꞌe de di pe̱päbihu̱ rä Zi Dada Jeoba, gatꞌho di debe gä sigihu̱ gä pe̱ꞌspäbihu̱ nꞌa rä hogä ntsu. ¿Pe te ri bo̱ni gä pe̱ꞌspäbihu̱ nꞌa rä hogä ntsu Jeoba? Nꞌa rä jäꞌi näꞌä xa mäjuäni di mädi rä Zi Dada Jeoba, pe̱ꞌspäbi ndunthi rä tꞌekꞌei ꞌne nꞌa rä hogä ntsu. ꞌNehe u̱tsa nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe pädi ge di u̱tsa Jeoba. Gehnä rä klase «rä ntsu» bi ꞌñudi rä Hesu mi mꞌu̱kua ha rä Xiꞌmhai (Heb. 5:​7, TNM). Rä Hesu bi hyandi rä Zi Dada Jeoba ngu rä amigo ꞌne nunka bi senti rä mbidi po Geꞌä (Is. 11:​2, 3). Al contrario, rä Hesu xa mi mädi ꞌne mi o̱te rä Zi Dada Jeoba ko ngatꞌho rä koraso (Juan 14:​21, 31). Ja ngu rä Hesu, nuju̱ ꞌnehe di pe̱ꞌspäbihu̱ rä tꞌekꞌei rä Zi Dada Jeoba ꞌne asta zo̱ mä dahu̱ ora di handihu̱ hängu rä mhäte, rä mfädi, rä justisia ꞌne rä tsꞌe̱di pe̱ꞌtsi. ꞌNehe di pädihu̱ hängu di mäkägihu̱ rä Zi Dada Jeoba ꞌne di afektabi näꞌä di pe̱fihu̱. Mu̱ di pe̱fihu̱ näꞌä di ho, Näꞌä xa di johya. Pe mu̱ di pe̱fihu̱ näꞌä xä ntsꞌo, di u̱mbäbihu̱ rä koraso (Sal. 78:41; Prov. 27:11). w23.06 rä nxii 14, yä parr. 1, 2; rä nxii 15, rä parr. 5

Ora Uzías ya bi mända de gä rey ꞌne bi me̱ꞌtsi ndunthi rä autorida, bi pumfri ge gatꞌho näꞌä xki logra mi ehe de rä Zi Dada Jeoba. ¿Te dä za gä pädihu̱ de geꞌä? Ge hindi debe gä pumfrihu̱ ge gatꞌho nuꞌu̱ yä hogä tꞌo̱tꞌe thogi ha mä bidahu̱ bi ehe de rä Zi Dada Jeoba, ꞌne näꞌä di logra gä umbäbihu̱ di lograhu̱ po näꞌä rä mfatsꞌi rꞌakägihu̱, hingä po mä tsꞌe̱dise̱hu̱. En lugar de gä mfachahu̱ de gatꞌho näꞌä xtä lograhu̱, di debe go gä eꞌspäbihu̱ rä nsu rä Zi Dada Jeoba (1 Cor. 4:7). ꞌNehe, pe̱ꞌtsi te gä rekonosehu̱ ge rꞌabu̱ hingä geꞌä di pe̱fihu̱ ꞌne di ja mꞌe̱di toꞌo dä xikägihu̱. Nꞌa rä zi ku näꞌä pe̱ꞌtsi thogi de 60 nje̱ya bi ꞌñenä: «Ora märꞌa di da ngue̱nda habu̱ hingä geꞌä di pe̱fi ꞌne xikägi, nuga hindi nkue̱tho nixi di desanimä, sino ge di rekonose, di korreji ꞌne di sigi ndelante». Hää, mu̱ nuju̱ di rekonosehu̱ ge rꞌabu̱ hingä geꞌä di pe̱fihu̱, di korrejihu̱ ꞌne di pe̱ꞌspäbihu̱ nꞌa rä hogä ntsu rä Zi Dada Jeoba, geꞌä ma dä zixkägihu̱ ha nꞌa rä hogä ꞌñuu ꞌne ma gä pe̱ꞌtsihu̱ nꞌa rä hogä mꞌu̱i (Prov. 22:4). w23.09 rä nxii 10, yä parr. 10, 11

Nuꞌu̱ yä mu̱di kristianu bi ñhandui ndunthi yä xuñha, hänge xa mi ja mꞌe̱di dä sigi dä uanta ꞌne dä ze̱ti. Hää, nuꞌu̱ bi ñhandui nuꞌu̱ yä xuñha thogi gatꞌho yä jäꞌi. Po ränge yä jamfri, ꞌnehe bi thogi yä ntꞌu̱tsate de yä tsꞌu̱tꞌhui de Roma, de yä jäꞌi ꞌne asta de yä familia (Mat. 10:21). Pe hingä ho̱nse̱ꞌä, nuyu̱ yä kristianu pe̱ꞌtsi te mi defende yä jamfri de nuꞌu̱ yä jäꞌi mi dibidi rä mhuntsꞌi ꞌne mi udi yä nkꞌuamba (Hech. 20:​29, 30). Mäske bi thogi gatꞌho nuya yä xuñha, nuꞌu̱ yä mu̱di kristianu xa bi uanta ꞌne bi ze̱ti (Apoc. 2:3). ¿Por hanja bi logra bi ze̱ti? Nuꞌu̱ mi heti rä Mäkä Tꞌofo ꞌne mi handi hanja nuꞌu̱ yä ꞌme̱go rä Zi Dada Jeoba de mäyaꞌmu̱, ja ngu Job xki ze̱ti yä xuñha (Sant. 5:​10, 11). Mi xatuäbi rä Zi Dada Jeoba ꞌne mi apäbi rä tsꞌe̱di ꞌne rä balo pa dä ze̱ti (Hech. 4:​29-31). ꞌNe mi e̱ntꞌä ha yä mfeni ge rä Zi Dada Jeoba ma xä jäpi mu̱ xä sigi xä ze̱ti (Hech. 5:41). Mu̱ gä hudihu̱ gä ntso̱ꞌmihu̱ ꞌne gä handihu̱ hanja rä Zi Dada Jeoba xä matsꞌi nuꞌu̱ yä ꞌme̱go de mäyaꞌmu̱ ꞌne de mäpaya, geꞌä ma dä maxkägihu̱ gä ze̱tihu̱ ꞌnehe. w23.07 rä nxii 3, yä parr. 5, 6

Rä Zi Dada Jeoba ꞌne rä Hesu nunka ma dä bandonägihu̱ mäske rꞌabu̱ hingä geꞌä di pe̱fihu̱. Nuꞌmu̱ rä apostol Pedro bi nega hñu mꞌiki rä Hesu, mi ja ho̱nse̱ yoho yä ꞌñuu: Ja xä gopu̱tho o xä nangi pa xä sigi xä ñꞌo ha näꞌä rä ꞌñuu bi ꞌñuti rä Hesu. Rä Hesu xki bäntebi rä Zi Dada Jeoba dä sigi dä matsꞌi Pedro pa dä sigi ndelante ꞌne hindä desanimä. ꞌNepu̱, rä Hesu bi ꞌñembäbi Pedro ge xki xatuäbi rä Zi Dada Jeoba po geꞌä. Bi xipäbi ge mi pe̱ꞌspäbi ndunthi rä komfiansa ge näꞌä ma xä sigi ndelante ꞌne ge ma xä matsꞌi pa xä nupäbi yä mfeni märꞌa yä kristianu (Luc. 22:​31, 32). ¿Dä za gi imäjinä hängu bi nupäbi rä mfeni Pedro mi yꞌo̱de njabu̱? Nuju̱ ꞌnehe, ora ma dä jakägihu̱ xä ñhei gä pe̱fihu̱ näꞌä xä ñho, rä Zi Dada Jeoba hingä ma dä hye̱gäse̱hu̱. Näꞌä ma dä usa yä anciano de rä mhuntsꞌi pa ko rä mhäte dä maxkägihu̱ ꞌne dä nupkägihu̱ mä mfenihu̱ pa gä yꞌohu̱ mänjuäntho ha rä ꞌñuu (Efes. 4:​8, 11). Xtä handihu̱ hanja rä Zi Dada Jeoba bi umbäbi Pedro ꞌne nuꞌu̱ märꞌa yä apostol gatꞌho näꞌä mi japäbi mꞌe̱di. Njabu̱ ꞌnehe mu̱ gä pe̱päbihu̱ mꞌe̱tꞌo rä Zi Dada Jeoba; Näꞌä ma dä maxkägihu̱ ꞌne ma dä rꞌakägihu̱ gatꞌho näꞌä ma dä jakägihu̱ mꞌe̱di. w23.09 yä nxii 24, 25, yä parr. 14, 15

Rä Zi Dada Jeoba di da ngue̱nda gatꞌho näꞌä di pe̱fihu̱ po mä zi kuhu̱ ꞌne kada nꞌa de nuꞌu̱ yä sacrificio di jahu̱ po geꞌu̱. Jeoba handi ngu nꞌa rä deuda näꞌä pe̱ꞌtsi kongekhu̱ ꞌne dä za gä mꞌu̱ihu̱ seguro ge näꞌä ma dä gutkägihu̱. Mu̱ mä mꞌe̱tꞌo grä siervo ministerial o grä anciano pe nubye̱ ya hinä, rä Zi Dada Jeoba hinxä pumfri gatꞌho näꞌä ri ꞌme̱fi gä ja, nixi näꞌä rä mhäte gä udi näꞌä rä tiempoꞌä ꞌne gi sigi gi udi mäpaya (1 Cor. 15:58). Jeoba ne ge kada nꞌa de gekhu̱ gä potꞌihu̱ nꞌa rä dängä mhäte po Geꞌä ꞌne po mä mikꞌeihu̱. Pa gä tedehu̱ näꞌä rä mhäte di sentihu̱ po rä Zi Dada Jeoba, mähyoni gä nxadihu̱ rä Mäkä Tꞌofo, gä hudihu̱ gä ntso̱ꞌmihu̱ näꞌä utkägihu̱ ꞌne gä xatuäbihu̱ hyaxtho. ꞌNehe dä pädihu̱ ge pa gä tedehu̱ näꞌä rä mhäte di sentihu̱ po mä zi kuhu̱, mähyoni gä honihu̱ rä modo hanja gä fatsꞌihu̱ ora thogi yä xuñha. Ora di te näꞌä rä mhäte di sentihu̱ po rä Zi Dada Jeoba ꞌnehe di te näꞌä rä amista di pe̱ꞌtsihu̱ Kongeꞌä ꞌne ko ngatꞌho mä kuhu̱. Hää, ¡mu̱ gä sigihu̱ gä tedehu̱ mä mhätehu̱, nunä amista dä za dä dura pa nzäntho! w23.07 rä nxii 10, rä parr. 11; rä nxii 11, rä parr. 13; rä nxii 13, rä parr. 18

Kada nꞌa de gekhu̱ debe gä desidihu̱ hanja di ne gä su mä nzakihu̱ ꞌne mä ndoyꞌohu̱. Ora di pahu̱ ha rä mediko ꞌne di huahnihu̱ nꞌa rä tratamiento, mähyoni gä jamäsuhu̱ nuꞌu̱ yä tsꞌofo ꞌne yä mhända uni rä Zi Dada Jeoba pa njabu̱ gä ebitahu̱ rä ji, yä ntꞌete o nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe di ñꞌoui rä espiritismo. Gehya yä mhända xa mähyoni gä jamäsuhu̱ (Hech. 15:20; Gál. 5:​19, 20). Mientra hingi nkontraui ko yä mhända Äjuä, mähyoni gä respetahu̱ nuꞌu̱ yä desision mä kuhu̱ ora huahni nꞌa rä tratamiento, mäske hindi nthe̱ ko näꞌä go di mbenihu̱. Mähyoni gä benihu̱ goho yä punto: 1) Rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä go geꞌä ma dä hñäki gatꞌho yä hñeni (Is. 33:24). 2) Kada nꞌa rä kristianu «debe dä ꞌmu̱i kombensido» de nuꞌu̱ yä desision ora huahni te mä tratamiento dä hñäni (Rom. 14:​5, TNM). 3) Hindi juzgahu̱ märꞌaa po nuꞌu̱ yä desision nixi di japäbihu̱ dä mfeꞌtse (Rom. 14:13). ꞌNe 4) nuꞌu̱ xa mäjuäni yä kristianu di mädi nꞌa ngu mänꞌaa, hutsꞌi nꞌa lado näꞌä di mbeni ꞌne faxte pa njabu̱ dä mꞌu̱i unido gatꞌho yä ku de rä mhuntsꞌi (Rom. 14:​15, 19, 20). w23.07 rä nxii 24, rä parr. 15

¿Gi balora näꞌä rä hogä ntsitsꞌi gi pe̱ꞌtsi ko rä Zi Dada Jeoba? Zäi ge hää. Dende mäyaꞌmu̱ xä mꞌu̱i ndunthi yä jäꞌi nuꞌu̱ xä balora rä amista rä Zi Dada Jeoba (Sal. 104:​33, 34). Ndunthi xä mꞌu̱i dispuesto dä ja yä sacrificio po näꞌä rä amista pe̱ꞌtsi ko rä Zi Dada Jeoba. Geꞌä bi me̱fi rꞌa yä jäꞌi de mäyaꞌmu̱ nuꞌu̱ bi desidi bi me̱päbi rä Zi Dada Jeoba de gä nazareo. Rä noya nazareo bi ehe de rä idioma hebreo ꞌne di signifika «xä thahni», «xä tꞌeke» o «xä tꞌumbäbi Äjuä». Ha nuꞌu̱ yä Ley bi tꞌumbäbi Moisés mäyaꞌmu̱, mi mää ge nꞌa rä ñꞌo̱ho̱ o nꞌa rä ꞌme̱hñä, mi tsa dä ja nꞌa rä promesa habu̱ ma xä xipäbi rä Zi Dada Jeoba ge mi ne dä mꞌu̱i de gä nazareo durante nꞌa rä tiempo (Núm. 6:​1, 2). Pe mi ja rꞌa yä rekisito nuꞌu̱ mi debe dä kumpli toꞌo mi desidi dä me̱päbi rä Zi Dada Jeoba de gä nazareo. Pe ¿por hanja rꞌa yä israelita mi desidi dä me̱päbi rä Zi Dada de gä nazareo? Zäi ge po näꞌä rä mhäte mi senti po rä Zi Dada Jeoba, ꞌne mi geꞌä nꞌa rä forma de dä ꞌñuti hängu mi jamädibi po gatꞌho nuꞌu̱ yä jäpi xki hñäni de Geꞌä (Deut. 6:5; 16:17). w24.02 rä nxii 14, yä parr. 1, 2

Ha rä idioma hebreo yä noya «rä mhäte hingi faya» ri bo̱ni näꞌä rä mhäte xa tse̱di entre yoho yä jäꞌi. Ha rä Mäkä Tꞌofo ndunthi yä mꞌiki usa nuya yä noya «rä mhäte hingi faya» pa dä mää näꞌä rä mhäte senti Äjuä po yä amigo. Rä Biblia ꞌnehe di usa nuya yä noya pa dä mää näꞌä rä mhäte ja entre nuꞌu̱ yä ꞌme̱go Äjuä (2 Sam. 9:​6, 7). Rä Zi Dada Jeoba ꞌnehe to̱ꞌmi gä umbäbihu̱ näꞌä rä mhäte hingi faya ꞌne to̱ꞌmi ge ko rä tiempo dä sigi dä te näꞌä rä mhäteꞌä. Näꞌä rä mhäteꞌä, geꞌä bi ꞌñudi rä profeta Daniel po rä Zi Dada Jeoba. Durante rä bida, Daniel bi ñhandui yä xuñha habu̱ bi ꞌñudi hängu mi mädi rä Zi Dada Jeoba ꞌne himbi fayabi. Pe nuꞌmu̱ ya mrä zi däta jäꞌi ꞌne mi pe̱ꞌtsi thogi de 90 yä je̱ya. ꞌNe ndunthi de nuꞌu̱ yä jäꞌi mi mpe̱fi pa rä rey, xa mi u̱tsa Daniel ꞌne hinte mä tꞌekꞌei mi pe̱ꞌspäbi rä Zi Dada Jeoba. Hänge nuꞌu̱ bi hyoni rä modo hanja dä hyo Daniel. Nuꞌu̱ yä jäꞌi, bi kombense rä rey Darío pa bi hñuxä nꞌa rä ley näꞌä mi debe dä yꞌo̱de gatꞌho yä jäꞌi. ¿Te mi mända näꞌä rä ley? Nunä ley mi enä ge pa yä jäꞌi dä ꞌñudi ge mi pe̱ꞌspäbi rä tꞌekꞌei rä rey Darío, himi debe dä xatuäbi ninꞌa rä zidada po 30 mä pa. Nunä ley bi hñutsꞌi en peligro rä bida Daniel, ngeꞌä go bi desidi bi yꞌo̱te rä Zi Dada Jeoba ꞌne bi sigi bi xatuäbi (Dan. 6:​12-15, 20-22). w23.08 rä nxii 5, yä parr. 10-12

Rä Zi Dada Jeoba ne gä sigihu̱ gä mädihu̱ gatꞌho mä kuhu̱. Mu̱ nꞌa rä ku bi ofendegihu̱ ko näꞌä bi mää o ko näꞌä bi me̱fi, dä hogi gä mbenihu̱ ge hingä bi neꞌä bi u̱ngägihu̱ ꞌne ge ꞌnehe o̱tꞌe ntsꞌe̱di po dä me̱fi näꞌä xä ñho ante yä da rä Zi Dada Jeoba (Prov. 12:18). Ora di kometehu̱ yä error, rä Zi Dada Jeoba hindi bandonägihu̱, nixi di nkue̱ pa nzäntho kongekhu̱ (Sal. 103:9). Hänge xa mähyoni gä de̱mbäbihu̱ rä ejemplo ꞌne gä pumbäbihu̱ nuꞌu̱ di ofendegihu̱ (Efes. 4:32–5:1). Hindi debe gä pumfrihu̱ ge mänꞌitꞌho xä ꞌñepu̱ näꞌä rä däta mbidi o däta tribulación. Hänge xa mähyoni ge dende nubye̱ gä sigi gä ntsitsꞌihu̱ ko gatꞌho yä ku. Koꞌmu̱ di pe̱päbihu̱ rä Zi Dada Jeoba, di to̱ꞌmihu̱ ge dä tꞌu̱tsagihu̱ o dä ꞌme̱nkägihu̱ fadi. Ora xti thogi njabu̱, mänꞌa ma gä honihu̱ rä mfatsꞌi mä kuhu̱ (Prov. 17:17). w24.03 yä nxii 15, 16, yä parr. 6, 7

Rä Mäkä Tꞌofo pede de yä bäsjäꞌi nuꞌu̱ bi mabi xä ñho ngeꞌä bi hyoni rä Zi Dada Jeoba ꞌne bi johyabi rä koraso. Por ejemplo, dende nuꞌmu̱ David mrä bäsjäꞌi, bi yꞌo̱tꞌe rä amigo rä Zi Dada Jeoba ꞌne mäske bi zo̱ho̱ bi nrey bi sigi bi me̱päbi rä bolunta (1 Rey. 3:6; 9:​4, 5; 14:8). Mu̱ gi nxadi rä Mäkä Tꞌofo ꞌne gi imbestiga te bi me̱fi rä rey David, gi nuhmä ge rä ejemplo ma dä maxꞌäꞌi pa gi pe̱päbi xä ñho rä Zi Dada Jeoba. ꞌNehe, dä hogi gi ꞌueke rä tiempo pa gi hyoni ha rä Mäkä Tꞌofo ꞌne gi konose mänꞌa xä ñho Marcos ꞌne Timoteo. Nuꞌmu̱ nuyu̱ myä bäsjäꞌi, bi huahni bi me̱päbi rä Zi Dada Jeoba ꞌne bi johyabi rä koraso. ¿Te mä bida gi ne gi pe̱ꞌtsi pa xudi ndämäni? Nde, depende de näꞌä ma gi huahni gi pe̱fi dende nubye̱. Mu̱ hingi häkise̱ de ri mfeni näꞌä gi beni gi pe̱fi ꞌne mꞌe̱tꞌo gi o̱tꞌe ngue̱nda rä Zi Dada Jeoba, Näꞌä ma dä maxꞌäꞌi gi ju̱ nꞌa rä ꞌñuu xä ñho. Nuꞌi dä za gi pe̱ꞌtsi nꞌa rä mꞌu̱i temäꞌentho ꞌne gi disfruta de ri bida. Ogi pumfri ge rä Zi Dada Jeoba xa di balora näꞌä gi pe̱fi po Geꞌä. Rä Zi Dada Jeoba xa di mäꞌi ꞌne di suꞌi, hänge bale rä penä gi pe̱päbi. ¡Otho mä nꞌa rä bida mänꞌa xä ñho ke nunä rä bida di ofresegihu̱ rä Zi Dada Jeoba! w23.09 rä nxii 13, yä parr. 18, 19

Rä apostol Pablo mi pädi xä ñho ge yä ku myä imperfecto. Por ejemplo, nuꞌmu̱ bi mu̱di bi ntini ha näꞌä rä mhuntsꞌi mi ja ha Jerusalén, rꞌa yä ku mi deskomfia de geꞌä ꞌne mi tsu dä uatꞌi (Hech. 9:26). Rꞌaa mi no̱ni rä apostol Pablo ꞌne mi ñä xä ntsꞌo de geꞌä ora himi o̱de (2 Cor. 10:10). Mꞌe̱fa bi hyandi hanja nꞌa rä ku näꞌä mi pe̱ꞌtsi rä esperiensia, bi me̱fi nꞌa rä tꞌo̱tꞌe näꞌä xä za xä japäbi xä desanimä märꞌa yä kristianu (Gál. 2:​11, 12). Mä nꞌa rä pa, rä apostol Pablo bi nkue̱ ko Marcos, nꞌa de nuꞌu̱ yä kristianu xki huähni pa dä kompañä dä ma dä ungä ntꞌo̱de ha märꞌa yä luga ꞌne dä zo̱ni yä mhuntsꞌi (Hech. 15:​37, 38). Rä apostol Pablo xä za xä mbeni ge mi pe̱ꞌtsi ndunthi yä raso pa ya hinxä zofo nuꞌu̱ yä ku xki ofende. Pe rä apostol Pablo bi sigi bi me̱päbi rä Zi Dada Jeoba ko ngatꞌho rä ganä. ¿Xi te bi matsꞌi? Mäske rꞌabu̱ yä ku hingä geꞌä mi mää o mi pe̱fi, rä apostol Pablo mänꞌa bi hyandi nuꞌu̱ yä hogä mꞌu̱i mi pe̱ꞌtsi kada nꞌa de geꞌu̱ ngeꞌä xa mi mädi. Näꞌä rä mhäte mi senti rä apostol Pablo po geꞌu̱, geꞌä bi matsꞌi pa bi me̱fi ngu mää näꞌä rä testo de nunä rä pa. w24.03 rä nxii 15, yä parr. 4, 5

Ha rä Mäkä Tꞌofo udi te mä benefisio bi hä ora toꞌo udi rä ñhojäꞌi ꞌne rä pasensia. Por ejemplo, po nꞌa rä tiempo Isaac bi ma bä ꞌmu̱i ha nꞌa rä luga mrä thuhu Guerar. Koꞌmu̱ ja mi ꞌmu̱ini yä filisteo, nuyu̱ bi mu̱di bi me̱ꞌspäbi rä embidia Isaac hänge bi ma bä ho̱tꞌä yä hai ha nuꞌu̱ yä poso xki xei nuꞌu̱ yä ꞌme̱go Abrahán. En lugar de xä nkue̱ Isaac ꞌne xä ntunkui nuꞌu̱ yä filisteo, näꞌä bi ma de näꞌä rä lugaꞌä ꞌne bä xei märꞌa yä poso (Gén. 26:​12-18). Pe yä filisteo bi de̱ni Isaac pa bi ꞌñembäbi ge näꞌä rä dehe ꞌnehe myä me̱ti. ¿Te bi me̱fi Isaac? Bi me̱ꞌtsä rä calma ꞌne himbi nkue̱ (Gén. 26:​19-25). ¿Te bi matsꞌi Isaac pa bi me̱ꞌtsi rä calma mäske märꞌa mi probokabi? Zäi ge bi beni näꞌä rä hogä ejemplo xki ꞌñuti yä dada. Abrahán nzäntho mi honi dä ꞌñudi rä pasensia ꞌne Sara mrä hojäꞌi ꞌne mi ñä con calma (1 Ped. 3:​4-6; Gén. 21:​22-34). w23.09 rä nxii 15, rä parr. 4

Rä Zi Dada Jeoba bä pe̱hni rä Hmäkä Tꞌu̱ nuua ha rä Xiꞌmhai pa dä ꞌñuti yä jäꞌi de näꞌä rä Gobiernu, ꞌne pa bi uni rä bida ꞌne njabu̱ bi gutꞌi mä pekadohu̱ ꞌne bi ñängägihu̱ de rä du. Nuꞌmu̱ rä Zi Dada Jeoba bi gu̱tsꞌi de rä du rä Hesu pa bi mengi ha mähetsꞌi, bi hñutsꞌi ngu nꞌa rä Rey de näꞌä rä Gobiernu. Rä Mäkä Tꞌofo bi thoki principalmente pa dä ꞌñudi hanja rä Zi Dada Jeoba ma dä nsunda ꞌne ma dä japi dä tꞌaxki rä thuhu ora xti kumpli nuꞌu̱ yä promesa ha rä Xiꞌmhai po mäde de näꞌä rä Gobiernu o ha rä yꞌe̱ rä Kristo. Hinto ma dä hñäkuäbi rä Zi Dada Jeoba de dä me̱fi näꞌä bi mää dende ri mu̱di. Näꞌä ma dä kumpli gatꞌho näꞌä xä promete (Is. 46:10; Heb. 6:​17, 18). Ya hindi ꞌme̱di ndunthi habu̱ rä Gobiernu Äjuä, ma dä hyoki nꞌa rä Paraiso nuua ha rä Xiꞌmhai habu̱ ma dä mꞌu̱i nuꞌu̱ yä jäꞌi pe̱päbi rä Zi Dada Jeoba ꞌne ma dä me̱ꞌtsi nꞌa rä te pa nzäntho (Sal. 22:26). Pe hingä ja kꞌabu̱tho, rä Zi Dada Jeoba ma dä japäbi ge tanto nuꞌu̱ bi ꞌmu̱i ha mähetsꞌi ngu nuꞌu̱ ꞌmu̱i ha rä Xiꞌmhai dä zo̱ho̱ dä nja nꞌadä rä familia nuꞌu̱ ma dä mꞌu̱i unido, ꞌne gatꞌho ma dä rekonose ge ho̱nse̱ rä Zi Dada Jeoba go Geꞌä pe̱ꞌtsi gatꞌho rä autorida, ꞌne go Geꞌä ri ꞌñepäbi dä mändagihu̱ ꞌne dä xikägihu̱ te debe gä pe̱fihu̱ (Efes. 1:​8-11, TNM). ¿Hänge xi xä nsundatho ꞌne xi nꞌa rä däta jäpi gä pädihu̱ hanja rä Zi Dada Jeoba di kumpli näꞌä xä promete? w23.10 rä nxii 20, yä parr. 7, 8

Mi zo̱ni nuꞌu̱ yä judío ha Jerusalén bi ñhandui yä däta xuñha ngu yä ñꞌäbojä, yä gobiernu mi tuhni, ꞌne bi thogi yä ntꞌu̱tsate nuꞌu̱ mi ne dä me̱päbi rä Zi Dada Jeoba. Ko ngatꞌho nuya xuñha, ndunthi de geꞌu̱ himbi za bi mfaxte ngu xä nehmä pa dä thokuäbi rä templo rä Zi Dada Jeoba. Rä Zi Dada Jeoba bi me̱hni rä profeta Ageo ꞌne Zacarías pa bi nupäbi yä mfeni nuyu̱ yä judío (Ageo 1:1; Zac. 1:1). Pe mi thogi kasi 50 yä je̱ya, ndunthi yä judío bi desanimä mänꞌaki. Hänge nubye̱ Esdras —nꞌa rä majhä näꞌä mi kopia rä Ley rä Zi Dada Jeoba— bi biaha dende Babilonia asta Jerusalén pa bi ma bä nupäbi yä mfeni yä judío ꞌne bi bembäbi ge mi debe dä prokura mꞌe̱tꞌo dä xo̱kämbeni ꞌne dä me̱päbi rä Zi Dada Jeoba (Esd. 7:​1, 6). Näꞌä bi yꞌofo rä profeta Ageo ꞌne Zacarías, bi matsꞌi nuꞌu̱ yä judío mi thogi yä ntꞌu̱tsate pa bi sigi bi me̱ꞌspäbi rä komfiansa rä Zi Dada Jeoba ge ma xä matsꞌi. Näꞌä bi yꞌofo nuꞌu̱ yä profeta, dä za dä maxkägihu̱ ꞌnehe pa gä sigi gä pe̱ꞌspäbihu̱ rä komfiansa rä Zi Dada Jeoba dä thogiꞌä dä thogi (Prov. 22:19). w23.11 yä nxii 14, 15, yä parr. 2, 3

¿Hanja dä za gä udihu̱ ge xa mäjuäni di mädihu̱ mä kuhu̱? Mähyoni gä huꞌmpäbihu̱ yä mu̱i ora thogi yä xuñha. Mu̱ xa mäjuäni di huekihu̱ mä kuhu̱, ma gä honihu̱ rä modo hanja gä nupäbihu̱ yä mfeni ꞌne gä huꞌmpäbihu̱ yä mu̱i (1 Tes. 4:18). ¿Te mä nꞌa dä za gä pe̱fihu̱ pa njabu̱ dä ze̱di näꞌä rä mhäte di sentihu̱ po geꞌu̱? Mähyoni gä mꞌu̱ihu̱ dispuesto gä pumbäbihu̱ mä kuhu̱ ora di ofendegihu̱. ¿Por hanja mäpaya mänꞌa xa mähyoni gä udihu̱ rä mhäte po mä kuhu̱? Rä apostol Pedro bi uni nꞌa rä däta raso nuꞌmu̱ bi ꞌñenä: «Ya xä ꞌñepu̱ näꞌä rä pa habu̱ ma dä gätsꞌi gatꞌho yä tꞌo̱tꞌe xä ntsꞌo. Hänge [ . . . ] xa gi mädihu̱ nꞌa ngu mänꞌaa» (1 Ped. 4:​7, 8, TNM). Ngu ri thogi kada nꞌa rä pa, mänꞌa ri mꞌu̱i getbu̱ rä fin. ¿Te bi mängä rä Hesu ge to̱ꞌmpäbi nuꞌu̱ yä de̱ni? Näꞌä bi ꞌñenä: «Toräza dä u̱tsaꞌihu̱ ngeꞌä xkä kamfrigihu̱» (Mat. 24:9). Pa gä täpäbihu̱ yä ntꞌu̱tsate mähyoni gä mädihu̱ ꞌne gä mꞌu̱ihu̱ unido. Rä Zithu di trata dä dibidigihu̱ pe hingä ma gä hopäbihu̱, ngeꞌä näꞌä rä mhäte di sentihu̱ po gatꞌho mä kuhu̱ (Filip. 2:​1, 2). w23.11 rä nxii 13, yä parr. 18, 19

Näꞌä udi rä Mäkä Tꞌofo ja ndunthi rä tsꞌe̱di. Ora di utihu̱ yä jäꞌi ge rä Zi Dada Jeoba xa rä hojäꞌi ꞌne xa di mäkägihu̱, tagi näꞌä rä benda ja ha yä da. ꞌNehe di fatsꞌihu̱ dä konose toꞌo xa mäjuäni rä Zi Dada Jeoba ꞌne tenguꞌä rä mꞌu̱i. Nuyu̱ yä zi jäꞌi umbäbi rä johya ora handi hängu rä tsꞌe̱di pe̱ꞌtsi rä Zi Dada Jeoba (Is. 40:26). ꞌNehe xa di nupäbi yä mfeni ora pädi ge rä Zi Dada Jeoba o̱tꞌe rä justisia (Deut. 32:4). Ora handi yä zi jäꞌi hängu rä mfädi pe̱ꞌtsi rä Zi Dada Jeoba, geꞌä japäbi dä me̱ꞌspäbi ndunthi rä tꞌekꞌei (Is. 55:9; Rom. 11:33). ꞌNehe tini ndunthi rä johya ora handi ge rä Zi Dada Jeoba xa di mäkägihu̱ kada nꞌa de gekhu̱ (1 Juan 4:8). Ora konose toꞌo rä Zi Dada Jeoba, di da ngue̱nda ge dä za dä mꞌu̱i pa nzäntho ꞌne ge rä Zi Dada Jeoba ma dä zo̱ho̱ dä hyandi ngu yä bätsi. Nuju̱ ya di pe̱päbihu̱ rä Zi Dada Jeoba, ¡xi nꞌa rä däta nsu pa gekhu̱ gä utihu̱ märꞌa yä zi jäꞌi de Geꞌä! Ora di pe̱fihu̱ njabu̱, rä Zi Dada Jeoba di nugägihu̱ ngu yä maxte (1 Cor. 3:5). w24.02 rä nxii 12, rä parr. 15

Mu̱ nuꞌi ya gi nxadi rä Mäkä Tꞌofo o mu̱ nuꞌu̱ ri dada xä ꞌñutꞌäꞌi de rä Zi Dada Jeoba dende ngi bätsi, ¿xkä beni gi nxixtehe ꞌnehe? Mu̱ hää, di felisitaꞌihe. Pe änte de gi nxixtehe, xa mähyoni ge mꞌe̱tꞌo gi ꞌueke ri bida pa gi umbäbi rä Zi Dada Jeoba. ¿Te dä za gi pe̱fi pa gi japäbi dä bädi rä Zi Dada Jeoba ge xkä desidi gi ꞌueke ri bida pa gi umbäbi? Dä hogi gi hyoni nꞌa rä luga habu̱ dä za gi xatuäbise̱ rä Zi Dada Jeoba pa gi xipäbi ge ho̱nse̱ꞌä ma gi xo̱kämbeni ꞌne ge gi umbäbi ri bida pa gi pe̱päbi rä bolunta. Hää, ma gi prometebi rä Zi Dada Jeoba ge nzäntho ma gi mädi ko ngatꞌho ri koraso, ko ngatꞌho ri te, ko ngatꞌho ri mfeni ꞌne ko ngatꞌho ri tsꞌe̱di (Mar. 12:30). Beni ge nunä sadi ma gi ja ho̱nse̱ entre nuꞌi ꞌne rä Zi Dada Jeoba. Mꞌe̱fa, nubye̱ hää dä za gi nxixtehe. Ma gi nxixtehe ndelante de märꞌa yä jäꞌi pa njabu̱ gatꞌho dä hyandi ge nuꞌi ya xkä ꞌueke ri bida ꞌne xkä umbäbi rä Zi Dada Jeoba pa gi pe̱päbi rä bolunta. Näꞌä xkä prometebi rä Zi Dada Jeoba, hingä nꞌa rä ntꞌeni ꞌne näꞌä to̱ꞌmi gi kumpli (Ecl. 5:4). w24.03 rä nxii 2, rä parr. 2; rä nxii 3, rä parr. 5

Gatꞌho nuꞌu̱ xä nthäti rꞌabu̱ pe̱ꞌtsi yä xuñha. Rä Mäkä Tꞌofo xikägihu̱ ge geꞌä thogi ora enä: «Toꞌo dä hyongä rä ꞌme̱hñä, o nu rä ꞌme̱hñä dä hyongä rä däme, ma dä thogi ndunthi yä dumu̱i» (1 Cor. 7:28). ¿Por hanja? Ngeꞌä tanto rä ñꞌo̱ho̱ ngu rä ꞌme̱hñä hingä yä perfecto. ꞌNehe rꞌa nꞌañꞌo yä mꞌu̱i, yä gusto, ꞌne rꞌabu̱ xpä ehe de rꞌa nꞌañꞌo yä hnini ko rꞌa nꞌañꞌo yä nzäi. Nꞌa ngu mä nꞌaa, ma dä bo̱ni nuꞌu̱ yä defecto himbi hyandi nuꞌmu̱ mi nobio ꞌne nubye̱ ja ehebu̱ yä xuñha. En lugar dä rekonose ge mähye̱gi ja yä defecto ꞌne di faya, rꞌabu̱ di ñho̱xä thai ꞌne rꞌabu̱ asta di desidi dä ñhe̱gi o dä diborsia. Pe, ¿mänꞌa ma dä mꞌu̱i xä ñho mu̱ dä ñhe̱gi o dä diborsia? Rä Zi Dada Jeoba mändabi rä ꞌme̱hñä ꞌne rä däme, dä mꞌu̱hui pa gatꞌho rä bida näꞌä toꞌo xä nthätui mäske rꞌabu̱ di japäbi xä ñhei. w24.03 rä nxii 16, rä parr. 8; rä nxii 17, rä parr. 11

Dende näꞌä rä pa gä nxixtehe, näꞌä rä humu̱i gi pe̱ꞌtsi de gi mꞌu̱i ha nꞌa rä paraiso nuua ha rä Xiꞌmhai xä sigi xä te ngeꞌä mänꞌa xä ze̱di näꞌä ri ntsitsꞌi ko rä Zi Dada Jeoba (Heb. 5:13–6:1). Zäi ge xkä thogi nuꞌu̱ yä xuñha no̱ni rä mfistꞌofo Romanos 5:​2-4. Pe zäi ge ꞌnehe xkä handi hanja rä Zi Dada Jeoba xä numäñhoꞌi ngeꞌä xkä ze̱ti ꞌne xkä uanta nuꞌu̱ yä xuñhaꞌu̱. Koꞌmu̱ gi pädi ge rä Zi Dada Jeoba xa di numäñhoꞌi, mänꞌa gi ꞌmu̱i kombensido ge gatꞌho näꞌä xä promete ma dä kumpli. Nubye̱ ri humu̱i mänꞌa xä te ke nuꞌmu̱ gä fu̱di gä nxadi rä Mäkä Tꞌofo. Nubye̱ gi senti hanja rä Zi Dada Jeoba go geꞌä di prometeꞌi nuya yä jäpi. Näꞌä xkä pädi de geꞌä ꞌne de nuꞌu̱ yä promesa, xä tso̱ni mbo ha ri koraso ꞌne geꞌä xä jaꞌäꞌi gi trata xä ñho ri familia, gi huahni yä hogä desision, gi yꞌo ha nꞌa rä ꞌñuu xä ñho, ꞌne geꞌä jaꞌi gi usa xä ñho ri tiempo pa gi pe̱päbi. Rä apostol Pablo bi mää te thogi ko näꞌä rä humu̱i gi pe̱ꞌtsi ora rä Zi Dada Jeoba di numäñhoꞌi ngeꞌä gi ze̱ti ꞌne gi uanta yä xuñha. Näꞌä bi asegura ge näꞌä xä prometeꞌi rä Zi Dada Jeoba, ma dä kumpli (Rom. 15:13). w23.12 yä nxii 12, 13, yä parr. 16-19

Mu̱ di thogihu̱ nꞌa rä däta xuñha, zäi ge rꞌabu̱ di pe̱ꞌtsihu̱ yä tsꞌo mfeni o di mäñhu̱ rꞌa yä noya nuꞌu̱ hingä geꞌä. Dä za gä sentihu̱ ꞌñenä go di ohu̱ ha nꞌa rä barko näꞌä ma dä mpu̱ntsꞌi ngeꞌä bi zo̱ho̱ nꞌa rä däta bu̱nthi yꞌee. Pe, ¿hanja faxkägihu̱ rä Zi Dada Jeoba ora di sentihu̱ ge ya gä jätꞌihu̱ ko yä xuñha ꞌne yä dumu̱i? Rä Zi Dada Jeoba faxkägihu̱ pa hingä njuenihu̱ ora huäskägihu̱ yä xuñha. Hai de nꞌa rä barko, xä tho̱tuäbi rꞌa yä bo̱jä ngu yä zahua, pa ora tso̱ho̱ nꞌa rä däta bu̱nthi yꞌee hindi mpu̱ntsꞌi mäske di nkeni ntsꞌe̱di. Ko nuyu̱ yä bo̱jä pe̱ꞌtsi kada lado, japäbi nꞌa rä barko dä ñꞌo njante pa njabu̱ yä pasajero hingi tsu ꞌne di senti seguro. Nuyu̱ yä bo̱jä di tho̱tuäbi, ndunthi yä mꞌiki mänꞌa faxte ora rä barko sigi rä ꞌñuu ꞌne hingi ꞌmai. Njabu̱ ꞌnehe mu̱ di nehu̱ ge rä Zi Dada Jeoba dä maxkägihu̱ pa hingä tagihu̱, mähyoni hingä mꞌaihu̱ ꞌne gä sigi gä pe̱päbihu̱. w24.01 rä nxii 22, yä parr. 7, 8

Ora gi senti rä ntsu, beni gatꞌho näꞌä xä me̱fi rä Zi Dada Jeoba ꞌne hyandi gatꞌho näꞌä xä hyoki. Ora di handihu̱ hanja rä Zi Dada Jeoba di jamäsu yä zi tsꞌintsꞌu̱ ꞌne yä do̱ni —mäske nuyu̱ hingi ja yä te pa dä xo̱kämbenibi— geꞌä jakägihu̱ gä pe̱ꞌspäbihu̱ ndunthi rä komfiansa ge ma dä sugägihu̱ ꞌne ma dä maxkägihu̱ (Mat. 6:​25-32). Dä hogi gi beni ꞌne gi hyandi te xä me̱fi rä Zi Dada Jeoba po yä amigo. Pa geꞌä dä za gi hñeti ha rä Mäkä Tꞌofo hanja rä Zi Dada Jeoba bi matsꞌi mäyaꞌmu̱ yä amigo, dä za gi hñeti yä esperiensia hanja xä matsꞌi yä ku mäpaya, ꞌne dä hogi gi beni te xä me̱fi rä Zi Dada Jeoba pa xä suꞌi ꞌne xä maxꞌäꞌi. ¿Hanja bi maxꞌäꞌi pa gä pädi de Geꞌä ꞌne de rä Mäkä Tꞌofo? (Juan 6:44). ¿Hanja xä dädi ri sadi? (1 Juan 5:14). ¿Te mä benefisio gi häni hyaxtho po näꞌä rä bida bi uni rä Tꞌu̱? (Efes. 1:7; Heb. 4:​14-16). w24.01 rä nxii 3, rä parr. 6; rä nxii 7, rä parr. 17