Kasin Optimista Ka Odino Pesimista?

“SANKAABIGAN itan a panaon, sankaugesan itan a panaon, . . . tiempoy panilalo, peryodo itan na kaandiay ilalo, walaan itayo na amin a bengatla, andian itayon balot.” Saratan a manangilukas a salita na obra-maestran libro nen Charles Dickens ya A Tale of Two Cities so sidudunong ya angiduma ed no panon a saray ebento so makaapekta ed panag-isip, liknaan, tan panmoria tayo.

Say duaran syudad ya atukoy et say London tan Paris legay kaguloan na Rebolusyon a Pranses. Parad saray alames a mibabaley na koma-18 siglo na Pransya, say proklamasyon na rebolusyon ed saray kanepegay too so talagan “tiempoy panilalo.” Balet parad saramay kabiangay akadkaunan rehimen, odino say sasalatan a politikan sistema, “peryodo itan na kaandiay ilalo,” a mansumpal ed patey tan kadederal.

Optimismo odino pesimismo? Akapapeg itan ya amin ed dadapagan mon isyu. Tan siansia nin ontan.

Panaoy Dilin-Panangusisa

Kasin sakey kan optimista? Naiimanom ta so masnag a dapag na bilay, a lawas iilaloan so sankaabigan? Odino onkikiling kan magmaliw a pesimistiko, a momoriaen a negatibo iray arapen mo, maniilalo’d sankaabigan balet ta kabansag to et iilaloay sankaugsan?

Anemaplon taon ed apalabas et sinegek na Amerikanon nobelistan si James Branch Cabell so duaran mankontraan a pilosopiya ed onian dalan: “Iproproklama na optimista a manbibilay itayo diad sankaabigan ed amin a posibli iran sosyedad na mundo; tan tatakotan na pesimista no saya so tua.” No isipen mo iyan panmoria tekep na panleglemew, usisam paray positibo tan negatibon sengegan na talora labat ed saray aspekto na sosyedad na too natan a singa niparungtal ed leksab. Insan analisam iray reaksion mo, tan tepetan moy inkasika, ‘Sakey ak ta’n optimista odino pesimista?’

Magnayon a Kareenan: Pigaray nabitlam a kawalaay gulo ed mundo? Irlandya, say datin Yugoslavia, say Pegley Bukig, Burundi, Rwanda​—saraya so naisip mon tampol. Kasin saraya tan arum a labanan so naresolbi ni pian naseguro so permanenti, sankagloboan a kareenan? Kasin mamapaarap so mundo ed kareenan?

Inkaligey Ekonomya: Diad paniilalo parad impankakasakey a pinansyal kasabi 1999, say grupoy Europeanon nasyones so pirmin nidudunget ed saray problema ed implasyon tan ed ibabayes na gobierno ed kuartay publiko. Diad inerman a lugar, say inkabulok so mangokusbo ed sistemay ekonomya na dakel a nasyon ed Amerika tan Aprika, a say implasyon so ngalngalin agnasakbat a belat tan wadtan ni iray probleman mangaapag ed totoo. Asingger ta la so inkaligey ekonomya?

Agpaka-impleyo: Diad 1997 a nasyonal eleksion, nankakasakeyan na saray iglesia na Britanya a dagdagen so amin a politikon partido a sigpot ya iyuna ed saray panmimitingan da so paka-impleyo. Balet diad ngalngali 30 porsiento ed puersay trabahadores na mundo et andiay trabaho odino agregular a mantratrabaho, wala tay magnayon, sigpot a paka-impleyo​—nagkalalo la ed saray kalangweran?

Agaylay inomay na pagmaliw a pesimistiko! Ingen, wala so masnag a dapag, tan imbitaan mi kan mangonsidera no panon a posibli so pamayubo ed optimistikon panmoria.

[Litrato ed pahina 3]

Say Rebolusyon a Pranses

[Credit Line]

Nanlapud libron Pictorial History of the World