Pannonot ed Kaunoran Iran Agew nen Jesus ed Dalin

KOMAPITON agew la na Judion bulan a Nisan ed taon 33 K.P. Isipen pan oobserbaan moray nagagawa diad Romanon probinsya na Judea. Diad itataynan ed Jerico tan ed maberdin bulobulong to, si Jesu-Kristo tan saray babangatan to so naksawan lan mamabasbas ed marabok tan paliko-likon dalan. Dakel nin arum a managbiahe so wadtan met ya ontatatdang ed Jerusalem parad tinaon a selebrasyon na Paskua. Balet, walay mas sankanonot na saray babangatan nen Kristo nen say sayan makapakesaw ya itatatdang.

Nanpirpirawatan na saray Judio so Mesias a makapangitarok na inawa manlapud panamairap na saray Romano. Sisiaen na dakel a si Jesus na Nazaret so abayag lan tatalaranan a Manangilaban. Diad loob na talora tan kapalduan taon, nitongtong to lay nipaakar ed Panarian na Dios. Tinatambal toray mansasakit tan pinakan iray narasan. On, niligliwa toray totoo. Balet nasyosyodotan iray lider na relihyon ed ansakit iran panangondena nen Jesus ed sikara tan determinado iran mamatey ed sikato. Ingen, sikatoy nitan la, manaakar a walaan na gagala diad kinmelang a dalan a tumtumboken na saray babangatan to.​—Marcos 10:32.

Diad bandad unaan da et paselek lay agew ed beneg na Palandey na Olivo, sanen akasabi ra di Jesus tan saray kakaiba to ed baryo na Betania, a pampalabasan day anemiran labi. Say mangabrasa’d sikara ditan et saray inad-aro ran kakaaro a di Lazaro, Maria, tan Marta. Say labi so pakarepreskoan ed ampetang ya impanbiahe tan pakagapoay Sabaton na Nisan 8.​—Juan 12:1, 2.

Nisan 9

Kayari Sabaton, say Jerusalem so napnoy aktibidad. Nilibon bisita so nambabana la ed syudad parad Paskua. Balet say sayengeseng a narerengel tayo et mas nen say gendat diad sayan tiempo ed taon. Apuradon mamapalasor iray mausyoson karaklan ed mainget iran lansangan ya ompugta’d saray wangalan na syudad. Leleg iran ombobotbot a papaway ed aseksek iran wangalan, agaylan nenengnengen so mangaabrasa ed sikara! Dakel a maliket a totoo so mamapaleksab ed Palandey na Olivo diad samay dalan a manlapud Betfage. (Lucas 19:37) Antoy kabaliksan na sayan amin?

Nia! Onsasabi si Jesus na Nazaret ya akakabayo ed kilaw na sakey ya asno. Iyaaplag na totoo iray abel ed dalan ed unaan to. Arum so mangipapayapay na kapantiksang a sanga-sanga na palma tan sigagayagan onkekelyaw: “Bendito so onla dia ed ngaran na Katawan, salanti say Ari na Israel!”​—Juan 12:12-15.

Bangta manasingger laray karaklan ed Jerusalem, nengnengnengen nen Jesus so syudad tan atenyeg a tuloy. Sikatoy akaakis, tan sikatoy narengel tayon mangipapasakbay a naderal iyan syudad. Kabekta sanen akasabi si Jesus diad templo, binabangatan toray karaklan tan pinapaabig toray bulag tan piley a totoo ya ondarago ed sikato.​—Mateo 21:14; Lucas 19:41-44, 47.

Naoobserbaan iya na manuna iran saserdote tan eskribas. Alay syodot da ed pakakanengneng ed makapakelkelaw a bengabengatlan gagawaen nen Jesus tan ed panliliket na saray karaklan! Lapud agda niyamot so syodot da, igaganggan na Fariseos: “Managbangat, banom so saray babangatan mo.” “Kuan ko ed sikayo,” inyebat nen Jesus, “No saraya ag-ira komon onesel, saray bato maningal ira.” Sakbay ya ontaynan, naimano nen Jesus so pankokomersyo diad templo.​—Lucas 19:39, 40; Mateo 21:15, 16; Marcos 11:11.

Nisan 10

Asaksakbay a sinmabi si Jesus diad templo. Nen karuman, sikatoy sinmanok ed mabanbanday a panagkomersyo na puron panagdayew ed Ama to, si Jehova a Dios. Sirin, tekep na pirmin seseg, ginapoan ton inaablog iraman a mansasaliw tan manlalako diad templo. Insan to imbabalintuag iray lamisaan na maagum iran managsalat na kuarta tan saray yurongan na saraman a manlalakoy malapati. “Walan nisulat,” ikekelyaw nen Jesus, “‘Say abung ko natawag naani abung na pikakasi,’ balet sikatoy gawaen yon sakey ya ungib na saray matakew.”​—Mateo 21:12, 13.

Agnatepelan na saray manunan saserdote, eskribas, tan manunan lalaki so kiwas tan mapublikon panagbangat nen Jesus. Agaylan sikatoy panngiletan dan pateyen! Balet ta sikaray nasesebelan na karaklan lapud pandinayewan na totoo so panagbangat nen Jesus tan sikaray tuloytuloy a “nisabit ira ed sikato, a mandengdengel.” (Lucas 19:47, 48) Legan ya onlalabi la, panggagayagaan nen Jesus tan kakaiba to so maliket ya ipapawil ed Betania parad maong a painawa’d labi.

Nisan 11

Kabkabbuasan, si Jesus tan saray babangatan to so ondadalan la ed Palandey na Olivo ya ompugta’d Jerusalem. Legay isasabi ra’d templo, saray manunan saserdote tan saray mamasiken so apuradon mangompronta ed si Jesus. Tariwa ni ed saray kanonotan da so inkiwas ton sumpad saray managsalat na kuarta tan saray negosyante diad templo. Saray kakabusol to so silalangas a mangibabaga: “Anton pakapanyari so panggagawam ed saraya a bengabengatla? Tan siopa so angiter ed sika na sayan pakayari?” “Siak, ontepet’ak met ed sikayo na sakey a tepet,” so impanumlang nen Jesus. “No ibaga yo ed siak ibagak met ed sikayo no anto a pakapanyari so panggagawak ed saraya a bengabengatla: Say binyag nen Juan iner so lapuan to? Nanlapu ed tawen ono ed saray totoo?” Nanmomongkog, onia so irarason na kakabusol: “No ibaga tayo, a, ‘Nanlapu ed tawen,’ ikuanto ed sikatayo, ‘Akin, sirin, a sikatoy agyo sinisia?’ Balet no ikuan tayo, ‘Nanlapu ed saray totoo,’ antakot itayo ed karaklan, ta amin bibidbiren da a si Juan sakey a propeta.” Agmakasel, maletletey dan iyeebat: “Agmi amta.” Kalmadon iyeebat nen Jesus: “Agko met ibaga ed sikayo no anton pakayari so panggagawak ed sarayan bengabengatla.”​—Mateo 21:23-27.

Sasalien natan na kakabusol nen Jesus a sukopen diad pangibaga toy bengatlan pakapangarestoan da’d sikato. “Onkatunongan kasi,” so tepet da, “[so] pangiter na buis ed kinen Cesar?” “Ipanengneng yo’d siak so pilak na buis,” so impuliktar nen Jesus. Itetepet to: “Siopay akanlupa tan akansulat ed saya?” “Si Cesar,” kuanda. Diad panataranta to’d sikara, malinlinew ya ibabaga nen Jesus ed amin pian narengel: “Bayaran yo sirin ed Cesar so kien nen Cesar; tan ed Dios so kien na Dios.”​—Mateo 22:15-22.

Diad impamepe to’d kakabusol to ed agnasuppiat ya argumento, mabiskeg natan ya ibabalikas nen Jesus so agto pangabobon diad arap na saray karaklan tan ed babangatan to. Mandengdengel legan ya andi takot ton babaaten iray eskribas tan Fariseos. “Agkayo manggawa na unong ed saray gawa ra,” kuanto, “ta ibaga ra, et agda gawaen.” Sipapakpel, iyaabawag to so mantutumbokan a kapairap da, ya ipapabidbir ira bilang bulag a manangitonton tan mansimpisimpitan. “Sikayo ya ule-uleg, sikayo a poli na saray tadyuko,” kuan nen Jesus, “panon so ibatik yo naani ed panangukom na inpierno [Gehena, NW]?”​—Mateo 23:1-33.

Sarayan ansakit a panangondena et agto labay ya ibagan agnaiimano nen Jesus iray maabig a kualidad na arum. Diad saginonor, anengneng toray totoon mangipepelag na kuarta ed simpenay kayamanan na templo. Agaylan makatenyeg so pakaobserba ed dukan balo a mangipepelag ed intiron pambilay to​—duaran angkelag a sinsilyo a melmelag so balor to! Tekep na maligsan apresasyon, ipapabitar nen Jesus a, bilang resulta, sikatoy akapangipelag na mas ni nen say amin a sobra-sobran angikontribusyon na ‘sulok da.’ Diad matamoy a panangabagey to, aapresiaen a tuloy nen Jesus so antokaman a nayarian na sakey a too.​—Lucas 21:1-4.

Ontataynan la natan si Jesus ed templo parad unor a pankanawnawa. Kokomentoan na arum ed babangatan to so karlangan na satan, a “[naadornoaan itan, NW] ed saray malimgas a batobato tan toktokdol.” Diad inkabigla ra, inyebat nen Jesus: “Onsabi so saray agew, ya anggapo so natilak a sakey a bato ed tapew na sakey ya agnaani nageba.” (Lucas 21:5, 6) Legan a tumtumboken na apostoles si Jesus a papaway ed aseksek a syudad, panuumamengan da no antoy labay ton ibaga.

Bueno, kamamangta et si Jesus tan saray apostol to so akayurong lan panggagayagaan day inkadeen tan inkapalna na Palandey na Olivo. Legan dan oobserbaan so karakpan na Jerusalem tan say templo, di Pedro, Santiago, Juan, tan Andres so kinmerew na panangipalinew ed makapakebbiew a prediksion nen Jesus. “Ibagam ed sikami,” kuanda “Kapigan so kagawa na sarayan bengatla, tan anto kasi so tanda ed isabim [kiwawalam, NW] tan say anggaan na mundo?”​—Mateo 24:3; Marcos 13:3, 4.

Bilang ebat say Uloen a Managbangat so mangiiter na peteg a makatantandan propesiya. Ipapasakbay toray pirmin bakal, yegyegyeg, kakulangan na tagano, tan saray salot. Ipapasakbay met nen Jesus a say maong a balita na Panarian so nipulong ed intiron dalin. “Tan,” impasakbay to, “wala naani baleg ya irap ed satan, ya anggapo so ontan a nanlapud gapo na mundo ya angga ed natan, anggapo la naani.”​—Mateo 24:7, 14, 21; Lucas 21:10, 11.

Say apatiran apostol so mapetepet ya ontatalineng leleg a sisingbaten nen Jesus so arum ya aspekto na ‘say tanda na kiwawala to.’ Idadanet toy pankaukolan na ‘panpuyat.’ Akin? “Ta,” kuanto, “agyo amta no anton agew so isabi Katawan yo.”​—Mateo 24:42; Marcos 13:33, 35, 37.

Saya so agnalingwanan ya agew parad si Jesus tan ed apostoles to. Diad tua, unor la itan ya agew na mapublikon panagministro nen Jesus sakbay na pakaaresto, pakausay, tan pamatey ed sikato. Lapud onngangarem la, sikara lay papawil ed antikey a dadalanan a pukdol a paarap ed Betania.

Nisan 12 tan 13

Mareereen a papalabasen nen Jesus so Nisan 12 a kaiba iray babangatan to. Namomoria ton saray lider na relihyon so desididon mamatey ed sikato, tan agto labay a nasebelan day panselebra toy Paskua ed ontumbok a labi. (Marcos 14:1, 2) Diad kaimbuasan, Nisan 13, okupado iray totoo ed pinal iran uksoyan parad Paskua. Asasakbay ed ngarem, imbaki nen Jesus si Pedro tan Juan pian iparaan so Paskua parad sikara diad tagey a kuarto ed Jerusalem. (Marcos 14:12-16; Lucas 22:8) Sakbay a tuloy na iselek na banwa, si Jesus tan say samploran apostol so akibana ed sikara diman parad unor a panselebra ray Paskua.

Nisan 14, Kaselek na Agew

Say Jerusalem so masnag diad pansirunget legan a mamapaatagey so tulaw ed Palandey na Olivo. Diad maawang a kompleton kuarto, si Jesus tan say 12 so akadameg diad niparaan a lamisaan. “Nanpilalekan ko a sipipilalek so mikan ed sikayo ed saya a pasko ed arapen na panirap ko,” kuanto. (Lucas 22:14, 15) Kabebekta saray apostol so abigla’d impakaimano’d si Jesus ya onaalagey tan igagaton toy akinpaway iran kawes to ed sakey a sukong. Mangaalay tuwalya tan sanpalangganan danum tan ginapoan ton urasan iray sali ra. Agaylan agnalingwanan a leksion diad mapaabeban serbisyo!​—Juan 13:2-15.

Balet, amta nen Jesus a sakey ed sarayan lalaki​—si Judas Iscariote​—et niyareglo to lay pangitapat ed sikato ed saray lider na relihyon. Natalosan, sikatoy agonigon a maong. “Sakey ed sikayo yawat toak,” so ipapaamta to. Naermenan a maong iray apostol ed saya. (Mateo 26:21, 22) Kayari impanselebra ed Paskua, ibabaga nen Jesus ed si Judas: “Satan so gawaen mo, gawam a magano.”​—Juan 13:27.

Kataynan nen Judas, inggapo nen Jesus so sakey a pangdem pian nodnonoten so manasingger ya ipapatey to. Sikatoy angalay tibukel a tinapay ya andi-lebadura, mangibabalikas na pisasalamat, puputeren itan, tan bibilinen toy 11 a mibiang. “Saya sikatoy laman ko,” kuanto, “a niiter nisengeg ed sikayo; gawayo iya a pakanodnonotan ed siak.” Insan mangaalay sankopa ya ambalangan alak. Kayarin nampikasi, ipapasa toy kopa ed sikara, ya ibabaga to’d sikaran oninum ira ed satan. Inkuan ni nen Jesus: “Sikato ya’y ‘dalak ed sipan,’ a sikatoy naibung nipaakar ed amayamay a pangekal ed saray kasalanan.”​—Lucas 22:19, 20; Mateo 26:26-28.

Legan na satan a makabaliksan a labi, ibabangat nen Jesus iray matoor ya apostol to na dakel a mablin leksion, tan sakey ed saraya et say kaimportantian na inaagin aro. (Juan 13:34, 35) Papaseguroan toran makaawat ira na “managligliwa [katulong, NW],” say masanton espiritu. Satan so mangipanonot ed sikara ed amin a bengatlan imbaga to’d sikara. (Juan 14:26) Diad aralem lan labi, sikaray apaseseg a maong ed pakarengel ed masimoon a pikakasi nen Jesus ed biang da. (Juan, kapitulo 17) Kayari pangakansion na saray kanta na panangidayew, ontataynan ira ed tagey a kuarto tan tutumboken day Jesus ya ompapaway ed ambetel a siplog na aralem lan labi.

Diad ibebeltang ed Lawak na Kidron, si Jesus tan saray apostol to so mamapaarap ed sakey ed saray paborito ran pasen, say harden na Getsemani. (Juan 18:1, 2) Bangta manaalagar iray apostol to, inmarawi na daiset si Jesus pian manpikasi. Say pakakagonigon na emosyon to so mas ni nen say pakapangideskribe leleg ton masimoon ya onkekerew na tulong ed Dios. (Lucas 22:44) Say panpapaga to’d kabalawan a nipaarap ed inad-aro ton mangatatawen ya Ama no sikatoy onsaew so pirmin makapaot-ot.

Kasumsumpal labat nen Jesus a manpipikasi sanen sinmabi si Judas Iscariote a kaibay sakey ya ulop ya akaawit na saray kampilan, bambo, tan silewan. “Nagalang ka, Managbangat!” kuan nen Judas, a matamoy ton aangoban si Jesus. Saya so sinyal parad lalaki a mangaresto ed si Jesus. Biglabigla, insingwat nen Pedro so kampilan to tan atipas so layag na aripen na atagey a saserdote. “Ipawil mo so kampilan mo ed pasen to,” kuan nen Jesus legan ton tatambalen so layag na laki. “Amin a mangala na kampilan ompatey ira naani ed kampilan.”​—Mateo 26:47-52.

Mapmaples a nagagawa iray bengatla! Aarestoen si Jesus tan babaloren. Diad takot tan kawewetwet, inkaindan na saray apostol so Katawan da tan binmatik. Si Jesus so inyakar ed si Anas, say datin atagey a saserdote. Insan sikatoy inawit ed si Caipas, say peles ya atagey a saserdote, pian usayen. Diad kabkaimbuasan, sititilan papakasalanan na Sanedrin si Jesus na panangayew. Insan, sikatoy impaiyakar nen Caipas ed Romanon gobernador a si Poncio Pilato. Impaiyakar toy Jesus ed si Herodes Antipas, say manuley na Galilea. Niludlurey nen Herodes tan saray guardia to si Jesus. Insan to impa-ipawil ed si Pilato. Pepekderan nen Pilato ya anggapoy kasalanan nen Jesus. Balet saray Judion lider na relihyon so manedesdes ed sikaton kondenaen si Jesus diad ipapatey. Kayari dakel ya insangi tan pisikal a panangabuso, inyakar si Jesus ed Golgota a ditan sikatoy andi-panangasin impasak ed panamairapan a kiew tan manasagmak na makapaot-ot ya ipapatey.​—Marcos 14:50–​15:39; Lucas 23:4-25.

Sankabalgan komon itan a trahedya ed awaran no say impatey nen Jesus et permanenti la. Makapaliket, ta aliwan ontan so agawa. Nen Nisan 16, 33 K.P., nikelawan iray babangatan ton makaromog a sikato lay inmoli’d bilay manlapud inaatey. Asabi panaon, masulok a 500 a totoo so makapekder a binmilay lamet si Jesus. Tan 40 agew kayari na inkioli to, sakey a grupo na matoor a papatumbok so akanengneng ed sikaton onsesegep ed tawen.​—Gawa 1:9-11; 1 Corinto 15:3-8.

Say Bilay nen Jesus tan Sika

Panon kan apektaan na saya​—on, amin tayo? Bueno, say impanministro, impatey, tan inkioli nen Jesus so angitandoro ed si Jehova a Dios tan makabaliksan ed pakakasumpal na engranden gagala To. (Colosas 1:18-20) Importanti iratan ed sikatayo a ditan et naperdona iray kasalanan tayo ed basiyan na bagat nen Jesus tan diad ontan et nawalaan na personal a relasyon ed si Jehova a Dios.​—Juan 14:6; 1 Juan 2:1, 2.

Anggan saray inaatey so apektado met. Say inkioli nen Jesus so angilukas na dalan pian ipawil ira ed bilay diad insipan na Dios a Paraison dalin. (Lucas 23:39-43; 1 Corinto 15:20-22) No labay mon naamtaan so nagkalalo ni nipaakar ed saratan a pamaakaran, imbitaan mi kan onatendi ed Memoryal na impatey nen Kristo no Abril 11, 1998, diad Kingdom Hall na Tastasi nen Jehova ed lugar mo.

[Kahon ed pahina 6]

“Ungib na Saray Matakew”

WALAAN si Jesus na daakan a rason ed pangibagan saray maagum a managtagilako so nanggawa’d templo na Dios ya “ungib na saray matakew.” (Mateo 21:​12, 13) Pian bayaran so buis na templo, saray Judio tan proselitas manlapud arum a dalin so kaukolan a mangisalat ed saray sankailin kuarta ra parad awaten a kuarta. Diad libro ton The Life and Times of Jesus the Messiah, impaliwawa nen Alfred Edersheim a saray managsalat na kuarta so gendat lan mangileletneg na saray negosyo ra diad saray probinsya diad Adar 15, bulan sakbay na Paskua. Onggapo ed Adar 25, sikara lay onalis ed lugar na templo diad Jerusalem pian anamotey pirmin idadagsa na saray Judio tan proselitas. Maaligwas iray negosyon ipapakurang na saray managsalat, a mansisingil na kantidad ed kada isalat a kuarta. Isusuheri na impanukoy nen Jesus ed sikara bilang matatakew a saray singil da et alablabas a, bilang resulta et kakatkatan da iray pobri.

Arum so agmakapangawit na dili ran ibabagat ya ayayep. Siopaman a manggawa ed satan et kaukolan ya ipaeksamin to so ayep ed inspektor diad templo​—a walay bayar. Lapud aglabay ya ipalaran so agpakapasay ayep kayari andukey ya impangibiahe ed satan, dakel so nansasaliw na “inabobonay” Levita manlapud masaol iran managsalat diad templo. “Dakel a pobri so akatkatan diman,” kuan na sakey ya iskolar.

Walay ebidensia a say datin atagey a saserdoten si Anas tan say pamilya to so walay sinisiblet ya interes ed saray negosyante diad templo. Saray rabinikon sulsulat so manutukoy ed “saray Bazaar [ed templo] na ananak nen Anas.” Say anap manlapud saray managsalat na kuarta tan manlapud panaglakoy ayayep ed nasasakopan na templo et sakey ed manunan pakakalmoan da. Ibabaga na sakey ya iskolar a say kiwas nen Jesus ed impangablog ed saray negosyante “so ginetman mamuntirya aglabat ed posisyon na saray saserdote noagta pati ed saray pakakalmoan da.” Anggan ontan man bilang, seguradon labay na kakabusol ton sikatoy pateyen!​—Lucas 19:​45-48.

[Tsart ed pahina 4]

Kaunoran Iran Agew na Atooan a Bilay nen Jesus

Nisan 33 K.P. Saray Ebento

8 Biernes na labi Onsasabi si Jesus tan saray babangatan to diad Betania; Ginmapoy Sabaton

Sabado Sabaton (Lunes, Abril 6, 1998)

16 Simba Inmoli si Jesus