Imanoen so Propesiya nen Daniel!

Katuloyan na Kapitulo Siete

Apatiran Salita ya Anguman ed Mundo

Naebatan so Pabitla!

17, 18. Anto so apatiran salita a nisulat ed dingding, tan anto so literal a kabaliksan na saratan?

¹⁷ Ginawa la’d satan na masiken a propeta so bengatlan imposibli parad amin a makabat a lalaki ed Babilonia. Binasa tan impatalos to so nisulat ed dingding. Saray salita et: “ME’NE, ME’NE, TE’KEL tan PAR’SIN.” (Daniel 5:24, 25, NW) Antoy kabaliksan na saratan?

¹⁸ Diad literal, say kabaliksan na saray salita et “sakey a mina, sakey a mina, sakey a shekel, tan kapaldua a shekel.” Balang salita et sukat na belat na kuarta, a nilista ed kantidad ya anggad abebbeba. Makapakewkew! Anggano napatnagan ni na saray makabat a lalaki na Babilonia iray letra, agpankelawan no akin ya agda sarag ya ipatalos iratan.

19. Anto so kabaliksan na salitan “ME’NE”?

¹⁹ Diad panangiwanwan na masanton espiritu na Dios, impaliwawa nen Daniel: “Saya sikato so kabaliksan na bengatla, ME’NE; say Dios binilang to so [saray agew na] nanarian mo, tan sikato so inyakar to ed panganggaan.” (Daniel 5:26) Saray consonant ed unonan salita so mangipatalos ed say namparan salitan “mina” tan say porma na Aramaikon salita parad “akuenta,” odino “abilang,” mandependi ed saray vowel ya iyarum na managbasa. Kabisadon maong nen Daniel ya asingger lay anggaan na inkibantak na saray Judio. Diad nipasakbay a 70-taon a kabayag na satan, linmabas lay 68 a taon. (Jeremias 29:10) Say Baleg a Manag-oras, si Jehova so amilang ed saray agew na uley na Babilonia bilang sankamundoan a pakayari, tan antiktikey la nen say abaloan na siopaman diad bangkete nen Belsasar. Diad tua, anampot la so panaon​—aliwa labat lan diad si Belsasar noagta ontan met ed ama ton si Nabonidus. Nayarin satan so makasengeg ya amiduan nisulat so salitan “ME’NE”​—pian ipakabat so anggaan na sarayan duaran pananguley.

20. Anto so inkipaliwawa ed salitan “TE’KEL,” tan panon itan ya onaplika ed si Belsasar?

²⁰ Balet, say “TE’KEL,” so aminsan labat a nisulat tan diad singular form. Nayarin ipatnag na saya a manunan nitukoy ed si Belsasar. Tan matukoy iya, ta parungtalan ton ag-inggalang si Jehova. Say mismon salita et mankabaliksay “shekel,” balet saray consonant so mangipatalos met ed salitan “asimbang.” Kanian, inkuan nen Daniel ed si Belsasar: “TE’KEL; sika so asimbang ed saray simbangan, tan aromog ka a kulang.” (Daniel 5:27) Parad si Jehova, saray amin a nasyones et singa labat la dabok ed simbangan. (Isaias 40:15) Agda sarag ya amperen iray gagala to. Anto, sirin so nayarian na matangsit ya ari? Sinali nen Belsasar ya itandoro so inkasikato imbes a say Soberano ed uniberso. Nitepel na sayan too ya insultoen si Jehova tan ludlureyen so puron panagdayew balet ta “aromog a kulang.” On, talagan manepeg labat a sagmaken nen Belsasar so manasingger lan panangukom!

21. Panon a say “PAR’SIN” so walaay nankatlon kabaliksan, tan panon ya ipatnag na saya so arapen na Babilonia bilang sankamundoan a pakayari?

²¹ Say “PAR’SIN” so unor a salita ed dingding. Binasa itan nen Daniel ed singular form a, “PE’RES,” nayarin lapud ta saksakey ya ari so katongtong to bangta andi’dman so sakey. Sayan salita so amantok ed mairap a pabitla nen Jehova a tibukelen na nankatlon kabaliksan. Diad literal, say “par’sin” so mankabaliksay “kapaldua a shekel.” Balet ta saray letra so nipatalos met ed duaran kabaliksan​—“inkaapag-apag” tan “saray Persiano.” Kanian impasakbay nen Daniel: “PE’RES, say nanarian mo naapag, tan niiter ed saray Medo tan saray Persa.”​—Daniel 5:28.

22. Panoy inkiwas nen Belsasar ed ebat na pabitla, tan antoy iilaloan to?

²² Diad ontan et naebatan so pabitla. Say makapanyarin Babilonia so magano lan taloen na saray puersa na Medo-Persia. Anggaman sikatoy abaingan ed sayan nipasakbay a kadederal, tinoor nen Belsasar so salita to. Ingganggan toray lingkor ton kawesan day Daniel na purpura, ya isulong da ed sikato so balitok a kulintas, tan iyabawag a sikato lay komatlo a manuley ed panarian. (Daniel 5:29) Inawat nen Daniel irayan panamagalang, a binidbir ton saratan so mangipatnag na galang parad si Jehova. Siempre, inilaloan nen Belsasar a napalemew so panangukom nen Jehova ed sikato diad pamagalang ed propeta To. No bilang ta ontan et atrasado la.

Say Inkagba na Babilonia

23. Anton kadaanan a propesiya so nasusumpal anggan leleg a nagagawa so ponsia nen Belsasar?

²³ Anggan sanen maniinum si Belsasar tan saray kaiba to parad saray dirios da tan luludlureyen da si Jehova, nagagawa lay baleg ya ebento diad kabilungetan ed paway na palasyo. Nasusumpal la so propesiya a nibaga panamegley nen Isaias a ngalngalin duaran siglo lay linmabas. Nipaakar ed Babilonia, impasakbay nen Jehova: “Amin a sibek to pinatundak.” On, mangangga lay amin a panaglames na satan a marelmeng a syudad ed totoon pinili na Dios. Panon? Inkuan na parehon propesiya: “Ontatdang ka, O Elam; onkobkob ka, O Media!” Nagmaliw so Elam a kabiangan na Persia kayari na panaon nen propeta Isaias. Diad panaon na ponsia nen Belsasar, a nipasakbay met ed satan lanlamang a propesiya panamegley nen Isaias, nankasakey iray puersa na Persia tan Media pian “ontatdang” tan ‘mangobkob’ ed Babilonia.​—Isaias 21:1, 2, 5, 6.

24. Antoran detalyi nipaakar ed inkagba na Babilonia so impasakbay na propesiya nen Isaias?

²⁴ Diad tua, say mismon ngaran na manangidaulo ed sarayan puersa so nipasakbay la, kaiba iray manunaan a plano na pibakal to. Ngalngali 200 taon sakbay na satan, impropesiya la nen Isaias a lanaan nen Jehova so sakey a manngaran na Ciro ya onsumpa ed Babilonia. Legay ilulusob to, amin a babeng so naekal ed arapan to. ‘Naekatan’ iray danum na Babilonia, tan apaulyan a lukas iray malet a wangalan to. (Isaias 44:27–45:3) Ontan so agawa. Impaarap na saray armada nen Ciro ed sananey ya agus so Ilog Eufrates, ya anggad inmatapew so danum ta pian makabaliw ira ed ilog. Apaulyan na saray palpalaran a bantay ya akalukas iray wangalan na bakor na Babilonia. Sisiaen na saray manag-awaran a nilusob so syudad leleg a manliliket iray manaayam ditan. Asamsam so Babilonia ya anggapoy impilaban. (Jeremias 51:30) Balet ta walay sakey a bantog ya inatey. Imbalita nen Daniel: “Dia ed saman a labi si Belsasar ya ari a Caldeo sikato so pinatey. Et si Dario a Medo, inawat to so panarian, sanen mantaon na anemaplo tan duay taon.”​—Daniel 5:30, 31.

Makaaral Manlapud Nisulat ed Dingding

25. (a) Akin a matukoy so kadaanan a Babilonia a simbolo na sankagloboan a sistema na palson relihyon natan? (b) Diad anton pantalos ya akautibo ed Babilonia iray modernon agew a lingkor na Dios?

²⁵ Makabkabaliksan ed sikatayo so apuyanan a salaysay diad Daniel kapitulo 5. Bilang sentro na palson relihyoson agagamil, say kadaanan a Babilonia so matukoy a simbolo na sankamundoan ya empiryo na palson relihyon. Nilitrato ed Apocalipsis bilang napgaan na dala a balangkantis, sayan sankagloboan a tugyop na panamalikdo so tatawagen a “Babilonia a Baleg.” (Apocalipsis 17:5) Lapud ta agto tinulok so amin a pasakbay nipaakar ed mangibabaing ed Dios iran palson doktrina tan agagamil, pinasegsegang to iramay mangipupulong ed katuaan na Salitay Dios. Singa saray manaayam ed kadaanan a Jerusalem tan Juda, say matoor a nakdaan na saray alanaan a Kristiano so tuan nibantak ed “Babilonia a Baleg” nen say panamasegsegang ya insugsog na saray klero so amatunda lawari ed kimey na panangipulong ed Panarian nen 1918.

26. (a) Panoy inkagba na “Babilonia a Baleg” nen 1919? (b) Anton simbawa so nepeg tayon imanoen tan inabang ed arum?

²⁶ Balet, biglan nagba so “Babilonia a Baleg”! Agayla, aglawari nadngel so inkagba na satan​—singa ed kadaanan a Babilonia ya aglawari nadngel so inkagba to, nen 539 K.K.P. Balet ta pirmi iyan piguratibon inkagba. Agawa itan nen 1919 K.P. sanen nibulos iray totoo nen Jehova manlapud inkakautibo ed Babilonia insan abendisionan ira tekep na panangabobon na Dios. Dia angangga so pakayari na “Babilonia a Baleg” ed say totoo na Dios tan satan so gapoan la na mapublikon inkiwalwal to bilang agnapanmatalkan a managpalikdo. Agla nauman itan ya inkagba, tan asingsingger lay unor a kaderal to. Kanian iyaabawag na saray lingkor nen Jehova so pasakbay: “Ompaway kayo ed sikato, baley ko, pian agkayo nalanor ed saray kasalanan to.” (Apocalipsis 18:4) Kasin tutuloken yo la itan a pasakbay? Kasin inanabang yo itan ed arum?a

27, 28. (a) Anton makanan katuaan so agbalot alingwanan nen Daniel? (b) Antoy ebidensia tayo a magano lan onkiwas si Jehova sumpad marelmeng a mundo natan?

²⁷ Lapud satan say sulat so walad dingding natan​—balet aliwa labat lan parad “Babilonia a Baleg.” Nodnonoten so importantin katuaan a nipabitar ed libro na Daniel: Si Jehova so Sankatalbaan a Soberano. Sikato, tan sikato labat, so walaan na kanepegan a mangiletneg na sakey a manuley ed katooan. (Daniel 4:17, 25; 5:21) Antokaman a sumpa ed saray gagala nen Jehova so naekal. Panaon labat so alagaren sakbay ya onkiwas si Jehova. (Habacuc 2:3) Parad si Daniel, sinmabin siansia itan a panaon sanen mikasamplon dekada na bilay to. Sirin anengneng toy impangekal nen Jehova ed sankamundoan a pakayari​—samay nanlames ed totoo na Dios nanlapula’d inkaugaw nen Daniel.

²⁸ Walay agniburin paneknek ya inletneg nen Jehova a Dios ed mangatatawen a trono so sakey a Manuley ed katooan. Diad impangibaliwala na mundo ed sayan Ari tan ed insumpa ra ed pananguley to, satan so seguradon ebidensia a magano lan pagiten nen Jehova so amin ya onsusumpa ed uley na Panarian. (Salmo 2:1-11; 2 Pedro 3:3-7) Kasin onkikiwas kayo unong ed inkaganatan na panaon tayo tan manmamatalek kayo ed Panarian na Dios? No ontan, talagan akaaral kayo manlapud say sulat ed dingding!

[Paimano ed leksab]

ANTO SO ATEBEK YO?

• Panon ya apatunda so ponsia nen Belsasar ed labi na Oktubre 5/6, 539 K.K.P.?

• Antoy impangipatalos ed sulat ed dingding?

• Anton propesiya nipaakar ed inkagba na Babilonia so nasusumpal leleg a nagagawa so ponsia nen Belsasar?

• Antoy kabaliksan na sulat ed dingding parad panaon tayo?