Tepetepet na Saray Manbabasa

Siopa ray Manamalangkap ya tinukoy nen Jesus ed samay labi antis na ipatey to, tan akin ya naikdan ira na ontan ya titulo?

Diad samay labi antis na ipatey nen Jesus, binilin to ray apostol to ya agda pipirawaten ya nawalaan iray prominentin posisyon ed saray agagi da. Oniay imbaga tod sikara: “Saray arari na saray nasyon et pakakatawan ed totoo ra, tan saramay walaan na pakauley ed saray totoo et tatawagen a saray Manamalangkap. Balet aliwa kayo komon ya ontan.”—Luc. 22:25, 26.

Siopa ray Manamalangkap ya tinukoy nen Jesus? Ipapanengneng na saray inskripsion, barya, tan sulsulat ya apasalan la na saray Griego tan Romano ya pagalangan iray prominentin lalaki tan manuley diad pangiter dad sikara na titulon Euergetes, odino Manamalangkap. Iiter iyan panamagalang ed sarayan lalaki lapud wala ray importantin agawaan da parad pankaabigan na totoo.

Dakel ya arari so awalaan na titulon Manamalangkap. Arum ed sikara et saray nanuley ed Ehipto ya singa si Ptolemy III Euergetes (manga 247-222 B.C.E.) tan Ptolemy VIII Euergetes II (manga 147-117 B.C.E.). Saray nanuley ed Roma ya singa si Julius Caesar (48-44 B.C.E.) tan Augustus (31 B.C.E.–14 C.E.) et awalaan met na ontan ya titulo, kaiba lay Herodes a Makapanyari, say ari na Judea. Nayarin awalaan na ontan ya titulo si Herodes nen sikatoy angaliw na trigo ed arum a bansa pian walay kanen na totoo to lapud eras tan nen inikdan toy kawes iray mankaukolan.

Unong ed sakey ya German Bible scholar ya si Adolf Deissmann, dakel so angusar ed titulon Manamalangkap. Imbaga to: “Aliwan mairap ya anapen itan ed saray inskripsion, diad magano labat ya panaon et masulok lan sanlasus so nabasam.”

Kanian anto sirin so labay ya ibaga nen Jesus sanen imbaga tod saray disipulo to: “Aliwa kayo komon ya ontan”? Kasin say labay ya ibaga nen Jesus et nepeg ya anggapo lay pibabali dad totoo, ya agda la pampagaan so pankaabigan na karaklan? Andi. Say nayarin tutukoyen nen Jesus et say motibo na sakey no akin ya sikatoy mangiiter ed arum.

Diad panaon nen Jesus, susuportaan na saray mayayaman iray palabas tan pagalaw ed arena, saray panagpaalagey na parke tan templo, tan arum nin miparan aktibidad pian magmaliw ya maong so reputasyon da. Balet say motibo da no akin ya gagawaen da itan et pian nadayew ira, nakabkabat ira, odino pian iboto da ra. “Anggaman wala ray alimbawa na tuan inkamaiter,” so ibabaga na sakey ya reperensya, “mabetbet ya gagawaen da itan parad sarilin pinabangan da.” Say ontan ya maambisyon tan makasarilin ugali so tutukoyen nen Jesus ya nepeg ya paliisan na saray papatumbok to.

Kalabas na pigaran taon, indanet met nen apostol Pablo itan ya importantin katuaan nipaakar ed pangiter ya walaay dugan motibo. Oniay insulat tod saray kapara ton Kristiano diad Corinto: “Gawaen komon na kada sakey so unong ed denesidi to ed puso to, ya aliwan ambelat ed liknaan to odino napapasootan, ta aaroen na Dios so maliket a mangiiter.”—2 Cor. 9:7.