Saray Reperensya Parad Workbook ed Aral

SETYEMBRE 7-13

KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | EXODO 23-24

“Agmo Aaligen so Karaklan”

(Exodo 23:1) “Agka mangikakayat na balita ya aliwan tua. Agka mikokoopera ed sakey a mauges diad pagmaliw mon sakey a tasin walaay mauges a motibo.

w18.08 4 ¶7-8

Kasin Antam No Antoy Tua?

⁷ Kasin labalabay moy man-e-mail tan man-text ed saray kakaarom tan kabat mo? No on, ompan no walay abasam ya balita diad Internet odino no walay arengel mon agawa et singa ka reporter ya labay mon sika so makaunan mangibalita. Balet antis kan man-text o man-e-mail, tepetan moy sarilim: ‘Kasin segurado ak ya tua so impormasyon ya ipasak ed arum? Kasin wala ray pruebak?’ No agka segurado, ompan agmo naliklikas et mangikakayat ka la manaya na palson impormasyon ed saray agagi. Kanian no manduaruwa ka, agmo la ipapasa, i-delete mo la.

⁸ Wala ni sakey ya peligro no tampol tayon mangipasa na e-mail tan text. Diad arum a bansa et nalilimitaan odino isesebel ni ingen so kimey tayo. Saray onsusumpa ed sikatayo ditan et nayarin gagalaen day mangikayat na saray balita ya denesinyon manaktakot ed sikatayo odino mangekal na talek tayod sakey tan sakey. Imanoen pay agawa diad datin Soviet Union. Say secret police, ya kabkabat ed tawag ya KGB, et angikayat na balita ya wala ra kunoy kabkabat a brother ya nantraidor ed agagi ra. Dakel so anisia ed satan ya palson balita, kanian bilang resulta, tinaynan da so organisasyon nen Jehova. Talagan makapaermen! Maong labat ta dakel so pinmawil, balet wala met iray aglan balot pinmawil. Aderal so pananisia da. (1 Tim. 1:19) Panon tayon napaliisan itan? Agtayo mangikakayat na negatibo odino ag-apruebaan iran balita. Agtayo magmamaliw ya ignorante odino bastabasta manisia. Seguroen ya amta tayo no antoy tua.

(Exodo 23:2) Agmo aaligen so karaklan diad panggawa na mauges, tan agmo pipikeweten so hustisya diad pantestigom pian pilaan so karaklan.

it-1-TG 11 ¶6

Aaron

Kapansin-pansin na sa bawat isa sa kaniyang tatlong pagkakamali, lumilitaw na hindi si Aaron ang pasimuno ng maling pagkilos kundi, sa halip, waring pinahintulutan niya na matangay siya ng panggigipit ng mga kalagayan o ng impluwensiya ng iba mula sa landasin ng katuwiran. Lalo na sa kaniyang unang pagkakamali, naikapit sana niya ang simulaing nakapaloob sa utos na: “Huwag kang susunod sa karamihan ukol sa masasamang pakay.” (Exo 23:2) Gayunpaman, pagkatapos nito ay ginamit ang kaniyang pangalan sa Kasulatan sa isang marangal na paraan, at noong panahong nabubuhay sa lupa ang Anak ng Diyos, kinilala niya ang pagiging lehitimo ng Aaronikong pagkasaserdote.​—Aw 115:10, 12; 118:3; 133:1, 2; 135:19; Mat 5:17-19; 8:4.

(Exodo 23:3) Nepeg a patas ka no dengelen moy kaso na sakey a mairap-bilay.

it-2-TG 633 ¶5

Pagkabulag

Ang pagkabigong maglapat ng katarungan dahil sa katiwalian sa paghatol ay isinagisag ng pagkabulag, at maraming payo sa Kasulatan laban sa panunuhol, pagbibigay ng kaloob, o pagtatangi, yamang maaaring mabulag sa mga bagay na iyon ang isang hukom at makahadlang sa walang-pagtatanging paglalapat ng katarungan. “Ang suhol ay bumubulag ng mga taong malinaw ang paningin.” (Exo 23:8) “Ang suhol ay bumubulag sa mga mata ng marurunong.” (Deu 16:19) Ang isang hukom, matuwid man siya at may pang-unawa, ay maaaring maapektuhan ng isang kaloob mula sa mga nasasangkot sa kaso, namamalayan man niya iyon o hindi. Maingat na isinasaalang-alang ng kautusan ng Diyos ang nakabubulag na epekto hindi lamang ng isang kaloob kundi gayundin ng damdamin, yamang sinasabi nito: “Huwag mong pakikitunguhan nang may pagtatangi ang maralita, at huwag mong kikilingan ang pagkatao ng isang dakila.” (Lev 19:15) Kaya udyok man ng sentimyento o upang maging popular sa karamihan, hindi dapat igawad ng isang hukom ang kaniyang desisyon laban sa mayaman dahil lamang sa mayaman ang mga ito.​—Exo 23:2, 3.

Pankotkot na Espiritual a Kayamanan

(Exodo 23:9) “Agmo papairapen so sakey a dayo. Amta yo no antoy liknaan na sakey a dayo, ta dayo kayo nensaman ed dalin na Ehipto.

w16.10 9 ¶4

“Ipatnag so Kaabigan ed Saray Estranghero”

⁴ Imbes ya iganggan nen Jehova iray Israelita ya respetoen da ray dayo, impaimano toy situasyon da nensaman pian napakiwas iran ipanengneng so panangasi. (Basaen so Exodo 23:9.) ‘Amta da no antoy liknaan na sakey a dayo.’ Nen inaripen na saray Ehipsio iray Hebreo, posiblin inarawian da ra lapud lahi odino relihyon da. (Gen. 43:32; 46:34; Exo. 1:11-14) Anggano mair-irap so bilay na saray Israelita nen dayo ira, iilaloan nen Jehova ya tratoen da ray dayo ya ‘singa niyanak ed limog’ da.​—Lev. 19:33, 34.

(Exodo 23:20, 21) “Mangibaki ak na anghel ed unaan mo pian bantayan to ka ed dalan tan iyakar to kad pasen ya imparaan ko. ²¹ Dengel kad sikato, tan tulok moy ibabaga to. Agka manrerebelde ed sikato, ta agto perdonaen iray kasalanan mo, lapud say ngaran ko et walad sikato.

it-2-TG 394

Miguel

1. Ang tanging banal na anghel, maliban kay Gabriel, na ang pangalan ay binanggit sa Bibliya, at ang kaisa-isang anghel na tinawag na “arkanghel.” (Jud 9) Unang lumitaw ang pangalang ito sa ikasampung kabanata ng Daniel, kung saan si Miguel ay inilalarawan bilang “isa sa mga pangunahing prinsipe”; sinaklolohan niya ang isang nakabababang anghel na sinalansang ng “prinsipe ng kaharian ng Persia.” Si Miguel ay tinawag na ‘prinsipe ng bayan ni Daniel,’ “ang dakilang prinsipe na nakatayo alang-alang sa mga anak ng . . . bayan [ni Daniel].” (Dan 10:13, 20, 21; 12:1) Ipinahihiwatig nito na si Miguel ang anghel na umakay sa mga Israelita sa pagtahak sa ilang. (Exo 23:20, 21, 23; 32:34; 33:2) Bilang suporta sa konklusyong ito, binanggit sa Bibliya na ‘si Miguel na arkanghel ay nagkaroon ng pakikipaghidwaan sa Diyablo at nakipagtalo tungkol sa katawan ni Moises.’​—Jud 9.

Panagbasa ed Biblia

(Exodo 23:1-19) “Agka mangikakayat na balita ya aliwan tua. Agka mikokoopera ed sakey a mauges diad pagmaliw mon sakey a tasin walaay mauges a motibo. ² Agmo aaligen so karaklan diad panggawa na mauges, tan agmo pipikeweten so hustisya diad pantestigom pian pilaan so karaklan. ³ Nepeg a patas ka no dengelen moy kaso na sakey a mairap-bilay. ⁴ “No nanengneng mon nablos so kalakian a baka odino asno na kabusol mo, ipawil mo itan ed sikato. ⁵ No say asno na samay mamubusol ed sika et anengneng mon atumba a walaay ambelat ya awit, agmo itan nepeg ya ibaliwala tan taynanan. Sikatoy tulongan mon mangukbar ed samay ayep. ⁶ “Agmo nepeg a pikeweten so hustisya sano mangukom ka ed kaso na sakey a mairap-bilay ed limog yo. ⁷ “Agka nepeg a mibiang ed palson akusasyon, tan agmo papateyen so andiay kasalanan tan say matunong, ta agko iyabawag a matunong so sakey a mauges. ⁸ “Agka mangaawat na pasuksok, ta bulagen na pasuksok iray totoon walaay malinew a pakanengneng tan pikeweten na satan iray salita na totoon matunong. ⁹ “Agmo papairapen so sakey a dayo. Amta yo no antoy liknaan na sakey a dayo, ta dayo kayo nensaman ed dalin na Ehipto. ¹⁰ “Anem taon so pantanem moy bukel ed dalin mo tan pantipon mo na ani. ¹¹ Balet diad komapiton taon et agmo itan tataneman tan dadalusan, tan manlapu ditan so kanen na saray mairap-bilay a kabaleyan mo, tan say kera da et kanen na saray atap ya ayep ed uma. Ontan so gawaen mod kaubasan mo tan saray taneman mo na kiew ya olibo. ¹² “Anem agew so nepeg a pankimey mo; balet diad komapiton agew et ontunda ka ed trabahom, pian makapanpainawa so kalakian a bakam tan say asnom tan nainawaan so anak na aripen mon bii tan say dayo. ¹³ “Maalwar yon gawaen so amin ya imbagak ed sikayo, tan agyo bibitlaen so kangaranan na arum a dirios; ag-iratan nepeg a narengel ed saray bibil yo. ¹⁴ “Mamitlo ed sakey taon so panselebram na piesta parad siak. ¹⁵ Selebraan mo so Piesta na Andi-lebaduran Tinapay. Pitoy agew ya andi-lebaduran tinapay so kanen mo, unong ya ingganggan kod sika, diad aturon panaon ed bulan na Abib, lapud pinmaway kad Ehipto ed satan a panaon. Anggapoy nepeg ya onarap ed siak a kalimalima. ¹⁶ Ontan met, nepeg mon selebraan so Piesta na Panag-ani na unona iran bunga na sagpot mo, manlapud intanem mo ed uma; tan say Piesta na Panagtipon diad kasampotan na taon, sano tiponen mo manlapud uma iray resulta na sagpot mo. ¹⁷ Mamitlo ed sakey taon ya onarap ed tuan Katawan a Jehova so amin a lalaki yo. ¹⁸ “Agmo iyaapay a kaibay antokaman ya alebaduraan so dala na bagat a parad siak. Agnepeg a mansiansian sanlabi ya anggad kabuasan iray bagat a taba ya inyapay ed saray piesta a parad siak. ¹⁹ “Nepeg mon awiten ed abung nen Jehova a Dios mo so sankaabigan ed saray unonan aluton bunga na dalin mo. “Agmo ilalambong so kilaw a kanding ed gatas na ina to.

SETYEMBRE 14-20

KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | EXODO 25-26

“Say Sankaimportantian ya Kagawaan ed Tabernakulo”

(Exodo 25:9) Gawa yo itan, say tabernakulo tan saray amin a kagawaan ditan, ya eksakto yon tumboken so pangaligan ya ipanengneng kod sikayo.

it-1-TG 1309

Kaban ng Tipan

Parisan at Disenyo. Nang tagubilinan ni Jehova si Moises na itayo ang tabernakulo, ang unang bagay na ibinigay Niya kay Moises ay ang parisan at disenyo ng Kaban, sapagkat ito ang pangunahin at pinakamahalagang bagay sa tabernakulo at sa buong kampo ng Israel. Ang mismong kaban ay may haba na 2.5 siko, may lapad na 1.5 siko, at may taas na 1.5 siko (mga 111 × 67 × 67 sentimetro; 44 × 26 × 26 na pulgada). Ito ay gawa sa kahoy ng akasya at kinalupkupan ng dalisay na ginto sa loob at sa labas. Isang artistikong “sinepang ginto” ang nagsilbing korona “sa palibot niyaon.” Ang ikalawang seksiyon ng Kaban, ang takip nito, ay gawa sa purong ginto, hindi basta kahoy na kinalupkupan ng ginto, at kasinghaba at kasinlapad ng mismong kaban. Nakapatong sa takip na ito ang dalawang ginintuang kerubin na mga gawang pinukpok, isa sa magkabilang dulo ng takip anupat magkaharap ang mga ito, nakayukod ang mga ulo at ang mga pakpak ay nakaunat nang paitaas at lumililim sa ibabaw ng Kaban. (Exo 25:10, 11, 17-22; 37:6-9) Ang takip na ito ay tinatawag ding “luklukan ng awa” o “panakip na pampalubag-loob.”​—Exo 25:17; Heb 9:5, tlb sa Rbi8; tingnan ang PANAKIP NA PAMPALUBAG-LOOB.

(Exodo 25:21) Itapew mod Kaban so sakob, tan iyan mod Kaban so Testimonya ya iter kod sika.

it-1-TG 1309 ¶6

Kaban ng Tipan

Ang Kaban ay nagsilbing isang banal na lalagyan para sa pag-iingat ng mga sagradong paalaala o patotoo, anupat ang pangunahing laman nito ay ang dalawang tapyas ng patotoo, o ang Sampung Utos. (Exo 25:16) Inilagay rin sa Kaban ang ‘isang ginintuang banga na may manna at ang tungkod ni Aaron na nag-usbong,’ ngunit nang maglaon ay inalis ang mga ito bago itayo ang templo ni Solomon. (Heb 9:4; Exo 16:32-34; Bil 17:10; 1Ha 8:9; 2Cr 5:10) Bago mamatay si Moises, binigyan niya ng isang kopya ng “aklat ng Kautusan” ang mga Levitikong saserdote at itinagubilin niya na dapat itong ingatan, hindi sa loob, kundi “sa tabi ng kaban ng tipan ni Jehova na inyong Diyos, at iyon ay magsisilbing saksi roon laban sa iyo.”​—Deu 31:24-26.

(Exodo 25:22) Ditan et iparungtal kod sika so inkasiak tan mitongtong ak ed sika diad tagey na sakob. Diad baetan na duaran kerubin a walad tapew na kaban na Testimonya et ipaamtak ed sika so amin ya iganggan kod sika parad saray Israelita.

it-1-TG 1310 ¶1

Kaban ng Tipan

Iniuugnay sa presensiya ng Diyos. Sa buong kasaysayan ng Kaban, iniuugnay ito sa presensiya ng Diyos. Nangako si Jehova: “Doon ako haharap sa iyo at magsasalita ako sa iyo mula sa ibabaw ng takip, mula sa pagitan ng dalawang kerubin na nasa ibabaw ng kaban ng patotoo.” “Sa isang ulap ay magpapakita ako sa ibabaw ng takip.” (Exo 25:22; Lev 16:2) Isinulat ni Samuel na si Jehova ay “nakaupo sa mga kerubin” (1Sa 4:4); kaya naman ang mga kerubin ay nagsilbing “kawangis ng karo” ni Jehova. (1Cr 28:18) Kaayon nito, “kapag pumapasok si Moises sa tolda ng kapisanan upang makipag-usap [kay Jehova], maririnig nga niya ang tinig na nagsasalita sa kaniya mula sa itaas ng takip na nasa ibabaw ng kaban ng patotoo, mula sa pagitan ng dalawang kerubin; at magsasalita siya sa kaniya.” (Bil 7:89) Nang maglaon, sumangguni rin kay Jehova sa harap ng Kaban si Josue at maging ang mataas na saserdoteng si Pinehas. (Jos 7:6-10; Huk 20:27, 28) Gayunman, tanging ang mataas na saserdote ang aktuwal na nakakapasok sa Kabanal-banalan at siya lamang ang nakakakita sa Kaban, isang araw sa loob ng isang taon, hindi para makipagtalastasan kay Jehova, kundi upang isagawa ang seremonya para sa Araw ng Pagbabayad-Sala.​—Lev 16:2, 3, 13, 15, 17; Heb 9:7.

Pankotkot na Espiritual a Kayamanan

(Exodo 25:20) Nepeg ya akabuskag a patagey so duaran payak na saray kerubin, a sasakbongan na saratan so sakob, tan nanarapan ira. Nepeg ya akaarap ed sakob iray kalupaan na saray kerubin.

it-2-TG 82 ¶2

Kerubin

Kasama sa mga dekorasyon ng tabernakulong itinayo sa ilang ang mga disenyong kerubin. Dalawang kerubin na yari sa pinukpok na ginto ang nasa ibabaw ng magkabilang dulo ng takip ng Kaban. Ang mga ito ay magkaharap at nakayukod sa takip at parang sumasamba. Bawat isa ay may dalawang pakpak na nakaunat nang paitaas at nakalilim sa takip na para bang binabantayan at pinoprotektahan ito. (Exo 25:10-21; 37:7-9) Mayroon ding ibinurdang mga pigura ng mga kerubin sa mga telang pantolda na nagsisilbing panloob na pantakip ng tabernakulo, at sa kurtinang partisyon sa pagitan ng dakong Banal at ng Kabanal-banalan.​—Exo 26:1, 31; 36:8, 35.

(Exodo 25:30) Tan naynay kan mangiyan na tinapay ya iyaapay diad lamisaan a walad arapan ko.

it-2-TG 1316

Tinapay na Pantanghal

Labindalawang tinapay na inilalagay sa isang mesa sa Banal na silid ng tabernakulo o templo at pinapalitan ng bago tuwing Sabbath. (Exo 35:13; 39:36; 1Ha 7:48; 2Cr 13:11; Ne 10:32, 33) Ang literal na katawagang Hebreo para sa tinapay na pantanghal ay “tinapay ng mukha.” Kung minsan, ang salita para sa “mukha” ay tumutukoy sa “presensiya” (2Ha 13:23), kaya naman ang tinapay na pantanghal ay nasa harap ng mukha ni Jehova bilang isang palagiang handog sa harap niya. (Exo 25:30, tlb sa Rbi8) Ang tinapay na pantanghal ay tinutukoy rin bilang “magkakapatong na tinapay” (2Cr 2:4), “mga tinapay na panghandog” (Mar 2:26), at “mga tinapay” (Heb 9:2).

Panagbasa ed Biblia

(Exodo 25:23-40) “Manggawa ka met na lamisaan a gawad kiew na acacia, a duaran kasiko ed karukey tan sankasiko ed kalapar tan sakey tan kapalduan kasiko ed katagey. ²⁴ Balkoten mo itan na puron balitok, tan manggawa kay balitok a pinagka-keteg ed paliber na satan. ²⁵ Igawaan mo itan na pinagkagilig to a sakey dakulap so kalapar to tan balitok a pinagka-keteg diad liber na pinagkagilig to. ²⁶ Igawaan mo itan na apatiran kondiling a balitok tan iyan mo iray kondiling ed apatiran suyok ya akapeketan na apatiran sali. ²⁷ Saray kondiling et nepeg ya asingger ed pinagkagilig, a saratan so pangisuroban ed saray palitek a pangalsaan ed lamisaan. ²⁸ Manggawa ka na saray panagsakbatan a gawad kiew na acacia tan balkot mo iratan na balitok tan alsaen so lamisaan ed panamegley na saratan. ²⁹ “Igawaan mo met itan na saray plato, saray kopa, saray pitsil tan yaong a pangibalesan da na saray apay ya iinumen. Nepeg a puron balitok iratan. ³⁰ Tan naynay kan mangiyan na tinapay ya iyaapay diad lamisaan a walad arapan ko. ³¹ “Manggawa kay kandelero a gawad puron balitok. Say kandelero et nepeg a pinanday a balitok. Nampepeketan so sali, sengeg, saray sanga, saray kopa, saray punget, tan saray rosas to. ³² Tan anemiran sanga so onnatnat manlapud saray diking na kandelero, taloran sanga ed sakey a diking tan taloran sanga ed sananey a diking. ³³ Taloran kopa a singa rosas na almendro so walad sakey a dasig na saray sanga, a ditan et nansalet-salet iray punget tan rosas, tan taloran kopa a singa rosas na almendro so walad sananey a dasig na saray sanga, a ditan et nansalet-salet iray punget tan rosas. Onia so nepeg a kinatnat na anemiran sanga manlapud sengeg na kandelero. ³⁴ Diad sengeg na kandelero et walay apatiran kopa a singa rosas na almendro, a ditan et nansalet-salet iray punget tan rosas. ³⁵ Sakey a punget so walad silong na unonan duaran sanga ya onnatnat manlapud sengeg tan sakey a punget ed silong na samay ontumbok a duaran sanga tan sakey a punget ed silong na samay ontumbok a duaran sanga, parad saray anemiran sanga ya onnanatnat manlapud sengeg. ³⁶ Nepeg a nampepeketan iray punget tan saray sanga tan say interon kandelero tan gawad saksakey a piraso na puro tan pinanday a balitok. ³⁷ Igawaan mo itan na pitoran lamparaan, tan sano selselan iray lamparaan et liwawaan day pasen a walad arapan na satan. ³⁸ Nepeg a puron balitok iray panagsipit tan saray kargaan na ngalab na satan. ³⁹ Nepeg a gawaen itan tan sarayan kagawaan manlapud sakey a talento a puron balitok. ⁴⁰ Seguroen mon gawaen iratan unong ed samay pangaligan ya impanengneng kod sika diad palandey.

SETYEMBRE 21-27

KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | EXODO 27-28

“Antoy Naaralan Tayo ed Isusulong na Saray Saserdote?”

(Exodo 28:30) Iyan mo so Urim tan say Tumim ed loob na apis na pagew a parad panangukom, tan saratan et nepeg a walad petek na puso nen Aaron sano sikatoy onloob diad arapan nen Jehova, tan naynay ya awiten nen Aaron ed arapan nen Jehova irayan kagawaan parad panangukom ed saray Israelita diad petek na puso to.

it-2-TG 1385

Urim at Tumim

Maraming komentarista sa Bibliya ang naniniwala na ang Urim at ang Tumim ay mga palabunot. Sa salin ni James Moffatt sa Exodo 28:30, ang mga ito ay tinawag na “mga sagradong palabunot.” Ipinapalagay ng ilan na tatlong piraso ang mga ito, anupat ang isa ay may sulat na salitang “oo,” ang isa naman ay “hindi,” at ang isa pa ay blangko. Pinagpapalabunutan ang mga ito, at sa gayo’y nasasagot ang katanungan, maliban na lamang kapag ang blangkong piraso ang nabunot, na nangangahulugang walang sagot na maaasahan. Ipinapalagay ng iba na ang Urim at ang Tumim ay dalawang lapád na bato, na ang isang panig ay puti at ang kabila naman ay itim. Kapag inihagis ang mga ito at dalawang puti ang lumabas, mangangahulugan iyon ng “oo,” kapag dalawang itim ay “hindi,” at ang isang itim at isang puti ay mangangahulugan naman na walang sagot. Minsan, nang si Saul ay sumangguni sa pamamagitan ng saserdote kung ipagpapatuloy ba nila ang pagsalakay sa mga Filisteo, wala siyang tinanggap na sagot. Palibhasa’y nadarama niyang may nagkasala sa gitna ng kaniyang mga tauhan, siya’y nagsumamo: “O Diyos ng Israel, ibigay mo ang Tumim!” Mula sa mga naroroon ay napili si Saul at si Jonatan; pagkatapos nito, nagpalabunutan upang magpasiya sa pagitan nilang dalawa. Sa ulat na ito, ang pagsamo na, “Ibigay mo ang Tumim,” ay waring iba pa sa pagpapalabunutan, bagaman maaaring ipinahihiwatig nito na magkaugnay ang mga iyon.​—1Sa 14:36-42.

(Exodo 28:36) “Manggawa kay masileng a metal a gawad puron balitok tan iyukit mod satan so: ‘Masanto si Jehova,’ a singa pangiyukit na tatak.

it-2-TG 488 ¶1

Noo

Ang Mataas na Saserdote ng Israel. Sa Israel, sa harap ng turbante ng mataas na saserdote, sa ibabaw ng noo ng saserdote, ay may isang laminang ginto, “ang banal na tanda ng pag-aalay,” na sa ibabaw nito ay nakasulat sa pamamagitan ng “mga lilok ng isang pantatak” ang mga salitang “Ang kabanalan ay kay Jehova.” (Exo 28:36-38; 39:30) Bilang punong kinatawan ng Israel sa pagsamba kay Jehova, angkop lamang na panatilihing banal ng mataas na saserdote ang kaniyang katungkulan, at ang inskripsiyong ito ay magsisilbi ring paalaala sa buong Israel na kailangan nilang manatiling banal sa paglilingkod kay Jehova. Nagsilbi rin itong angkop na larawan ng dakilang Mataas na Saserdote, si Jesu-Kristo, at ng bagay na inialay siya ni Jehova sa makasaserdoteng paglilingkod na ito na nagtataguyod ng kabanalan ng Diyos.​—Heb 7:26.

(Exodo 28:42, 43) Igawaan mo ra met na saray linen a karsonsilyo pian nasakbongan iray pribadon parte na laman da. Nepeg a manlapud balangbang ya anggad ulpo iratan. ⁴³ Nepeg ya isulong iratan nen Aaron tan saray ananak to sano onloob ira ed tolda a pantitiponan odino sano onasingger ira ed altar a manlingkor ed masanton pasen, pian ag-ira mankasalanan tan ompatey. Permanente iyan ganggan parad sikato tan saray ilalak to ya onsublay ed sikato.

w08 8/15 15 ¶17

Igloriay Jehova Diad Pagmaliw a Kagalgalang

¹⁷ Nagkalautlan kaukolan so pagmaliw a kagalgalang odino pakawalaan na dignidad sano mangisasaklang itayo na panangidayew ed si Jehova. “Dangkaan mo so salim sano onla ka ed abung na Dios,” so inkuan na Ecclesiastes 5:1. Parehon naikdan na instruksion si Moises tan si Josue ya ekalen day sandalyas da sano walara’d masanton pasen. (Exo. 3:5; Jos. 5:15) Gawaen da itan bilang panangipanengneng na baleg a respeto. Anggan saray saserdoten Israelita et obligado met a mansulong na karsonsilyo “a manakbong na ibaing da a laman.” (Exo. 28:42, 43) Diad ontan et napaliisan so mabanday a kiparungtal na pribadon parte na laman da sano manlingkor ira ed altar. Amin a membro na pamilya na saserdote et nepeg a mangitandoro ed estandarte na Dios nipaakar ed kagalangan odino dignidad.

Pankotkot na Espiritual a Kayamanan

(Exodo 28:15-21) “Pagawam ed sakey a managburda so apis na pagew a parad panangukom. Gawaen itan a singa say efod, gawad balitok, asul a tinebey, kolor-ube ya abel, ambalbalangan tinebey, tan marakep a nilagan tinebey a linen. ¹⁶ Nepeg a kuadrado itan sano itupi, a sankarangan so karukey to tan sankarangan so kalapar to. ¹⁷ Mangipeket ka ditan na apatiran dasig na saray bato. Diad unonan dasig et rubi, topacio, tan esmeralda. ¹⁸ Diad komaduan dasig et turkesa, safiro, tan jaspe. ¹⁹ Diad komatlon dasig et baton lesem, agata, tan amatista. ²⁰ Diad komapat a dasig et crisolito, onix, tan jade. Nepeg ya itapew iratan ed saray balitok a panangipeketan. ²¹ Saray bato et mipetekan ed 12 kangaranan na saray ananak nen Israel. Niyukit so kada ngaran a singa tatak, a mangirepresenta ed kada sakey ed 12 tribu.

w12-TG 8/1 26 ¶1-3

Alam Mo Ba?

Saan nagmula ang mahahalagang bato sa pektoral ng mataas na saserdote ng Israel?

Nang makaalis ang mga Israelita sa Ehipto at makapasok sa ilang, inutusan sila ng Diyos na gawin ang pektoral na ito. (Exodo 28:15-21) Ang pektoral ay may mga batong rubi, topacio, esmeralda, turkesa, safiro, jaspe, lesem, agata, amatista, crisolito, onix, at jade. Saan kaya nakuha ng mga Israelita ang gayong mahahalagang bato?

Noong panahon ng Bibliya, napakahalaga ng mga batong hiyas at ginagamit ang mga ito sa pakikipagkalakalan. Halimbawa, nakuha ng mga sinaunang Ehipsiyo ang kanilang mga batong hiyas mula pa sa malalayong lugar na tinatawag ngayong Iran, Afghanistan, at posible pa ngang hanggang India. Iba’t ibang mahahalagang bato ang nakuha ng mga Ehipsiyo mula sa mga minahan. Kontrolado ng mga paraon ang mga minahan sa kanilang mga nasasakupan. Inilarawan ng patriyarkang si Job kung paanong ang mga kapanahon niya ay gumamit ng mga daanan at lagusan sa ilalim ng lupa para maghanap ng mga kayamanan. Partikular na binanggit ni Job ang safiro at topacio na kabilang sa mga nahuhukay noon.​—Job 28:1-11, 19.

Sinasabi sa ulat ng Exodo na nang papalabas na ang mga Israelita sa Ehipto, “sinamsaman nila ang mga Ehipsiyo” ng mahahalagang pag-aari ng mga ito. (Exodo 12:35, 36) Kaya posibleng sa Ehipto nakuha ng mga Israelita ang mga batong ginamit sa pektoral ng mataas na saserdote.

(Exodo 28:38) Nepeg a wala itan ed moling nen Aaron, tan ebatan nen Aaron so kasalanan na sakey ed saray masanton bengatla, a papasantosen na saray Israelita sano iyapay da iratan bilang masanton bengatla. Nepeg a mansiansia itan ed moling to, pian nagamoran day panangabobon nen Jehova.

it-1-TG 1305 ¶7

Kabanalan

Mga Hayop, mga Ani at Bunga. Ang mga panganay na lalaki ng mga baka, mga tupa, at mga kambing ay dapat ituring na banal kay Jehova at hindi tinutubos. Ang mga ito’y dapat ihain, at isang bahagi nito ang mapupunta sa mga saserdoteng pinabanal. (Bil 18:17-19) Ang mga unang bunga at ang ikapu ay banal, gayundin ang lahat ng mga hain at mga kaloob na pinabanal para sa paglilingkod sa santuwaryo. (Exo 28:38) Lahat ng mga bagay na banal kay Jehova ay sagrado at hindi maaaring waling-halaga o gamitin sa isang pangkaraniwan, o di-banal, na paraan. Ang isang halimbawa nito ay ang kautusan hinggil sa ikapu. Kapag ibinukod ng isang tao ang isang bahagi na kakaltasan ng ikapu, ipagpalagay na, ng kaniyang aning trigo, at pagkatapos, siya o isa sa kaniyang kasambahay ay di-sinasadyang kumuha ng ilang bahagi nito upang gamitin sa tahanan, gaya sa pagluluto, ang taong iyon ay nagkasala ng paglabag sa kautusan ng Diyos may kinalaman sa mga banal na bagay. Hinihiling ng Kautusan na magbayad siya sa santuwaryo ng katumbas na halaga at ng 20 porsiyento niyaon, bukod pa sa paghahandog ng isang malusog na barakong tupa mula sa kawan bilang hain. Sa gayon ay idiniriin na dapat na lubhang igalang ang mga banal na bagay na nauukol kay Jehova.​—Lev 5:14-16.

Panagbasa ed Biblia

(Exodo 27:1-21) “Manggawa kay altar a gawad kiew na acacia; satan et limaran kasiko ed karukey tan limaran kasiko ed kalapar. Say altar et nepeg a kuadrado tan taloran kasiko ed katagey. ² Igawaan mo itan na saray saklor diad tapew na apatiran suyok to; saray saklor et magmaliw a kabiangan na altar, tan balkot mo na gansa so altar. ³ Manggawa ka na saray timba ya usaren ed pangekal na dapol to, pati saray pala, palanggana, tinidor, tan saray kargaan na ngalab, tan amin a kagawaan to et gawad gansa. ⁴ Igawaan mo na gansan parilya so altar, tan diad kawalaay parilya et manggawa kay apatiran kondiling a gansa diad apatiran suyok na satan. ⁵ Iyan mo itan ed leksab na pinagkagilig na altar, tan say parilya et walad bandad pegley na altar. ⁶ Igawaan mo so altar na saray palitek a gawad kiew na acacia tan balkot mo iratan na gansa. ⁷ Nepeg ya isurob iray palitek ed saray kondiling pian saray palitek et walad nantupag a diking na altar sano alsaen itan. ⁸ Gawaen mo so altar a singa bungaw a kaban a gawad tabla. Gawaen itan unong ed samay impanengneng To ed sika diad palandey. ⁹ “Igawaan mo na sular so tabernakulo. Parad abalaten a diking, say sular et walaan na saray akasabit a kurtina a gawad marakep a nilagan tinebey a linen, say karukey na sakey a diking et 100 a kasiko. ¹⁰ Walaan itan na 20 lusek tan 20 patoonan a gansa. Saray kawit na saray lusek tan saray pangisuldongan ed saratan et gawad pilak. ¹¹ Say karukey na saray akasabit a kurtina ed bandad amianen a diking et 100 a kasiko met, a walaan iratan na 20 lusek tan 20 patoonan a gansa, tan saray pilak a kawit tan pangisuldongan parad saray lusek. ¹² Diad bandad sagur a diking et nepeg a wala ray akasabit a kurtina a 50 kasiko, a laknaban to so kalapar na sular, tan walaan itan na samploran lusek tan samploran patoonan. ¹³ Say kalapar na sular diad bandad bukig a diking ya akaarap ed bubutayan na agew et 50 kasiko. ¹⁴ Diad sakey a pagpag na lolooban et wala ray akasabit a kurtina a 15 kasiko, tan walaan itan na taloran lusek tan taloran patoonan. ¹⁵ Tan diad biek a pagpag na lolooban et wala ray akasabit a kurtina a 15 kasiko, tan walaan itan na taloran lusek tan taloran patoonan. ¹⁶ “Nepeg a say lolooban na sular et walaan na sanib a 20 kasiko ed karukey a gawad asul a tinebey, kolor-ube ya abel, ambalbalangan tinebey, tan marakep a nilagan tinebey a linen, tan walaan iratan na apatiran lusek tan apatiran patoonan. ¹⁷ Amin a lusek ya akapaliber ed sular et walaan na pilak iran pansuldong tan pilak iran kawit, balet saray patoonan ed saratan et gansa. ¹⁸ Say sular et nepeg a 100 a kasiko ed karukey, 50 kasiko ed kalapar, tan 5 kasiko ed katagey, a gawad marakep a nilagan tinebey a linen, tan walaan itan na saray patoonan a gansa. ¹⁹ Amin a kagawaan tan saray uusaren ed panaglingkor diad tabernakulo, ontan met ed saray palpal na tolda tan amin a palpal na sular et nepeg a gawad gansa. ²⁰ “Iganggan mo iray Israelita a mangiyakar irad sika na puron larak na olibo parad pansilew, pian agbalot naerep iray lamparaan. ²¹ Diad tolda a pantitiponan, diad paway na kurtina ya asingger ed Testimonya, seguroen nen Aaron tan saray anak to ya agbalot naerep iray lamparaan manlapud labi ya anggad kabuasan diad arapan nen Jehova. Sakey iyan manbayag a ganggan a sumpalen na saray Israelita diad amin a henerasyon da.

SETYEMBRE 28–OKTUBRE 4

KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | EXODO 29-30

“Kontribusyon Parad si Jehova”

(Exodo 30:11, 12) Insan inkuan nen Jehova ed si Moises: ¹² “Kapagno alaen moy sensus tan bilangen mo iray ananak na Israel, kada sakey et nepeg a mangiter ed si Jehova na dondon a parad bilay to diad panaon na pangalay sensus. Oniay nepeg a gawaen pian ag-ira nasalot sano nirehistro ira.

it-2-TG 694

Pagpaparehistro, Pagrerehistro

Sa Sinai. Sa utos ni Jehova, ang unang pagrerehistro ay naganap noong panahon ng pagkakampo sa Sinai noong ikalawang buwan ng ikalawang taon pagkatapos ng Pag-alis mula sa Ehipto. Upang matulungan si Moises sa gawaing ito, sa bawat tribo ay pumili ng isang pinuno na babalikat sa pananagutan at pangangasiwa ng pagrerehistro sa tribo nito. Hindi lamang itinala noon ang lahat ng mga lalaki na 20 taóng gulang at pataas​—kuwalipikado para sa paglilingkod sa hukbo—​kundi nagpataw rin ang Kautusan sa mga inirehistro ng pangulong buwis na kalahating siklo ($1.10) para sa paglilingkod sa tabernakulo. (Exo 30:11-16; Bil 1:1-16, 18, 19) Umabot sa 603,550 ang kabuuang bilang na naitala, hindi kasama rito ang mga Levita, na hindi magkakaroon ng mana sa lupain. Walang binabayarang buwis sa tabernakulo ang mga ito at hindi sila hinihilingang maglingkod sa hukbo.​—Bil 1:44-47; 2:32, 33; 18:20, 24.

(Exodo 30:13-15) Saya so nepeg ya iter na saramay amin a nirehistro: kapaldua na siklo unong ed siklo na masanton pasen. Say duamplon gera et misimbangan ed sakey siklo. Say kapaldua na siklo et kontribusyon parad si Jehova. ¹⁴ Amin a nirehistro a mantaon na 20 a patagey so mangiter na kontribusyon parad si Jehova. ¹⁵ Say mayaman et agnepeg a mangiter na masulok tan say mairap-bilay et agnepeg a mangiter na kulang a kapalduan siklo bilang kontribusyon parad si Jehova pian nitaryay pananakbong parad bilay yo.

it-1-TG 40

Abuloy

Sa ilalim ng Kautusan, may mga abuloy na hinihiling sa mga Israelita. Nang kunan sila ni Moises ng sensus, bawat lalaki na 20 taóng gulang at pataas ay inutusang magbigay ng pantubos para sa kaniyang kaluluwa, “kalahating siklo [malamang $1.10] ayon sa siklo ng dakong banal.” Iyon ang “abuloy kay Jehova,” upang magbayad-sala para sa kanilang mga kaluluwa, at “para sa paglilingkod sa tolda ng kapisanan.” (Exo 30:11-16) Ayon sa Judiong istoryador na si Josephus (The Jewish War, VII, 218 [vi, 6]), nang maglaon, ang “sagradong buwis” na ito ay binabayaran taun-taon.​—2Cr 24:6-10; Mat 17:24; tingnan ang PAGBUBUWIS.

(Exodo 30:16) Alam ed saray Israelita so pilak a kuarta a parad pananakbong tan iter mo itan parad panaglingkor diad tolda a pantitiponan, pian onkana itan bilang pakanodnonotan diad arapan nen Jehova parad saray Israelita, pian nitaryay pananakbong parad bilay yo.”

w11-TG 11/1 12 ¶1-2

Alam Mo Ba?

Paano tinutustusan ang mga paglilingkod sa templo ni Jehova sa Jerusalem?

Tinutustusan ang iba’t ibang paglilingkod sa templo sa pamamagitan ng pagbubuwis, pangunahin na ang pagbibigay ng ikapu. Pero may iba pang anyo ng pagbubuwis. Halimbawa, noong itinatayo ang tabernakulo, inutusan ni Jehova si Moises na mangolekta ng kalahating siklong pilak mula sa bawat nakarehistrong Israelita bilang “abuloy para kay Jehova.”​—Exodo 30:12-16.

Lumilitaw na naging kaugalian na ng bawat Judio na mag-abuloy ng halagang ito bilang buwis sa templo taun-taon. Iyan ang buwis na pinabayaran ni Jesus kay Pedro gamit ang baryang nakuha sa bibig ng isda.​—Mateo 17:24-27.

Pankotkot na Espiritual a Kayamanan

(Exodo 29:10) “Iyapay mo natan so kalakian a baka diad arapan na tolda a pantitiponan, tan itapew nen Aaron tan saray ananak to iray lima ra ed ulo na baka.

it-1-TG 1385 ¶4

Kamay

Pagpapatong ng mga Kamay. Bukod sa basta panghawak, ang mga kamay ay ipinapatong sa isang tao o bagay para sa iba’t ibang layunin. Gayunman, ang pangunahing kahulugan ng ganitong pagkilos ay pagtatalaga, ang pagkilala sa isang tao o bagay ayon sa isang partikular na paraan. Sa seremonya noong italaga ang pagkasaserdote, ipinatong ni Aaron at ng kaniyang mga anak ang kanilang mga kamay sa ulo ng toro at ng dalawang barakong tupa na ihahain, sa gayon ay kinilala na inihahain ang mga hayop na ito para sa kanila dahil sila’y naging mga saserdote ng Diyos na Jehova. (Exo 29:10, 15, 19; Lev 8:14, 18, 22) Nang atasan ni Moises si Josue bilang kahalili niya ayon sa utos ng Diyos, ipinatong niya rito ang kaniyang kamay, anupat ‘napuspos ito ng espiritu ng karunungan’ at nakapanguna nang wasto sa Israel. (Deu 34:9) Ang mga kamay ay ipinapatong din sa mga tao kapag itinatalaga silang tumanggap ng pagpapala. (Gen 48:14; Mar 10:16) Hinipo ni Jesu-Kristo ang ilang tao, o ipinatong niya sa kanila ang kaniyang mga kamay, upang pagalingin sila. (Mat 8:3; Mar 6:5; Luc 13:13) Sa ilang pagkakataon, ibinigay ang kaloob ng banal na espiritu sa pamamagitan ng pagpapatong ng mga kamay ng mga apostol.​—Gaw 8:14-20; 19:6.

(Exodo 30:31-33) “Oniay ibagam ed saray Israelita, ‘Mantultuloy iya bilang masanton larak a panaglana parad siak diad amin a henerasyon yo. ³² Ag-itan nepeg ya ipuyok ed laman na totoo, tan agyo nepeg ya aligen so inkagawa na satan. Sakey itan a masanton bengatla. Mantultuloy itan bilang masanton bengatla parad sikayo. ³³ Nepeg ya ekalen ed kabaleyan to so siopaman a manggaway puyok a mipadpara ed satan tan ipuyok to so daiset ed sakey a toon agmakanepegan.’”

it-2-TG 921 ¶2

Pinahiran, Pagpapahid

Sa Kautusang ibinigay ni Jehova kay Moises, itinakda niya ang pormula para sa langis na pamahid. Ito ay isang pantanging halo na may pinakapiling mga sangkap​—mira, matamis na kanela, matamis na kalamo, kasia, at langis ng olibo. (Exo 30:22-25) Lalapatan ng parusang kamatayan ang sinumang magtitimpla ng halong ito at gagamit nito bilang pangkaraniwang langis o sa anumang layunin na hindi ipinahihintulot. (Exo 30:31-33) Ipinakikita nito sa makasagisag na paraan na napakahalaga at napakasagrado ng isang pag-aatas sa katungkulan na pinagtibay sa pamamagitan ng pagpapahid ng sagradong langis.

Panagbasa ed Biblia

(Exodo 29:31-46) “Alam so kalakian a karnero parad inkaturo tan ilambong mo so karne na satan diad masanton pasen. ³² Kanen nen Aaron tan saray ananak to so karne na kalakian a karnero tan say tinapay a walad baskit diad lolooban na tolda a pantitiponan. ³³ Nepeg dan kanen iray bengatlan inkana parad pananakbong pian naturo ra bilang saserdote tan napasanto ira. Balet ag-iratan nayarin kanen na sakey a toon agmakanepegan, lapud masanto iratan. ³⁴ No anggad kabuasan et walay nakeran karne na samay bagat parad inkaturo tan samay tinapay, poolan mo so akera. Ag-itan nepeg a kanen, lapud masanto itan. ³⁵ “Oniay gawaen mod si Aaron tan saray ananak to unong ed amin ya ingganggan kod sika. Gawam ed loob na pitoy agew so panurom ed sikara bilang saserdote. ³⁶ Inagew-agew kan manbagat na kalakian a baka ya onkanan apay parad kasalanan bilang pananakbong, tan linisan mo so altar manlapud kasalanan diad panggawam na pananakbong parad satan, tan lanaan mo itan pian napasanto itan. ³⁷ Gawam so pananakbong parad altar ed loob na pitoy agew, tan nepeg mon pasantosen iya pian magmaliw a sankasantosan ya altar. Nepeg a masanto so siopaman ya ondiwit ed altar. ³⁸ “Saya so nepeg mon iyapay diad altar: duaran kalakian a karnero a mantaon na sakey, kada agew a manpatuloy. ³⁹ Iyapay mo imay sakey a kilaw a kalakian a karnero diad kabuasan tan samay sakey a karnero diad pansirunget. ⁴⁰ Kaiba na samay unonan kilaw a kalakian a karnero so kakaplo na sakey sukat ya efa na pinon arina ya inlaok ed kakapat na sakey hin a larak na olibo, tan apay ya iinumen a kakapat na sakey hin ya alak. ⁴¹ Iyapay mo so komaduan kilaw a kalakian a karnero diad pansirunget a kaiba met so iyaapay a kakanen tan iinumen a singa diad samay kabuasan. Iyapay mo itan bilang ambalingit ya angob, sakey ya apay a pinoolan parad si Jehova. ⁴² Satan so apay a popoolan a regular ya iyapay na amin a henerasyon yo diad lolooban na tolda a pantitiponan ed arapan nen Jehova, a ditan et manpanengneng ak ed sikayo tan mitongtong ak ed sika. ⁴³ “Manpanengneng ak ditan ed saray Israelita, tan napasanto itan lapud gloriak. ⁴⁴ Pasantosen ko so tolda a pantitiponan tan say altar, tan pasantosen ko si Aaron tan saray ananak to pian makapanlingkor ira ed siak bilang saserdote. ⁴⁵ Manayam ak ed limog na totoo na Israel, tan magmaliw ak a Dios da. ⁴⁶ Tan naamtaan da a siak si Jehova a Dios da, ya angipaway ed sikara ed dalin na Ehipto pian manayam ak ed limog da. Siak si Jehova a Dios da.