Saray Reperensya Parad Workbook ed Aral
SETYEMBRE 6-12
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | DEUTERONOMIO 33-34
“Manpasalimbeng ed ‘Andi-anggaan a Taklay’ nen Jehova”
mwbr21.09—it-2 51
Jesurun
Sakey a mapagalang a titulo na Israel. Diad Griegon Septuagint, say “Jesurun” et nagmaliw ya termino na panangaro, tan impatalos itan bilang “inar-aro.” Say titulon “Jesurun” et mangipanonot komon ed Israel ya sikatoy akisipanan ed si Jehova bilang sakey ya nasyon kanian obligasyon to ya mansiansian maptek. (De 33:5, 26; Isa 44:2) Diad Deuteronomio 32:15, kabaliktaran so impangusar ed ngaran ya Jesurun. Imbes ya paneknekan na Israel ya kanepegan toy ngaran ya Jesurun, nagmaliw ya rebelde, tinaynan toy Amalsa ed sikato, tan binusol toy Manangiliktar to.
rr 120, kahon
Sakey a Makatulong Pian Nasarag Tayo Ray Problema
Nayarin nanonotan tayo ya nilasus taon antis na panaon nen Ezequiel, imbaga nen propeta Moises ya aglabat walaan na pakayari si Jehova noagta labalabay to met ya usaren so biskeg to parad totoo to. Oniay insulat nen Moises: “Say Dios et sakey a salimbengan manlapu la nensaman, saray andi-anggaan a taklay to et walad silong mo.” (Deu. 33:27) On, makaseguro tayo ya no onkerew tayoy tulong ed si Jehova diad panaon na kaermenan, bembenan to tayo tan tulongan to tayon makaalagey pian nasarag iray problema.—Eze. 37:10.
Anosay Ombatik ed Lumba
16 Singa si Abraham, agla anengneng nen Moises so kasumpalan na sipan na Dios. Sanen saray Israelita et kuan da lan onloob ed Insipan a Dalin, oniay imbaga na Dios ed si Moises: “Nanengneng mo so dalin ed arap mo, ingen ta agka onloloob diman ed dalin ya iter ko ed saray anak na Israel.” Ontan so desisyon nen Jehova ta antis na satan, si Aaron tan si Moises et asanokan ed inkarebelyoso na saray Israelita kanian ‘nankasalanan ira sumpad Dios diman ed kawalaan na danum na Meriba.’ (Deu. 32:51, 52) Kasin ansakit so linawa nen Moises? Andi. Imbalikas toy panamendisyon ed saray totoo tan oniay unor ya imbaga to: “Mapalar ka, O Israel! Siopa so mipara ed sika, a sakey ka a baley ya inlaban nen Jehova, kinlong so katulongan mo, tan say kampilan so panalonggaring mo!”—Deu. 33:29.
Saray Espiritual a Kayamanan
mwbr21.09—it-2 439 ¶3
Moises
Si Moises et mantaon na 120 nen inatey. Bilang paneknek ya walaan na mabiskeg ya laman si Moises, oniay imbaga na Biblia: “Agkinmapuy so mata to, tan agnaandi so biskeg to.” Sikatoy imponpon nen Jehova diad lugar ya anggapoy makaamta. (De 34:5-7) Nayarin say rason et pian ag-itan igawaan na saray Israelita na masanton pasen tan natukso iran usaren itan ed palson panagdayew. Mapatnag ya labay na Diablo ya usaren so bangkay nen Moises parad satan ya gagala ta oniay insulat nen Judas, say Kristianon disipulo ya agi ed ina nen Jesu-Kristo: “Sanen si Miguel ya arkanghel et akapisuppiatan ed Diablo nipaakar ed bangkay nen Moises, agto nanuleyan so pangukom ed sikato tan agto minudmora, noagta inkuan to: ‘Kondenaen ka komon nen Jehova.’” (Judas 9) Antis ya onloob ed Canaan iray Israelita diad panangidaulo nen Josue, nanermen ira diad loob na 30 agew lapud impatey nen Moises.—De 34:8.
SETYEMBRE 13-19
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | JOSUE 1-2
“No Panon Kan Ontalona ed Dalan Mo”
Manpakpel Ka—Walad Sika si Jehova!
7 Pian makpel a nagawaan so linawa na Dios, kaukolan tayon aralen tan iyaplika so Salita to. Ontan so imbaga tod si Josue sanen sinmalat ed si Moises: “Manpabiskeg ka tan manpabayani ka a maomaong, pian naimatonan mo a gawaen so unong na amin a ganggan, a si Moises ya aripen ko ingganggan to ed sika. . . . Sayan libro na ganggan ag-onarawi ed sangim, noag ingen sikato so umamengen mo ed agew tan labi, pian naimatonan mo a gawaen so unong na amin a nisulat ed sikato; ta dia ed ontan nagawam so dalan mo a maaligwas, tan dia ed ontan maong so kasumpalan mo.” (Jos. 1:7, 8) Tinulok nen Josue itan ya simbawa, tan nagmaliw ya ‘maaligwas so dalan to.’ No ontan met so gawaen tayo, lalo itayon makapanpakpel tan maaligwas so panaglingkor tayod Dios.
Manpakpel Ka—Walad Sika si Jehova!
20 Aliwan mainomay ya gawaen so linawa na Dios ed sayan mauges a mundo. Balet agtayo bukbukor. Walad sikatayo so Dios, tan si Jesus, say Ulo na kongregasyon. Kaiba tayo met so masulok ya 7,000,000 ya Tasi nen Jehova diad interon mundo. Itultuloy tayo sirin ya ipatnag so pananisia tan iyabawag so maong a balita legan tayon sankanonot so teksto ed taon 2013: “Manpakpel ka tan manpabiskeg ka. . . . Walad sika si Jehova a Dios mo.”—Jos. 1:9, NW.
Saray Espiritual a Kayamanan
Saray Pabitar ed Libro na Josue
2:4, 5—Akin ya imbalang nen Rahab iray ibabaki na ari a manaanap ed saray espiya? Inyagel nen Rahab iray espiya diad impangirisga toy bilay to lapud sikatoy awalaan na pananisia ed si Jehova. Kanian, sikato so ag-obligadon mangipaamta ed kawalaan na saray espiya diad saray lalakin manaanap a mangabil ed totoo na Dios. (Mateo 7:6; 21:23-27; Juan 7:3-10) Diad tua, si Rahab so “apatunong lapu ed saray gawa to,” a kabiangan ed satan so impamalingo to ed saray ibabaki na ari.—Santiago 2:24-26.
SETYEMBRE 20-26
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | JOSUE 3-5
“Bebendisyonan nen Jehova Iray Gagawaen Tayo ya Pakapatnagan na Pananisia”
mwbr21.09—it-2 105
Jordan
Kaslakan, say parte na Jordan diad leksab na Dayat na Galilea et manga 1 anggad 3 m (3 anggad 10 ft) so kaaralem to tan manga 27 anggad 30 m (90 anggad 100 ft) so kaawang to. Balet diad panaoy spring, onleppua so danum na Ilog Jordan ed saray tambib to kanian onawang tan onaralem itan. (Jos 3:15) No onleppua so ilog, delikado parad saray Israelita ya lalaki, bibii, tan ugugaw so ombaliw ed Jordan, lalo la diad parte ya asingger ed Jerico. Mapmaples so agus, kanian wala ray agawa ya niyanor iray manaames ditan. Balet, pinatunda nen Jehova so iyaagus na danum ed Jordan kanian akabaliw iray Israelita diad amagan dalin. (Jos 3:14-17) Kayari na nilasus ya taon, wala met so ontan ya agawa ed si Elias nen kaiba toy Eliseo, tan aminsan lamet nen bukbukor nen Eliseo.—2Ar 2:7, 8, 13, 14.
Panliketan Iray Panonot nen Jehova
17 Panon ya ombiskeg so talek ti’d si Jehova legan tayon dadayewen? Aralen tayo pa imay rekord ed Biblia sanen asingger la ray Israelita ed Insipan a Dalin. Ingganggan nen Jehova iray saserdote a manasakbat ed kaban na sipanan ya ombaliw irad Ilog Jordan. Balet nen asingger la ray Israelita, anengneng dan araldalem so ilog lapud uran. Antoy gawaen da? Mankampo ni ra kasi diad gilig na ilog tan manpalabas ni ray pigaran simba ya anggad onatapew so ilog? Andi, nanmatalek irad si Jehova tan inunor day instruksion to. Antoy agawa? Oniay ibabaga na salaysay: “Sanen akasabi ed Jordan iray saserdoten manasakbat ed Kaban tan akadakat lad danum iray sali ra . . . tinmunda iray danum ya onaagus manlapud tagey. . . . Et nansiansian akaalagey [iray saserdote] ed amagan dalin diad pegley na Jordan legan ya ombabaliw so interon Israel diad amagan dalin, anggad akabaliw lad Jordan so interon nasyon.” (Jos. 3:12-17, NW) Imadyin yo pay pandinayew na saray Israelita sanen anengneng dan tinmunday makmaksil ya agus! On, binmiskeg so pananisia na saray Israelita lapud nanmatalek irad instruksion nen Jehova.
Panliketan Iray Panonot nen Jehova
18 Tua, agla manggagaway ontan iran milagro si Jehova parad saray lingkor to natan, balet siansian bebendisyonan toy matoor ya panlilingkor da. Say aktibon puersa na Dios so ontutulong ed sikara pian nipulong da so mensahe na Panarian ed interon mundo. Tan impaseguro na manunan Tasi nen Jehova—say apaolin Kristo Jesus—ya suportaan to ray disipulo to diad sayan importantin kimey: “Onla kayo sirin tan ibangat yo iray totoo ed amin a nasyones . . . Wala ak ed sikayo ed amin ya agew anggad sampot a panaon na mundo.” (Mat. 28:19, 20) Wala ray medyo mabaing ya Tasi ya apaneknekan dan say masanton espiritu na Dios so angiter ed sikara na pakpel pian makapitongtong irad nanduruman totoo diad ministeryo.—Basaen so Salmo 119:46; 2 Corinto 4:7.
Saray Espiritual a Kayamanan
Saray Pabitar ed Libro na Josue
5:14, 15—Siopa so “prinsipe na ehersito nen Jehova”? Maseguron say prinsipe ya amabiskeg ed si Josue sanen ginmapo so pangayarian ed Insipan a Dalin et anggapoy arum noag say “Salita,” salanti, si Jesu-Kristo sakbay a nagmaliw a too. (Juan 1:1; Daniel 10:13) Agaylan makapabiskeg a sikatayoy makaseguro a susuportaan na niglorian si Jesu-Kristo iray totoo na Dios natan legan iran mibabakal ed espiritual!
SETYEMBRE 27–OKTUBRE 3
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | JOSUE 6-7
“Ipaliis Moy Matam ed Saray Andi-kakanaan”
Iyarawim so Matam ed Saray Andi-kakanaan!
5 Kalabas na pigaran siglo, “anengneng” na Israelitan si Acan iray samsam ed syudad na Jerico, tan tinakew to iratan. Antis na satan balet et impasakbay la na Dios a nepeg a deralen so amin a bengatla ed syudad, puera labat iramay parad “panangisimpenan ed kayamanan nen Jehova.” Oniay inganggan ed saray Israelita: ‘Iyagel yo so inkasikayo ed impabtang a bengatla, ta ompan mangala kayo ed satan.’ Lapud ag-iya inunor nen Acan, tinalo na syudad na Ai so Israel, tan dakel so inatey. Inamin labat nen Acan so impantakew to sanen asukayan la itan. Inkuan nen Acan: “Sanen anengneng ko” iramay samsam, ‘inaguman ko, tan inalak ira.’ Say pilalek na mata to et nanresulta ed impatey to, tan impakaandi na “amin a wala ed sikato.” (Jos. 6:18, 19; 7:1-26) Pinilalek na puso nen Acan so isesebel ed sikato.
Akin ya Idalem so Mauges?
Say sakey a rason ed panangipaamta’d gawan-mauges et pansiansiaen toy inkadalisay na kongregasyon. Si Jehova et malinis a Dios, masanto a Dios. Kakaukolanen to ed amin na saramay mandayew ed sikato a magmaliw a malinis ed espiritual tan moral. Onia so isisimbawa na apuyanan a Salita to: “Unong na anak na katooran dia ed agyo pinunong ed saray ugagep yo wari nen wala kayo ni ed katikeyan na kanonotan. Noag ingen, unong a say anawag ed sikayo et masantos, masantos kayo met komon ed ganaganay panagbilay, ta nisulat a: ‘Masantos kayo komon ta masantos ak.’” (1 Pedro 1:14-16) Saray indibidual a mangaagamil na inkarutak odino gawan-mauges so mansumpal ed katilolan tan agpanamalabo nen Jehova ed interon kongregasyon likud no onkiwas a peteken odino ekalen ira.—Ikompara so Josue, kapitulo 7.
Iyarawim so Matam ed Saray Andi-kakanaan!
8 Posiblin naimpluensyaan met na pilpilalek na mata tan laman iray tuan Kristiano. Kanian, papasesegen itayo na Salita na Dios a disiplinaen tayoy inkasikatayo no nipaakar ed saray nenengnengen tan pipilaleken tayo. (1 Cor. 9:25, 27; basaen so 1 Juan 2:15-17.) Binidbir na matoor a lakin si Job a baleg so pankonektaan na saray nenengnengen tayo ed pipilaleken tayo. Oniay inkuan to: “Akisipan ak ed saray matak. Panon sirin so inengneng ko ed sakey a birhen?” (Job 31:1) Aliwa labat lan say panggawa na imoral so pinaliisan nen Job, noagta agto anggan inabuloyan so isip to a manpantasya na imoral iran bengatla. Indanet nen Jesus a nepeg a pansiansiaen tayon malinis so nonot tayo pian napaliisay imoralidad. Inkuan to: “Siopaman a naynay ya onlilinggis ed sakey a bii tekep na pampilpilalek ed sikato et akikalugoran la ed sikato dia ed puso to.”—Mat. 5:28.
Saray Espiritual a Kayamanan
Tepetepet na Saray Manbabasa
Nensaman, kaslakan et paliberan na saray onaatakin sundalo so syudad ya labay dan sakopen. Mabayag odino magano man itan, basta nasakop da la so syudad et alaen day amin ya kayamanan ditan, pati naakan. Balet diad saray geray na Jerico, wala ray nalmo na saray arkeologo ya dakel a suplay na naakan. Oniay imbaga na Biblical Archaeology Review nipaakar ed satan: “Say sankarakelan ya nalmo ed geray, likud ed saray banga, et ilik. . . . No ibase ed rekord na saray arkeologo ed Palestina, nikadkaduma iya. Nayarin normal labat so pakalmoy sakey odino duaran pananginan na ilik, balet duma iya ta agaylay karakel na ilik.”
Unong ed salaysay na Biblia, talagan ag-inala na saray Israelita iray ilik ed Jerico, ta atan so ingganggan nen Jehova ed sikara. (Jos. 6:17, 18) Inmataki iray Israelita nen kakkayari na panag-ani kanian dakdakel so suplay na ilik. (Jos. 3:15-17; 5:10) Papaneknekan na dakel ya nalmon ilik ed Jerico ya aganggano itan ya asakop na saray Israelita, a singa ibabaga na Biblia.
OKTUBRE 4-10
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | JOSUE 8-9
“Saray Naaralan ed Salaysay Nipaakar ed Saray Gibeonita”
mwbr21.09—it-1 930-931
Gibeon
Say Inyasingger Da ed si Josue. Diad panaon nen Josue, say Gibeon et panaayaman na saray Heveo, sakey ed saray pitoran nasyon na saray Canaanita ya kaukolan ya deralen. (De 7:1, 2; Jos 9:3-7) Saray Gibeonita et tatawagen met ya Amoreo, ta no maminsan atan so tawag ed amin ya Canaanita. (2Sa 21:2; ikompara so Ge 10:15-18; 15:16.) Aliwan singa saray arum ya Canaanita, atalosan na saray Gibeonita ya anggano mabiskeg so militar da tan baleg so syudad da, ag-ira manalo lapud si Jehova so milalaban parad Israel. Kanian nen aderal lay Jerico tan Ai, saray lalaki na Gibeon, ya mapatnag a mangirerepresenta met ed talora nin syudad na saray Heveo ya Kefira, Beerot, tan Kiriat-jearim (Jos 9:17), et angibaki na sakey a grupo ed si Josue diad Gilgal pian mikareenan ed sikara. Sayan grupo na saray Gibeonita—ya nansulong na daan tan sinakaban iran kawes tan sandalyas, tan wala ray awit dan daan ya katat ya panagkargaay alak ya apilat tan dinait la, daan iran sako, tan tinapay ya amagaan la tan mainomay a natemek—et imbaga ran nanlapu rad arawrawin dalin, kanian ompapaway ya ag-ira kaiba ed saray kaukolan ya deralen na Israel. Binidbir da so pakayari nen Jehova ed samay agawa nensaman diad Ehipto tan ed ararin Amoreo ya si Sihon tan Og. Balet marunong ira ta agda binitlay agawa ed Jerico tan Ai, ta agnin tampol makasabi iman ya balita ed “arawrawin dalin” da antis na samay panaon na kunwarin impanbiahe da. Inusisa tan inawat na saray mangirerepresenta ed Israel iray ebidensya tan akisipanan ira ya agda ra pateyen.—Jos 9:3-15.
‘Agka Manmamatalek ed Dilin Pakatalos Mo’
14 Lapud ag-itayo perpekto, amin tayo—anggan saray abayag lan elder—et nepeg a manalwar ta ompan makapandesisyon itayo ya agtayo ni impikasi ed si Jehova. Laen tayo pan alimbawa imay ginawa nen Josue tan saray mamatatken ed Israel sanen sikaray nila na saray Gabaonita a nankuankuanan a nanlapud arawin pasen. Akipaknaan si Josue tan saray mamatatken ed sarayan Gabaonita, balet ta agda impanon ed si Jehova iyan desisyon da. Diad saginonor et sinuportaan nen Jehova iyan paknaan, balet siansia nin impairekord to diad Kasulatan so nipaakar ed agda inkerew na panangigiya to pian pakaaralan tayo.—Jos. 9:3-6, 14, 15.
‘Bataken Mo so Dalin’
14 Oniay inkuan na saratan a manangilaman: “Nanlapu ed sankaarawian a dalin saray ariripen mo linma ra dia lapu ed ngaran nen Jehova a Dios mo.” (Josue 9:3-9) Say kawekawes da tan binalon dan tagano so angipatnag a sikara so nanlapud arawin pasen, ingen ta say kaarawi labat na Gabaon et ngalngali 30 kilometro manlapud Gilgal. Lapud akombinse ira, si Josue tan saray papangulo to so akikareenan ed Gabaon tan ed saray syudad a kabangibang na satan. Kasin sayan taktika na saray Gabaonita so ginawa ra labat pian napaliisan da so ipatey? Andi, angipatnag itan na pilalek dan nagamoran so panangabobon na Dios na Israel. Inabobonan nen Jehova iray Gabaonita tan nagmaliw ira a “bumebelang na kiew tan umaasol na danum ya onkana ed muyong, tan onkana ed altar nen Jehova,” a mangitatarya ira na itutungo ed altar na panangibagat. (Josue 9:11-27) Nantultuloy iray Gabaonita ya angipatnag na inkamabulos a manggawa ed saray abeban kimey diad serbisyo ed si Jehova. Maseguron arum ed sikara so kabiangan ed saray Netineo a pinmawil manlapud Babilonia tan nanserbi ira ed nipaalagey lamet a templo. (Esdras 2:1, 2, 43-54; 8:20) Naalig tayo met so awawey da diad pamasiansia tayo ed pikakareenan ed Dios tan ed pagmaliw a mabulos a manggawa ed anggan saray abeban asainmin diad panserbi ed sikato.
Saray Espiritual a Kayamanan
mwbr21.09—it-1 1030
Panagbitay
Diad ganggan ya inter nen Jehova ed Israel, wala ray kriminal ya nayarin ibitay ed poste kayarin pinatey bilang “insamba na Dios,” pian nanengneng na publiko tan magmaliw itan ya panmadmaran. Say bangkay na imbitay et nepeg ya iyepas antis ya onlabi insan iponpon; ta no paulyanan dan sanlabin akabitay so bangkay, nadutakan so dalin ya inter na Dios ed saray Israelita. (De 21:22, 23) Tinumbok na Israel iyan ganggan anggano aliwan Israelita so ibitay.—Jos 8:29; 10:26, 27.
MAGMALIW YA EPEKTIBO ED MINISTERYO
Antoy Naaralan Tayo ed Impisipanan nen Josue ed Saray Gibeonita?
Si Josue tan Saray Gibeonita
Abalitaan na arum ya bansa ed Canaan so agawa ed Jerico. Implano na saray arari da ya labanan iray Israelita. Balet dumay ginawa na saray Gibeonita. Nansulong iray daan ya kawes, insan ira linmad si Josue tan imbaga da: ‘Arawrawi so nanlapuan mi. Abalitaan mi so tungkol ed si Jehova tan amin ya ginawa to parad sikayo diad Ehipto tan Moab. I-promise yo ya agyo kami lulusoben, ta panserbian mi kayo.’
Anisia si Josue ed sikara tan im-promise to ya agda lusoben iray Gibeonita. Balet kalabas na taloy agew, naamtaan to ya asingger labat manaya so nanlapuan da. Taga ra labat ed Canaan. Tinepetan nen Josue iray Gibeonita: “Akin et tinilaan yo kami?” Inmebat ira: ‘Kasi natatakot kami! Amta mi ya say Dios yon si Jehova so milalaban parad sikayo. Agyo kami komon papateyen.’ Ginawa nen Josue imay im-promise to tan agto ra pinatey.
Ag-abayag, saray Gibeonita et nilusob na limaran arari na Canaan tan saray sundalo da. Sanlabin nanakar si Josue tan saray sundalo to pian iligtas ira. Kasabi dad kabkabuasan, ginmapon tampol so panlalaban. Tinmakas iray Canaanita ya nandurumay inarap da. Balet anggan iner so laen da, pinauran nen Jehova na angkakabaleg ya yelo. Insan impikasi nen Josue ed si Jehova ya agkomon onselek so agew. Akin et ontan so impikasi to anta anggapo nin balot so agawa ya agsinmelek so agew? Lapud baleg so tiwala nen Josue ed si Jehova. Agsinmelek so agew anggad atalo na saray Israelita iray arari na Canaan tan saray sundalo da.
“Komon ta say imbaga yon ‘On’ et on, tan say ‘Andi’ yo et andi, ta say onsulok ed saraya et nanlapud samay sakey a mauges.”—Mateo 5:37.
OKTUBRE 11-17
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | JOSUE 10-11
“Akilaban si Jehova Parad Israel”
mwbr21.09—it-1 50
Adoni-zedek
Say ari na Jerusalem diad panaon sanen sasakopen na Israel so Insipan a Dalin. Akialyansa si Adoni-zedek ed arum ya angkelag iran panarian diad sagur na Jordan pian saniiban amperen so panasakop nen Josue. (Jos 9:1-3) Balet, saray Heveo ya manaayam ed Gibeon et akikareenan ed si Josue. Lapud labay nen Adoni-zedek ya bawian iray taga Gibeon tan pigilan so arum ni ya ondapag ed kalaban, tinipon to ray sundalo to ya kaiba iray sundalo na apatira nin ararin Amoreo, tan pinaliberan day Gibeon tan akilaban ira ed satan. Lapud makapadinayew ya impangiliktar nen Josue ed saray Gibeonita tan ed makapabaing ya inkatalo na sarayan impaniiban puersa, tinmakas so limaran arari paonlad Makeda, tan agla ra akapaway ed inamotan dan ungib. Si Josue ya mismo so amatey ed si Adoni-zedek tan arum nin arari diad arapan na saray sundalo to, tan imbitay to ra ed poste. Insan imbantak lanlamang iray bangkay da ed samay ungib, kanian atan lay nagmaliw ya ponponan da.—Jos 10:1-27.
mwbr21.09—it-1 1020
Uran a Kristal
Inusar nen Jehova. Say uran a kristal et sakey ed saray puersan inusar nen Jehova pian sumpalen so imbaga to tan pian ipanengneng so pakapanyari to. (Sal 148:1, 8; Isa 30:30) Say sankaunaan ya inrekord ya agawan onia et samay komapiton salot ed Ehipto nensaman, say makapatey ya impelag na uran ya kristal ya aneral ed saray tanaman, kiew, tan amatey ed totoo tan ayayep ya walad uma balet ta agnaapektoan iray Israelita diad Gosen. (Exo 9:18-26; Sal 78:47, 48; 105:32, 33) Sinmabi panaon, sanen wala lad Insipan a Dalin iray Israelita, indaulo ira nen Josue pian tulongan iray Gibeonita ya napepeligro lapud pinaliberan ira na limaran ararin Amoreo. Diad saman et angusar si Jehova na angkakabaleg ya uran a kristal pian pateyen iray onaatakin Amoreo. Diad sayan agawa, mas dakel ni inatey lapud uran a kristal nen say impilaban da ed Israel.—Jos 10:3-7, 11.
Saray Pabitar ed Libro na Josue
10:13—Panon a posible itan a nikaduman ebento? “Wala ta so bengatla a mairap ed Jehova,” say Amalsa na katawenan tan say dalin? (Genesis 18:14) No labayen nen Jehova, nayarian ton kontrolen so igagalaw na dalin ta pian say banwa tan bulan et ompatnag ya ag-onaalis diad imaton na toon walad dalin. Odino paulyanan ton onggalaw so dalin tan bulan legan ton ileleyes iray sinag na banwa tan bulan diad paraan ya agnaamper so isinag na sayan duaran lapuan na saray liwawa. Antokaman so agawa, “anggapo so agew a kapara na saman” ed awaran na too.—Josue 10:14.
Saray Espiritual a Kayamanan
Tepetepet na Saray Manbabasa
Agtayo nepeg ya iisipen a daput no abitla ed Biblia tan nausar a reperensya so sakey a libro et apuyanan la itan. Anggaman ontan, amin a sulsulat a mankargay “salita na Dios tayo” et impreserba nen Jehova a Dios, tan saraya et “mansiansia ed ando lan ando.” (Isa. 40:8) On, say denesidi nen Jehova ya ipilaktip ed 66 a libro na Biblia et saraman labat so talagan kaukolan tayo pian “anggapo komon so pankulangan [tayo], a nabangatan a maong ed amin a gawa a maabig.”—2 Tim. 3:16, 17.
OKTUBRE 18-24
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | JOSUE 12-14
“Interon Puso ya Tumboken si Jehova”
Saray Pabitar ed Libro na Josue
14:10-13. Anggaman 85 años to la, kinerew nen Caleb so mairap ya asainmin a mamatakyas ed saray manaayam ed rehyon na Hebron. Say dalin so inokupaan na saray Anakim ya angkakabaleg a totoo. Diad tulong nen Jehova, tinmalona iyan eksperiensyadon mibabakal, tan say Hebron so nagmaliw a syudad a salimbengan. (Josue 15:13-19; 21:11-13) Say alimbawa nen Caleb so mamapaseseg ed sikatayo ya agpaliisan iray mairap a teokratikon asainmin.
Makpel Lapud Pananisia tan Maridios a Takot
11 Say ontan a pananisia so mantultuloy ya ombiskeg. Ombulaslas itan legan ya iyaaplika tayo so katuaan ed kabibilay tayo, “tawayan” iray gunggona, “nanengneng” iray ebat ed saray pikakasi tayo tan, diad arum a paraan et natebek tayo so pangiwawanwan nen Jehova ed bilay tayo. (Salmo 34:8; 1 Juan 5:14, 15) Makaseguro itayo a lalon binmiskeg so pananisia nen Josue tan Caleb sanen naeksperiensya ra so kamaongan na Dios. (Josue 23:14) Konsideraen pa irayan punto: Akaliktar ira ed 40-taon ya impanteyengteyeng ed kalawakan, unong ya insipan na Dios ed sikara. (Numeros 14:27-30; 32:11, 12) Sikara so aktibon akibiang ed anem-taon ya impangubkob ed Canaan. Diad saginonor et nanggayagaan da so andukey a bilay tan maong a bunigas tan naawat da ni ingen iray tawir dan dili. Agaylay pananumang nen Jehova ed saramay matoor tan makpel a manlilingkor ed sikato!—Josue 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
Saray Espiritual a Kayamanan
mwbr21.09—it-1 902-903
Gebal
Say “dalin na saray Gebalita” et kaiba ed saray dalin ya binitla nen Jehova ya kaukolan nin sakopen na Israel diad panaon nen Josue. (Jos 13:1-5) Kinuestion na saray kritiko so inkasusto na satan, ta say syudad na Gebal et wala nid bandad norte ya arawdawi ed Israel (manga 100 km diad norte na Dan) tan ompapaway ya agbalot itan asakop na Israel. Ibabaga na arum ya scholar ya nayarin aderal so Hebreon teksto ed sayan bersikulo tan inisip da ya say datin nabasa ed sayan salaysay et say “dalin ya kaabay na Lebanon,” odino ‘anggad ketegan na saray Gebalita.’ Balet, nepeg ya imanoen ya say sipan nen Jehova diad Josue 13:2-7 et walaan na kondisyon. Kanian ompan talagan agbalot asakop na Israel so Gebal lapud agto inunor si Jehova.—Ikompara so Jos 23:12, 13.
OKTUBRE 25-31
KAYAMANAN ED SALITA NA DIOS | JOSUE 15-17
“Protektaan Moy Mabmablin Tawir Mo”
mwbr21.09—it-1 1083 ¶3
Hebron
Legan ya tuloytuloy ya sasakopen na Israel so abalaten na Canaan, saray manaayam ed Hebron kaiba lay ari da (mapatnag ya samay arin sinmublay ed si Hoham) et pinatey. (Jos 10:36, 37) Balet, anggaman tinalo na saray Israelita diad panangidaulo nen Josue so puersa na saray Canaanita, ompapaway ya agni ran tampol angipuesto na saray sundalo ya manbantay ed saray asakop da. Mapatnag ya legan ya migi-guerra so Israel ed arum ya pasen, nanayaman lamet na saray Anakim so Hebron, kanian sinmabi panaon et kaukolan ya milaban si Caleb (odino saray ananak nen Juda diad pangidaulo nen Caleb) pian nabawi da itan. (Jos 11:21-23; 14:12-15; 15:13, 14; Uk 1:10) Anggaman say Hebron et inter ed si Caleb na tribu na Juda, sinmabi panaon et nagmaliw itan ya sagradon pasen bilang sakey a syudad na salimbengan. Nagmaliw met itan ya syudad parad saray saserdote. Balet, saray “uma na syudad [na Hebron]” tan saray baryo ditan et inter ed si Caleb bilang tawir ya kayarian to.—Jos 14:13, 14; 20:7; 21:9-13.
mwbr21.09—it-1 848
Puersaan a Panagkimey
Mapatnag ya diad panaon na Biblia et kaslakan ya gagawaen so “puersaan a panagkimey” (Heb., mas) tan maslak et saray totoon asakop so gagawaen ya aripen. (De 20:11; Jos 16:10; 17:13; Es 10:1; Isa 31:8; Tag 1:1) Bilang ariripen, saray Israelita et puersaan ya nankimey diad panangontrol na saray pangulo na Ehipto ya amairap ed sikara, diad impanggawa ra na saray panagtiponay abasto diad Pitom tan Raamses. (Exo 1:11-14) Insan nen kaloob na saray Israelita diad Insipan a Dalin, imbes ya unoren day ganggan nen Jehova ya pataynanen so amin ya Canaanita ya manaayam ed dalin tan deralen ira, puersaan da ran pinankimey bilang ariripen. Makapuy so nagmaliw ya epekto na saya ta atangguyor da ray Israelita ya mandayew ed saray palson dios. (Jos 16:10; Uk 1:28; 2:3, 11, 12) Intuloy nin inusar nen Arin Solomon iray nanlapud poli na sarayan Canaanita, singa saray Amoreo, Heteo, Perizeo, Heveo, tan Jebuseo, pian puersaan iran mankimey bilang aripen.—1Ar 9:20, 21.
mwbr21.09—it-1 402 ¶3
Canaan
Anggaman dakel ya Canaanita so akaliktar ed karaklan ya panasakop tan ag-ira nampauley ed Israel, nibaga ti nin siansia ya “inter nen Jehova ed Israel so interon dalin ya insipan tod saray inmuunan atateng da,” tan “impanpainawa ira nen Jehova manlapud amin ya akapaliber a kalaban da,” tan “anggapoy anggan sakey a sipan ya ag-asumpal ed amin a maabig ya insipan nen Jehova ed sankaabungan na Israel; tinmua iratan ya amin.” (Jos 21:43-45) Natatakot iray kalaban ya akapaliber ed Israel, tan diad tua et aliwa la ran peligro ed saray Israelita. Nensaman ni, imbaga la na Dios ya “kalkalnaen” to ya pataynanen iray Canaanita, ta no biglan anggapo lay manaayam ed dalin ompan ondakel iray atap ya ayayep ditan. (Ex 23:29, 30; De 7:22) Anggano mabisbiskeg iray armas parad guerra na saray Canaanita, kaiba la ray pan-guerran karwahe da a nantarem so dalig da, agnibagan agsinumpal nen Jehova so promisa to lapud ta ag-asakop na Israel so arum ya lugar ed satan ya dalin. (Jos 17:16-18; Uk 4:13) Imbes, ipapanengneng na saray rekord ya wala ray pigaran impakatalo na saray Israelita lapud ag-ira nanmatoor ed si Jehova.—Nu 14:44, 45; Jos 7:1-12.
Saray Espiritual a Kayamanan
Kasin Antam La?
Talaga kasin wala ray katakelan ed Israel nensaman a singa ibabaga na Biblia?
IBABAGA na Biblia ya diad arum a lugar ed Insipan a Dalin et wala ray katakelan tan ‘karakel’ so kiew ditan. (1 Ara. 10:27; Jos. 17:15, 18) Balet natan et ngalngali anggapo lay kiew ed maawang a parte na satan a lugar, kanian wala ray manduaruwa no kasin tua so ibabaga na Biblia.
Ibabaga na libron Life in Biblical Israel ya “mas maawang iray katakelan ed Israel nensaman nen say natan.” Diad saray kapalandeyan, dakel so kiew ya Aleppo pine (Pinus halepensis), evergreen oak (Quercus calliprinos), tan terebinth (Pistacia palaestina). Diad Sefela, sakey a lugar ya walad leksab na palandey diad baetan na kapalandeyan tan Baybay na Mediterranean, et dakdakel so igos a sikomoro (Ficus sycomorus).
Ibabaga na libron Plants of the Bible ya diad arum a lugar ed Israel et talagan anggapo lay nanengneng mon kiew natan. Akin? Kalkalna itan ya agawa ya singa imbaga na satan a libro: “Say too so rason no akin ya naupot iray kakiewan, pian onawang so dalin ya pantaneman tan pampastolan to, tan pian wala met so nausar ton pampaalagey tan itungo.”