Kapitulo 20
Kikioli–Para ed Siopa, tan Iner?
1, 2. Panoy pikabat tayo a saray inmunan ariripen na Dios so anisia ed kioli?
SARAY ariripen na Dios so naynay ya anisia ed kioli. Diad si Abraham, a nambilay na 2,000 taon sakbay na inkianak nen Jesus bilang sakey a too, kuan na Biblia: “Sikato so anisia a nayarian na Dios a paolien [so anak ton Isaac] anggan manlapud saray inaatey.” (Hebreos 11:17-19) Saginonor et intepet nen Job ya aripen na Dios: “No ompatey so makayarin too kasin sikato so manbilay lamet?” Diad ebat ed dilin tepet to, inkuan nen Job ed Dios: “Ontawag ka, tan siak a dili so onebat ed sika.” Sirin impanengneng to a sikato so anisia ed kikioli.—Job 14:14, 15.
2 Sanen wadiad dalin si Jesu-Kristo, impaliwawa to: “A saray inaatey so napaoli a singa anggan imparungtal nen Moises, diad salaysay nipaakar ed dika, sanen tinawag to si Jehova a ‘say Dios nen Abraham tan Dios nen Isaac tan Dios nen Jacob.’ Sikato so sakey a Dios, aliwan saray inaatey, noagta saray mabilay, lapud sikaran amin so manbilay ed sikato.” (Lucas 20:37, 38) Diad Kristianon Griegon Kasulatan et nausar so salitan “kioli” ed masulok ya 40 danay. Peteg, say kioli na inaatey so manunan bangat na Biblia.—Hebreos 6:1, 2.
3. Anton pananisia ed kioli so imbalikas nen Marta?
3 Sanen inatey si agi ton Lazaro, si Marta a kaaro nen Jesus so angipanengneng na pananisia ed kioli. Diad impakadngel ton si Jesus so onsasabi, binmatik si Marta a mangabet ed sikato. “Katawan, no wadia ka komon say agik so ag-inatey,” so kuanto. Diad impakanengneng nen Jesus ed kaermenan to, niligliwa to ed saray salitan: “Say agim so ombangon.” Inmebat si Marta: “Kabat ko a sikato so ombangon ed kioli diad kaunoran ya agew.”—Juan 11:17-24.
4-6. Anto ran rason so walad si Marta a manisia ed kioli?
4 Si Marta so walaan na mabiskeg a rason diad pananisia to ed kikioli. Kabat to, alimbawa, a diad dakel iran taon ed akadkauna a saray propeta na Dios a si Elias tan Eliseo, diad pakayari na Dios, so balang sakey et amaoli na sakey ya ugaw. (1 Arari 17:17-24; 2 Arari 4:32-37) Tan kabat to a binmilay so sakey a toon inatey sanen sikato so imbuntok ed abut tan adiwit toray pukel nen inatey ya Eliseo. (2 Arari 13:20, 21) Ingen say amabiskeg na pananisia to ed kioli a nagkalalo et say imbangat tan ginawa nen Jesus a mismo.
5 Nayarin si Marta so wala ed Jerusalem diad kulang a duaran taon sakbay to, sanen sinalita nen Jesus so parte a walad sikato diad pamaoli ed inaatey. Inkuanto: “Ta unong a say Ama so amaoli na inaatey tan ginawa toran mabilay, sirin say Anak met so mamilay ed saraman so labay to. Agkayo mankelaw ed saya, lapud say oras so onsabi ya amin na saray wala ed pakanodnonotan a lubok so makadngel ed boses to tan ompaway ira.”—Juan 5:21, 28, 29.
6 Anggad panaon a sinalita nen Jesus iraman a salita, anggapoy rekord na Biblia a wala la so pinaoli to. Balet kayarin tuloy na saman et pinaoli to’d bilay so sakey a tobonbalo, ya anak a laki na balo ed syudad na Nain. Say balita ed saya so sinmabi ed Judea, kanian maseguron satan so nadngel la nen Marta. (Lucas 7:11-17) Diad saginonor, nayarin nadngel met la nen Marta so agawa diad asingger ed Dayat na Galilea ed abung nen Jairo. Say manedad-na-12-taon ya anak ton bii so nansakit tan inatey. Balet sanen sinmabi si Jesus ed abung nen Jairo, sikato so inmasingger ed ugaw ya inatey, tan inkuanto: “Ugaw a bii, bangon ka!” Tan sikato so binmangon!—Lucas 8:40-56.
7. Anton prueba so inter nen Jesus ed si Marta a nayarian ton paolien so inaatey?
7 Siansian ag-inilaloan nen Marta a paolien nen Jesus so agi to ed sayan panaon. Sikato no akin ya inkuanto: “Kabat ko a sikato so ombangon diad kioli ed kaunoran ya agew.” Anggaman kuan, pian nipaslep ed si Marta so biang to diad pamaoli ed inaatey, inkuan nen Jesus: “Siak so kiolian tan say bilay. Siopaman a mangagamil na pananisia ed siak, anggaman sikato so ompatey, so ombilay; tan siopaman a manbibilay tan mangagamil na pananisia ed siak so aglan balot ompatey.” Agnambayag, si Jesus so niyakar ed pasen ya angiponponan ed si Lazaro. “Lazaro, paway ka!” so inkelyaw to. Tan si Lazaro, ya inatey la ed loob na apatiran agew, so pinmaway!—Juan 11:24-26, 38-44.
8. Antoy ebidensya a si Jesus so apaoli?
8 Pigaran simba ed saginonor si Jesus so pinatey tan inkarga ed sakey a pantyon. Balet sikato lambengat so wadman ed kabiangan na taloran agew. Impaliwawa nen apostol Pedro no akin, a kuanto: “Sayan Jesus so pinaoli na Dios, a diad tua et sikatayon amin so tastasi.” Saray relihyoson papangulo so agmakaamper ed Anak na Dios diad ipaway to ed lubok. (Gawa 2:32; Mateo 27:62-66; 28:1-7) Anggapoy panduaruwa a si Kristo so apaoli a manlapud saray inaatey, lapud kayari na saman et sikato so pinmanengneng a mabilay diad dakel a babangatan, aminsan diad 500 ed sikara. (1 Corinto 15:3-8) Ontan lan kabiskeg so impanisia na saray babangatan nen Jesus diad kikioli a sikara so mabulos a mangarap ed anggan patey diad panserbi ed Dios.
9. Anto ran siamiran totoo so ibabaga na Biblia ya apaoli?
9 Malaknab nin prueba a saray inaatey et napaoli so niiter ed saginonor diad panamegley nen apostol Pedro tan Pablo. Ununa, pinaoli nen Pedro si Tabita, a tinawag met na Dorcas, ed syudad na Joppa. (Gawa 9:36-42) Tan insan binilay nen Pablo si ugaw a Eutico, a sikato so inatey sanen naplag a nanlapud komatlon grado na bintana kaleganan na pansasalita nen Pablo. (Gawa 20:7-12) Seguradon sarayan siamiran inkioli a nikurit ed Biblia so mangiter na prueba a saray inaatey so nayarin nabilay!
SIOPA SO NAPAOLI?
10, 11. (a) Akin ya inyuksoy na Dios so kikioli? (b) Unong ed Gawa 24:15, anto ran duaran klase na totoo so napaoli?
10 Diad gapo aliwan gagala na Dios so pamaoli ed siopaman, lapud no si Adan tan Eva so nansiansian matoor et anggapo so ompatey. Balet say impankasalanan nen Adan so angitarok na ag-inkayadyari tan patey ed amin. (Roma 5:12) Sirin ta pian nagawan posibli ed anggan siopa ed saray ilalak nen Adan a panggayagaan so bilay ya andi-anggaan, inyuksoy nen Jehova so kioli. Balet anto so mangigeter no kasin say sakey a too so napaoli odino andi?
11 Ipaliwawa na Biblia: “Wala so kioli na matunong tan say agmatunong.” (Gawa 24:15) Nayarin saya so mamakelaw ed arum. ‘Akin a saray “agmatunong” so nabilay ni?’ so nayarin morekdeken da. Say agawa ed si Jesus legan na inkibitin to ed panamairapan a kiew so ontulong ed sikatayo a mangebat ed tepet.
12, 13. (a) Anto so insipan nen Jesus ed sakey a kriminal? (b) Iner so kawalaan na “Paraiso” a sinalita nen Jesus?
12 Sarayan lalaki a kaampar nen Jesus so kriminal. Sakey ed sikara a kapkasumpal ton anginsulto ed sikato, so angikuan: “Sika so Kristo, agta ontan? Ilaban mo so inkasika tan sikami.” Anggaman kuan, samay sakey a kriminal so anisia ed si Jesus. Inmarap ed sikato tan kuanto: “Nonot moak sano onsabi ka ed panarian mo.” Diad saman, insipan nen Jesus: “Tua kuan ko’d sika natan, Wala ka naani ed siak diad Paraiso.”—Lucas 23:39-43.
13 Ingen anto so labay nen Jesus ya ibaga sanen inkuanto: “Wala ka naani ed siak diad Paraiso”? Iner so kawalaan na Paraiso? Bueno, iner so kawalaan na paraison ginawa na Dios ed gapo? Wadia ed dalin, agta ontan? Impasen na Dios so inmunan sankaparis a too diad marakerakep a paraison tinawag na hardin na Eden. Sirin sano nabasa tayo a sayan datin kriminal so wala ed Paraiso, iretrato tayo ed kaisipan a sayan dalin so nagawa ed sakey a marakerakep a pasen a panayaman, lapud say salitan “paraiso” et kabaliksan to so “hardin” odino “parke.”—Genesis 2:8, 9.
14. Diad anton dalan a si Jesus so kaiba na datin kriminal ed Paraiso?
14 Si Jesu-Kristo, siempre, so andi’dian mismo ed dalin a kaiba to so datin kriminal. Andi, si Jesus so wala ed tawen a manuley bilang ari ed mangaraldalin a Paraiso. Kanian sikato so kaiba na saman a too diad pantalos a sikato so paolien to a manlapud saray inaatey tan iter toray nakaukolan to, namparan diad pisikal tan espiritual. Balet akin ya abuloyan nen Jesus so sakey a toon kriminal a manbilay ed Paraiso?
15. Akin a saray “agmatunong” so napaoli?
15 Tua a sayan too so nanggawa na mauges iran bengatla. Sikato so “agmatunong.” Ontan met, sikato so agmikabat ed linawa na Dios. Balet kasin sikato so nagmaliw a kriminal no akabatan to so gagala na Dios? Pian nanengneng, sayan agmatunong a too so paolien nen Jesus, tan ontan met ed saray minilmilyon nin arum ya inaatey ya andian na pikakabat. Alimbawa, diad apalabas iran siglo et dakerakel a totoo so inaatey ya agmakabasa tan agbalot akanengneng na Biblia. Balet sikara so napaoli a manlapud Sheol, odino Hades. Insan, diad paraison dalin, sikara so ibangat ed linawa na Dios, tan nawalaan ira na pankanawnawan mamaneknek a peteg ya inaro ra so Dios diad panggawa ed linawa to.
16. (a) Siopa ed saray inaatey so agnapaoli? (b) Akin ya agtayo salien ya ukomen iray bengatla? (c) Anto so nepeg a manunan pampagaan tayo?
16 Agkabaliksan na saya a balang sakey so mangawat na kikioli. Ipapanengneng na Biblia a si Judas Iscariote, ya angitapat ed si Jesus, so agla napaoli. Lapud ginagalan karelmengan to, si Judas so tinawag na “say anak na kadederal.” (Juan 17:12) Sikato so linma ed simbolikon Gehenna a ditan et anggapo la so kioli. (Mateo 23:33) Saray totoon manggagalan manggawa na mauges kayari na impakaamta ra ed linawa na Dios so nayarin mankasalanan a sumpad masanton espiritu. Tan agpaolien na Dios iraman so mankasalanan a sumpad masanton espiritu to. (Mateo 12:32; Hebreos 6:4-6; 10:26, 27) Anggaman kuan, lapud say Dios so Ukom, anggapoy rason na panali tayon mangigeter no kasin saray arum a totoon marelmeng nensaman odino ed modernon panaon so napaoli odino andi. Kabat na Dios no siopa ra so wala ed Hades tan wala ed Gehenna. Diad biang tayo, gawaen tayo so anggaan na nayarian tayo a magmaliw a klase na totoon labay na Dios ed balon sistema to.—Lucas 13:24, 29.
17. Siopa so agnakaukolan a paolien pian manggayaga ed bilay ya andi-anggaan?
17 Say katuaan so aliwan amin a makaawat na bilay ya andi-anggaan et mankaukolan na kapaoli. Dakel ya ariripen na Dios natan a manbibilay ed sarayan “kaunoran ya agew” na sayan sistema na bengabengatla so manbilay a makaliktar ed Armagedon. Tan insan, bilang kabiangan na matunong a “balon dalin,” agda la nakaukolan so ompatey. Say imbaga nen Jesus ed si Marta so nayarin magmaliw a literal a tua ed sikara: “Tan siopaman a manbibilay tan mangagamil na pananisia ed siak so aglan balot ompatey.”—Juan 11:26; 2 Timoteo 3:1.
18. Siopa ra so “matunong” a napaoli?
18 Siopa ra so “matunong” a napaoli? Saraya so mangisakup ed saray matoor ya ariripen na Dios a nambilay sakbay na inyakar nen Jesu-Kristo dia ed dalin. Dakel ed sarayan totoo so abitla ed ngaran diad Hebreos kapitulo 11. Agda inilaloan so onla ed tawen, noagta inilaloan da so pambilay lamet diad dalin. Ontan met a saray kaiba na “matunong” a napaoli et saray matoor ya ariripen na Dios ya inatey ed agano niran taon. Imanoen na Dios a say ilalo ra a pambilay na ando lan ando ed dalin so nasumpal diad pamaoli ed sikara a manlapud inaatey.
NO KAPIGAN TAN INER SO KAPAOLIAN
19. (a) Diad anton pantalos a si Jesus so inmunan apaoli? (b) Siopa ra so ontumbok a napaoli?
19 Sinalita nen Jesu-Kristo so “ununa a napaoli a manlapud saray inaatey.” (Gawa 26:23) Kabaliksan na saya a sikato so inmunan apaoli ed saraman so agla nakaukolan ya ompatey lamet. Ontan met, sikato so inmunan apaoli bilang sakey ya espiritun persona. (1 Pedro 3:18) Ingen ibabaga na Biblia ed sikatayo a walaray arum, a kuanto: “Balang sakey ed dilin dasig to: Si Kristo so ununan-bunga, kayari to et saraman so kaiba to legan na kiwawala to.” (1 Corinto 15:20-23) Sirin diad kikioli arum so ombangon a makauna nen saray arum.
20. (a) Siopa ra “so kayarian nen Kristo”? (b) Anton kikioli so wala ed sikara?
20 “Saraman so kaiba nen Kristo” et saray 144,000 matoor a babangatan a pinili ton miuley ed sikato diad Panarian. Diad mangatatawen a kioli ra, kuan na Biblia: “Maliket tan santo so siopaman a walaan na pibiang ed ununan kioli; a diad saraya et anggapo so pakauley na komaduan ipapatey, balet sikara so . . . manuley bilang arari a kaiba to diad sanlibon taon.”—Apocalipsis 20:6; 14:1, 3.
21. (a) Kapigan so igapo “na ununan kioli”? (b) Siopa so andi-duaruwan apaoli la ed mangatatawen a bilay?
21 Sirin kayari na inkioli nen Kristo, saray 144,000 so ontumbok a napaoli. Walaan ira na pibibiang “ed ununan kioli,” odino “say masasakbay a kioli.” (Filipos 3:11) Kapigan so kagawa na saya? “Legan na kiwawala to,” kuan na Biblia. A singa naaralan tayo la ed akauna ran kapitulo, say kiwawala nen Kristo so ginmapo ed taon 1914. Kanian say “agew” a para “ed ununan kioli” na matoor iran Kristianos ed tawen so sinmabi la. Anggapoy duaruwa a saray apostoles tan saray arum a Kristianos nen inmuna so apaoli la ed mangatatawen a bilay.—2 Timoteo 4:8.
22. (a) Siopa ni so walaan na pibibiang “ed ununan kioli”? (b) Kapigan so kapaoli ra?
22 Balet walaray Kristianon manbibilay natan kaleganan na agnanengneng a kiwawala nen Kristo a walaan na sayan parehon ilalo na panuley ed tawen a kaiba nen Kristo. Sikara so nakekeraan, nakdaan na 144,000. Kapigan so kapaoli ra? Agda la nakaukolan so naugip ed patey, noagta sikara so napaolin tampol sano sikara so ompatey. Ipapaliwawa na Biblia: “Ag-itayon amin naugip ed patey, noagta sikatayon amin so mangumav, ed kasikmat, diad kakirem na mata, kaleganan na unor a trumpeta. Ta say trumpeta so ontanol, tan saray inaatey so napaoli.”—1 Corinto 15:51, 52; 1 Tesalonica 4:15-17.
23. Panon so panedeskribe na Biblia ed kauman diad maespiritun bilay?
23 Siempre, sayan “ununan kioli” ed mangatatawen a bilay so agnanengneng na mata na totoo. Sikato so kioli ed bilay bilang espiritun pinalsa. Dedeskribien na Biblia so panguman ed maespiritun bilay ed onia: “Sikato so nitanem ed kabubulok, sikato so napaoli ed agkabubulok. Sikato so nitanem ed kababaingan, sikato so napaoli ed gloria. . . . Sikato so nitanem ed pisikal a laman, sikato so napaoli ed espiritual a laman.”—1 Corinto 15:42-44.
24. (a) Anton kikioli so ontumbok “ed ununan kioli”? (b) Akin a sikato so atawag na “magmaong a kioli”?
24 Anggaman kuan, say mismon balikas ya “ununan kioli” so mangipanengneng a wala ni sakey ya ontumbok. Saya so kioli ed bilay diad paraison dalin na matunong tan agmatunong a totoo. Saya so nagawa diad kayari na Armagedon. Sikato so “magmaong a kioli” nen say saraman so ugugaw a pinaoli nen Elias tan si Eliseo tan saray arum nin apaolin aminsan ed dalin. Akin? Lapud no saramay napaoli ed kayari na Armagedon et pilien da so manlingkor ed Dios sikara so aglan balot ompatey lamet.—Hebreos 11:35.
MILAGRO NA DIOS
25. (a) Akin ya aliwan say laman ya inatey so napaoli? (b) Anto so napaoli, tan anto so niiter ed saraman so napaoli?
25 Kayari ipatey na sakey a too, anto so napaoli? Aliwan say parehon laman ya inatey. Saya so ipapanengneng na Biblia sanen dedeskribien to so kioli ed mangatatawen a bilay. (1 Corinto 15:35-44) Anggan saramay napaoli ed bilay diad dalin so agmangawat na parehon laman a walad sikara sakbay na impatey da. Saman a laman so nayarin abulok la tan pinmawil la ed dalin. Kabekta saray elemento na inatey a laman so nayarin magmaliw a kabiangan na arum iran mabilay a bengatla. Kanian say paolien na Dios et aliwan say parehon laman noagta say parehon persona ya inatey. Diad saray personan onla ed tawen, iter to so sakey a balon espiritual a laman. Diad saraman so napaolin manbilay ed dalin, iter to so sakey a balon pisikal a laman. Sayan balon pisikal a laman so andi-duaruwan miulibay ed saman so wala ed too sakbay na impatey to ta pian sikato so nabidbir na saraman so mikabat ed sikato.
26. (a) Akin a say kikioli so ontan lan makapakelaw a milagro? (b) Anto ran imbento na totoo so ontulong ed sikatayon mantalos ed baleg a pakayari na Dios a mannonot ed totoon inatey?
26 Say kioli so peteg a milagron makapakelaw. Say toon inatey so nayarin akatipon na dakerakel ya eksperiensia tan pikakabat tan dakel iran pakanodnonotan kaleganan na bilay. Abayuboan to so personalidad a nanggawa ed sikaton miduma ed anggan siopan arum a toon nambilay. Ingen ta nanonotan nen Jehova a Dios so amin a detalye, tan sayan kumpleton too so ipawil to sano sikato so paolien to. A singa ibabaga na Biblia ed saray inaatey a napaoli: “Sikaran amin so manbilay ed sikato.” (Lucas 20:38) Nayarian na totoon irekord iray boses tan retrato na totoo, tan insan da ra paknolen ed mabayag nin saginonor kayari impatey na totoo. Balet nayarian nen Jehova, tan peteg a gawaen to, ya ipawil so bilay ed amin a totoon manbibilay ed pakanodnonotan to!
27. Anto ran tepet nipaakar ed kioli so ebatan tayo ed saginonor?
27 Ibabaga na Biblia ed sikatayo so malaem ni nipaakar ed bilay diad Paraiso ed kayari na kapaoli na inaatey. Alimbawa, sinalita nen Jesus so totoon ompaway, arum diad “kioli ed bilay” tan arum diad “kioli ed kaukom.” (Juan 5:29) Anto so labay ton ibaga? Tan kasin say kipapasen so miduma ed “matunong” a napaoli a manlapud saman so “agmatunong”? Say panalaysay ed Agew na Panangukom so onebat ed saratan a tepet.
[Saray litrato ed pahina 167]
“Kabat ko a sikato so ombangon ed kikioli”
Pinaoli nen Elias so anak a laki na balo
Pinaoli nen Eliseo so sakey ya ugaw
Abilay so sakey a toon adiwit to so pukel nen Eliseo
[Saray litrato ed pahina 168]
Totoon pinaoli nen Jesus:
Anak a laki na balo ed Nain
Lazaro
Anak a bii nen Jairo
[Saray litrato ed pahina 169]
Arum ya apaoli:
Dorcas
Si Jesus a mismo
Eutico
[Litrato ed pahina 170]
Iner so kawalaan na Paraison insipan nen Jesus ed managgawa-na-mauges?