Panagparaan Parad Matalonan Panangasawa

1, 2. (a) Panon ya indanet nen Jesus so kaimportantian na panagplano? (b) Diad anton lawak a nagkalautlan makana so panagplano?

KAKAUKOLANEN na panagpaalagey na bilding so maalwar a panagparaan. Sakbay ya iletneg so pundasyon, nepeg a nakayarian so dalin tan nagawa iray plano. Balet, wala ni sakey a bengatlan makana. Inkuan nen Jesus: “Siopa ed sikayo a malabay a mangipaalagey na tore so ag-onyurong nin unona tan kalkulaen so nagastos, pian nanengneng no walaan na magenap pian nakompleto to?”​—Lucas 14:28.

² Say tua ed panangipaalagey na bilding so tua met ed panangipaalagey na matalonan panangasawa. Dakel so mangibabaga: “Labay ko lay mangasawa.” Balet pigara kasi maniisip ni pian konsideraey magmaliw ya obligasyon ed saya? Anggaman paborabli so panasaglawi na Biblia ed panangasawa, ipapaimano to met iray angat ya iprepresenta na panangasawa. (Uliran 18:22; 1 Corinto 7:28) Kanian, saramay mannononot a mangasawa so kaukolan a nawalaan na realistikon panmoria ed namparan saray bendisyon tan saray obligasyon na walay asawa.

3. Akin a say Biblia so mablin tulong parad saramay manplaplanon mangasawa, tan antoran taloran tepet so ontulong ed sikatayo a mangebat?

³ Makatulong so Biblia. Saray konseho to so impuyan na Manangigapoy panangasawa, si Jehova a Dios. (Efeso 3:14, 15; 2 Timoteo 3:16) Diad pangusar ed saray prinsipyon naromog ed sayan kadaanan balet ta susto-ed-panaon a giyan-libro, amtaen tayo no (1) Panon a nibaga na sakey a too no kasin sikato so akaparaan lan mangasawa? (2) Anto so nepeg ya anapen ed sakey a kapareha? tan (3) Panon a napansiansian magalang so paninaroan?

AKAPARAAN KA TA LAN MANGASAWA?

4. Antoy sakey a makanan sengegan ed panmantini na matalonan panangasawa, tan akin?

⁴ Nayarin magastos so panagpaalagey na bilding, balet say pangasikaso ed manbayag a panagmantini ed saya so magastos met. Mipadpara itan ed panangasawa. Ompapatnag a say pankasal so magenap lan angat; anggaman ontan, say panagmantini ed relasyon na sanasawa so nepeg met ya ikonsidera ed ilabas na saray taon. Anto so lalanoren na panagmantini ed ontan a relasyon? Say sakey a makanan sengegan et say sigpot-puson panamidbir ed responsabilidad. Onia so panideskribe na Biblia ed relasyon na sanasawa: “Taynan na laki so ama to tan say ina to tan sikatoy nepeg a mikasakey ed asawa to tan sikaray nepeg a magmaliw a saksakey a laman.” (Genesis 2:24) Angiter si Jesu-Kristo na alenleneg a Makasulatan a basiyan parad diborsyo tekep na posibilidad a pangasawa-lamet​—say “pilalawanan,” salanti, isesebel a pirelasyonan ed sekso ed ag-asawa. (Mateo 19:9) No sika so mannononot a mangasawa, tandaan irayan Makasulatan ya estandarte. No agka ni akaparaan parad sayan seryoson responsabilidad, sirin agka ni akaparaan a mangasawa.​—Deuteronomio 23:21; Eclesiastes 5:4, 5.

5. Anggaman say seryoson responsabilidad ed panangasawa so manataktakot ed arum, akin a nepeg itan a pablien a tuloy na saraman so mannononot a mangasawa?

⁵ Manataktakot ed dakel so ideya na seryoson responsabilidad. “Say pakaamtan sikamin dua so legay-bilay a saniba so amawalay liknaan ed siak a nasesebelan, akulong, sigpot a napepegetan,” so impatua na sakey a balolaki. Balet no talagan inarom so toon planom a pakasalan, ag-ompatnag a singa pabelat so responsabilidad. Imbes, moriaen itan bilang lapuan na kaligenan. Say liknaan na responsabilidad a mitukoyan ed panangasawa so manggawa ed sanasawa a malabay a maniba ra ed inawa tan irap tan masuporta ed sakey tan sakey antokaman so nagawa. Insulat na Kristianon apostol Pablo a say tuan aro et ‘itepel toy amin a bengatla’ tan ‘sungdoan toy amin a bengatla.’ (1 Corinto 13:4, 7) “Say sipanan na katooran ed panangasawa et gawaen toak a lalon maligen,” kuan na sakey a bii. “Labalabay koy inkaligen ya itatarok na impangadmiti min dua ed publiko a sikami mansiansian maniba antokamay nagawa.”​—Eclesiastes 4:9-12.

6. Akin a sankaabigan so agpanapura ed panangasawa diad inkatobonbalon edad?

⁶ Say panumpal ed ontan a sinambaan et kakaukolanen toy inkatatken. Kanian, sisimbawaen nen Pablo iray Kristiano a mas maabig no agni ra mangasawa anggad sikaray ‘akalabas la ed buskag na inkatobonbalo,’ say peryodo a sano say seksual a liknaan so mabiskeg tan mamikewet ed asimbang a pandesisyon na sakey. (1 Corinto 7:36) Maples a manguuman iray kalangweran legan ya ontatatken ira. Naiimano na dakel ya angasawan ugaw ni a kayari lambengat na pigaran taon et saray pankaukolan tan pilalek da, ontan met ed saraman so kapareha ra, so anguman la. Ipaparungtal na estatistika a saray tinedyer a mangaasawa so maseguron lalon agmaliket tan mansumpal ed panagdiborsyo nen say saraman so nampatatken ni daiset. Kanian agmanaapura ed panangasawa. Say pigaran taon a panbilay bilang sakey a kalangweran a wala-la’d-edad a wala ni’d kasuloan so makapangiter na mablin eksperiensia a manggawa ed sikan lalon matatken tan magmaliw a mas kualipikadon matukoy a kapareha. Say panalagar ed panangasawa so makatulong met ed sika pian natalosan moy inkasika a magmaong​—sakey a nakakaukolan pian napaaligwas so matalonan relasyon ed pangasawam.

KABATEN NIN UNONA SO INKASIKA

7. Akin a saraman so manplaplanon mangasawa so nepeg a mangusisa nin unona ed inkasikara?

⁷ Kasin mainomay parad sika so pangilista ed saray kualidad a labay mo ed sakey ya asawa? Mainomay parad kaslakan. Balet, komusta so dili iran kualidad mo? Antoray walnam a makatulong ed matalonan panamaley? Anton klase na asawa so pagmaliwan mo? Alimbawa, kasin sibubulos mon aminen iray lingom tan awaten so simbawa, odino naynay kan mandepensa sano kokorehien? Kasin inkalapagan kan masayaksak tan optimistiko, odino naynay kan mabeleng, mabetbet a manrereklamo? (Uliran 8:33; 15:15) Tandaan, ag-umanen na panangasawa so personalidad mo. No anggapo ni asawam et mapaatagey ka, masenti, odino maaburido, ontan ka met lamlamang sano wala lay asawam. Lapud mairap tayon nengnengen so inkasikatayo unong ed pakanengneng na arum ed sikatayo, akin ya agkerewen ed ateng odino ed sakey a napanmatalkan a kaaro so prangka iran komento tan suhestion? No naamtaan mo iray pananguman a nagawaan, panggunaetan ya iyaplika iraya sakbay a mangasawa.

8-10. Anton konseho so iiter na Biblia ya ontulong ed indibidual pian manparaan parad panangasawa?

⁸ Papasesegen itayo na Biblia ya abuloyan a pakiwasen itayo na masanton espiritu na Dios, a papawalaen iray kualidad a singa say “aro, gayaga, deen, andukey-a-panagtepel, kaabigan, kamaongan, pananisia, kaumildian, panagdangka.” Ibabaga to met ed sikatayo a “manguman ed puersan mamapakiwas ed panag-isip tayo” tan “isulong so balon personalidad a pinalsa na Dios unong ed linawa na Dios diad tuan inkatunong tan katooran.” (Galacia 5:22, 23; Efeso 4:23, 24) Say panangiyaplika ed sayan konseho legan ya anggapo ni asawam so singa panagdeposito na kuarta ed bangko​—bengatlan napaneknekan a mablin tuloy ed arapen, sano mangasawa ka la.

⁹ Alimbawa, no sakey kan marikit, aralen mon nagkalaloy pangimano ed “niamot ya inkatoo na puso” nen say diad akinpaway ya itsuram. (1 Pedro 3:3, 4) Say inkasimpit tan asimbang a kanonotan so ontulong ed sika pian nawalaan na kakabatan, sakey a tuan “balanget na ganggana.” (Uliran 4:9; 31:10, 30; 1 Timoteo 2:9, 10) No sakey kan balolaki, aral mo so pantrato ed bibii diad mapangasi tan marespeton paraan. (1 Timoteo 5:1, 2) Legan ya aaralen so panggawa na saray desisyon tan panakbat ed responsabilidad, aralen met so pagmaliw a masimpit tan mapaabeba. Say dominantin awawey so mangitonton ed gulo ed sakey a panangasawa.​—Uliran 29:23; Miqueas 6:8; Efeso 5:28, 29.

¹⁰ Anggaman agmainomay so pamasimbaloy kaisipan ed sarayan pamaakaran, satan so bengatlan kaukolan a kimeyan na amin a Kristiano. Tan ontulong itan ed sika a magmaliw a magmaong ya asawa.

NO ANTO SO ANAPEN ED SAKEY A KAPAREHA

11, 12. Panon a naamtaan na duaran too no kasin sikaray makapanbagayan odino andi?

¹¹ Kasin kaugalian ed lugar yo so pamili na sakey a too na dilin asawaen to? No on, antoy gawaen mo no naayat ka ed sakey ya agkasekso? Unona, tepetan moy inkasika, ‘Talaga ta’n walay balak kon mangasawa?’ Inkaruksa so panggalaw ed emosyon na sananey diad pamalesa na palso iran iilaloan. (Uliran 13:12) Insan, tepetan moy inkasika, ‘Kasin wala ak la ed kipapasen a mangasawa?’ No say ebat ed namparan tepet et on, say ontumbok a gawaen mo iran kundang et mandependi ed lokal a kaugalian. Diad arum a daldalin, kayari na pigaran panaon na pangobserba, nayarian mo lan asinggeran itan a too tan ibalikas so pilalek mon lalo kayon mankabatan. No negatibo so ebat, ag-ipipilit ya anggad punton sika lay kasyodot. Tandaan, walaan met na kanepegan iman a too a mandesisyon ed satan a pamaakaran. Balet no say ebat et positibo, nayarin iyuksoy yo so pangusar na panaon a mankaiba diad makapaalagey iran aktibidad. Saya so mangiter ed sika na pankanawnawan makanengneng no kasin makabat so pangasawa ed sayan too.a Anto met so nepeg mon anapen ed sayan kipapasen?

¹² Pian ebatan itan a tepet, isipen pay duaran instrumento ed musika, anganko et piano tan say gitara. No suston nitono, balang sakey so natogtogan na marakep a musika. Ingen, anto so nagawa no manbansag a patogtogen irayan instrumento? Natan et nepeg a mantonoan iratan. Mipadpara itan ed sika tan say prospektibon kapareham. Balang sakey ed sikayo so nayarin manggunaet ya “itono” iray personal a walna yo bilang indibidual. Balet say tepet natan et: Kasin mantonoan kayo? Diad arum a salita, kasin manbagayan kayo?

13. Akin ya agmakabat a tuloy so piinaroan ed sakey ya agmo kapananisiaan?

¹³ Importanti a sikayon dua so walaan na pareho iran sisiaen tan prinsipyo. Insulat nen apostol Pablo: “Agkayo mipakon bangking ed saray agmananisia.” (2 Corinto 6:14; 1 Corinto 7:39) Say pangasawa ed sakey a sananey so pananisia to ed Dios so maseguron mamawala na pirmin agpantunosan. Diad biek a dapag, sankabiskegan a basiyan parad pankasakey so manparan debosyon ed si Jehova a Dios. Labay nen Jehova a magmaliw kan maliket tan panggayagaan mo anggad nayari so sankaapitan a bedber ed toon kakasal mo. Labay To kan nisiglot ed Sikato tan ed sakey tan sakey diad panamegley na tinalon bedber na aro.​—Eclesiastes 4:12.

14, 15. Kasin say pakawalaan na parehon pananisia so alenleneg a kabiangan na pankasakey ed panangasawa? Ipaliwawa.

¹⁴ Bangta say paniban pandayew ed Dios et sankaimportantian a kabiangan na pankakasakey, wala ni so napipilanor. Pian mantonoan, sika tan say prospektibon kapareham so kaukolan a walaan na manulibayan a kalat. Antoray kalat yo? Alimbawa, panoy panmoria yon dua nipaakar ed pakawalaan na ananak? Antoran bengatla so manunaan ed bilay yo?b (Mateo 6:33) Diad sakey a tuan matalonan panamaley, say sanasawa so sankaaron maong tan panggayagaan day panuulopan da. (Uliran 17:17) Pian magmaliw ya ontan, nakaukolan a pareho so paninteresan da. Mairap so pamasiansia ed maapit a pankaaroan​—lalo la ed panamaley—​no aliwan ontan so kipapasen. Siansia, kasin kabaliksan na saya a no hilig na prospektibon kapareham so partikular a panligliwaan, a singa say andukey a panag-akar, tan sika et andi, et agkayo la nepeg a manpakasal? Aliwan naynay ya ontan. Anganko et nampara kayo ed arum a pamaakaran, a mas importantin paninteresan. Sakey ni, nayarin napaliket mo so prospektibon kapareham no ibaan mo ed makagungguna iran aktibidad lapud ta panggagayagaan to itan.​—Gawa 20:35.

¹⁵ On, diad malaknab a sukat, say panbagayan so nadedetermina ed no kaunongan kayon duan mantukoyan nen say no kaunongay panparehoan yo. Imbes a say itepet et, “Kasin manpaknaan kami ed amin a bengatla?” ompan say pigaran magmaong a tepet et nayarin, “Panon to sano agkami makapanpakna? Kasin napantongtongan mi so pamaakaran ed kalmadon paraan, ya iiter so respeto tan dignidad na balang sakey? Odino kasin say singbatan so mabetbet a mansumpal ed ampetang a pantataloan?” (Efeso 4:29, 31) No labay mo so mangasawa, alwaran so siopaman a mapaatagey tan atagey so nengneng to ed inkasikaton dili, agbalot patalo, odino naynay a mapilit tan manisilib a sikatoy tumboken.

AMTAEN NIN UNONA

16, 17. Anto so nayarin anapen na balolaki odino marikit sano kokonsideraen so sakey a prospektibon asawa?

¹⁶ Diad loob na Kristianon kongregasyon, saraman so nimatalekan na responsabilidad so nakaukolan a “suboken ni nipaakar ed pagmaliw a matukoy.” (1 Timoteo 3:10) Niyaplikam met iyan prinsipyo. Alimbawa, nayarin itepet na marikit, “Anton klasen reputasyon so walad sayan laki? Sioparay kakaaro to? Kasin mangipapanengneng na dilin-dangka? Panoy pantratrato to ed saray matatken la? Anton klase na pamilya so nanlapuan to? Panoy pidedeneng to ed sikara? Antoy awawey to nipaakar ed kuarta? Manaabuso ta ed saray iinumen a makabuek? Kasin sikatoy pabigla-bigla, marawal ni ingen? Antoran responsabilidad ed kongregasyon so walad sikato, tan panon ton bebembenan iratan? Kasin sikatoy narespetok a maong?”​—Levitico 19:32; Uliran 22:29; 31:23; Efeso 5:3-5, 33; 1 Timoteo 5:8; 6:10; Tito 2:6, 7.

¹⁷ Nayarin itepet met na balolaki, “Kasin sayan marikit so mangipapanengneng na aro tan respeto ed Dios? Kasin sarag toy mangasikaso na ayaman? Anto so iilaloan na pamilya to ed sikami? Kasin sikatoy makabat, makuli, magimper? Anto so naynay ton totongtongen? Kasin talagan mapaga nipaakar ed pankaabigan na arum, odino makasarili, mausyoso? Kasin sikatoy napanmatalkan? Kasin sikatoy mabulos a manpasakop ed inkaulo, odino sikatoy bangar, ompan rebelyoso ni ingen?”​—Uliran 31:10-31; Lucas 6:45; Efeso 5:22, 23; 1 Timoteo 5:13; 1 Pedro 4:15.

18. No naimano so ankelag a kakapuyan legan na paniinaroan, anto so nepeg a konsideraen?

¹⁸ Aglilingwanan a sika so midedeneng ed ag-ayadyarin kapolian nen Adan, aliwan ed pandinayewan a bidan laki odino ed bidan bii ed romantikon nobela. Kada sakey so walaan na kakulangan, tan arum ed saraya so nakaukolan ya ibaliwala​—namparan ed sika tan ed saman so prospektibon kapareham. (Roma 3:23; Santiago 3:2) Nagkalalo ni, say naimanon kakapuyan so makapangipresenta na pankanawnawa pian onaligwas. Alimbawa, bilbilang ta diad paniinaroan yo et walay sangsangan yo. Konsideraen iya: Anggan saray totoon manaaroan tan manrerespetoan et agmakapanpaknaan no maminsan. (Ikompara so Genesis 30:2; Gawa 15:39.) Agta ompan say nakaukolan labat et sikayon duay ‘mamokpok ed espiritu’ a daiset ni tan aralen no panon so panolbar ed saray pamaakaran a mas mareen? (Uliran 25:28) Kasin say prospektibon kapareham so mangipapanengneng na pilalek ya onaligwas? Ontan ka ta met? Naaralan mo ta so pagmaliw ya agtanton masenti, agtanton mabarong? (Eclesiastes 7:9) Say panaral a panolbar ed saray problema so makapangiletneg na padron na matuan pitatalosan tan satan so makana no sikayon dua so sanasawa la.​—Colosas 3:13.

19. Anto so makabat ya ikiwas no onletaw iray seryoson problema legan na paniinaroan?

¹⁹ Komusta balet no naiimanom iray bengatla a pirmin mangugulo ed sika? Saratan a panduaruwa so kaukolan a maalwar a nakonsidera. Kaunongan may panangarom odino kaunongan may pankaliktan mo lan mangasawa, agmo ikukupit iray matam ed seryoson lingolingo. (Uliran 22:3; Eclesiastes 2:14) No walaan ka na relasyon ed sakey a toon panduaruwaan mon tuloy, makabat so agpangituloy ed relasyon tan ompaliis manlapud magnayon a pisisipanan ed satan a too.

PANSIANSIAEN A MAPAGALANG SO PANIINAROAN YO

20. Panon a napansiansia na maniinaroan so moral a kondukta ra ya andian na pakabalawan?

²⁰ Panon mon napansiansian mapagalang so paniinaroan yo? Unona, seguroen a say moral a konduktam so andiay pakabalawan. Diad lugar yo, kasin say pambenbenan na lima, panangoban, odino panlakapan so kokonsideraen a matukoy a kagagawa parad duaran agni kasal? Anggaman no say ontan a panangibalikas na panangaro so aabuloyan, saratan so nepeg ya abuloyan labat sano say relasyon so akasabi la ed punton wala lay pihon planon pankasal. Alwaran a say panangipanengneng na panangaro so ag-onabot ed agmalinis a kondukta odino pilalawanan ni ingen. (Efeso 4:18, 19; ikompara so Kanta nen Solomon 1:2; 2:6; 8:5, 9, 10.) Lapud say puso so manamalingo, sikayon dua so nepeg a magmaliw a makabat ed ipaliis a pakapanbukbukor ed abung, ed apartment, ed niparadan luganan, odino inerman a mangiter na pankanawnawa parad lingon kondukta. (Jeremias 17:9) Say pamasiansiam ed paniinaroan a malinis ed moral so mamapaneknek a walaan ka na dangka tan agsinisiblet ya iyuunam so pankaabigan na arum nen say dilin pilpilalek mo. Sankaimportantian, say malinis a paniinaroan so mamaliket ed si Jehova a Dios, a mangigaganggan ed ariripen to ya ompaliis manlapud karutakan tan pilalawanan.​—Galacia 5:19-21.

21. Anton matuan pitatalosan so nakakaukolan ta pian napansiansian magalang so paninaroan?

²¹ Komadua, lalaktipen met na magalang a paniinaroan so matuan pitatalosan. Legan a mamapaarap ed pankasal so paniinaroan, wala iray pigaran pamaakaran a kaukolan a silulukas a nasingbat. Iner so panayaman yo? Kasin mantrabaho kayon dua? Kasin labay yo so nawalaan na ananak? Ontan met, makatunongan lambengat so pangiparungtal ed antokaman a bengatla, anganko say apalabas na sakey, a nayarin mangapekta ed panangasawa. Nayarin laktipen na saraya so ankabaleg iran otang odino obligasyon odino pamaakaran na bunigas, a singa say antokaman a graben sakit odino antokaman a liliknaen mo. Lapud dakel ed saramay walaay HIV (a mikrobyon panlalapuan na AIDS) so agtampol pakapatnagan na saray sintoma, aliwan mauges parad indibidual odino parad mangiyaansakit ya atateng pian onkerew na AIDS blood test na sakey a diad apalabas et nanggawa na karutakan ed sekso odino angusar na druga diad pan-iniksyon ed ulat. No napapaneknekan a positibo so impansuri, say toon walaay sakit so agnepeg a mamilit ed labay ya asawaen pian ituloy so relasyon no satan a sakey et pirawat to lan pakseten natan itan. Peteg, maabig parad siopaman ya akibiang ed mapeligron estilo na kabibilay a manbulontaryon manpa-AIDS blood test sakbay a mangigapoy paninaroan.

INENGNENG ED LABAS NA AGEW NA KASAL

22, 23. (a) Panon a nabalang so balansin panmoria sano manpaparaan parad kasal? (b) Anton balansin panmoria so kaukolan a namantini sano kokonsideraen so kasal tan say panamaley?

²² Legan na unor iran bulan sakbay na panpakasal, maseguron sikayon duay ukopadon tuloy ed pangiyaregloy agew na kasal. Naparaisetan yo so alabas a tensyon diad pagmaliw a kabkaabigan. Nayarin makapaliket ed kakanayaon tan ed komunidad so inlambak a panag-ponsya ed kasal, balet kayari na satan et naknaksawan tan pakaekatan ed pinansyal na saray balon kasal tan ed saray pamilya ra. Say pigaran itutumbok ed lokal iran kaugalian so makatunongan labat, balet say alablabas tan anganko et pilalaslasan a pikokompormi ed saya so manaeg ed tuan kabaliksan na okasyon tan nayarin manamsam ed gayagan nepeg a niwala’d sika. Bangta nepeg ya ikonsidera so liknaan na arum, say manunan responsabli et say nobyo a mandesisyon no anto so nagawa ed ponsya na kasal.​—Juan 2:9.

²³ Tandaan a say kasal mo et sanagew labat, balet say panamaley et legay-bilay. Paliisan so pangiyupot ed panaon diad pankasal. Imbes, manilalo ed si Jehova a Dios parad panangiya, tan iplano so bilay yo bilang sanasawa. Diad ontan et naparaanan mon maong so matalonan panangasawa.